Hector Berlioz

Louis Hector Berlioz (* 11. Dezember 1803 in La Côte-Saint-André, Département Isère; † 8. März 1869 in Paris) weer en franzöösch Komponist un Musikkritiker vun de Romantik.

Hector Berlioz, Photographie to Anfang vun de 1860er Johren

Ünnerschrift vun Hector Berlioz

Leven un Schaffen

Öllernhuus un Herkunft

Gebortshuus von Louis Berlioz un Hector Berlioz in La Côte-Saint-André

Herkunft

Hector Berlioz wurr an’n 11. Dezember 1803 in La Côte-Saint-André as Söhn vun Marie-Antoinette-Joséphine Berlioz, borene Marmion, un den Dokter Louis-Joseph Berlioz boren. He wurr an’n 14. Dezember 1803 in de St.-André-Kirche döfft. Sien Öllern harrn in’n Februar 1803 heiraadt. In sien Levenserinnerungen, den Mémoires, hett Berlioz later nich ahn Ironie anmarkt, dat – in‘n Gegensatz to Vergil un Alexander den Groten – sien Moder bi sien Gebort kien Vision vun sien latere Bedüüden harr.

Berlioz harr twee Süsters, Marguerite-Anne-Louise Berlioz (1806–1850) un Adèle Berlioz (1814–1860). Dree wiedere Geschwister sünd all fröh as Kind storven. Sien Süster Louise is in’n April 1816 in dat Öller vun söben Johren an en to’n Anfang harmloos Halsinfektschoon, de sück unverwacht verschlimmern dee, storven. Berlioz sien in’n Dezember boren Bröer Jules is in’n März 1819 wohrschienlich an en Paravasatschoon in‘n veerten Hirnventrikel storven, as Vader Louis in de Familienchronik Livre de Raison schrifft. In dat glieker Johr 1821 keem sien Bröer Prosper to Welt. De is an’n 15. Januar 1839 wohrschienlich an Typhus storven.

Van 1815 bit 1838 hett sien Vader Louis Berlioz en Familienchronik mit den Titel Le Livre de Raison de Louis Joseph Berlioz, Docteur médecin résidant à La Côte St. Andréschreeven, in de he den Stammboom as ok aktuelle Erfohrungen vun de Familie Berlioz in den Napoleonischen Wirren dorstell. Louis Berlioz kunn den Familienstammboom bit to Claude Berlioz in La Côte St. André (boren etwa 1590), en koopmännisch Gerber, torüchverfolgen. De sien männlich Nahfohren hemm, wenn se nich Preester oder Mönk wurrn, dissen Berop fortsett. Joseph Berlioz (1700–1799), de Grootvader vun Louis Berlioz, harr so völ Vermögen upbaut, dat he in Les Granges bi Grenoble en Landsitt uprichten kunn. Sien Söhn Louis-Joseph Berlioz, de Grootvader vun den Komponisten, wurr Afkaat.

Vader Louis

Louis Berlioz (1776–1848), de Vader vun den Komponisten

Berlioz sien Vader sull ebenfalls Afkaat wurrn, hett sück aber tegen sien Vader dörsett un hett Medizin studeert. He studeer an de nee apen maakt Ecole Centrale in Grenoble un hett later en Landdokterpraxis apen maakt. He gull as de eerst Dokter, de in Frankriek de Akupunktur bekannt maakt hett. Louis Hector hett plaant harrt, dat Söhn Hector eensdags sien Landdokterpraxis övernehmen sull, wat later in dat Utwussenöller vun den Komponisten to Konflikten führen sull. Nicolas Marmion, de Vader vun Berlioz sien Moder, weer as Louis Berlioz ok Afkaat; sien Grundbesitt in La Côte wurr vun Berlioz sien Vader övernommen. „Le bon Louis“, as Berlioz sien Vader nöömt wurr, weer för sien Plichtbewusstween un sien Hülpsbereitschap düchtig goot ansehn; sien Dood wurr in den ganzen Oort betruurt.

Vader Louis Berlioz weer prägend för dat latere Leven vun sien Söhn Hector. Ok wenn dat later den Konflikt mit den Vader wegen sien Beropswahl geev, weer hüm dat, as sien Breef as ok sien Levenserinnerungen Mémoires wiesen, ok in Utwussenöller wichtig, sück de Leev vun sien Vader seker to ween. As Vader Louis sien Söhn in dat Kindsöller ünnerrichten dee, is he den Idealen vun Jean-Jacques Rousseau folgt un hett sien Söhn to eegenständig Lehrn anhollen. Berlioz sien later Interesse gull ünner annern an Literatur, Antike un Wetenschap un geiht up den Infloot vun sien Vader torüch.

Moder Josephine

Dat Bild vun Hector Berlioz sien Moder Josephine is dör sien Mémoires präägt. Dornah weer se den Künsten tegenöver feindlich gesinnt un weer düchtig düll up hör Söhn Hector, as de sück för de Komponistenloopbahn entscheeden dee. Meest all Biografen vun den Komponisten gaht aber dorvan ut, dat se un nicht hör Mann Louis de emotschonale Part in de Betrecken weer. Luut den Mémoirs weer se de eerste, de de Bedüüden spüren dee, as sück de junge Hector mit 12 Johren in de öllere Estelle Dubeuf verkieken dee. As sück Ferdinand Hiller, mit den sück Berlioz in de laat 1820er Johren in Paris anfrüenden dee , erinnern dee, hett Hector immer leev över sien Moder snackt, hett aber immer noch hör Vörbehollen tegenöver de Kunst un sien Beropswunsch beduurt. Dennoch sall se luut Utseggen vun Berlioz sien Süster Nancy stillkens stolt up den Spood vun de Messe solennelle ween hemm, wiels sück Vader Louis sück gliekgültiger ütert hett. Hör strikte Religiosität hett sück in hör Verhollen tegenöver hör Söhn eerst bemarkbar maakt, as de de Komponistenloopbahn inslahn dee. Vun Josephine Berlioz is kien Porträtgemälde överleefert.

Kindheit un Jöögd

Berlioz as Kind (Porträt mögelkerwies nich authentisch)

Kindheit un Jöögd

Över Berlioz sien Kindheit in de Tiet vun 1803 bit 1815 is in de Familienchronik ut nicht bekannt Grünnen wenig bekannt.

In’t Fröhjohr 1815 harr Berlioz sien Eerstkommunion. Johren later hett he as Utwussen de Musik wedder erkannt, de he wiels de Eerstkommunion hört harr. Dat weer en Adaptschoon vun „Quand la bien-aimé reviendra“ ut Nicolas Dalayrac sien Oper Nina ou La Folle par amour. He hett later ok Momente vun emotschonalen Reaktschonen in Kindheit un Jöögd beschreeven. Dat weer tweemal nah de Lektüre vun Vergil un eenmal bi de Begegnung mit en kathoolsch Prozession.

Estelle Dubeuf

In Meylan bi Grenoble, den Heimatoort vun sien Grootvader, beleev de twalfjohrige Berlioz wiels den jedes Johr stattfinnen Laatsömmerurlaub mit sien Moder un de Süsters sien eerst – nich erwiderte – Romanze, as he de 18-johrige Estelle Dubeuf drapen dee. Estelle Dubeuf weer de Dochter vun en Stüerbeamten in Grenoble. De Familie harr en Villa in Meylan, wo Estelle un hör Süster Ninon Deelen vun den Sömmer verbingen deen. Tüschen de Familien Berlioz un Dubeuf bestunnen früendschaplich Verbinnen. In den Mémoires schrifft Berlioz, dat he Estelle blots in’n Sömmer 1815 drapen hett, wohrschienlicher is aber, dat he hör mehrere Malen sehn hett. De jung Berlioz schient aber insehn to hemm, dat dat mit hüm un Estelle nichts wurrn kunn. Estelle sülvst hett de Geföhlen vun Hector woll gar nich murken, wiel se hüm wiederhen in Früendschap targen dee. Berlioz schreev to disse Tiet all Musik – gröttstendeels Leder –, de vun sien Liedenschap to Estelle inspireert weer un de he to’n grooten Deel ok weer wegschmieten dee. En vun disse Leder, dat vun Jean-Pierre Claris de Florian sien Estelle et Némorin inspireert weer, harr nahderhen Infloot up dat Striekerthema to’n Anfang vun de Symphonie fantastique.

Ünnerricht

Dat is nich klar, to welker Tietpunkt Louis Berlioz nipp un nau anfung, sien Söh Hector to ünnerrichten. Tonächst keem Berlioz etwa um 1814 – nah eegen Utseggen as he etwa 10 Johr olt weer – an dat petit seminaire in La-Côte-St.-André un kreeg dor Ünnerricht in Latiensch . Aber all nah en körten Tiet hett Louis Berlioz hüm weer vun de School nommen un beslooten, hüm sülvst Ünnerricht to geven. Tosätzlich hett de Vader aber ok noch Privatlehrer dorto haalt. In‘n Rückblick hett Berlioz later oordeelt, dat hüm de Ünnerricht in dat Öllernhuus to düchtig vun de Realität van dat Leven afschermt harr. Aber de Vördeelen weern överweegend, wiel de liberale Ünnerrichtsstil vun sien Vader hüm den orthodoxen Ünnerricht an en Regelschool verhinnern dee. Literarisch hett he ünner annern Plutarch, Charles Rollin sien Römische Geschichte, Jean de La Fontaine, Miguel de Cervantes, Jean-Pierre Claris de Florian sien Estelle et Némorin, Jean-Jacques Rousseau un François-René de Chateaubriand kennen lehrt; vun Vergil un Horaz kunn he Passagen utwennig upseggen. In de Geografie führ sien Faszination för Asien un de Süüdsee dorto, dat he mehr över Asien wuss as över sien Heimatland Frankriek.

Dorneben geev Louis Berlioz sien Söhn ok Musikünnerricht. He harr aber nich vör, sien Söhn up en eventuellen Musikerberop vörtobereiten. Um de Begeisterung vun sien Söhn för de Musik nich allto düchtig to fördern, hett he hüm den Ünnerricht an dat Klaveer verwiegert. In sien Mémoires beschreev Berlioz dissen Umstand allerdings as Vördeel, wiel dat sien Vörstellungsvermögen fördern un hüm dat mögelk maken dee, ahn Ümwegg över dat Klaveer för dat Orchester to komponeeren. Nah dat Oordeel vun Berlioz sien lateren Früend Ferdinand Hiller heet dat nie nich en berühmten Komponisten geven, de ünner ungünstigeren musikalischen Bedingungen upwussen is as Berlioz, de eerst mit 18 Johr ernsthaft mit de Musik in Berührung keem.

Up de anner Siet hett Louis Hector sien Söhn in dat Johr 1816 en Flöte as ok en Utgaav vun François Devienne sien Méthode de flute théorique et pratique schunken, dat de jung Hector n’n Sülvststudium dörarbeit hett, un hett hüm dat Notenlesen bibrocht. Vun en Lyoner Vigelienspeler mit Naam Imbert, de en Tietlang in La Côte-Saint-André verbrocht hett, kreeg Berlioz in dat Johr 1817 Gesangsstünn. As Imbert nah Lyon torüch gung, wurr Berlioz af 1818 vun François-Xavier Dorant ut dat elsässische Colmar in Gitarr un Flöte ünnerricht. De Gitarrenünnerricht gung bit 1821 un is wohrscheinlich dorüm to Enn’n gahn, wiel Dorant sien Schöler nichts mehr bibringen kunn.

För de Tiet af 1818 sünd ok Berlioz sien eerste kompositorischen Versöök överleefert. So schreev he mehrere Kompositschonen, ünner annern twee Quintette, de he ok överarbeiten dee un eenigen Verlagen anboden hett.

Nahdem Berlioz 1821 in’n tweeten Anloop dat Baccalauréat bestahn harr, hett hüm sien Vader Louis in Gitarr schunken. To’n glieken Tietpunkt hett sück aber ok all de Konflikt tüschen den Wunsch vun den Vader up en Medizinstudium un Berlioz sien Wunsch, de Musikerloopbahn intoslahn, andüüd. Vader Berlioz weer sück de Wünsche vun sien Söhn, de sück noch unseker föhl, sien Standpunkt to vertreeden, nich bewusst. Louis Berlioz sülvst weer politisch inspannt, as he vörövergahnd to’n Börgermeester wählt wurr un nah dree Maand aber weer torüchtreeden is, as he Unregelmäßigkeiten vun sien Vörgänger opdecken dee.

Studium

Medizin

1821 is Berlioz mit sien Cousin Alphonse Robert nah Paris reist un fung an de Ecole de Médecine sien Medizinstudium an. Sofort reageer he mit Widerwillen gegen dat Medizinstudium, wat sück ünner annern dorin wies, dat he un sien Cousin, Jean Racine ziteerend, wiels de Sektschoon Liekendeelen an Lünen verfohren dee. För hüm beter un angenehmer weern sien Besöök in de Opéra, in deren Speelplaan he aber tonächst de Opern vun Christoph Willibald Gluck missen dee. Stattdessen kreeg he Antonio Salieri sien Les Danaïdes to sehn, wat nah sien bitherigen begrenzten musikalischen Indrücken in sien Gebortsoort en nee Erfohrung dorstellen dee. Wenig later, dree Week nah sien Ankunft in Paris, harr he denn doch de Mögelkeit, en Upführung vun Gluck – Iphigénie en Tauride – to besöken. Dat hett sien Entsluss nochmals starker maakt, Musiker to wurrn. Noch speel sück disse Konflikt aber in sien Binnerstes af; ok in sien Breef an sien Süster Nancy hett he dorvan nichts schreeven. So bestunn he ok in’n Juli 1822 sien Afslussprüfungen vun dat eerst Studienjohr.

Dorneben hett he buterhalv vun dat Medizinstudium Vörlesungen över Franzöösch Geschichte an de Sorbonne bi Charles de Lacretelle un över Literatur an dat Collège de France bi François Andrieux besöcht. Sien Entsluss, Musiker to wurrn, wurr noch starker, as he anfung, de Bökeree vun dat Conservatoire to besöken. Dor studeer he bispeelswies de Partituren vun de beid Iphigenie-Opern vun Gluck (Iphigénie en Aulide un Iphigénie en Tauride). Berlioz hett denn beslooten, dat sien Vader mittodeelen, de aber den Entsluss för en körtfristige Luun vun sien Söhn hull. Dat folg en veer bit söss Week düern Besöök in dat Öllernhuus, över de sien Verloop aber nichts bekannt is.

As de Ecole de Médecine in‘n November 1822 wegen politisch Wirren, up de König Ludwig XVIII. mit Ingreep in dat akademische Leven antworten dee, för fief Maand sluuten muss, hett Berlioz sien Medizinstudium afslooten un he wurr Schöler vun Jean-François Lesueur.

Musik

Jean-François Lesueur (1818, Edme Quenedey), Lehrer vun Berlioz

In den Loop vun dat Johr hett Berlioz Hyacinthe Gerono kennen lehrt, de an dat Conservatoire bi Jean-François Lesueur studeeren dee un ok Gluck-Verehrer weer. Spoodriek hett Gerono en Drapen tüschen Berlioz un Lesueur henkreegen. Berlioz wurr Student vun Lesueur un weer mit Lesueur bit to de sien Dood in Johr 1837 befrüend. Mit Gerono sien Hülp hett Berlioz sien Wetensrückstände uphaalt; dorneben studeer he de Warken vun Gluck, Gaspare Spontini un Ludwig van Beethoven.

In’t Fröhjohr 1823 hett Louis Berlioz sien Söhn upfordert, nah Huus torüch to kehren. To disse Tiet harr Berlioz Schulden, nahdem he eenige Leder up eegen Kösten herutbrocht harr. Vergevens hett Louis Berlioz sien Söhn vöörslahn, Jura to studeeren. Haapend, dat de Liedenschap vun Hector för de Musik nahlaaaten würr, geev Louis Berlioz ünner de Bedingung nah, dat sien Söhn de Afslussprüfung to’n Bachelier escience physiques afleggen sull, wat Hector denn ok an’n 12. Januar 1824 schafft hett.

Lesueur sull sück as inflootriek Lehrer för Berlioz wiesen, indem he ünner annern, dat, wat Berlioz tovör intuitiv föhlt harr, in en System broch, un an sien Schöler glööven dee. Mit Lesueur hett Berlioz sien Afneegen gegen de Musik vun Gioachino Rossini deelt. In disse Tiet hemm Berlioz un Gerono mit anner Gliekgesinnten en Grupp vun Musikenthusiasten billd, de gemeensam Opernupführungen besöcht hemm. Berlioz sien Idee, en Oper to schrieven un François Andrieux as Librettisten to winnen, hett nich klappt, as Andrieux mit Henwies up sien Öllern aflehnt hett. To Berlioz sien Kompositschonen ut disse Tiet hörrn de Oper Estelle et Némorin, de Messe solennelle un de Oper Les francs-juges.

Messe solennelle

Den Updrag to de Messe solennelle kreeg Berlioz in’n Mai 1824 för Enn’n Dezember vun dat Johr – villicht up Vermiddeln dör Lesueur – vun Masson, den Chorleider vun de St-Roch-Kark. Mögelkerwies ut dissen Grund hett Louis Berlioz vun sien Söhn verlangt, dat he nah Huus kommen sull. Doch trotz de den to’n Anfang goot Atmosphäre wiels Berlioz sien Upenholt brook de Konflikt um sien Beropswunsch weer up , aber de jung Berlioz bleev bi sien Standpunkt.

De Generalproov för de Messe an’n 27. Dezember 1824 gung aber dorneben, ünner annern wegen mangelhaft Orchesterstimmen un afwesend Musiker. De doruphen folgend scharp Breefwessel tüschen Vader un Söhn wurr up Hectors Beeden hen vun sien Unkel Victor schlicht. Nah en Överarbeiten vun de Messe wurr de 10. Juli 1825 as nee Upführungstermin fastsett. Berlioz sien Früend Augustin de Pons hett hüm Geld lehnt un Chor un Orchester organiseert. Wegen sien Schulden is Berlioz ünner annern in en günstigere Wahnen trucken un hett Flöten- un Gitarrenünnerricht geven.

De Upführung vun de Messe wurr en grooten Spood bi Publikum un Presse. De Spood verhulp Berlioz to en beter Positschoon sien Öllern tegenöver un hett hüm sowohl emotschonal as ok finanziell unafhängiger vun hör maakt.

Prix de Rome

Nah den Spood vun de Messe solennelle hett Berlioz mit de Scène héroïque un de dreeaktig Oper Les francs-juges sien nächste Warken komponeert, funn aber kien Mögelkeit, de ok uptoführen. Trotz Förspraak hett sück de vun Berlioz verehrt Rodolphe Kreutzer, Leiter vun de Pariser Oper wiegert, de Warken in den concerts spirituels vun de Operá uptoführen.

In’n Februar 1825 wurr de Pariser Musikszene vun de Anwesenheit vun Carl Maria von Weber beherrscht, as de nah Paris keem, um gegen unautoriseerte Upführungen vun den Freischütz vörtogahn. Berlioz, de de Musik vun Weber tonächst wat eegenordig funnen harr, hett sück to en Bewunderer vun den Komponisten wannelt. Berlioz harr binnerhalv wenig Stünn gliek tweemal de Gelegenheit, mit Weber persönlich to snacken, hett hüm aber jedesmal knapp verpasst.

Wiels sien Arbeit an Les francs-juges in’n Sömmer 1826 nehm Berlioz an den vun de Académie de France à Rome veranstalt Prix de Rome deel, is aber över de Vörrunn nich wieder kommen. Up Bedrieven vun Lesueur hett Berlioz sück an dat Conservatoire inschreeven, wat vörher wegen de unseker Situatschoon dör Berlioz sien Konflikt mit sien Öllern blots bedingt mögelk ween weer. An dat Conservatoire sull Berlioz ünner annern den för de Vörrunn vun den Prix de Rome notwennigen Kontrapunkt studeeren. De Situatschoon hett en neen Kompromiss mit sien Vader nödig maakt. Dat Verhältnis wurr aber bald weer slechter, as Vader Berlioz vun de Schulden vun sien Söhn in’n Tosommenhang mit de Messe solennelle as ok de sien Scheitern bi den Prix de Rome erfohren un bald ok de Geldtowennen körten dee. Berlioz speel kört mit den Gedanken, nah Brasilien uttowannern. Stattdessen nehm he en Stäe as Flötist bi dat Théâtre de Nouveautés an.

• 
  Luigi Cherubini (1841, Jean-Auguste-Dominique Ingres), Lehrer vun Berlioz
• 
  Anton Reicha (1825), Lehrer vun Berlioz
• 
  Gaspare Spontini (Franz Krüger, Datum unbekannt), Vörbild un Früend vun Berlioz
• 
  Ferdinand Hiller (Künstler un Datum unbekannt), Früend von Berlioz
• 
  François-Joseph Fétis (1841), Musikkritiker

Ünner den Indruck vun den Spood vun de Messe solennelle nehm Luigi Cherubini, de Leiter vun dat Conservatoire, Berlioz gern as nee Schöler up. Berlioz keem in de Kontrapunktklasse vun Anton Reicha, de den Kontrapunktstil vun sien Schöler wesentlich beinflooten sull. Berlioz sülvst hett Reicha later as besünners gooden Lehrer betekent, de meest immer de Regeln, de he sien Schöler bibringen dee, ok begrünnen kunn, vun de he ok völ över Kontrapunkt lehrt hett, de aber ok to düchtig an de Traditschoon hangen dee.

In’n Sömmer 1827 is Berlioz bi den Prix de Rome mit sien dramatisch Kantate Orphée scheitert, wiel he sück bi de Kompositschoon Freeheiten nehm, de de Jury to wiet gungen; dorto keem, dat de Upführung vun de Kantate ok noch scheef gung. In‘n August wurr Berlioz an en Mandelentzündung krank; de Vader hett sück Sörgen maakt un so keemen sück de beid weer wat nahder. To glieker Tiet hemm sück de Haapnungen up en Upführung vun Les franc-juges in dat Odéon ok in Luft uplööst, as de Upführung vun nee franzöösch Opern verboden wurr.

Harriet Smithson (1832)

In’n Laatsömmer 1827 wurr Paris vun en ständig wassen Shakespeare-Begeisterung faat, as en Londoner Theatersellschopp ünner de Leitung vun Charles Kemble Hamlet, Romeo und Julia, Othello, Richard III., Macbeth un König Lear upführen dee. An‘n 11. September 1827 wurr in‘n Odéon Hamlet mit de Schauspelerin Harriet Smithson as Ophelia geven. Berlioz weer överwältigt vun Smithson un hör Speel. Vergevens hett he hör in en Breef verklort, wu gern he hör harr.

An‘n 27. November 1827 führ he – to’n eersten Mal as Dirigent – sien Messe solennelle up. Dat Konzert hett sien Misserfolg bi den Prix de Rome weer utgleeken. An’n 26. Mai 1828 folg en Konzert kumplett mit eegen Warken, dorünner ünner annern Utsnitte ut Les francs-juges, mit de Waverley-Ouvertüre, de Orphée-Kantate un de Scène héroïque. Dat Konzert funn en positiv Echo in de Presse; dat entstunn de Idee vun en mögelk Opernprojekt. De finanziellen Verluste vun dat Konzert hemm aber weer to Spannungen mit sien Vader führt, de nu nichts mehr an sien Söhn betallen dee. Lesueur is aber insprungen, um sien Schöler de Deelnahm an den ditjohrigen Prix de Rome doch noch mögelk to maaken.

Wiels de Konzertvörbereitungen hett Berlioz en Faszinatschoon för Ludwig van Beethoven entwickelt, as he Konzerte ünner annern mit de sien Erster un Zweiter Sinfonie, de Eroica un de Schicksalssinfonie as ok dat Violinkonzert, dat Oratorium Christus am Ölberge un Utsnitte vun de Messe in C-Dur un de Missa solemnis hören dee. As Lesueur sück vun de Fievte Sinfonie tonächst överwältigt wies, sück later aber torüchhollend ütern dee, gung Berlioz innerlich up Distanz to sien Lehrer.

1828 belegg Berlioz bi den Prix de Rome mit de Kantate Herminie, de Vertonung vun en Episode ut [[Torquato Tasso] sien La Gerusalemme liberata, den tweeten Platz, un verpass Platz 1 blots um twee Stimmen. Disse Spood hett ok sien Öllern weer wat beter stimmt, as sück bi sien Besöök in dat Öllernhuus in’n September 1828 wies. Nah sien Rückkehr nah Paris schreev Berlioz binnerhalv wenig Maanden as sien Opus 1 de Huit scènes de Faust, nahdem hüm tovör Gérard de Nerval sien franzöösch Översetten vun Johann Wolfgang von Goethe sien Faust düchtig gefallen harr. Berlioz hett de Huit scènes de Faust sien Früend Humbert Ferrand widmet. Up Anregen vun Ferdinand Hiller, den Berlioz in‘n Winter 1828/29 kennen lehrt harr un de en eng Früend vun den Komponisten wurr, hett Berlioz en Exemplar vun dat Wark an Goethe schickt.

Nahdem Berlioz in de Rue de Richelieu trucken weer, hett he faststellt, dat Harriet Smithson in en Appartement ganz dicht bi wahnen dee, un he hett hör nu regelmatig up de Straaten sehn. He fung an, Engelsch-Stünnen to nehmen. Berlioz harr immer noch de Idee, dat dat mit hüm un Harriet wat wurrn kunn, aber Breef vun hüm keemen bi hör nich an, un hör hett man den todragen, dat he Epileptiker weer, wat nich todrapen dee. Sluutend hett se de Avancen vun Berlioz aber klar torüchwiest.

In de Loop vun dat Johr 1929 wuss Berlioz sien Verehrung för Beethoven, as Konzerte vör allen mit de sien Sinfonien geven wurrn. In dissen Tosommenhang hett Berlioz sien Talent as Musikkritiker opdeckt. Nah sien eerst Artikel mit Överleggen to religiöös Musik för den Correspondant schreev he en utführlichen biografischen Artikel över Beethoven, in den he ünner annern de Negente Sinfonie un dat Striekquartett Nr. 14 as Meesterwaren würdigen dee. Disse Artikel weer en Reaktschoon up en biografischen Beethoven-Artikel vun den Musikkritiker François-Joseph Fétis, de ünner annern den laaten Stil vun Beethoven mit de sien verwirrten Geist verkloort harr.

Um vun sien Öllern finanziell kumplett unafhängig to wurrn, hett he mit de Kantate Cléopâtre weer en Versöök bi den Prix de Rome ünnernommen, is aber weer scheitert, wiel he noch neeaardiger as bi Orphée in dat Johr 1827 komponeeren dee. Vader Berlioz hett sien Towennen weer rünnerfohren. Berlioz wurr – mögelkerwies af Januar 1830 – Gitarrenlehrer an de Mme Aubrées Deernsschool in Marais. Togliek geev he an Allerhilligen 1829 en Konzert ünner annern mit eegen Warken. Dat Konzert wurr en Spood bi de Kritik, un broch hüm en Gewinn vun 150 Francs in un weer weekenlang Thema bi Ünnerhollen; togliek wurr de familiäre Situatschoon weer entspannter. Berlioz kreeg weer Opernprojekte in’t Kopp un fung mit de Arbeiten an de Mélodies an, en Ledervertonung nah Gedichten vun Thomas Moore.

Camille Moke (1839)

Wiels de Arbeit an de Symphonie fantastique, mit de he sien Emotschonen in Betoog up Harriet Smithson verarbeiten dee, hett Berlioz de achtteihnjohrige Pianistin Camille Moke kennen lehrt. Se Klaveerünnerricht an de Mme Aubrées Deernsschool in Marais, an de Berlioz Gitarrenlehrer weer. Se un Hiller harrn sück anfrüend un weern villicht in Leev tosommen. Berlioz un Camille hemm sück innanner verkeeken. An‘n 6. Juni 1830 hemm se versöcht, dörtobrennen, sünd aber all in den Pariser Vöroort Vincennes ümkehrt. Camille hör Moder wull hör Dochter dör en Heiraat finanziell afsekert sehn, Berlioz muss dorum den Prix de Rome winnen. Ünner den Indruck vun den Fluchtversöök, kunnen sück Berlioz un Camille weniger drapen.

An‘n 14. Juli 1830 is Berlioz – as he sück vörnommen harr, unafhängig vun den Utgang to’n letzten Mal – an‘n Prix de Rome antreeden. Bi de Kompositschoon vun sien Kantate La mort de Sardanapale nah en Text vun Jean-François Gail över de letzte Nacht vun den assyrschen König Sardanapal hull he sück ditmal torüch un komponeer traditschonell. In’n Schadden vun de Julirevolutschoon vun 1830 gung Berlioz ditmal as Sieger ut den Wettbewarf hervör. Mit den Gewinn vun den Prix de Rome weer en fiefjohrig Stipendium mit twee Johren Upenholt in de Villa Medici in Rom un een Johr Upenholt in Düütschland verbunnen. To Berlioz sien Enttäuschung full de Reaktschoon vun sien Öllern torüchhollend ut. Dat harr mehrere Grünnen; ünner annern hett man sück Sörgen maakt um Vader Berlioz, de nah en all langer bestahn Swoorhörigkeit Gefohr leep, ok noch blind to wurrn, un um de Süster Nancy, de noch nich verheiraadt weer.

Nah den Gewinn vun den Prix de Rome harr Berlioz mehrere Upgaven vör sück. So hett he noch de de traditschonellen Elemente vun de Sardanapal-Kantate överarbeit De Kantate wurr an’n 29. Oktober 1830 in‘n Rahmen vun de Priesverlehn upführt un funn, ofschons de Umsetten vun de finale Szene mit de Füürbrunst scheef gung, en goot Echo in de Presse. An‘n 7. November folg in de Opéra de Upführung vun de Kantate De Storm nah William Shakespeare sien glieknamig Theaterstück, to de hüm Camille inspireert harr. Berlioz hett dorvan dröömt, de Opéra later en nee musikalisch Richt geven to können; sien Opernlibretto to Atala weer all genehmigt. Angesichts sien nu anfangend Karriere ünner annern mit dat Opernprojekt, de sien Spood ok en Heiraadt mit Camille mögelk maakt harr, hett Berlioz allerdings vergevens versöcht, vun de Plicht to’n Upenholt in Rom befreet to wurrn.

Symphonie fantastique

An‘n 5. Dezember 1830 funn de Eerstupführung vun de Symphonie fantastique statt. De Upführung wurr en vull Spood; de veerte Satz Marche au supplice muss noch mal speelt wurrn. Berlioz weer överglückelk, as he dör dat Wark de Gunst vun den vun hüm verehrten Gaspare Spontini kreeg. Dorneben hett Berlioz Franz Liszt kennen lehrt un dat hett sück en levenslang Früendschap to Liszt as ok to de sien Levensgefährtin Carolyne zu Sayn-Wittgenstein entwickelt.

To glieker Tiet fung de Steern vun Harriet Smithson an to fallen; tosätzlich verlor se mehr as 6.000 Francs dör den Bankrott vun de Opéra Comique. Trotz anfänglich Vörbehollen wies sück ok de Moder vun Camille angedaan vun de Symphonie fantastique; de Utsichten up en Hochtiet mit Camille wurrn beter.

• 
  Franz Liszt (1832, Lithografie vun Devéria)
• 
  Carolyne zu Sayn-Wittgenstein. Daguerreotypie um 1847

Rom-Upenholt

Die Villa Medici

Felix Mendelssohn Bartholdy (1846, Eduard Magnus)

Up sien Weg nah Rom hett Berlioz Tüschenstatschoon in sien Öllernhuus maakt, wo he Vörahnungen kreeg, dat he de Moder vun Camille nich troon kunn. Tatsächlich hett Camille wenig later den Pianisten un Klaveerbauer Joseph Etienne Camille Pleyel, den Söhn vun Ignaz Josef Pleyel heiraadt. Ferdinand Hiller hett later vermoot, dat de Hochtiet all för de Rom-Reis vun Berlioz vörbereit wurrn weer, aber de Berlioz-Biograf David Cairns hollt dat för nich wohrschienlich, dat Camille Berlioz dermaaten harr täuschen kunnt. Cairns vermoot den Grund för den Verzicht vun Camille up Berlioz in en nich bekannten Ümstand, den Berlioz in en Breef an Hiller andüüd hett un vun den luut Berlioz blots Camille wat weeten dee.

An‘n 8. Februar 1831 hett Berlioz sien Reis fortsett. In Florenz weer he nich tofräe mit de Upführungen vun Vincenzo Bellini sien I Capuleti e i Montecchi un Giovanni Pacini sien La vestale. In‘n März 1831 keem he in Rom an.

In Rom hulp hüm blots de Sellschop vun Felix Mendelssohn Bartholdy um hüm vun Camille aftolenken. Se hemm gemeensame Utflüüg in de Umgegend vun Rom ünnernommen. Mendelssohn hull wenig vun den Komponisten Berlioz, hett hüm aber as Minsch schätzt. Sluutend kreeg Berlioz en Breef vun Camille hör Moder mit de Nahricht vun Camille hör Verlobung mit Camille Pleyel. Düll as he weer, hett Berlioz beslooten, verkleed nah Paris to reisen un dor Camille, hör Moder as ok Pleyel dood to scheeten. Ünnerwegens hett he sück aber weer beruhigt un hett sien Plaan upgeeven. He hett denn Tüschenstatschoon in Nizza un dor en paar Week verbrocht, de he later as de glückelste Tiet vun sien Leven betekent hett. Hier schreev he de Konzertouvertüre Le roi Lear un fung en wiedere an up Grundlaag vun Walter Scott sien Rob Roy.

An‘n 24. Mai 1831 is he weer nah Rom torüchgahn. In de Tiet nah sien Rückkehr full Berlioz sien Idee to Lélio ou Le retour à la vie, en Fortsetten vun de Symphonie fantastique. In den, as Berlioz dat nöömt hett, „Barracken“ vun de Villa Medici föhl sück Berlioz to’n Nichtsdoon veroordeelt. De eenzige Plicht bestunn dorin, de hier komponeerten Musikstücke bi de Académie vörtoleggen. As Leistungsnahwies hett he dat all söss Johr tovör komponeert Resurrexit ut sien Messe solennelle nah Paris schickt. He hett ok mitkreegen, dat „die Herren einen sehr beachtlichen Fortschritt fanden, einen spürbaren Beweis für den Einfluß meines Aufenthaltes in Rom auf meine Ideen und die vollständige Aufgabe meiner wunderlichen musikalischen Tendenzen“. Musikalisch wies he sück vun Rom enttäuscht, wo dat all Glück weer, wenn man Rossini un kien vun sien Nahmaker hören dee; Mendelssohn hett disse Meenen deelt. Dennoch schreev Berlioz in Rom wiedere Warken as to’n Bispeel de in Nizza anfungen Rob Roy-Ouvertüre un hett de Symphonie fantastique överarbeit. Nah Meenen vun Biograf David Cairns hett de Upenholt in Rom den Grundsteen för Berlioz sien nächsten 30 Johren as Komponist leggt.

Hector Berlioz (1832, Émile Signol)

Intüschen hett sück Berlioz mit Horace Vernet, den Direkter vun de Académie de France in Rom, de sück grootmödig tegenöver Berlioz sien versöcht Flucht nah Paris wiest harr, un de sien Vader Carle Vernet anfrüend. Van‘n 6. bit to’n 19. Juni 1831 kreeg he weer Besöök vun Felix Mendelssohn Bartholdy. Se hemm bispeelswies hör Verehrung vun Gluck deelt, hemm sück aber ünner annern in religiösen un philosophischen Fragen ünnerscheed. Wiels Berlioz Mendelssohn sien Musik schätzten dee, hett Mendelssohn Berlioz sien Geringschätzung för Johann Sebastian Bach beduurt. Berlioz hett ok Fruendschap slooten to’n Bispeel mit den Bildhauer Antoine Étex un den Architekten Joseph-Louis Duc, aber ok mit de Inwahnern in de Umgegend, speel för de Musik un hett Utflüüg maakt, bispeelswies nah Subiaco, Tivoli un Neapel.

In‘n Mai 1831 funn Berlioz en Mögelkeit, all in’n Mai 1832 un dormit een Johr ehrder, ut Rom aftoreisen. Wenig later, in’n November 1831, schreev he för de Revue européene, dat Nachfolgeblatt vun den Correspondant, en utführlichen Artikel över den Tostand vun de italieensch Musik. Berlioz hett erfohren, dat sien Süster Nancy en Richter Grenoble heiraadt harr un sien elfjohrig Bröer Prosper sück wiegern dee, to lehren un sogor vun to Huus weg leep. Berlioz hett an den Sinn twiefelt, Kinner Latiensch un Greeksch bitobringen, um se later blots Medizin oder Jura studeeren to laaten; man sull se lever de Anforderungen vun dat reale Leven kennen lehren un se to’n Bispeel aktuelle Spraaken lehren laaten. He hett dorbi ok sien Afneegen gegen de Ehe ütert. Enn’n April hett de Maler Émile Signol för de Villa Medici en Porträt vun Berlioz maalt.

An‘n 2. Mai 1832 hett Berlioz sien Heimreis antreeden. In Florenz hett he sück Vincenzo Bellini sien La sonnambula ankeken un weer ähnlich enttäuscht as een Johr vörher vun I Capuleti e i Montecchi. Bi sien Rückkehr wurr he vun sien Familie hartelk un mit Pläseer empfangen. Ünner sien Infloot is Prosper ok weer in de School gahn. Wiels düütlich wurr, dat de Betrecken tüschen Berlioz un sien Süster Adèle enger wurr, hett sück Berlioz innerlich vun Süster Nancy afwennd, wiel se in sien Oogen nu Liddmaat vun de Bourgeoisie wurrn weer.

Hochtiet mit Harriet Smithson

In de Tiet hett Berlioz wiedere Vörbereitungen för dat plaant Konzert mit de Symphonie fantastique un Lélio ou Le retour à la vie drapen. und reiste im Herbst 1832 nach Paris. Tofällig weer Harriet Smithson kört tovör in Paris ankommen. Ok hör Versöök, as Theatermanagerin Foot to faaten, weer fehlslahn. Berlioz hett hör över den engelschen Journalisten Sutter Koorten för dat Konzert tokommen laaten. In‘n Gegensatz to dat Publikum wurr Harriet Smithson eerst wiels dat Konzert bewusst, dat se de Symphonie fantastique inspireert harr. Se hett Berlioz to sien Spood graleert. All an’n nächsten Dag wurr he hör vörstellt; nu hett se sien Geföhle anhörrt un torüchgeven.

De Vater vun Berlioz hett vergevens versöcht, mit dat Instellen vun Geldtowennen un juristisch Middel, de sück anbahnen Hochtiet to verhinnern. Ok Harriet hör Familie hett Wedderstand leist, weer se doch bitlang de ween, de de Familie nehren dee. Bi en Stört hett sück Harriet Smithson in’n März 1833 en Beenbröök totrucken. Dat düer, bit dat heelen dee. Dordör kreeg ok Berlioz sien Moder vun de bevörstahn Hochtiet Kenntnis. De familiären Utnannersetten in Tosommenhang mit de Hochtiet hemm Berlioz un sien Süster Adèle noch wat nahder tonanner funnen; trotz all de ehelichen Probleme, de noch kommen sullen, wiesen sien Breef an Adèle dat he tofräe weer in Betoog up sien Ehe. Berlioz hett sück um dat Beglieken vun Harriet hör Schulden kümmert. Dornah geev dat en Tiet vun emotschoaler Unsekerheit, in de de Betrecken mehrfack binah to Enn’n ween weer.

Sluutend hemm Berlioz un Smithson an‘n 3. Oktober 1833 in de Britisch Botschop in Paris heiraadt mit Franz Liszt as en vun de Trootüügen. Frünnen as Franz Liszt, Edouard Rocher un Ferdinand Hiller hemm hüm vör disse Heirat wohrschoot. Wiels Rocher meenen dee, dat Berlioz sien Karriere un sien Genie en fatalen Leevstenaffäär opfern dee, hett Hiller de Heirat för den hoochgesinntesten un to glieker Tiet katastrophalsten Träe ansehn, den Berlioz jemals ünnernommen harr.

Berlioz un Smithson hemm hör Flitterweeken in den Pariser Vöroort Vincennes verbrocht. Torüch in Paris, hett sück Berlioz um nee Rullen för Harriet bemöht, ünner annern dör Kuntakte mit Alfred de Vigny un Victor Hugo. An‘n 24. November 1833 hett he en Konzert mit en Mischung ut Musik- un Theaterstücken dirigeert, dat aber ünner annern wegen dat överladen Programm, to kört Tiet för de Prooven un en Verspätung vun mindst een Stünn en Misserfolg wurr; blots Carl Maria von Weber sien Concertino op. 26 funn Anklang. Disse Erfohrung wurr aber dör den Spood vun en wiedere Konzert an’n 22. Dezember 1833 wieer utgleeken. In de Tüschentiet fung Berlioz an, as Musikjournalist Geld to verdeenen un schreev för de L'Europe littéraire, den Rénovateur, de Gazette musicale un den Journal des débats. De Arbeit weer nich goot betahlt, aber Berlioz kunn sück en Naam maken. In‘n Januar 1834 wurr Harriet Smithson schwanger.

Musikalische Karriere

Berlioz un Paganini, Koppersteek ut de Tiet

Ünner den Indruck vun dat Konzert van’n 22. Dezember 1833 hett de Vigelienspeler Niccolò Paganini – mögelkerwies harr he all ok dat Konzert van’n 9. Dezember 1832 besöcht – Berlioz mit en Stück beupdragt, dat he mit sien Stradivari-Vigelien upführen sull. Dorut entstunn de latere Sinfonie Harold en Italie. Wiels de Arbeit an‘n Harold en Italie trucken Berlioz un Harriet nah Montmartre, wo he dat Wark in’n Juni 1834 afsluuten dee. Dat wurr an’n 23. November 1834 un in de Folgetiet mehrfack upführt, aber mit Christian Urhan as Solist, wiel Paganini dat nich gefull. Paganini hett Harold en Italie eerst in‘n Dezember 1838 hört, hett Berlioz wiels dat Konzert graleert un leet hüm över sien Söhn Achille 20.000 Francs tokommen. Mit dat Geld kunn Berlioz sien Schulden betallen.

Harriet wurr in‘n an dat in’n Juni 1834 apen maakt Thèâtre nautique engageert, dat aber all in’n Dezember 1834 wegen Insolvenz dicht maakt wurr. Nah en nicht eenfack Schwangerschap broch se an’n 14. August 1834 öohn Louis to Welt.

Gerüchte vun en Opernprojekts för Berlioz an de Opéra weern in’t Gespräch. Berlioz sülvst hett beduurt, dat he, um flink an Geld to kommen, Zeitungsartikel schrieven muss, statt Musik to komponieren, de dorför mehr inbrocht harr. 1835 plaan he mit Fête musicale funèbre en söbensatzig Wark to’n Gedenken an berühmt Franzosen, ut dat later de Symphonie funèbre et triomphale un dat Te Deum hervörgahn sullen.

Berlioz un Harriet harrn mit Geldsörgen to kämpen. Berlioz wurr to’n Nehrer vun de Familie; disse Rull weer vörher Harriet weehnt ween. Versöken, hör Karriere weer upleven to laaten, weern ok nich sünners spoodriek. Ebenso weer dat mit en Konzert, dat Berlioz an‘n 3. Mai 1835 geev. Ok de Versöök, en Genehmigung för de Upführung vun Vokalmusik an de nee Konzerthall Le Gymnase musical to kriegen, klapp nich. De Arbeit an de Fête musicale funèbre keem ok nich vöran. In de eersten Septemberhälft 1835 hett Söhn Louis en swoor Krankheit överstahn. Berlioz fung an, sien Konzerte nu sülvst to dirigeeren; de Erfohrungen, de he dorbi sammeln dee, sünd later in’n Grand Traité d’instrumentation et d’orchestration modernes münnd.

In de Tüschentiet hett he vergevens up de Genehmigung vun sien aktuell Opernprojekt up Grundlaag vun de Memoirs vun den Bildhauer Benvenuto Cellini an de Opéra-Comique haapt. An de Opéra harr he in’n Sömmer 1835 ünner den neen Direkter Edmond Duponchel mehr Spood. De Arbeit an de latere Oper Benvenuto Cellini gung vöran dör de Upführung vun Giacomo Meyerbeer sien Les Huguenots an‘n 29. Februar 1836.

Nahdem se sück en Tietlang frömd wurrn weer hemm sück Berlioz un Süster Nancy weer annähert. Harriet funn in den Loop vun dat Johr 1836 mit Upträen as Ophelia weer apenlich Upmarksomkeit. In‘n Sömmer 1835 kreeg se vun den Hartog vun Orléans en finanziell Ünnerstütten in Hööcht vun 200 Francs. De Idee, George Sand sien nich fardig wurrn Stück Les jois du coeur perdues ünner de Mitwirkung vun Harriet uptoführen, keem nich to’n Dragen; hör Karriere weer nu to Enn’n.

1837 folg de Grande Messe des Morts in’n Updrag vun den Binnenminister Comte Adrien de Gasparin, de an’n Johresdag vun den Dood vun Marschall Adolphe Édouard Casimir Joseph Mortier in‘n Gedenken an de Opfer vun de Julirevolutschoon van 1830 upführt wurrn sull. Dör en Regeerenswessel weer de Updrag binah nich an Berlioz, sonnern an Luigi Cherubini gahn. Wiels de Prooven hett de Regeeren Berlioz mitdeelt, dat de Fierlichkeiten ahn Musik stattfinnen würrn. Nah lang Verhandlungen kreeg he Enn’n 1837 sien Kösten för Kopisten un Musiker torüch. Dat Requiem wurr sluutend an’n 5. Dezember 1837 in den Pariser Invalidendom ünner de Leitung vun François-Antoine Habeneck to dat Staatsbegräbnis för den in’n Algerienfeldtoog fallen Generals Charles-Marie Denys de Damrémont eerstmals upführt un hett den Naam vun Berlioz ok in offiziellen Krreisen bekannt maakt. Ok sien Familie wies sück beindruckt vun den Spood. In‘n Oktober 1837, kört för de Eerstupführen vun dat Requiem, is Jean-François Lesueur storven.

Wenig later, an’n 18. Februar 1838, is Berlioz sien Moder Joséphine in dat Öller vun 53 Johren storven, nahdem se in’n Dezember tovör krank wurrn weer. In de twee Johren vör hör Dood weern Berlioz un se sück weer wat nahderkommen. In’n Oktober 1838 truck de intüschen 18-johrige Prosper nah Paris. An‘n 15. Januar 1839 is Prosper – wohrschienlich an Typhus – storven un wurr up den Karkhoff Montparnasse bisett. In‘n April 1839 hett de Süster Adèle den Notar Marc Suat heiraadt.

In de Tiet sünd allerdings sien Ambitschonen, Direkter vun dat Théâtre-Italien to wurrn, bzw. an dat Konservatorium en Professur för Harmonielehre to kriegen, nichts wurrn. To glieker Tiet weer Berlioz mit de Vorbereitungen för de Eerstupführen vun Benvenuto Cellini an‘n 10. September 1838 beschäftigt, de aber kien Spood harr. In dat Fröhjohr 1839 hett Berlioz Benvenuto Cellini vun den Speelplaan nommen. Dornah – vun de Begegnung mit Paganini in‘n Dezember 1838 anreegt – mit de Arbeit an de dramatischen Sinfonie Roméo et Juliette an, de en groot Erfolg wurrr. To glieker Tiet wurr Berlioz Bibliothekar an dat Konservatorium, wat – as ok de finanziell Towennen vun Paganini in Hööcht vun 20.000 Francs in‘n Dezember 1838 – sien finanziellen Sörgen minnern dee as hüm tosätzlich Tiet to dat Komponeeren inbroch.

1840 schreev Berlioz in’n Updrag vun den franzööschen Staat de Grande symphonie funèbre et triomphale för de Fierlichkeiten to’n teihnten Johresdag vun de Julirevolutschoon van 1830. In de Tüschentiet sörg de Rezension vun Roméo et Juliette dör Jules Janin för Dülligkeit in de Familie vun Berlioz; Vader Berlioz seech in de Dorstellen vun sien Söhn as middellosen Künster en Angreep up de Familienehre. De Dood vun Paganini, de kien Mögelkeit mehr harr, de vun hüm inspireerte Roméo et Juliette-Sinfonie to hörn, stell för Berlioz dat Enn’n vun en Ära dor, wiel dat Interesse vun dat Publikum för Konzertupführungen minner wurrn dee.

Eerst Ehekrise

Marie Recio (1888)

Berlioz hett en Tournee dör Düütschland plaant, wo sien Naam dör de Nahdrucke vun sien Débats-Artikel in Robert Schumann sien Neue Zeitschrift für Musik all bekannt weer. De Tourneeplääns sünd aber an Harriet scheitert, för de Berlioz un Söhn Louis dat Enn’n vun hör Karriere to’n eenzigen Levensinholt wurrn weern; de drohende Afwesenheit vun hör Mann hett in hör dat Geföhl vun dat Nichtbruuktwurrn noch starker maakt. To disse Tiet is de Singersche Marie Recio in Berlioz sien Leven treeden. Wu de beid tosommen kommen sünd weet man nich.

In dn Johren 1841 un 1842 harr Berlioz weer mit Geldsörgen to kämpen; en Haapensschimmer wurr de Inszeneerung vun Carl Maria von Weber sien Freischütz an de Opéra. In disse Tiet entstunnen de Leedersammlung Les nuits d’été as ok de Instrumentatschonslehre Grand Traité d’instrumentation et d’orchestration modernes. In de eerst Hälft vun dat Johr 1842 klapp dat ok nich mit de Mögelkeit, Chefdirigent an de Opérato wurrn. Dat droog dorto bi, dat Berlioz – stillkens vör Harriet – nu doch en Düütschland-Tournee vörbereiten dee.

Konzertreisen

Eerst Konzertreis nah Düütschland

In Brüssel, de eerst Tüschenstatschoon, wo Berlioz gemeensam mit Marie af den21. September 1842 dree Weeken verbroch, weer de neben den mäßigen finanziellen Erdrag ok nich tofräe vun dat desinteresseert Publikum. De Ankunft vun Berlioz in Frankfort droop Operndirekter Carl Guhr unvörbereit, wiel entspreekend Breef vun Meyerbeer nich bi hüm ankommen weern, aber Berlioz vun de Frankforter wohlgesonnen begrööt, wiel he hier dör Robert Robert Schumann all en Naam harr. Berlioz un Guhr hemm all wiedere Konzerte för den laaten November vun dat Johr plaant.

Wiels en kört Rückkehr nah Paris to de Upführen vun de Symphonie funèbre hett Meyerbeer hüm Alexander von Humboldt vörstellt. Sien Rückreis nah Frankfort funn ditmal ahn Heimlichkeiten tegenöver Harriet statt; mögelkerwies hett se de Affäär vun hör Mann mit Marie all ahnt. In Frankfort wurr de Musikszene all vun de Violinistinnen Maria un Teresa Milanollo beherrscht.

Berlioz sien eerst Konzert in Düütschland funn in’n Dezember 1842 in Stuttgart statt. Dornah keemen Karlsruhe un Mannheim. In Mannheim weer Berlioz överhoopt nich tofräe mit Marie hör Gesang, so dat he stillkens alleen wieder reist is, aber Marie is hüm nah Weimar nahfohren. An‘n 28. Januar 1843 is Berlioz in Leipzig indrapen, wo he Felix Mendelssohn Bartholdy weer drapen dee un Robert Schumann persönlich kennen lehrt hett. In‘n Februar geev he twee Konzerte in de Stadt Dresden, de hüm dör hör Gastfrüendschap beeindrucken dee. De Kuntakt to Richard Wagner, de dor jüst Königlich-Sächsischer Kapellmeester wurrn weer, wies sück as nich eenfach. An‘n 22. Februar geev Berlioz en Wohltätigkeitskonzert in Leipzig.

Wiel sück de Vörbereitungen in Berlin, de nächst Statschoon vun sien Konzertreis, verschaven harrn, is Berlioz tonächst nah Bronswiek reist, dat sück as Hööchtpunkt vun sien Düütschlandreis wiesen sull. Ok de Tüschenstopp in Hamborg spoodriek. Wiels den een Maand düern Upenholt in Berlin weer Berlioz beindruckt vun dat musikalisch Niveau vun de Stadt; ok König Friedrich Wilhelm IV. un de Kroonprinzessin hemm musikalisch Interesse wiest.

Up de Rückreis nah Huus hett he noch Tüschenstatschonen in Hannober un Darmstadt maakt. De Konzertreis harr hör Teel erfüllt un Berlioz bekannter in Düütschland maakt. De fiev Maand düern Reis hett Berlioz klar maakt, dat dat musikalische Niveau in Düütschland utpräägter weer as in Frankriek.

Trennung vun Harriet

Torüch in Frankriek, hett sück Berlioz, neben sien kompositorischen un journalistischen Tätigkeit mit ambitschoneert Konzerten as to’n Bispeel an’n 1. August 1844 bi de internaschionalen Industrieutstellung befaat. Dorbi harr he gegen eenige Wedderstände bi de Organisatschoon to kämpen. Projekte as en plaant Konzertreeg an’n Cirque Olympique oder de Eröffnung vun en wiedere Opèra comique sünd nich umsett wurrn; ferner drüff he ok kien Konzerte mehr in de Konzerthall vun dat Conservatoire mehr geven.

Tosätzlich harr sien Reis nah Düütschland Sporen in sien Ehe mit Harriet achterlaaten, wat ünner annern bi Harriet to Alkoholkonsum führen dee. Intüschen muss ok hör dat Verhältnis vun hör Mann mit Marie bewusst wurrn ween, se hett sück aber liekers wiegert, hör Mann uptogeven. In‘n Harvst 1843 wurr Söhn Louis Internatsschöler an sien School in Paris un keem an de Weekenenn’n un in de Ferien nah Huus to Besöök. He hett düchtig ünner de Situatschoon dör de Eheprobleme vun sien Öllern leeden. Trotz de sluutend doch vulltrucken Trennung in dat Johr 1944, hett Berlioz ok wiederhen för Harriet sörgt. Um to Ruh to kommen, hett Berlioz af Enn’n August 1844 söss Week in Nizza verbrocht. Dorneh geev he in Marseille un Lyon Konzerte.

La damnation de Faust

Hector Berlioz, Koppersteek vun August Prinzhofer, 1846

In’n Harvst 1845 nehm he an dat vun Franz Liszt organiseert Beethovenfest in Bonn deel, wat hüm to de Kompositschoon vun sien Oper La damnation de Faust anreeg. He hett an dat Wark wiels sien tweet Konzertreis arbeit, de hüm nah Düütschland, Öösterriek un Ungarn führ, as ok nah sien Rückkehr nah Paris.

Nahdem sien eerst Konzertreis nah Düütschland sien Ruhm begrünnd harr, wurr Berlioz mit apen Arms begrööt. In Wien weer Berlioz as tovör in Berlin van dat musikalisch Niveau vun de Stadt angedaan. An‘n Theater an der Wien dirigeer he vun dat sülvige Dirigentenpult ut as 40 Johr tovör Beethoven. He hett Modell seeten för de Porträtmaler August Prinzhofer un Josef Kriehuber, de Lithographien vun hüm anfertigt hemm. In Wien hett sück för hüm ok de Mögelkeit anboden, Nahfolger vun den storven Joseph Weigl an de Hoffkapell to wurrn, aber Berlioz kunn sück dat nich vörstellen, Paris to verlaaten. Marie hett sück wiels de Reis as de Fru vun Berlioz vörstellt un ünnerschreev ok mit „Marie Berlioz“.

Nah sien Rückkehr nah Paris wurr Berlioz eenmal mehr de musikalische Ünnerscheede tüüschen Paris un anner Städer bewusst. He harr woll in Paris de Ressourcen, Warken as bispeelswies sien Requiem komplett uptoführen, aber dat weer mit völ Anstrengungen in de Organisatschoon un en hooch Risiko, sück to verschulden, verbunnen.

De Premiere vun La damnation de Faust an‘n 6. Dezember 1846 as ok en folgend tweet Upführen broch blots en torüchhollend Interesse in de Apenlichkeit, wiels de Presse dörgahns positiv up dat Wark reageert hett. Berlioz aber bleev mit Schulden tüüschen 5000 un 6000 Francs sitten; en dart Upführung keem dorher nich mehr tostannen.

Russland

Michael Glinka

Nah Mootmaaken dör Michael Glinka un Leopold von Meyer hett Berlioz en Konzertreis nah Russland ünnernommen. Vun Früenden un Bewunnerer vun La damnation de Faust kreeg he de nödige finanzielle Ünnerstütten. Mögelkerwies ahn Marie is Berlioz an‘n 14. Februar 1847 nah Russland reist.

In Sankt Petersburg wurr he führend Persönlichkeiten vun dat soziale Leven vörstellt. En Konzert an’n 15. März 1847, ünner anner mit Utsnitten ut La damnation de Faust un Roméo et Juliette broch hüm so völ Geld in, dat he sien Schulden ut de Eerstupführen vun La damnation de Faust betahlen kunn. De musikalische Wirkung vun dat Konzert up de Apenlichkeit vun Sankt Petersburg is stuurder to beoordeelen.

Wiels de Vörbereitungen to en vullständig Upführung vun Roméo et Juliette keem he an’n 5. April 1847 in Moskau an un geev en Konzert, dat positive Resonanz bi dat Publikum funn un Innahmen vun 8000 Francs broch. Nah sien Rückkehr nah Sankt Petersburg an’n 5. Mai 1847 wurr Roméo et Juliette upführt. To disse Tiet hett he sück unglückelk in en Chorsingerin verkeeken, deren Naam aber man nich weet, un de later doch hör Verlobten heiraadt hett.

Up sien Rückreis nah Paris keem Berlioz nah en Tüschenstatschoon in Riga an’n 15. Juni 1847 in Berlin an. In Tosommenhang mit sien Russlandreis is Marie hier to’n eersten Mal dokumenteert. De finanzielle Spood un de apenliche Resonanz vun de Upführung vun La damnation de Faust fullen weniger goot ut. König Friedrich Wilhelm IV. hett hüm dat Krüüz vun den Rooden Adlerorden verleeht un hett hüm to en Diner up Sanssouci nöögt.

Nah sien musikalischen Misserfolgen in Paris hett Berlioz mit de Rückkehr töövt, hett aber sien Meenen ännert, as Nestor Roqueplan un Edmond Duponchel sück as Direkters an de Oper bewurben hemm un hüm de Böverleitung verspreeken deen, wenn he deren Bewarf in dat Journal des débats unterstütten dee. Se wurrn de Direkters vun de Opéra , hemm aber hör Verspreeken tegenöver Berlioz aber nich inlööst.

In‘n November 1847 hett Berlioz gemeensam mit sien Söhn Louis to’n grooten Pläseer vun den 13-johrigen sien Öllernhuus in La Côte-Saint-André besöcht. Dornah geev dat aber Striedereen tüschen Vader un Söhn, as Berlioz sien Söhn up en Collège in Paris oder Versailles schicken wull un de sück wiegern dee. Vun de ganze Striedereen un Intrigen in Paris harr Berlioz nu de Nöös vull und he truck nah London.

London

Louis-Antoine Jullien

Berlioz hett groot Haapnungen up sien Upenholt in London sett. De Dood vun den in England düchtig beleevten Mendelssohn hett hüm düchtig drapen, leet hüm aber to glieker Tiet haapen, dat he nu de Harten vun de Engländer för sück winnen kunn. Louise-Antoine Jullien, de spoodriek Direkter vun dat nee apen maakt Theatre Royal Drury Lane, hett Berlioz engageert, mehrere Konzerte to geven. Anfang November 1847 is Berlioz in Begleitung vun den Journalisten Charles Gruneisen in London indraapen. Jullien hett hüm dat Theatre Royal Drury Lane wiest, an dat Harriet 30 Johren tovör in London hör Debüt geven harr.

De eersten musikalischen Schwierigkeiten sünd intreeden, as en Reeg vun Singern afseggen dee. Jullien hett överfordert reagiert, wies aber to glieker Tiet ok sien Improvisatschonstalent. Dat eerst Konzert in’n Dezember 1847 wurr en Erfolg. För dit Konzert weer ok Marie nah London kommen. Bi dat tweet Konzert – ok in’n Dezember 1847 – wies sück, dat de Mögelkeiten vun Jullien to Enn’n weern.

Berlioz sien eerst Konzert mit eegen Warken an’n 7. Februar 1848 wurr en groot Erfolg. En tweet Konzert an’n 17. Februar stunn aber aber vör dat Ut, wiel Jullien dat Orchester un den Chor nich betahlen kunn. En för den 24. Februar plaant Konzert kunn – ebenfalls wegen Geldmangel siedens Jullien – nich stattfinnen. Liekers wurr Berlioz in England düchtig bekannt.

Tüschendör is in Frankriek aber de Februarrevolutschoon utbraaken; för Berlioz seech dat en Tiet lang sekerer ut, in London to blieven. In de Tiet geev Berlioz mehrere Konzerte un wurr en prominente Persönlichkeit in England. Dennoch harr Berlioz en Levensafsnitt reckt, in de he sück in kien en Land to Huus föhlen dee. In disse Tiet fung he ünner den Indruck vun de Reformbewegung vun de Chartisten an, sien Levenserinnerungen, de Mémoires, to schrieven. He verfolg ok in disse Tiet vun England ut de eersten free Wahlen as ok de allgemeen Situatschoon in Frankriek.

An‘n 22. April 1848 hemm de Zeitungen Jullien sien Bankrottverkloren bekannt geeven. An‘n 29. Juni 1848 funn gegen dat Enn’n vun Berlioz sien acht Maand düüern England-Upenholt in den Hanover Square Rooms sien tweet Konzert mit eegen Warken statt. Dat keem bi dat Publikum goot an, finanziell weer dat ehrder wenig spoodriek. Nah dat Konzert hett sück Berlioz dorto överwunnen, doch nah Paris torüch to gahn. Dor harr dat Unruhen geeven, bi de Harriet binah to Dood kommen weer.

Torüch in Frankriek

Anfang August kreeg he de Nahricht, dat sien Vader an’n 28. Juli 1848 dood bleven weer. An’n 31. Juli 1848 wurr Louis Berlioz in La Côte-Saint-André begraven. Berlioz weer truurig un düll doröver, dat he nich bi dat Begrävnis dorbiween kunn, wiel sien Süsters hüm ut nicht bekannt Grünnen kien Nahricht geven harrn.

De Dood vun sien Vader geev Berlioz den Anlaat, Meylan, de Heimatstadt vun sien Grootvader, to besöken. Dor hett he sück ok an Estelle erinnert un hett hör en Breef schreeven. Eerst 16 Johr later sull he erfohren, of Estelle den Breef kreegen harr.

In musikalisch Hensicht hett he de Kompositschoon vun dat Te Deum schreeven, dat allerdings eerst fiev Johr later upführt wurr.

Allerdings hett sück ok all afteekend, dat de Utsichten för Berlioz sien musikalisch Loopbahn in Paris ok ünner dat Tweete Kaiserriek begrenzt blieven würrn. Luut Biograf David Cairns keemen mehrere Grünnen tosommen, worum Berlioz doch in Paris bleev. Up de een Siet befunn sück Europa in en Tostand vun Unsekerheit, de sück ünner annern in den Dood vun mehreren Früennen vun Berlioz, as den Wiener Journalisten Alfred Julius Becher, Fürst Felix von Lichnowsky, oder Graf Lajos Batthyány, en ungarsch Patriot, dostellen dee, de hüm harrn fördern kunnen.

• 
  Karikatur (Wiener Theaterzeitung, etwa 1850)
• 
  Karikatur (Journal pour rire, Utgaav van’n 27. Juni 1850)

Dorto keem, dat Harriet af Oktober 1848 mehrere Slaganfälle harr, de hör rechter Körperhälft lahm setten un Spraakstörungen mit sück bringen deen. Berlioz keem för de Pleeg up. In’n Harvst 1850 gung Söhn Louis, intüschen 16 Johr olt, up en Fregatte, de in Le Havre statschoneert weer, in de Lehre, um Seemann to wurrn.

In‘n Winter 1849 wurr sien Süster Nancy swoort krank un is an’n 4. Mai 1850 an Borstkrebs dood bleeven. Een Dag vör hör Dood harr Berlioz in de Saint-Eustache-Kark sien Grande Messe des Morts upführt.

Dit Konzert gung up dat nee grünnd Grande societé Philharmonie de Paris torüch, de mit Berlioz as Mitbegrünner un Direkter as ok Pierre Dietsch as Chorleiter Berlioz sien letzten Versöök dorstellen dee, in Paris musikalisch Foot to faaten. Dat eerst Konzert an’n 19. Februar 1850 leep goot mit, aber de dree folgend Konzerte hemm blots mäßigen Erfolg inbrocht. Tosätzlich keem dat to en Utnannersetten, as, nahdem an’n 16. Dezember 1850 dat dart Bataillon vun de 11. Lichtinfanterie över en Brügg gahn wull, un de inbreeken dee u nto dat Ünnerstütten vun de Achterbleevenen dat Requiem vun Berlioz upführt wurrn sull. Dietsch un de Chor wullen aber en vun sien Messen upführfen, wat up den Wedderstand vun dat Orchester stööten dee, dat up de Siet vun Berlioz stunn. Sluutend hett man denn doch dat Requiem upführt. De Saison weer insgesamt aber doch en Fehlslag, wiel to wenig Besöker bi de Konzerte weern, so dat an’n 24. Juni 1851 dat letzte Konzert vun de Société stattfunn.

Great Exhibition in dat Johr 1851 in London

Dör den gesundheitlichen Tostand vun Harriet as ok de Seemannslehre vun Söhn Louis harr Berlioz mit Geldsörgen to kämpen. Mui för hüm weer, dat he vun Enn’n März bit Anfang Aptil 1851 sien Söhn Louis mal weer to Gesicht kreeg, as sien Schipp in Le Havre anleggen dee. As Berlioz sien Vörbild un Früend Gaspare Spontini storven weer, de sien Dood Berlioz düchtigt betruurt hett, hett he sück – aber ahn Spood – um de sien Nahfolge an de Académie des Beaux-Arts bewurben. Stattdessen wurr Berlioz vun den franzöööschen Hannelsminister inladen, as Liddmaat vun en Komitee to dat Begootachten vun Musikinstrumenten Frankriek up de Great Exhibition in dat Johr 1851 in London to vertreeden.

Wiel Berlioz hooch Summen för de Pleeg vun Harriet un de Utbillen vun Louis upbringen muss, weer dat Upführen vun nee komponeert Warken mit hooch finanziell Risiko verbunnen ween, so dat sien Utsichten as Komponist unseker weern. Tüschen de Kompositschoon vun La fuite en Égypte in’n Harvst 1850 un de Fortsetten L’arrivée à Sais dree Johr later (de later Bestanddeelen vun de Trilogie L’enfance du Christ wurrn) geev dat blots eenige wenige Ergänzungen to Benvenuto Cellini. To disse Tiet hett he kört nah sien Rückkehr nah Paris en Verdrag över söss Konzerte in de Londoner Exeter Hall to de Förderung vun modern Musik afslooten, wobi ok Warken vun hüm speelt wurrn sullen. To glieker Tiet kreeg Berlioz de Nahricht, dat Franz Liszt in Weimar Benvenuto Cellini upführen wull. Disse Upführen vun de Weimarer Faaten dör Franz Liszt an‘n 20. Mai 1852 wurr en groot Erfolg.

Erfolge

Sien Upenholt in London vun März bit Juni 1852 as ok de Konzerte mit de New Philharmonic Society wurrn en groot Erfolg. En Hööchtpunkt wuur de Upführen vun Beethoven sien Negente Sinfonie an‘n 12. Mai 1852. In England is Berlioz ok dat eerste Mal nah 22 Johren weer up Marie Pleyel dragen, de as Pianistin uptreeden dee. De Erfolg leet Berlioz un Veranstalter Frederick Beale haapen, dat se de Konzerte in dat nächst Johr fortsetten kunnen.

In disse Tiet muss Berlioz sien Söhn Louis en beten up Vördermann bringen, de ut en Stimmungsschwankung herut de See upgeven wull. In‘n Dezember 1852 hemm sück beid – intüschen weer versöhnt, för veer Daag sehn. Louis harr aber sien Utbillen sluuren laaten un sien Geld för anner Saken utgeven, hett denn aber doch noch de Afslussprüfung schafft.

De Upführung vun de Grande Messe des Morts up Bedrieven vun Comte Victor Fialin, duc de Persigny an‘n 22. Oktober 1852 ut Anlaat vun den Dood vun Baron Taylor hett bi Berlioz de Haapen up en Upführung vun dat Te Deum to Krönung vun Napoleon III. upkommen laaten, aber de Krönng wurr up unbestimmte Tiet verschaven.

De Upenholt vun Berlioz in Weimar in‘n November 1852 wurr en groot Erfolg. Wiels de „Berlioz-Week“ wurr sien Musik upführt un he sülvst ehrt. Wiels Berlioz in‘n August 1853 to Konzerten in Baden-Baden inladen wurr un wiedere Konzerte in Frankfort in Utsicht harr, gungen sie nun Beale sien Plääns för wiedere Konzerte in London nich dör. Berlioz wurr aber up Vermittlung vun Beale inladen, en italieensch Version vun Benvenuto Cellini in den Londoner Covent Garden to dirigeeren. In‘n Sömmer 1853 hett he denn acht Week in London verbrocht, wo sück an de Royal Italian Opera intüschen aber Wedderstand gegen en franzöösch Dirigent un en gröttstendeels nichitalieensch Besetten billd harr, so dat de Upführung en Misserfolg wurr. In de Folgetiet hett Berlioz weer mehr Konzerte in Düütschland geven, tonächst in Baden-Baden, dornah in Hannover, Bronswiek, Leipzig un Dresden.

Hochtiet mit Marie Recio

Wiels Berlioz ünner Krankheit – Breeken, Dörfall un en Niereninfektschoon – in‘n Februar un März 1854 en wiedere Reis nah Düütschland vörbereiten dee, is Harriet a‘nn 3. März 1854 storven, nahdem hör Gesundheitstostand slechter wurrn weer un ok hör Oogen slechter wurrn weern. Se wurr up den Karkhoff Saint-Vincent begraven.

Enn’n März 1854 geev Berlioz Konzerte ünner annern in Dresden, wo he de Utsicht harr, Hoffkapellmeester to wurrn. He muss aber de Erfohrung maken, dat sien Spood in Düütschland ok Lüüd up den Plaan ropen harrn, de sien Infloot in Düütschland to groot wurrn weer.

An‘n 19. Oktober 1854 hemm Berlioz un Marie Recio in de Église de la Sainte-Trinité de Paris heiraadt. In disse Tiet full ok dat vörlöpig Enn’n vun Berlioz sien Arbeit an den Mémoires.

Wiedere Erfolge

Nahdem Berlioz de all komponeerten Deelen La fuite en Égypte (De Flucht nah Ägypten) un L’arrivée à Sais (De Ankunft in Sais) mit den nee komponeerten eersten Deel Le songe d’Hérode (De Drööm vun den Herodes) to de Trilogie L’enfance du Christ tosommenstellt harr, wurr de Eerstupführung an’n 10. Dezember 1854 en groot Erfolg. at hett Berlioz bewusst maakt, dat he noch de Inspiratschoon harr, wiedere Warken to komponeeren. He kreeg nu de Idee to sien nächst Wark, de Oper Les Troyens.

Aber Berlioz harr in den Loop vun dat Johr 1855 tonächst anner Plichten in Form vun Konzertreisen, en Överarbeiten vun de Grand Traité d’instrumentation et d’orchestration modernes un en Deelnahm as Gootachter bi de Pariser Weltutstellung. In Weimar führ he to Ehren vun Harriet Smithson de Symphonie fantastique un deren Fortsetten Lélio up. Dat weer siet de Upführung vun 1832 dat eerste Mal, dat beid Warken in disse oorsprünglich Konzeptschoon gemeensam speelt wurrn. Sien Ruhm in Weimar funn en nee Hööchtpunkt. In Brüssel dorgegen, de nächst Statschoon vun Berlioz un Marie, funn die Upführung vun L’enfance du Christ blots wenig Resonanz. De Annehmlichkeiten vun den Upenholt dor bestunnen stattdessen in Begegnungen mit den jungen Komponisten Adolphe Samuel, den Historiker Edgar Quinet un de Schrieverin George Eliot. All bi dat Anfangskonzert weern Berlioz un Marie up Musikkritiker François-Joseph Fétis drapen. In‘n April 1855 wurr Berlioz wiels de Prooven to dat Te Deum krank, dat nu nah söss Johren Tööven to Upführung kommen sull.

To glieker Tiet muss Söhn Louis wegen hartnäckigen Dörfall twee Maand in’t Krankenhuus verbringen. In‘n November tovör weer dat tüschen Vader un Söhn to Spannungen kommen, as Louis sien Schipp verpassen un dornah sien Geld dörbringen dee. As Berlioz eerst teihn Johr later erfohren hett, harr Louis to disse Tiet en Betrecken mit en jung Fru mit Naam Zélie Mallet, ut de Dochter Clémentine hervörgung; dat Geld harr he för Zélie un Clémentine utgeven.

Dat Te Deum weer bi sien Upführung in de Pariser Saint-Eustache-Kark an‘n 30. April 1855 nich ganz so spoodriek as tovör L’enfance du Christ oder de Grande Messe des Morts, leet Berlioz aber dennoch up en mögelk musikalische Tokunft in Paris haapen.

Richard Wagner

Richard Wagner (1861)

Enn’n 1854 harr Berlioz en Angebot vun de Philharmonic Society in London, de Saison 1855 mit acht Konzerten to bestrieden, aflehnt, wiel he dorneben kien anner Konzerte harr geven drüfft. Dat Angebot gung sluutend an Richard Wagner, up den Berlioz drapen is, as he an’n 8. Juni 1855 mit Marie nah England reisen dee, nahdem he bi Henry Wilde för twee Konzerte ünnerschreeven harr. Wiels Franz Liszt up en Früendschap tüschen Berlioz un Wagner hapen dee, wurrn de ünnerscheedlichen Charaktertüüg vun de beid Komponisten düütlich. Wiels Berlioz bispeelswies diplomatischer up de musikalischen Widrigkeiten bi de Prooevn in London reageeren dee as Wagner, weer Wagner in’n Gegensatz to Berlioz nich bang vör persönlich Angreep bi sien musikalisch Oordeelen.

An’t Enn’n vun sien Upenholt kunn Berlioz up en musikalische Tokunft in London haapen, wiel man hüm de Leiden vun en Konzertreeg in dat Crystal Palace anboden harr; ferner hett he mit Beale över en Upführung vun L’enfance du Christ un dat Te Deum verhannelt. In de söben Maand nah sien Upenholt in London hett Berlioz an en utwiet engelsch Version vun de Grand Traité d’instrumentation et d’orchestration modernes un an L'art du chef d'orchestre arbeit. In‘n Oktober un November 1855 hett he de Afslusskonzerte vun de Pariser Weltutstellung organiseert. Prinz Napoleon wies sück vun Berlioz beidruckt un hett sück dorvör insett, hüm vun’n Chevalier de la Legion d Honneur to’n Officier befördern to laaten – allerdings vergevens, wiel disse Ehre an Giuseppe Verdi gung.

Nah en Upführung vun L’enfance du Christ in Gotha hemm Berlioz un Marie Franz Liszt in Weimar besöcht. Hier hett sück aber en Reet in de Früendschap tüschen Berlioz un Liszt bemarkbar maakt, de sien Oorsprung in de Betrecken tüschen Berlioz un Wagner harr, de Liszt starker to maaken versöcht harr.

Persönliche Krisen

Sien slecht Gesundheitstostand un en pläseerlos Leven mit Marie leeten Berlioz vertwiefeln. De Dood vun sien Süster Adèle Anfang März 1860 in dat Öller vun 55 Johren hett dat nich beter maakt.

In de Loop vun de Johren 1861 und 1862 keem dat to Unstimmigkeiten tüschen Berlioz un Söhn Louis. Berlioz reageer verdattert up den dringend Wunsch vun Louis, heiraten to willen, up de anner Siet hett sück ok Louis sien unruhig Kindheit bemarkbor maak, indem he sien Vader vörsmieten dee, hüm nie nich leev harrt to hemm.

An‘n 13. Juni 1862 is Marie unverwacht an en Hartinfarkt storven un wurr an’n 16. Juni 1862 up den Cimetière de Montmartre bisett. Hör Dood broch Vader un Söhn weer wat dichter tosommen. Kört nah den Dood vun Marie hett Berlioz up den Karkhoff en half so olt Fru mit Naam Amélie kennen lehrt un de beid hemm sück inanner verkeeken. Över Amélie is blots wenig bekannt, mögelkerwies weer se verheiraadt. De Kuntakt tüschen Berlioz un Amélie gung över den Harvst un den Anfang Winter vun dat Johr 1862.

Les Troyen

Hector Berlioz, Fotografie vun Nadar, 1857

Wiels Berlioz an Les Troyens arbeiten dee, broch de Journalist Charles Jacquat in’n Harvst 1856 in de Reeg Contemporaries en Körtbiografie över Berlioz herut, de woll saaklich Fehler upwiesen, aber den Ruhm vun Berlioz fördern dee. Fotograf Nadar hett en Porträtfoto vun Berlioz anfertigt. Wiels Berlioz sück um Söhn Louis Sörgen maken dee, de anfung, um de Welt to reisen, hett sück sien Darmerkrankung starker bemarkbar maakt, de de Dokters as intestinale Neuralgie betekent hemm.

In de nächst fief Johr hett sück Berlioz sück um en Mögelkeit bemöht, Les Troyens uptoführen. at Toseggen vun Kaiser Napoleon III., siück för dat Wark intosetten, weer ok blots so dorhen seggt. Berlioz sülvst is denn anfungen, in de Apenlichkeit för sien nee Oper to warfen. En Konzert mit Utsnitten ut Les Troyens in‘n August 1859 in Baden-Baden wurr in tallriek franzöösch Blööt düchtig wohlwillend rezenseert. In Baden-Baden kreeg Berlioz vun den Speelbankpächter Edouard Bénazet den Updrag, för dat Apenmaaken vun dat Theater Baden-Baden de Oper Béatrice et Bénédict free nah William Shakespeare sien Viel Lärm um nichts to schrieven. De Oper wurr an’n 9. August 1862 eerstmals upführt.

As Berlioz nah sien Rückkehr ut Paris beden wurr, an dat Théâtre-Lyrique Christoph Willibald Gluck sien Orphée et Euridice nee in Szene to setten, hett he sück in de Singerin Pauline Viardot verkeeken. Se weer nich dorgegen, aber dat keem för hör nich in Fraag, hör Familie to verlaaten.

Midden September 1859 keem Richard Wagner nah Paris, um an de Pariser Opéra den Tannhäuser un mögelkst ok Tristan und Isolde uptoführen. Ünner annern in’n Tosommenhang mit de scheef gahn Upführung vun den Tannhäuser an de Opéra am 13. März 1861 entstunn de Indruck, Berlioz weer togunsten vun sien nee Oper sien Früend Richard Wagner un de sien Musik gegenöver feindlich instellt. Les Troyens wurr to de Upführung an de Opéra tolaaten, weer aber nah aktuellen Opernprojekten vun Charles Gounod un François-Auguste Gevaert blots de darte Wahl. As Léon Carvalho in‘n Oktober 1862 weer Direkter vun dat Théâtre-Lyrique wurr, hett he Berlioz mehrfach anboden, Les Troyens uptoführen. De Opéra harr de beter Mögelkeiten to en Upführung, wies aber kien Interesse, so dat Berlioz bi Carvalho ünnerschreev.

• 
  Pauline Viardot 1860 in Christoph Willibald Gluck sien Orfeo ed Euridice
• 
  Léon Carvalho

To grott Pläseer vun Berlioz hett de Société des Concerts, de in den 28 Johren tovör sien Musik blots tweemal eerstmals upführt harr, in‘n März 1863 tostimmt, sien gesamt Noten- un Upführungsmaterial to övernehmen, nahdem Berlioz sück tovör Sörgen maakt harr, wat dormit nah sien Dood passeeren würr.

Wiels de Verhandlungen mit Carvalho, de verspreeken dee, Les Troyens ahn Körten uptoführen, verbroch to Pläseer vun Berlioz Söhn Louis Enn’n März 1863 eenig Daag in Paris. Enn’n März reis Berlioz to en mehrere Week düürn Upenholt in Weimar. Tonächst hett he Béatrice et Bénédict upführt; wiel Liszt Weimar intüchen Weimar verlaaten harr un nah Rom gahn weer, harr Berlioz Gelegenheit, sülvst to dirigeeren. De Upneholt in Weimar hett sück verlängert, as Berlioz en Nöögen vun den Prinzen vun Hohenzollern-Hechingen kreeg, en Konzert mit eegen Warken to zu dirigeeren. Bi sien Rückkehr nah Frankriek muss Berlioz enttäuscht faststellen, dat de Vörbereitungen to Les Troyens blots langsam vörankeemen. To’n Triumph buterhalv vun Paris wurr in’n Juni 1863 de Upführung vun L’enfance du Christ in Straßburg. Entgegen de oorsprünglich Verinbarungen bestunn Carvalho bi Les Troyens up Afkörten, wat Berlioz nich gefallen dee. Liekers wurr de Eerstupführung an’n 4. November 1863 en groot Erfolg bi dat Publikum un funn – to’n grooten Deel – en positiv Echo in de Presse.

Letzte Johren

Letzte Fotografie von Berlioz, 1868

As Les Troyens in‘n Dezember 1863 vun’n Speelplaan nommen wurr, hett Berlioz, de nu immer mehr mit Krankheiten to kämpen harr, faststellt, dat sien Energien to Enn’n weern. „Ich beeile mich“, harr he all 1862 an sien Früend Ferrand schreeven, „alle Fäden zu zerschneiden, damit ich jederzeit zum Tod sagen kann: Wann du willst.“ Berlioz wurrd tietlevens as sensitiv-labil un neurotisch beschreeven. Trotz all de Bitterheit in de letzt Johren hett Berlioz ok Pläseer ünner annern dör de Verehrung vun Studenten as Louis Bourgault-Doucoudray erfohren. Nah Les Troyens stell he sien Tätigkeit as Dirigent un Musikkritiker in, truck sück in’n Schadden vun sien Krankheiten in’t Privatleven torüch un pleeg vereenzelt Früendschapen.

Estelle Fournier

In de Loop vun dat Johr 1864 wurr in’n Tosommenhang mit en Umgestaltung vun de Stadt, de sück ok up den Karkhoff Saint-Vincent utwirken dee, Harriet up den Karkhoff Montmartre umbett. In‘n August 1864 hett he dat Graff vun Amélie opdeckt un wuss nu, dat se storven weer. Nah Ansicht vun Biograf David Cairns hemm disse Belevnisse in Berlioz den Wunsch fördert, weer Kuntakt to sien Leevste ut de Jöögd, Estelle, to söken.

In‘n September 1864 is he tonächst nah Dauphiné to sien Nichten reist, dann nah Grenoble un Meylan un sluutend nah Lyon, wo Estelle leev. Estelle, intüschen verheiraadt Fournier, hett torüchhollend up sien eerst, emotschonalen Breef, reageert, hett hüm aber toseggt, hüm nah de Hochtiet vun hör Söhn hör nee Adresse in Genf mittodeelen. As sück Berlioz bi de tweet Kuntaktupnahm wat mehr torüchhollen dee, hemm se sück ok wat beter verstahn. Mit hör Inwilligen hett he bit Anfang 1865 sien Mémoires um den neen Kuntakt to hör utwiet; se hett dorup bestahn, de Mémoires lesen to wullen.

Dat Verhältnis tüschen Berlioz un Estelle wurr mit den Breefwessel nah hör Umtrecken nah Genf deeper; Berlioz wurr vun hör Familie früendelk upnommen. Von hör Korrespondenz tüschen 1864 un 1868 sünd 40 Breef vun Berlioz un dree Breef vun Estelle Fournier erhollen bleeven; de restlichen Breef vun Estelle hett Berlioz up hör Wunsch hen verbrennt.

Söhn Louis

Midden vun de 1860er Johren weer dat Verhältnis tüschen Berlioz un sien Söhn Louis trotz all de Striedereen tovör vun Leev un Achtung präägt – trotz en Missverständniss in‘n Juni 1865, as Louis sien Vater mitdeelen dee, dat he Kapitän in‘n Golf vun Mexiko wurrn weer un de docht hett, Louis wull Geld. Louis fung an, de Musik vun sien Vater to schätzen, un hett Les Troyens bewunnert. Ebenso wurr he en begeistert Leser sowohl vun Shakespeare as ok anner Literatur. Vader un Söhn hemm sück intüschen as Bröers föhlt, hemm aber liekers murken, dat se ünnerscheedlich veranlagt weern. Louis keem etwa dreemal in’t Johr nah Paris to Besöök, verpass aber liekers den letzten grooten Triumph vun sien Vader bi de Eerstupführen vun de sien Septett an‘n 7. März 1866. De Früendschap vun Berlioz un Liszt gung noch mehr andaal, nahdem sück Liszt vun dat Septett beindruckt wies, Berlioz sück aber nich in de Laag seech, Gefallen an Liszt sien körtens komponeert Graner Messe to finnen; dat denn ok de letzte persönliche Kuntakt tüschen de beid Musikers.

Nah en dree Dagg lang düern Besöök Midden September 1866 bi Estelle in Genf hett Berlioz en Neeupführung vun Christoph Willibald Gluck sien Alceste överwaakt. Dat weer en Pläseer för hüm, en wiedere Generatschoon vun Musikern un Musikliebhabern mit Gluck vertroot to maken. Dennoch föhl he sück braaken un isoleert. He hett aber noch Dirigeernöögen vun Ferdinand Hiller nah Köln un Johann von Herbeck nah Wien annommen. Bi de Pariser Weltautstellung van 1867 wurr he mit Konzerten betraut.

Berlioz hull mit sien Söhn Louis siet de sien Afreis in’n August 1866 regelmatig Kuntakt. Wiels en Överraschungsfier to Ehren vun Berlioz in’n Juni 1867 kreeg Hector Berlioz de Nahricht, dat Louis dree Wochen tovör in Havannah an Geelfeever storven weer.

An‘n 29. Juli 1867 hett Berlioz sien Testament upsett. Anfang August hett hüm sien Dokter, begrünnd dör Berlioz sien Gesundheitstostand, to Kur nah Néris-les-Bains schickt. Am 9. September hett he weer Estelle sehn, de ok den Dood vun hör Söhn betruurn dee, un he hett an’n nächsten Dag de Hochtiet vun sien Nichte Joséphine besöcht.

Letzt Triumph

In‘n September 1867 hett de Groothartogin Jelena Pawlowa, Tant vun den Zaren Alexander II., Berlioz nöögt, in de kommend Wintersaison in St. Petersburg to dirigeeren. Disse Reis wurr en letzt groot Triumph för hüm. Mögelkerwies in de letzt Week vun sien Upenholt dor entstunn en Porträtupnahm, de Berlioz in Dirigeerpose wiest.

Dood

Graffmal up den Cimetière de Montmartre

Mit sien Kräfte an’t Enn kehr he in‘n Februar 1868 nah Paris torüch. Um sück to verhaalen, is he an de Riviera reist, hett den Upenholt dor afbraaken, nahdem he tweemal to Fall kommen weer, wobi de tweete Sört dör en Slaganfall utlööst wurrn weer. Snacken und Schrieven gung nu man blots noch slecht un full hüm stuur. To disse Tiet is he aber ok nah Grenoble to de Enthüllung vun en Denkmal to’n 99. Gebortsdag vun Napoleon Bonaparte reist. Mögelkerwies hett dorbi noch mal Estelle sehn.

Weer torüch in Paris, full he Anfang März 1869 in en Koma un is an’n 8. März 1869 storven. As Liddmaat vun dat Institut de France wurr he dree Daag later up den Karkhoff Montmartre – neben sien beid Fruen – bisett. Dat oorsprüngliche Graffmal is dör en monumentalen Grafsteen ersett wurrn. Hüm to Ehren hett dat UK Antarctic Place-Names Committee 1961 den Berlioz Point, en Landspitze in’n Süden vun de antarktisch Alexander-I.-Insel nah hüm nöömt. In sien Gebortshuus wurr 1935 en Berlioz-Museum inricht.

Bedüüden

Komponist un Dirigent

Berlioz gellt as wichtig Vertreder vun de Musik vun de Romantik in Frankriek, ofschons he sülvst den Begreep „Romantik“ nichts afwinnen kunn: He verstunn sück as klassisch Komponist. He gellt as Begrünner vun de sinfonische Programmmusik un de modern Orchesterinstrumentatschoon. Sien för de dormalige Tiet revolutschonären Kompositschonen wurrn meest nich verstahn un hemm hüm mehr Kritik as Loov inbrocht. Dorum muss he sien Levensünnerhollen tosätzlich as Musikkritiker bestrieden. Oschons sien Warken bit up Béatrice et Bénédict (1862 in Baden-Baden) ahn Utnahm eerstmals in Paris upführt wurrn, kreeg he in Frankriek eerst lang nah sien Dood Anerkennung.

Berlioz weer aber en groot Vörbild för völ vun de jungen Romantiker. Entscheedend weer sien Infloot up Franz Liszt, Richard Strauss un völ russisch Komponisten as Nikolai Rimski-Korsakow. 1868 is he eegens nah Rostow reist, um de verscheeden Melodien vun dat groot Gelüüt, för dat de Rostower Glöckner weltberühmt weern, mit eegen Ohren to beleven. Berlioz weer doröver begeistert, mit dat „erstklassige“ Orchester vun dat St. Petersburger Konservatorium Musik maaken to können.

Nah sien eegen Berichte hettt Berlioz asen vun de eersten Dirigenten up den Gebruuk vun en Metronom as Hülpsmiddel bi Prooven bestahn, um dat korrekte Tempo vun sien Kompositschonen hollen to können. De Upführung vun sien Warken weer sülvst för den Komponisten nich immer eenfach, wiel he för eenige bit to duusend Instrumentalisten un Singer bruuken dee.

Berlioz hett eenige Reisen nah Düütschland ünnernommen. In Berlin – he hett de Stadt fakener besöcht, ünner annern 1843 un 1847 – weer Berlioz vun de riek musikalischen Landschap beindruckt. Völ düütsch Musiktheoretiker ut de Tiet harrn Schwierigkeiten, dat „französische Phänomen“ Berlioz to verkloren. Franz Brendel, en düütsch Musikhistoriker un Musikjournalist vun dat 19. Johrhunnert, kunn de Musik vun Berlioz blots düüden, indem he den Franzosen to en Düütschen maaken dee: „seine wahre geistige Heimat hat er bei uns zu suchen“.

Dat Verhältnis to Richard Wagner weer düchtig gespannt. Up de en Siet seech dat so ut, as wenn se sück gegensiedig respekteeren dee, up der anner Siet hemm se sück apenlich kritiseert oder in Breef an anner Komponisten as Franz Liszt un Robert Schumann. Wiels Liszt sück diplomatisch verhollen dee, hett Schumann in de Neuen Zeitschrift für Musik en Text apenlich maakt, in den Wagner Berlioz „grenzenlos langweilig“ nöömt. Ok över de Symphonie fantastique, en vun de Hööftwarken vun Berlioz, hett sück Wagner negativ utlaaten: „Formschönheit ist nirgendwo anzutreffen.“

Sien Tietgenosse Charles Hallé hett över hüm meent, dat he de perfekteste Dirigent weer un harr bi sien Lüüd dat afsolute Kommando. De Komponist Ferdinand Hiller hett över Berlioz seggt, dat he in dat musikalisch Sünnensystem kien groot oder lütt Planet weer – völmehr wat unheimlich antokieken, en nich to vergeeten, wiethen lüchtend Komet.

Berlioz sien Instrumentatschoon

Berlioz is de Verfaater vun dat Grand Traité d’instrumentation et d’orchestration modernes van 1844, de eerst umfangriek Instrumenteerungskunn. Dat Wark keem 1845 up düütsch ünner den Titel Die Moderne Instrumentation und Orchestration herut. 1904 wurr dat vun Richard Strauss ünner den Titel Instrumentationslehre revideert un utwiet un is in Deelen bit hüüd gültig. Richard Strauss, de Berlioz düchtig bewunnert hett, hett oorsprünglich kein Notwennigkeit sehn, dit umfaatend Wark to bearbeiten. As der Verlag aber an hüm herantreeden is, un he sück mehr un mehr dormit befaaten dee, hett he faststellt, dat sien Upgaav dorin bestunn, dat Wark to aktualiseeren, dormit dat wiederhen Bestand harr. Berlioz hett anhand vun Zitaten ut Orchesterpartituren vun Gluck, Mozart, Beethoven as ok ut eegen Warken all in en modern Orchester bruukt Instrumente, dorünner ok de Gitarr, dorstellt. Dat gifft bit hüüd blots wenig Warken, de dat an Umfang un Akkraatheit mit sien Wark upnehmen können, so etwa Samuel Adler sien The Study of Orchestration (1982, engelsch) un Yehudi Menuhin sien Instrumente des Orchesters (CD).

De vun Strauss överarbeit Version enthollt wiedere moderne Instrumente, ebenso wiedere Partiturbispelen vun Richard Wagner un vun eegen Kompositschonen.

Warken (Utwahl)

Franzööösch Banknoot (10 Francs, 1972) mit en Porträt vun Hector Berlioz

Porträtbüste vun Bernhard Horn bi dat Festspeelhuus Baden-Baden

Opusverteeken

• [Opus 1]: Huit scènes de Faust (later torüchtrucken) (1828/29)
• Opus 1: Waverley-Ouvertüre (1828)
• Opus 2: Le Ballet des ombres (1829).
• Opus 2b: Irlande: mélodies irlandaises (9 Melodien; 1829)
• Opus 3: Les francs-juges (1826/1833)
• Opus 4: Le roi Lear (1831).
• Opus 5: Grande messe des morts. (Requiem; 1837)
• Opus 6: Le cinq mai (1831/35)
• Opus 7: Les nuits d’été (1840–1841)
• Opus 8: Rêverie et Caprice (1841).
• Opus 9: Le carnaval romain (1843–1844)
• Opus 10: Grand traité d’instrumentation et d’orchestration modernes (Die moderne Instrumentation und Orchestration; 1843–1844)
• Opus 11: Sara la baigneuse (1834).
• Opus 12: La captive (1832).
• Opus 13: Fleurs des landes (1850).
  • 3: Letons (1835).
• Opus 14: Symphonie fantastique, épisode de la vie d’un artiste (1830)
• Opus 14b: Lélio ou Le retour à la vie (1831).
• Opus 15: Grande symphonie funèbre et triomphale (1840).
• Opus 16: Harold en Italie (1834).
• Opus 17: Roméo et Juliette (1839).
• Opus 18: Tristia (1849).
  • 1: Méditation religieuse (1831).
  • 2: La mort d’Ophélie (1842).
• Opus 19: Feuillets d’album (1850).
  • 1: Zaïde (1845).
  • 2: Les champs (1834).
  • 3: Chant des chemins de fer (1846).
  • 4: Prière du matin (1846).
  • 5: La belle Isabeau (1843).
  • 6: Le chasseur danois (1844).
• Opus 20: Vox populi (1849).
  • 1: La menace des Francs (1848).
  • 2: Hymne à la France (1844).
• Opus 21: Le corsaire (1844).
• Opus 22: Te Deum. (1848)
• Opus 23: Benvenuto Cellini. (1834/1838)
• Opus 24: La damnation de Faust. (1845/46)
• Opus 25: L’enfance du Christ. Trilogie sacrée (1850–1854)
  • Le songe d’Hérode (1854).
  • La fuite en Égypte (1850–1853)
  • L’arrivée à Sais (1853–1854)
• Opus 26: L’impériale (1854).
• Opus 27: Béatrice et Bénédict (1860–1862)
• Opus 28: Le temple universel (1861)
• Opus 29: Les Troyens (1856–1858)
  • 29a La prise de Troie
  • 29b Les Troyens à Carthage

Opern un dramatische Legenden

• 1823: Estelle et Némorin (Oper; hett he verloren)
• 1826/1833: Les francs-juges, op. 3 (Oper in dree Akten; gröttstendeels verlorengahn)
• 1834/1838: Benvenuto Cellini. op. 23 (Oper in dree Akten)
• 1841/1847: La nonne sanglante (Oper; nich fardig maakt)
• 1846: La damnation de Faust. op. 24 (dramatische Legende in veer Akten)
• 1856–1858: Les Troyens. op. 29 (Oper in fief Akten)
• 1860–1862: Béatrice et Bénédict. op. 27 (Komische Oper in twee Akten)

Anner Vokalwarken

• 1829: Cléopâtre, scène lyrique, nah en Dichtung vun Pierre-Ange Vieillard
• 1831: Lélio ou Le retour à la vie, op. 14b (Melolog in 6 Deelen; Fortsetten vun de Symphonie fantastique un attacca nah de to spelen.)

Orchestermusik

Ouvertüren för Orchester:

• 1826/1828: Waverley (große Ouvertüre)
• 1831: Intrada di Rob-Roy MacGregor
• 1831: Le roi Lear, op. 4 (groot Ouvertüre nah de Tragödie vun Shakespeare)
• 1843–1844: Le carnaval romain, op. 9 (charakteristische Ouvertüre)
• 1844: Le corsaire, op. 21

Symphonie fantastique, 2. Satz (Uttoog)

Sinfonien:

• 1830: Symphonie fantastique. op. 14 (Episoden ut dat Leven vun en Künstler in fief Deelen)
• 1834: Harold en Italie, op. 16 (Symphonie in veer Deelen mit konzertanter Viola, footend up [Lord Byron]] sien Childe Harold’s Pilgrimage)
• 1839: Roméo et Juliette, op. 17 (dramatische Symphonie mit Soli un Chören)

Wark för sinfonisches Blasorchester:

• 1840: Grande symphonie funèbre et triomphale, op. 15: Marche Funèbre – Oraison Funèbre – Apothéose

Konzertante wark:

• 1841: Rêverie et caprice, op. 8 (Romanze för Vigelien un Orchester)

Klaveer-, Harmonium- un Örgelmusik

Klaveermusik:

• 1844: Albumleaf (16 Takte)

Harmonium- un Örgelmusik:

• 1844: Hymne pour l’élévation en ré majeur, pour orgue
• 1844: Sérénade agreste à la Madone sur le thème des pifferari romains en mi bémol majeur, pour orgue
• 1844: Toccata en do majeur, pour orgue
  • 1845: gemeensam as Trois pièces pour orgue ou harmonium herutgeven

Geistliche Musik

• 1824: Messe solennelle för Solisten, Chor un Orchester (wedder opdeckt 1992, Berlioz sülvst wull de verneelt hemm)
• 1837: Requiem (Grande messe des morts). op. 5
• 1848–1849: Te Deum. op. 22 (Hymne)
• 1850: La fuite en Égypte und 1853/1854 L’enfance du Christ, gemeensam op. 25

Schriften

• Grand traité d’instrumentation et d’orchestration modernes. Œuvre 10me. Schonenberger, Paris [1843–1844] („Dédié à Sa Majesté Frédéric Guillaume IV, Roi de Prusse“). Digitalisat
  • Die moderne Instrumentation und Orchestration. Aus dem Französischen übertragen von J[ohann] C[hristoph] Grünbaum, A. M. Schlesinger, Berlin [1843 oder 1844] (zweisprachige Ausgabe in Französisch und Deutsch; „Seiner Majestät dem König von Preußen Friedrich Wilhelm IV. in tiefster Ehrfurcht gewidmet“).
  • Instrumentationslehre. Ergänzt und revidiert von Richard Strauss. Zwei Bände. Edition Peters, Leipzig 1904–1905, erneut ebenda 1955 und Frankfurt am Main 1986.
• Voyage musical en Allemagne et Italie. Études sur Beethoven, Gluck et Weber. Mélanges et nouvelles. Jules Labitte, Paris 1844.
• Les soirées de l’orchestre. Michel Lévy frères, Paris 1852 (deutsche Übersetzung: Abendunterhaltungen im Orchester. Aus dem Französischen von Elly Ellès, Breitkopf & Härtel, Leipzig 1909).
• Les grotesques de la musique. Librairie nouvelle, Paris 1859 (deutsche Übersetzung: Groteske Musikantengeschichten. Aus dem Französischen von Elly Ellès, Breitkopf & Härtel, Leipzig 1906). Digitalisat
• À travers chants. Études musicales, adorations, boutades et critiques. Michel Lévy frères, Paris 1862 (deutsche Übersetzung: Musikalische Streifzüge. Studien, Vergötterungen, Ausfälle und Kritiken. Aus dem Französischen von Elly Ellès, Breitkopf & Härtel, Leipzig 1912).
• Mémoires […] de 1803 à 1865 et ses voyages en Italie, Allemagne, Russie et Angleterre écrits par lui-même. Vallée, Paris 1865; später als: Mémoires de Hector Berlioz, […] comprenant ses voyages en Italie, en Allemagne, en Russie et en Angleterre. 1803–1865. Michel Lévy frères, Paris 1870.
  • Düütsch Översetten:
    • Memoiren, mit der Beschreibung seiner Reisen in Italien, Deutschland, Rußland und England. 1803–1865. Aus dem Französischen von Elly Ellès. Zwei Bände. Breitkopf und Härtel, Leipzig 1903–1905 (erneut: Reclam, Leipzig 1967; Heinrichshofen, Wilhelmshaven 1979; Athenäum, Königstein im Taunus 1985).
    • Memoiren. Neu übersetzt von Dagmar Kreher, hrsg. und kommentiert von Frank Heidlberger. Bärenreiter, Kassel 2007, ISBN 978-3-7618-1825-1.
    • Memoiren. Übersetzt von Hans Scholz, hrsg. und kommentiert von Gunther Braam. Hainholz, Göttingen 2007, ISBN 978-3-932622-90-8.

Literatur

• Wolfgang Dömling: Berlioz. 4. Uplaag. Rowohlt, Reinbek bei Hamburg 1993.
• Klaus Heinrich Kohrs: Hector Berlioz. Autobiographie als Kunstentwurf. Stroemfeld / Roter Stern, Frankfurt am Main / Basel 2003, ISBN 3-87877-872-4.
• Klaus Heinrich Kohrs: Hector Berlioz’ „Les Troyens“. Ein Dialog mit Vergil. Stroemfeld / Roter Stern, Frankfurt am Main / Basel 2011, ISBN 978-3-86600-083-4.
• Klaus Heinrich Kohrs: Und alles wandelt sich ins Gegenteil. Hector Berlioz’ kontrafaktische Szenen. Stroemfeld Verlag, Frankfurt am Main, 2014, ISBN 978-3-86600-193-0.
• David Cairns: Berlioz – The Making of an Artist, 1803–1832. Band 1, Penguin Press, London 1999, ISBN 0-14-199065-1.
• David Cairns: Berlioz – Servitude and Greatness, 1832–1869. Band 2, Penguin Press, 1999, ISBN 0-14-199066-X.
• La Mara: Briefe Von Hector Berlioz an Die Furstin Carolyne Sayn-Wittgenstein (1903). Kessinger Pub, 2010, ISBN 978-1-160-04972-6.
• Stephen Rodgers: Form, Program, and Metaphor in the Music of Berlioz. Cambridge University Press, 2009, ISBN 978-0-521-88404-4.
• Gunther Braam, Arnold Jacobshagen (Hrsg.): Hector Berlioz in Deutschland. Texte und Dokumente zur deutschen Berlioz-Rezeption (1829–1843). Hainholz, Göttingen 2002, ISBN 3-932622-42-1.
• Frank Heidlberger (Kommentator, Redakteur, Herausgeber), Dagmar Kreher (Übersetzer): Hector Berlioz Schriften: Bekenntnisse eines Enthusiasten. Metzler-Verlag, 2002, ISBN 3-476-01932-2.
• Jean Poueigh: Zur 100jährigen Wiederkehr der Schöpfung von „Fausts Verdammnis“. In: Lancelot. Der Bote aus Frankreich. Heft 8, Georg Lingenbrink, Rastatt 1947, S. 105f.
• Wulf Konold, Alfred Beaujean (Hrsg.): Lexikon Orchestermusik Romantik. Mainz, Schott, 1989
• Ulrich Michels: dtv-Atlas Musik. Band 2. Dt. Taschenbuch-Verlag [u. a.], München [u. a.] 2003, S. 497.
• Ferdinand Hiller: Künstlerleben. DuMont-Schauberg, Köln 1880, S. [63]–143 Textarchiv – Internet Archive
• Christian Berger, Dirk-Matthias Altenmüller: War Hector Berlioz epilepsiekrank? Ein Zwischenbericht. In: Sieghart Döhring, Arnold Jacobshagen, Gunther Braam (Hrsg.): Berlioz, Wagner und die Deutschen. Verlag Christoph Dohr, Köln 2003, S. 53–58.

Weblinks

Hector Berlioz. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Noten un Audiodateien von Berlioz in dat International Music Score Library Project
• Gemeenfree Noten vun Berlioz in de Choral Public Domain Library – ChoralWiki (engelsch)
• Indrag in de DNB
• The Berlioz Website (engelsch)
• Warkverteeken up Klassika
• Jean-Paul Penin: Les Premières armes du jeune Berlioz: la Messe Solennelle.
• Hector Berlioz in Baden-Baden
• Berlioz, Fausts Verdammung in Liebigbildern
• ZeitZeichen: 08.03.1869 – Doodsdag vun Hector Berlioz