Johannes Calvin

Johannes Calvin, an un for sik Jean Cauvin, (* 10. Juli 1509 in Noyon in de Picardie in'n Norden vun Frankriek; † 27. Mai 1564 in Genf in de franzöösche Swiez) weer en Mann vun de Reformatschoon in Frankriek un de Swiez. He is, tosamen mit Zwingli, een vun de Vaders vun de reformeerte Karken in ganz Europa warrn (kiek bi: Calvinismus).

Leven

Tohuus un op de School

Sien Vadder weer Sekretär bi den Bischop vun Noyon, hett sik avers mit em vertöörnt un weer amenne ut de Karken utslaten (exkommunizeert). He hett dorför sorgt, dat de lüttje Calvin goot versorgt weer un hett em een Posten bi de Karken toschostert. Dor hett he Geld kregen, ahn dat he dorför arbeiden müss (Pröven). So is Calvin as kathoolschen Büdel opwussen.

Laterhen het he de Rechten studeert. Vördem hett he in Paris de högere School besöcht, ünner annern dat bekannte „Collège de Montaigu“, wo he amenne noch Ignatius vun Loyola drapen hett, de laterhen de Jesuiten grünnt hett. Toeerst schull Calvin Preester weern, man sien Vader hett em denn doch tosnackt, dat he beter op Afkaat studeren schull. He is denn in Orléans un in Bourges ween. Theologie hett he nienich studeert, ofschoonst he doch laterhen en berühmten Theologen weer. In Orléans hett he to’n eersten Mal mit de Evangeelschen to doon kregen.

Op den Weg na de Reformatschoon

Dat eerste Book, dat Calvin schreven hett, weer een Kommentor över dat Book „De clementia“ vun den Philosophen Seneca, de in dat ole Rom leevt harr. Düt Book hett Calvin 1532 in Paris rutbröcht. Dor wies he mit, dat he to de nee Strömung vun den Humanismus tohören dö. In Paris is Calvin denn een vun de Lüüd vun de Reformatschoon wurrn. Dat weer dortomalen gefährlich, un so müss he de Stadt verlaten. En poor Maanden later, in April 1534, güng Calvin na Nérac in de Südwesteck vun Frankriek. Dor stunnen de Reformeerten ünner den Schutz vun Margarete, Königin vun Navarra. Mai 1534 keem he noch mal na siene Vaderstadt Noyon un trock vun dor wieder na Paris. Denn güng he fudder na Orléans. Dor hett he sien tweet Book rutgahn loten. Dat weer een Schrift gegen de Wedderdöpers, „Psychopannychia“ (Seelenslaap) mit Namen. In düt Book streed he gegen den Gedanken, dat de Seel vun een Minschen twüschen sien Dood un dat Jüngste Gericht in een Oort Slaap tobringt. Dornoh güng he na Basel. Dor lehr he de Mannslüüd kennen, de in de Swiez de Reformatschoon vöranbringen döen, as Bullinger, Bucer, Capito un annere.

Reformater

De Institutio

Calvin schreev in düsse Tiet an de eerste Utgaav vun sien groot theologisch Wark „Institutio“ (Ünnerricht in de christliche Religion). 1536, dor weer he 26 Johr oolt, arbeidt he an dat Vörwoort. Dat schreev he an den König vun Frankriek. He harr dat woll geern sehn, wenn Franz I. de reformeerte Kark in Frankriek ünner siene Flunken nahmen harr. 1536 güng denn de eerste Oplaag vun de „Institutio“ rut. Calvin hett sik mit anner Theologen ut de Historie un ok ut sien Tiet ut'neen sett, as he an't Schrieven güng. Bannig wichtig weeren för em, blangen de Schrievers vun de Bibel, besunners Johannes Chrysostomos, Augustinus, Bernard vun Clairvaux un Martin Luther.

Genf

In dat sülbige Johr keem Calvin, de eentlich op den Weg na Straßburg weer, na Genf. Dor fodder Guillaume Farel em up, he schull in Gott sien Namen in Genf blieven un em bi den Opboo vun een reformeerte Stadt un Karken bistahn. Üm de Oort un Wies, wie he de Reformatschoon in Genf dörsetten wull, geev dat ober allerhand Striet mit de Stadt ehren Rat, un dor müss he 1538 tosamen mit Farel und den Prediger Courault de Stadt verlaten. Dat weer een Slag in’t Kontoor, man he mook sik dor nix ut un güng na Straßburg.

Straßburg

In Straßburg hett he denn as Pastoor vun de franzöösche Gemeende arbeidt. De Stadt harr ja ene ganze Gemeen mit Lüde, de vunwegen ehren Globen nich in Frankriek blieven kunnen. Dor wurrn midderwielen de Maten vun de reformeerten Karken achter Trallen sett un verbrennt. Calvin hett later seggt, de Johren in Straßburg, dat weern de schönsten in sien Leven ween. In Straßburg hett Calvin ok allerhand lehrt, wat he laterhen in Genf öbernohmen hett. Bucer harr dor en Karken upboot, so as Calvin dat in Genf in de twee verleden Johren nich henkregen harr. Dat Singen vun de Psalmen hett Calvin vun dor övernahmen (Psalter vun Genf) un de Ordnung vun'n Gottesdeenst. Ook, dat dat veer Ämter geben schull in de Karken (Prediger, Lehrer, Öllste, Diakonen), hett he dor to'n eersten Mol so sehn. 1540 heiraadt Calvin in Straßburg de Wittfroo Idelette de la Bure. De weer vördem mit een Wedderdöper tosomen ween.

Torüch in Genf

Calvins Stuhl in der Genfer Kathedrale

Midderwielen güng dat in Genf allens dörnanner. Un dor hefft se em torüchropen. He hett sik ober oorntlich bidden laten. 1541 güng he denn doch. Man de Genfer hefft em vörher verspreken mösst, se wollen nu ok Calvin sien Katechismus un de Oordnung för dat Karkenleven so annehmen, as em dat richtig dünken dö. Dor hebbt se sik op inlaten. Un so keem he denn torüch as Baas över de Karken in Genf. Een mutt aber doch seggen, dat he bit in dat Jahr 1555, wo sien Partei de Wahl wunnen hett, de ganze Tiet nix as Theater mit de olen Regenten vun de Stadt Genf harrt hett. De hebbt em dat Leven suur weren laten, wiel se sik doch vun so en Frömmen as em nix seggen laten wullen.

Un so stimmt dat gor nich, wat vele Lüüd jümmers seggt hebbt, dat Calvin en Aart vun Diktater in Genf wesen is. Dor harr he gor nich de Macht to. He müss nämlich allens vun de Stadt Genf ehren Raat besluten laten, wat he vörharr. Un de hett alltiet bloß beslaten, wat em topass keem.

Schandolen

In de Johren bet 1555 is allerhand loswesen. 1544 wurr Sebastian Castellio rutsmeten, wiel he in de Lehr nich mit Calvin siene Kark övereenstimmen dö. 1552 hett de Raat Jerome Bolsec ut de Stadt wiest, wiel he seggt hett, de Lehr vun Gott sien Gnadenwahl, de pass nich to'n richtigen Glöven. Un 1553 wurr de Dokter Michel Servet op'n Brandstapel verbrennt, wiel he apen künnig maakt harr, datt he nich an den dreeenigen Gott glöven dö. Bi düsse Perzessen hett Calvin siene Fingers in't Speel hatt, dat is wiss, man de Ordelen hett jümmers de Raat vun Genf spraken. Un de weer nich just op Calvin siene Siet. Na de Menung vun de dormolige Tiet weern dat Verbreken, de jede anstännige Raat verordeelen un strafen müss.

De lesten Johre

Dat Denkmal för de Reformatschoon in Genf: Farel, Calvin, Beza, Knox

De Karken in Genf is amenne besünners vun de Flüchtlingen ut Frankriek opboot wurrn. 1555 hebbt düsse „Réfugiés“ denn de Macht in Genf ut de Hannen vun de olen Familien övernahmen. Siet düsse Tiet hett Calvin de lesten Johren vun sien Leven in Freden leven kunnt un meist keen Striet mehr hatt. Calvin hett mi siene Karken in Genf een Bispill geven för veele Christen in dat ganze Europa, wie dat in een echte evangelische Stadt oder Land utsehn un togahn scholl. He is een vun de Vaders vun de reformeerten Karken in Europa warrn. Mannslüde ut alle Länner hebbt an de Akademie vun Genf bi Calvin Theologie studeert un siene Gedanken vun dor ut mit na Huus nahmen. An’n 27. Mai 1564 is Calvin sturben. Théodore de Bèze (Beza) hett dat Leit vun de Karken vun Genf öbernohmen.

Böker vun Calvin

Institutio christianae religionis, 1597

To Bruken för Wetenschop un Studium

Eberhard Busch (Rutg.): Calvin-Studienausgabe; Neukirchener Verlag, Neukirchen-Vluyn 1994 ff.
- Bd. 1: Reformatorische Anfänge (1533–1541), Deelband 1, 1994; ISBN 3-7887-1483-2; Deelband 2, 1994; ISBN 3-7887-1484-0
- Bd. 2: Gestalt und Ordnung der Kirche, 1997; ISBN 3-7887-1554-5
- Bd. 3: Reformatorische Kontroversen, 1999; ISBN 3-7887-1698-3
- Bd. 4: Reformatorische Klärungen, 2002; ISBN 3-7887-1842-0
- Bd. 5: Der Brief an die Römer. Ein Kommentar, Deel 1, 2005; ISBN 3-7887-2100-6; Deel 2, 2007; ISBN 978-3-7887-2175-6
- Bd. 6: Der Psalmenkommentar. Eine Auswahl, 2008; ISBN 3-7887-2310-6
Unterricht in der christlichen Religion = Institutio Christianae religionis; Nach der letzten Ausg. übers. und bearb. von Otto Weber. 6. Aufl. der einbd. Ausg., Nachdruck von 1955, Neukirchener Verlag, Neukirchen-Vluyn 1997; ISBN 3-7887-0148-X

Annere Warken

Jean Calvin: Christliche Unterweisung. Der Genfer Katechismus von 1537, Gütersloh, 1978

Böker över Calvin

Uwe Birnstein: Der Reformator. Wie Johannes Calvin Zucht und Freiheit lehrte. Wichern Verlag, Berlin 2009; ISBN 978-3-88981-254-4
T. Brienen: De liturgie bij Calvijn, Kampen, 1987, ISBN 90-6140-136-4
Eberhard Busch: Gotteserkenntnis und Menschlichkeit. Einsichten in die Theologie Johannes Calvins. Theologischer Verlag, Zürich 2005; ISBN 3-290-17366-6
Bernhard Buschbeck: Johannes Calvin (1509–1564). In: Henning Schröer, Dietrich Zilleßen (Rutg.): Klassiker der Religionspädagogik. FS für Klaus Wegenast. Diesterweg, Frankfort an'n Main 1989; S. 35ff.; ISBN 3-425-07711-2
Bernard Cottret: Calvin. Eine Biographie. Quell, Stuttgart 1998; ISBN 3-7918-1730-2
W. F. Dankbaar: Calvijn, Zijn Weg en Werk, Nijkerk, sunner Johr
Emile Doumergue: Calvijn als Mensch en Hervormer, Amsterdam, 1931
Alister E. McGrath: Johann Calvin. Eine Biographie. Benziger, Zürich 1991; ISBN 3-545-34095-3 (engl.: A Life of John Calvin. A Study in the Shaping of Western Culture. Nahdruck, Oxford u. a., Blackwell 2000; ISBN 0-631-18947-5; en Reeg vun Uplagen)
Klaas Huizing: Calvin … und was vom Reformator übrig bleibt. Edition Chrismon, Frankfort an'n Main 2008; ISBN 978-3-938704-67-7
Donald K. McKim (Hrsg.): The Cambridge Companion to John Calvin. In: Cambridge Companions to Religion. Universitätsdruckeree Cambridge, Cambridge 2004; ISBN 0-521-01672-X
T. H. L. Parker: Calvin. An Introduction to his Thought. Westminster John Knox Press, Louisville (KY) 1995; ISBN 0-664-25602-3
T. H. L. Parker: Johannes Calvin – Ein großer Reformator. SCM Hänssler, Holzgerlingen 2009; ISBN 978-3-7751-4830-6
Georg Plasger: Johannes Calvins Theologie – Eine Einführung. Vandenhoeck & Ruprecht, Chöttingen 2008; ISBN 978-3-525-56966-5
Volker Reinhardt: Die Tyrannei der Tugend. Calvin und die Reformation in Genf. C. H. Beck, München 2009; ISBN 978-3-406-57556-3
Reiner Rohloff: Calvin kennen lernen. Vandenhoeck & Ruprecht, Chöttingen 2008; ISBN 978-3-525-56967-2
Herman J. Selderhuis (Hrsg.): Calvin Handbuch. Mohr Siebeck, Tübingen 2008; ISBN 978-3-16-149229-7
Hermann J. Selderhuis: Gott in der Mitte. Calvins Theologie der Psalmen, Leipzig, 2004, ISBN 3-374-02176-X
Christoph Strohm: Johannes Calvin. Leben und Werk des Reformators. C.H. Beck, München 2009; ISBN 978-3-406-56269-3

Kiek ok bi

Calvinismus

Weblenken

Johannes Calvin. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.