Calvinismus
De Calvinismus is en Twieg vun den Protestantismus. He hett siene Grundlagen in de Theologie un in de soziale un politische Lehr vun den Reformater Johannes Calvin (1509-1564). Dor warrt avers över streden, of de latere Calvinismus övereenstimmen oder afwieken deit vun dat, wat Calvin sülms dacht un schreven hett.
De Calvinismus hett duchtig inwarkt up Karken un Staat, u. a. in Frankriek (Hugenotten), Schottland (John Knox), de Swiez un de Nedderlannen. De Lehr vun den Calvinismus hett ok bi de Puritaners in England un in de Vereenigten Staten Wuddeln slahn un finnt sik dor bit up düssen Dag in de presbyteriaanschen un kongregatschonalistischen Karken. In de Nedderlannen hett Abraham Kuyper in de tweete Hälft vun dat 19. Johrhunnert den (Neo-) Calvinismus up de Hööchde bröcht un dor groten Infloot up Politik, Staat, Karken un Sellschop mit utöövt.
Calvinismus un Kapitalismus
ännern
Sunnerlich de Sozioloog Max Weber, man ok annere Schrievers, hefft meent, dat geev woll en Tosamenhang twuschen den Calvinismus un den Kapitalismus. De Grund, meen he, lä in twee Saken. Toeerst mol weer Calvin siene Lehr vun de Prädestinatschoon de Grund. Dor meen de Reformater mit, dat keen Minsch sik de Gnaad vun Gott verdenen kann. Jedeen Minschen harr an un for sik verdeent, dat Gott em verstöten dö. Dat lä an siene Sünnen, vun de he nich afwull un nich afkonn. Nu hett Gott avers ut de grote Mass vun de Verdammten en lüttje Grupp utwählt. Düsse Utwählten, de stünnen nu unner Gott siene Gnaad, ofschoonst se dat just so minn verdeent harrn, as all de annern. Dat geev för düsse Utwahl ok keen annern Grund, as man bloß Gott sien Willen. Nu weern, so meent Weber, de Calvinisten bange, of se woll to de Utwählten torekent weern könnt. Se söchen, meent Weber wieter, dor Henwiese för. Wenn Gott jem nu mit Geld un Goot segen dö, wenn se bi ehre Geschäften goot vörankamen döen, denn so weer dat, seggt Weber, för jem en Teken, dat Gott siene Gnaad mit jem weer. So weer de Erfolg in Weertschop un Geschäft för jem en Teken oder sogoor en Bewies för Gott siene Gnaad. De annere Grund weer de so nömmte Askese in de Welt. Dat bedüüd, dat sik dat för en Calvinisten nich schicken dö, sien Geld, wat he verdeent harr, ut to geven un dor mit rüm to kleien. He steek dat lever in siene Geschäften un investeer dat. So keem dat denn ut düsse beiden Grünn, dat de Calvinismus sunnerlich gode Geschäften mit sik bröch un den Kapitalismus up'e Been stellt hett.
De Forschung hett in de leste Tied bewiest, dat Weber siene Thesen sik nich up Calvin siene Theologie beropen könnt. Calvin sülms hett keen Tosamenhang twuschen Utwahl un Erfolg gellen laten. Ok, wat Geldweertschop un Tinsen angeiht, weer he bannig trüchhöllern. Vun en Kapitalismus, as he hüde bekannt is, hett Calvin sien Leevdage nix holen. Mööglicherwiese kann sik Weber mit siene Thesen avers up latere Twiegen vun den Calvinismus in dat 17. oder 18. Johrhunnert beropen.
Kiek ok bi
ännernLiteratur
ännern- Pettegree, Andrew: Calvinism in Europe, 1540–1620. Cambridge University Press, Cambridge 1994, 283 S., ISBN 0-521-43269-3
- Dieter Schellong: Wie steht es um die „These“ vom Zusammenhang von Calvinismus und „Geist des Kapitalismus“?. Paderborner Universitätsreden 47. Univ.-Gesamthochsch., Patterbuorn 1995
- Christoph Strohm: Ethik im frühen Calvinismus. Humanistische Einflüsse, philosophische, juristische und theologische Argumentationen sowie mentalitätsgeschichtliche Aspekte am Beispiel des Calvin-Schülers Lambertus Danaeus. Arbeiten zur Kirchengeschichte 65, de Gruyter, Berlin u. a. 1996 ISBN 3-11-015061-1
- Jan Rohls: Zwischen Bildersturm und Kapitalismus. Der Beitrag des reformierten Protestantismus zur Kulturgeschichte Europas. Veröffentlichungen der Johannes-a-Lasco-Bibliothek 3, Foedus-Verlag, Wuppertal 1999, ISBN 3-932735-34-X
- Ernst Koch: Das konfessionelle Zeitalter – Katholizismus, Luthertum, Calvinismus (1563–1675). Kirchengeschichte in Einzeldarstellungen 2/8, Evang. Verlagsanstalt, Leipzig 2000, ISBN 3-374-01719-3
- Philip Benedict: Christ's Churches Purely Reformed. A Social History of Calvinism. Yale University Press, New Haven, Connecticut u. a. 2002, ISBN 0-300-08812-4
- Philip S. Gorski: The Disciplinary Revolution. Calvinism and the Rise of the State in Early Modern Europe. University of Chicago Press, Chicago u. a. 2003, ISBN 0-226-30483-3
- Stefan Bildheim: Calvinistische Staatstheorien. Historische Fallstudien zur Präsenz monarchomachischer Denkstrukturen im Mitteleuropa der Frühen Neuzeit. EHS 3/904. Lang, Frankfort an'n Main u. a. 2001, ISBN 3-631-37533-6
- Max Weber: Die Protestantische Ethik und der Geist des Kapitalismus. in: Des.: Gesammelte Aufsätze zur Religionssoziologie, Bd. 1, Tübingen 1988