Kapillar
Kapillar is allgemeen de Beteken för bannig fiene, langtogene Hollrüüm. Dat Woort kummt vun dat latiensche capillus „dat Hoor“. De Kapillaren in de Lung sünd jüst mol so groot, dat Rode Bloodkörpers achterenanner dörpassen doot.
Biologie un Medizin ännern
Kapillaren sünd de fiensten Bloodfatten in’n Lief. Dor in de Kapillaren finnt jümmerweg en anhollend Stoffwessel statt. Dat heet, Nehrstoffen warrt na dat Geweev henbrocht un de Affallprodukten wedder aftransporteert. Dort dissen Vörgang warrt de Zellaten, also da Verbrennen vun Glukoos un Suerstoff to Kohlenstoffdioxid un Water, in de Mitochondrien möglich. De dünnen Kapillarwannen sünd half dördringbor. So künnt de fasten Bestanddelen vun’t Blood (Rode Bloodkörpers, Bloodplattken oder grote Proteinmolekülen) nich dör, man de fletigen warrt dörlaten.. Dor sünd de Nehrstoffen un Suerstoff in lööst.
Bi den Stoffuttuusch hebbt Kapillaren den Vördeel, dat se blots vun de Endothelschicht ümgeven sünd.
Technik ännern
In’n Allgemenen sünd all Kapillaren Röhren mit en düchtig lütten Binnendörmeter. In’n Vergliek to gröttere Röhren kummt de Bavenflacheneffekten stark in’n Vördergrund un sorgt vör den physikaalschen Effekt vun de Kapillarität. Fletigkeiten mit en hoge Böverflachenspannung stiegt in Kapillaren hooch. Se kondenseert op de Kapillarwannen ok baven jemehrn Kaakpunkt un dor künnt ok cheemsche Reakschonen aflopen, de buten vun Kapillaren so nich vörkamen deen. De Kapillarität kann t. B. Ieslinsen maken. In de 1960er Johren weer veel vertellt, dat Water in Kapillaren sien Egenschoppen bannig ännert de. Man hett dat denn Polywater nöömt, man as man betere Techniken to’n Reinmaken utfunnen harr, güng dat nich mehr natomaken. Man geiht dorüm vundaag dorvun ut, dat disse Effekten dör en unbekannte Verunreinigung keem.
Ackerbo ännern
Bi den Ackerbo speelt de Grött un Verdelen vun Hollrüüm (Poren) en bedüdende Rull för den Water- un Lufthuusholt, de sik op de Fruchtborkeit vun Feller utwirkt. De lüttsten Poren warrt ok as Kapillaren betekent. In jem blifft dat Regenwater an’n längsten hangen vun wegen de Adsorpschoonskräft. In jem stiggt ok Fuchtigkeit ut dat Grundwater op.
Chemie ännern
In Chemielabors warrt mit den Begreep Kapillar tomeist de Kaakkapillaren meent. Se warrt bi de Destillatschoon in’t Vakuum verwennt, üm den Kaakvertog to verhinnern. Dat sünd düchtig smeetsche, dünne Kapillaren, de in de to destillerend Fletigkeit induken doot. Dör de Kapillaar kummt stännig bannig lütte Luftblasken in de Fletigkeit rin, de vör en liekmatigen Kaakvörgang sorgt.
Textilindustrie ännern
In de Textilindustrie steiht dat Woort Kapillar för de fienste (enkelte) Fees, de denn to dat Goorn spunnen warrt. De Kapillarfaden is de bi’t Düsenspinnverfohren ut de Bohren vun de Spinndüüs rutkamende Enkeltfilamentfaden.
Dintenstrahldrucker ännern
Bi Dintenstrahldruckers warrt Kapillaren to’n Transport vun de Dint na den Druckerkopp insett. Brother to’n Bispeel hett in kompakte Multifunkschoonsredschoppen kapillare Dintenstrahltechnik insett un künn dorüm de lüttsten Redschoppen vun disse Oort herstellen. De Marktföhrer Hewlett-Packard töög eerst 2005 mit disse ne’en Technologie na.
De Vördelen sünd gewaltig: De Redschoppen künnt noch kompakter (sieter) boot warrn, wieldat de Dintentanks nich mehr mit den Kopp bewegt warrt. Se sünd beide dör Kapillaren verbunnen. Dordör künnt de Druckköpp fiener un gauer an Oort un Steed brocht warrn, wieldat dör de lüttere bewegte Masse ok weniger Traachheit wirken deit. Dat föhrt to en düüdlich betere Qualität sünners bi’t Gaudrucken (Vörlaagdruck). Intressanterwies weern Kapillaren toeerst vun de Refill-Anbeders insett, speziell för Epson-Druckers, üm gröttere Dintentanks anbeden to künnen as de vun den Druckerhersteller. Disse Tanks mööt buten de Redschap anbrocht warrn un warrt dör de Kapillaren mit den Druckkopp verbunnen.
Literatur ännern
- H. Schubert: Kapillarität in porösen Feststoffsystemen, Springer-Verlag, Berlin, 1982, ISBN 3-540-11835-7