Landsparlament

Landsparlament betekent de Parlamente in’n Länner van de Bundsrepublik Düütschland. In’n düütschen Grundgesett (Art. 28, Art. 54 Abs. 3 GG) heet de Landsparlamente „Volksverteden van de Länner“ (hoochdüütsch Volksvertretungen der Länder).

In’n groten Deel heet dat Landsparlament Landdag (hoochdüütsch Landtag) man in den Hansestäden Bremen un Hamborg heet dat Parlament Börscherschop (hoochdüütsch Bürgerschaft) un in Berlin Afordentenhuus (hoochdüütsch Abgeordnetenhaus). De Afornten in enen Landsparlament heet „Maten van’n Landdag “(hoochdüütsch Mitglied des Landtages, kort: MdL), oder in Berlin „Maten van’n Afordentenhuus“ (hoochdüütsch Mitglied des Abgeordnetenhauses, kort: MdA), in Bremen „Maat van de Breemsche Börgerschop “ (hoochdüütsch Mitglied der Bremischen Bürgerschaft, kort: MdBB) un in Hamborg„ Maat van de Hamborgsche Börgerschop“ (hoochdüütsch Mitglied der Hamburgischen Bürgerschaft, kort MdHB)

Na dat Grundgesett is de Bundsrepublik Düütschland een Bund uut den düütschen Länner. De Länner geevt friewillig Upgaven un Tostännigkeiden an’n Bund af. De Landsparlamente drückt so de lange föderale Traditschoon in Düütschland uut.

De wichtigsten Upgaven för de Landsparlamente sind de Landsregerung to kontrolleren, Landsgesette to verafscheden un den Huushold in’n Land to bestemmen.

Unner find sik ene Översicht över de Landsparlamente in allen düütschen Länner.

Landsparlamente in Düütschland

Baden-Württemberg Landdag van Baden-Württemberg

De Landdag van Baden-Württemberg (hoochdüütsch Landtag von Baden-Württemberg) is dat Landsparlament van Baden-Württemberg un sitt in’n Huus van’n Landdag in Stuttgart. Dat Parlament het 120 Sitte, wo noch Uutglieksmandate up to komen köönt. De Legislatuurperiood duurt fiev Jaren.

Vöörlöper sind de Landtag der Republik Baden un de Landtag des freien Volkstaates Würrtemberg in de Weimarer Republik. Na’n Tweden Weltkrieg sluten sik 1952 de dree Länner Baden, Württemberg-Baden un Württemberg-Hohenzollern to’n Land Baden-Württemberg tohoop, so dat sik ook de de dree Landsparlament to’n Landdag van Baden-Württemberg verenigt het.

Dat Huus van’n Landdag (hoochdüütsch Haus des Landtags), in dat’t Parlament daagt is een liekmatig veerkant Bowark in’n Slottgoorn in Stuttgart. Dat Huus, dat de Architekt Horst Linde plaant het, is 1961 upricht worrn. 2013 bet 2016 het de Architekt Volker Staab dat Bowark ümboot un instand sett.

Bayern Bayersch Landdag

De Bayersche Landdag (hoochdüütsch Bayerischer Landtag) is dat Landsparlament in’n Freestaat Bayern un sitt in’n Maximilianeum in Mönken. Dat Parlament hadde in de Tied van 1950 bet 1998 204 Sitten un sied 2003 tomindsten 180 Afordente, de eren Sitt för fiev Jaren Tied kriegt.

De Historie van’n bayerschen Landdag langt bet in in’t Jaar 1311, as de eersten Landstänne in’n Hartogdom Nedderbayern to Landdagen tohoopkemen. Dat Königriek Bayern het de Landstänne 1808 upgeven, man eerst 1819 een nie Parlament inricht: de Bayerische Ständeversammlung. Dat Parlament hadde twee Kamers: de Reichsrat („Rieksraad“), in den de Herren uut Adel un Geestlikheid sitten, un de Kammer der Abgeordneten („Kamer van den Afordenten“), in de Vertreder sitten, de Dat Volk wählt hadde. Na’n Eersten Weltkrieg un de Novemberrevolutschoon is de niege Landdag in’n Freestaat Bayern 1919 na Bamberg flücht, as Ernst Niekisch in Mönken de sotschalistsche Bayersche Raadsrepublik uutropen hadde. 1933 is de Bayersche Landdag, so allen in Landdage in’n Düütschen Riek, uplööst un na de eerste bayersche Landdagswahl in’n besett Düütschland 1946 wedder inricht worrn. Sied 1949 sitt de Landdag in’n Maximilianeum.

1999 geev de Bayersche Landdag den bayerschen Senaat, de tovöör de Kamer van’n Parlament was, up un is siedden so as annern düütschen een Parlament mit Een-Kamer-Systeem.

Berlin Afordentenhuus van Berlin

Dat Afordentenhuus van Berlin (hoochdüütsch Abgeordnetenhaus von Berlin) is dat Landsparlament van’n Stadstaat Berlin.

Brannenborg Landdag Brannenborg

De Landdag Brannenborg (hoochdüütsch Landtag Brandenburg, neddersorbsch Krajny sejm Bramborska) is dat Landsparlament van Brannenborg un sitt in’n Stadtslott in Potsdam. Dat Parlament het 88 Sitte.

Bremen Breemsche Börgerschop

→ Kiek ook bi: Breemsche Brögerschop

De Breemsche Börgerschop (hoochdüütsch Bremische Bürgerschaft) is dat Landsparlament van Bremen

Döringen Döringer Landdag

De Döringer Landdag (hoochdüütsch Thüringer Landtag) is dat Landsparlament van Döringen.

Hamborg Hamborgsche Börgerschop

De Hamborgsche Bürgerschop (hoochdüütsch Hamburgische Bürgerschaft) is dat Landsparlament van Hamborg.

Hessen Hessisch Landdag

De Hessische Landdag (hoochdüütsch Hessischer Landtag) is dat Landsparlament van Hessen.

Mäkelborg-Vörpommern Landdag Mäkelborg-Vörpommern

→ Kiek ook bi: Landdag Mäkelborg-Vörpommern

De Landdag Mäkelborg-Vörpommern (hoochdüütsch Landtag Mecklenburg-Vorpommern) is dat Landsparlament van Mäkelborg-Vörpommern.

Neddersassen Neddersassisch Landdag

De Neddersassische Landdag (hoochdüütsch Niedersächsischer Landtag) is dat Landsparlament van Neddersassen.

Noordrhien-Westfalen Landdag Noordrhien-Westfalen

De Landdag Noordrhien-Westfalen (hoochdüütsch Landtag Nordrhein-Westfalen) is dat Landsparlament van Noordrhien-Westfalen.

Rhienland-Palz Landdag Rhienland-Palz

De Landdag Rhienland-Palz (hoochdüütsch Landdag Rhienland-Palz) is dat Landsparlament van Rhienland-Palz.

Saarland Landdag van’n Saarland

De Landdag van’n Saarland (hoochdüütsch Landtag des Saarlandes) is dat Landsparlament van’n Saarland.

Sassen Sassisch Landdag

De Sassische Landdag (hoochdüütsch Sächsischer Landtag, böversorbsch Sakski krajny sejm) is dat Landsparlament van Sassen.

Sassen-Anholt Landdag van Sassen-Anholt

De Landdag van Sassen-Anholt (hoochdüütsch Landtag von Sachsen-Anhalt) is dat Landsparlament van Sassen-Anholt.

Sleswig-Holsteen Sleswig-Holsteensch Landdag

De Sleswig-Holsteensche Landdag ook Landdag Sleswig-Holsteen (hoochdüütsch Schleswig-Holsteinscher Landtag, hoochdüütsch Landdagen Slesvig-Holsten, noordfreesch E Loondäi Slaswik-Holstiinj) is dat Landsparlament van Sleswig-Holsteen. Dat Parlament sitt in’n Landshuus in Kiel. De Legislatuurperiood duurt 5  Jaren. Een Besunnerheid is dat för den SSW, de för de däänsche Minnerheid insteit, de 5 %-Drempel nich geld.

Literatuur

• Franz Greß, Ronald Huth: Die Landesparlamente. Gesetzgebungsorgane in den deutschen Ländern (= Heidelberger Wegweiser: Wegweiser Parlament und Regierung). Hüthig, Heidelberg 1998, ISBN 3-7785-2332-5. (hoogdüütsch)
• Siegfried Mielke, Werner Reutter: Länderparlamentarismus in Deutschland. Geschichte – Struktur – Funktionen, Wiesbaden 2004, ISBN 3-8252-8255-4, ISBN 3-8100-3893-8. (hoogdüütsch)

Weblenken

Up Platt

• Landdag Sleswig-Holsteen. In: www.landtag.ltsh.de/pd. Schleswig-Holsteinischer Landtag, archiveert von dat Original am 17. Januar 2024; afropen an’n 8. Juli 2024 (plattdüütsch). 

Up Hoogdüütsch

• wahlrecht.de – Wahlsysteme un Wahlresultate bi allen Landagswahlen
• Översicht Wahlen sied 1946 up wahl.tagesschau.de. (Ole Verschonen: Landtagswahlen und Bundesrat – stat.tagesschau.de (Memento von’n 5. August 2012 in dat Internet Archive))
• Wahlen-in-Deutschland.de – Resultate bi allen Landdagswahlen

Nawiese

Landsparlamenten in Düütschland

Baden-Württemberg Landdag vun Baden-Württemberg | Bayern Bayersch Landdag | Berlin Afordentenhuus van Berlin | Brannenborg Landdag Brannenborg | Bremen Breemsche Börgerschop | Döringen Döringer Landdag | Hamborg Hamborgsche Börgerschop | Hessen Hessisch Landdag | Mäkelborg-Vörpommern Landdag Mäkelborg-Vörpommern | Neddersassen Neddersassisch Landdag | Noordrhien-Westfalen Landdag Noordrhien-Westfalen | Rhienland-Palz Landdag Rhienland-Palz | Saarland Landdag vun’n Saarland | Sassen Sassisch Landdag | Sassen-Anholt Landdag vun Sassen-Anholt | Sleswig-Holsteen Sleswig-Holsteensch Landdag