Ool Grekenland
Dat ole Grekenland was ene antike Zivilisatschoon langes de Küsten van de Middellannsche See, in de Ooldgreeksch de Sprake för Kunst un Kultuur was. Dat Gestreek is veel grötter os Grekenland vandage. Dat ole Grekenland duur van de archaische Tied in’n 8. bet 6. Jaarhunnerd v. Chr. bet 146 v. Chr. De greeksche Antike kam to’n Enne, as dat Röömsche Riek Grekenland na de Slacht bi Korinth verövert hadde.
De olen Greken hadden keen gemeensam Staat oder Heerscher, wat se verenige was de gemeensame Sprake un Kultuur.[1][2]
Dat gav vele Stadtstaten, de all eer egen Verfaten hadden. Athen, Sparta un Korinth weern mächtige Stadtstaten. Enige hebbt Königen had, anner so as Athen, harrn een Form vun Demokratie. De Tied dorna hebbt sik denn ok annere Staaten tohopenslaten un sünd as „Liegen" bekannt worrn.
Översicht Historie
ännernDe Geschicht vun dat antike Grekenland hett mehrere Tieden dörlopen:
- Mykener-Kultur (ca. 1600 v. Chr - ca.
- Insturz vun de Bronzetiet oder dat düstere Middelöller in Grekenland (ca.1200-750 v. Chr).
- de Archaischen Tiet (ca. 750-c.489 v. Chr) hebbt Künstler gröttere freestehend Skulpturen in starre Posen mit dat dröömhaft „archaisch Smielen" maakt, wat vundaag as en Symbol för den archäoloogschen Stil betekent warrt: Tiet geiht to Enn, as de letzte Tyrann vun Athen 510 v. Chr. stört warrt un sik sien Söhns op den Throon stellen doot (Tyrannis).
- klassische Tiet (ca.500-324 v. Chr) harr en künstlerischen Stil, de latere Beobachters as hebenst Bispill ansehn hebbt un so ok den Parthenon in Athen vörstellt hett: de Antike weern Athen un dat Deelen-Bündnis in't 5. Johrhunnert v. Chr. an'e Macht, man ok annere Städer hebbt sik dor up utbreedt (Delen). Oort is in de Tied von dat 19. bet to'n Anfang vun het Middelöller grünnt worrn, as dor en Hoff weer. weer de Korinthische Bund, an'n Anfang vun den Makedonien-Krieg.
- de Hellenistische Tiet (324-150 v. Chr) hett sik dat mit den greekschen Staat un sien Kultur in" Nahen Oosten utbreedt, man ok na Noordafrika hen to vör allen nah Ägypten und Persie an' Middelmeerküst bit up Kreta oder Grekenland övergahn. Tiet vun de Römers geiht to Enn mit den Dood von Alexander un dat Angriepen op Grekenland.
- röömsche Grekenland weer de Tiet twüschen den Sieg vun dat Röömeriek in'n Krieg gegen Korinth 146 v. Chr un Konstantin sien Grünnen von Byzanz as Hööftstadt van Rom (325 n.
- letzte Phase vun de Antike is dat Christendom in't late 4. bit fröhe 6. Jahrhundert, wat mit den Afsluss von Platon sien Akademie dör Justinian I. (529) to Enn geiht un worüm ok en groten Deel ut düsse Tieden nich mehr nableven deit.
Spele
ännernDe beröömten Olympschen Spele worden alle veer Jaren in Olympia afhollen. Alleen Männer kunnen antreden, Fruen kunnen nich mitmaken, se weren nich eenmaal verlövt de Spele antokieken. Olympsche Sportaarden weren Rennen, Speersmeten, Diskusmseten un Ringkamp.