Proportschoonsformel

En Proportschoonsformel (Empirische Formel na de IUPAC, Elementarformel na de ehmoligen DIN-Norm 32641) gifft de lüttstmöögliche Proportschoon (ne Tall) vun Atomen vun de bedeeligten cheemschen Elementen in en cheemsch Verbinnen an. De Proportschoon is dat Resultat vun en quantitative Elementaranalyys, wobi de cheemsche Struktur keen Rull speelt. Tomeist ünnerscheedt se sik vun de Summenformel vun en Verbinnen, de de wohrhaftige Tall vun Atomen in’t Molekül angifft.

Dorstellen

In de Proportschoonsformel warrt de Atomen vun de Elementen mit de Atomteken ut dat Periodensystem angeven. Jemehr Proportschoon warrt dör deep stellte Tallen (Indices) kenntekent, wobi en 1 aver nich henschreven warrt. Bi eenfacke Verbinnen as Methan, Propan oder Water is de Proportschoonsformel (kiek in de Tabell) de glieke as de Summenformel, de de wohrhaftige Tall vun Atomen angifft. Bi vele Molekülen gifft dat aver en Ünnerscheed, as to’n Bispeel bi Etigsüür, wat de Proportschoonsformel CH₂O hett, aver de Summenformel C₂H₄O₂.

Vergliek vun verschedene Formelschrievwiesen.

	Strukturformeln		Annere Dorstellorden
	Valenzstreekformel	Kielstreekformel	Konstitutschoonsformel	Summenformel	Proportschoonsformel
Water			gifft dat nich	H2O	H2O
Methan			CH4	CH4	CH4
Propan			CH3–CH2–CH3	C3H8	C3H8
Etigsüür			CH3–COOH	C2H4O2	CH2O

Bestimmen

Bi cheemsche Verbinnen, de een noch nich kennt, warrt de Proportschoonsformel dör en Elementaranalyys bestimmt. Dör de qualitative Elementaranalyys kann een toeerst rutfinnen, wovun Elementen an en Verbinnen bedeeligt sünd (Nawiesreakschoon), wiel de naue Proportschoon vun de Tall vun verscheden Atomen to’nanner dör de quantitative Elementaranalyys faststellt warrt. Över’t Bestimmen vun de molare Masse kann een denn op de Summenformel torüchsluten.

Histoorsche Bedüden

De Proportschoonsformel harr bit in’t 20. Johrhunnert noch en grote Bedüden, vunwegen dat se in Experimenten faken eenfacker un nauer to bestimmen weer as de Summenformel. De Proportschoonsformel geev in vele Fäll dat Resultat vun Experimenten wedder, wiel de Summenformel tomeist op tosätzliche Annahmen baseer. Vundaag gifft dat bannig naue Methoden to’n Bestimmen vun de Molekülstruktur, so dat sik de Struktur vundaag veel beter rutfinnen lett. So maakt dat bi Proteinen to’n Bispeel Sinn, de Summenformel ut de Strutur to bestimmen. Ut de Summenformel lett sik denn ok de Proportschoonsformel exakt afleiden. Dat funkschoneert tomeist nauer as en eenfacke Elementaranalyys.

In’n Vergliek bargt de Summenformel mehr Informatschonen. Ut ehr kann de Proportschoonsformel licht berekent warrn. Annersrüm warrt dorgegen tosätzliche Angaven bruukt. Ut dissen Grund hett se för Molekülen hüüt nich mehr veel Bedüden. För Ionenverbinnen dorgegen maakt tomeist blots de Proportschoonsformel Sinn.