San Jose Yalbac
San Jose Yalbac (ok San Jose Viejo oder kort San Jose) weer en Dörp in’n Distrikt Orange Walk von dat Land Belize.
De Oort leeg in de Yalbac Hills in’n Süden von’n Distrikt in dat Rebeed von’n Böverloop von’n Irish Creek.
Historie ännern
De Oort is in dat 19. Johrhunnert von Mayas grünnt worrn, de vör’n Kastenkrieg ut Mexiko flücht sünd, nadem de Cruzob 1857 un 1860 den Oort Chichanha överfullen harrn.[1] De eerste Nawies, dat de Oort bestünn, stammt von 1862.[1] De Oorwoold von de Yalbac Hills weer unbewahnt un is to de Tied ok von de Mahagoni-Holtfällers, de annerwegens in Brietsch-Honduras aktiv weren, noch kuum bruukt worrn.[1] Dorüm hebbt de Mayas dor Dörper grünnt (blangen San Jose Yalbac ok San Pedro Siris, Xaxe Venic un en poor lüttjere Dörper, de tohoop de Grupp von de „San Pedro Maya“ billt hebbt) un Bueree na dat Milpa-Verfohren bedreven.[1] Dat Land weer aver kort vörher dör dat Honduras Land Titles Act von 1858/1861 an de British Honduras Company (na 1878 Belize Estate and Produce Company, BEPCO) fullen, de dor Mahagoni fällen wull.[1]
De San Pedro Maya weren twüschen de Kunfliktpartein in’n Kastenkrieg hen- un herreten.[1] 1866 hebbt se de Överheit von Brietsch-Honduras üm Hülp gegen de Maya-Rebellen von Icaiché beden, aver noch in dat sülve Johr hebbt se brietsche Truppen verdreven, de op San Pedro Siris marscheert sünd.[1] In’n Februar 1867 hebbt de Briten ünner Robert William Harley to Wraak de Dörper San Pedro Siris un San Jose Yalbac dalbrennt.[1] 1872 weren de Öörd al wedder bewahnt.[1] De Maya-Rebellen von Icaiché harrn aver en Hand över de Dörper.[1]
De gröttste Oort mank de Maya-Öörd in de Yalbac Hills weer San Pedro Siris. Üm 1900 rüm is San Pedro Siris aver verlaten worrn un San Jose Yalbac hett de Rull as Zentrum övernahmen.[1]
To de Milpa-Bueree höört de Brandlandbo, bi de de Busch afbrennt warrt, üm Ruum för Ackers to maken. De BEPCO as Landegendömer hett dat jümmer aflehnt un verbaden, üm de Mahagoni-Bööm to schulen, kunn dat Verbaad aver nich dörsetten, so lang de Dörper von de San Pedro Maya wied af von de Holtfäller-Lagers weren.[1] To Anfang de Johren 1930 hett de BEPCO aver en neet Holtfäller-Lager bi San Jose Yalbac anleggt un dat Verbaad ok dörsett.[1] Dat weer för de Maya en sworen Slag, denn de Milpa-Bueree smitt na en poor Johr ahn Brandlandbo kuum noch wat af.[1]
In dat Johr 1935 hett sik düsse Kunflikt jümmer mehr ophitt.[1] 1936 hett BEPCO dorüm beslaten, dat dat Ünnernehmen Land in’n Süden von de Stadt Orange Walk as Trust an de Kolonie Brietsch-Honduras afgifft, so dat de Inwahners von San Jose Yalbac en Utkamen finnen schöölt.[1] Wat as Stiftung för de Dörpbewahners utgeven worrn is, dee bedüden, dat de Minschen ut San Jose Yalbac verdreven worrn sünd.[1] In’n April 1936 hett BEPCO de Bewahners op Waggons verlaadt, na Hill Bank brocht un denn per Boot na Orange Walk brocht.[1] Dat Dörp mit Kark un School is von BEPCO dalbrennt worrn.[1] De Dörpbewahners weren in Orange Walk in en Kasernengebüüd ünnerbrocht un hebbt in’n Sommer 1936 dat ne’e Dörp San Jose Palmar opboot.[1]
Von de 200 Lüüd in 30 Familien, de ümsiedelt worrn sünd, sünd in dat eerste Johr dör en Stickhoosten-Epidemie un slechte Versorgung verbunnen mit Hakenworm-Infekschonen 45 Lüüd doodbleven.[1]
En Deel von de Dörpbewahners is nich na San Jose Palmar gahn un hett dat vörtagen, sik in Santa Familia antosiedeln.
Footnoten ännern
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Christine Kray, Minette Church, Jason Yeager: Designs on/of the Land. Competing Visions, Displacement, and Landscape Memory in British Colonial Honduras. In: Legacies of Space and Intangible Heritage: Archaeology, Ethnohistory, and the Politics of Cultural Continuity in the Americas. (Rutgevers: Fernando Armstrong-Fumero, Julio Hoil Gutierrez), University Press of Colorado, 2017, Sied 53ff.