Sublimatschoon (Physik)

Sublimatschoon (vun lat.: sublimis – „hooch in de Luft“, „över de Saken“) is in de Thermodynamik de Beteken för den direkten Övergang vun en cheemschen Stoff vun’n fasten in gasförmigen Tostand, ahn twüschendör den fletigen Tostand to dörlopen. De ümkehrte Vörgang warrt as Resublimatschoon, Depositschoon oder Desublimatschoon betekent.

Phasendiagramm vun Water

Frisch resublimeert Ferrocen an en Köhlfinger.

Ünner de Bedingen vun Druck un Temperatur, bi de en Sublimatschoon vörkummt, gifft dat keen fletige Phaas, as dat in’t Phasendiagramm (rechts baven) to sehn is. Man seggt dorto ok Sublimatschoonsdruck un Sublimatschoonstemperatur, de tosamen as Sublimatschoonspunkt betekent warrt. De Sublimatschoonspunkt liggt op de so nöömten Sublimatschoonskurv vun’t Phasendiagramm, de de Grenzlien twüschen den fasten un den gasförmigen Tostand dorstellt un in dat Bispeel baven an’n Tripelpunkt ennen deit. Bi Reinstoffen is de Sublimatschoonspunkt de sülve as de Resublimatschoonspunkt. Bi Stoffmischen künnt de beiden aver verscheden wesen, so dat in den Fall ok de Richt vun’n Phaaswessel en Rull speelt.

Wenn dat al bi Normaldruck en Sublimatschoonstemperatur gifft, seggt man dorto Normalsublimatschoonstemperatur. Disse warrt in Tabellen angeven, ahn dat de Sublimatschoonsdruck dorbischreven warrt. Bi den Vörgang vun de Sublimatschoon nimmt de Stoff de so nöömte Sublimatschoonswarms op. De is jüst so groot as de Summ ut de Smölt- un de Verdampwarms.

Stoffen, de sublimeert

• Ünner de Elementen gifft dat to’n Bispeel Bor, Kohlenstoff, Jod un Arsen, de ünner Normaldruck direkt in de Gasphaas wesselt, wenn se hitt maakt warrt.

• Kampfer is orgaansche Verbinnen, de bi’t Hittmaken ünner Normaldruck jüst so sublimeren deit.

• Dröögies (dat is Kohlenstoffdioxid, dat bi -78,5 °C froren is) sublimeert, wenn dat warm warrt un geiht denn ok direkt in de Gasphaas över, ahn twüschendör fletig to warrn. Vun dissen Ümstand kummt ok de Beteken Dröögies.

• Water kann ok ünner Normaldruck sublimeren, wenn de Luft koolt un dröög noog is. De Grund dorför is, dat de Dampdruck vun Water en Partialdruck vun de Luft un dormit lütter as de Atmosphärendruck vun de Luft is. Disse Phaaswessel löpt dorüm in’t Phasendiagramm vun Water ünner den Tripelpunkt af, ok wenn der Vörgang an sik bi Atmosphärendruck passeert. Dör dissen Effekt kann to’n Bispeel fuchtige Kledaasch ünner Ümstännen bi Frost an de Butenluft beter drögen as in’t Huus, woneem de warmere Luft al mehr oder minner mit Waterdamp sättigt is.

Anwennen

Bi’t Bearbeiten vun Warkstoffen mit Laserstrahlsublimeersnieden kummt de Sublimatschoon vun de hogen Impulsleistung vun den Laser. De Warkstoff smölt dorbi nich eerst op, man warrt direkt gasförmig. Dat hett den Vördeel, dat de Warkstoff glatt un schier sneden warrt, ahn Slacken oder utfranste Ränner.

Wietere Anwennen sünd dat Freerdrögen vun Levensmiddel, wat in’n Vergliek to annere Dröögverfohren veel beter schoont, un de Sublimatschoonsdruck, bi dat Klören in en Material indampt warrt.

De Sublimatschoon is wieter ok en Alternative to’n Ümkristalliseren bi’t Opreinigen vun Produkten in de Syntheeschemie. Gegen de Kristallisatschoon hett de Sublimatschoon en poor Vördeelen: De Produkten sünd faken bannig rein un laat sik ok in lüttste Mengden kommodig in en Sublimatschoonsapparat sublimeren. De Sublimatschoon is vör allen en Laborverfohren, üm Stoffen reintomaken, to’n Bispeel för Ammoniumchlorid, Ferrocen un Pyrogallol. En Nadeel gegen de Kristallisatschoon is aver de vergliekswies swore Maatvergröttern (scaling up) bi de Sublimatschoon. In de cheemschen Industrie hett de technische Anwenn vun de Sublimatschoon as Scheedverfohren dorüm keen grote Bedüden. As Raffinatschoonsverfohren för Naphthalin, Phthalsüüranhydrid, Kampfer, Anthrachinon, Salicylsüür, Benzoesüür, Uranhexafluorid un vele Metallen warrt de Sublimatschoon aver ok technisch insett.