Tektonik (Eerdwetenschoppen)

Tektonik (vun’t greeksche τεκτονικός tektonikós „wat de Bokunst bedröpt“) betekent in de Eerdwetenschoppen de Lehr vun den Opbo vun de Eerdköst in ehr Struktur un grootrüümige Bewegung. De Tektonik befaat sik aver ok mit Bewegen un Strukturen vun den böveren Eerdmantel, de as Lithosphäär betekent warrt. Warrt de Aspekten op globale Even bekeken, warr ok vun Geotektonik snackt. Wenn dat in eerste Lien üm dat Billn un Entwickeln vun de Kontinenten un Ozeanen geiht, befaat sik dormit tomeist de Platentektonik.

Fröhere Bewegungen ünnersöcht de Geoloog in de Landschop anhand vun Stören un Folden vun grote Steenblöck un ut de Struktur, de disse Steenblöck opwiesen doot. Dorto höört Markmolen as de Textur, Schivern, de Grad vun de Metamorphoos oder de Klüftung, worut de Richt, de Duer, de Sträk un de Tiet vun de tektoonschen Vörgäng afleit warrn künnt.

Na de Oort un Wies, woans vun de geoloogschen Strukturen utseht, kann indeelt warrn na:

Bispeel för en Afschuven: De rechte Siet vun den Block is afschaven worrn

Störungs- oder Brooktektonik: Hierbi warrt Steenblöck so dull dör Druck oder Togspannung belast, dat se tweibreken doot. De Steenblöck warrt dorbi gegen’nanner verschaven, wat an apene Fogen, Spleten, Klüft oder Stören passeren kann. Bi disse Oort vun Tektonik billt sik normalerwies keen grote Folden ut. Brooktektonik wiest sik in de Landschop to’n Bispeel in Form vun Gravens un Horsten. Wenn sik Spannungen gau afboet, kann dat an de bedeeligten Stöörzoon to Eerdbevens kamen.

Foolttektonik: Wanneer Dat Utbilln vun Folden insetten deit, hangt vun de fastigkeit un Tosamensetten vun den Steen af. Mitünner künnt Folden al in lütte Deep ünner de Eerdböverflach entstahn, tomeist aver billt sik Folden deeper in de Eer ut, woneem de Druck un de Temperatur düütlich höger sünd. De Steen warrt denn neemlich duktil un lett sik denn plastisch formen un folden. In dissen Fall kann de Steen nich mehr breken, also künnt sik ok keen Spleten un Klüft billn. De Bewegung löpt dorbi nich mehr an Störungen af, man dör binnere Verformen in regionale Scheerzonen. Faken warrt de Stenen dorbi ok metamorph ümwannelt.
Överschuvenstektonik: Ünner sünnere Bedingen künnt Steenblöck ok as tektoonsche Deken över’nanner schaven warrn. In den Fall künnt wietrüümig grote Steenpaketen över wiete Strecken överschaven warrn. De Struktur vun disse Blöck kann den mitünner böös komplizeert wesen.

Kiek ok

Weblenken

Uni Köln