Theodor Svedberg

Theodor „The“ Svedberg ([teː ˈsveːdbæɹʝ]; * 30. August 1884 in Valbo, Gemeend Gävle; † 26. Februar 1971 in Kopparberg) weer en sweedsch Chemiker. He kreeg 1926 den Nobelpries för Chemie

The Svedberg

Svedberg fung 1904 sien Studium an de Universität Uppsala an. 1905 legg he de Prüfung to'n Filosofie kandidat af. 1908 hett he sien Doktertitel (Filosofie doktor) kreegen. All in dat Johr 1907 weer Svedberg an de Universität as Dozent för Chemie tätig. Van 1908 bit 1912 hull he Vörlesungen in Physikalische Chemie. In dissen Fackberiek wurr he 1912 to'n Perfesser nömmt. Een Johr later wurr Svedberg Liddmaat vun de Königlich Sweedsch Akademie vun de Wetenschapen.

He hett sück vör allen mit Forschungen över Kolloide (Lösungen vun fien verdeelt Makromolekülen, to'n Bispeel vun Proteinen in Water) befaat. Dorto kontrueer he Ultrazentrifugen, mit de he denn ünner annern de Molekülmassen vun Proteinen bestimmen kunn. Svedberg kreeg för sien Arbeiten över disperse Systeme 1926 den Nobelpries för Chemie. He hett ünner annern de Sedimentatschonskoeffizienten vun de respiratorischen Blootproteine vun Nereis (Hämoglobin) un Oktopus (Hämocyanin) bestimmt.

Nah hüm is de Maateenheit vun den Sedimentationskoeffizienten, de Svedberg-Eenheit S betekent, de angifft, mit welker Geschwindigkeit sück groot Moleküle oder lütt Deelken in dat Eenheitsbeschleunigungsfeld vun en Ultrazentrifuge aflagern. Svedberg weer Liddmaat vun de Deutschen Akademie der Naturforscher Leopoldina.

The Svedberg weer tüschen 1909 un 1915 mit de Doktersche Andrea Andreen verheiraadt. Mit hör harr he twee Kinner, de Architekten Hillevi Svedberg un Elias Svedberg.

De Maandkrater Svedberg is nah hüm nömmt wurrn. Dat Institut för Physik an de Universität Stockholm hett todem en Hörsaal nah hüm nömmt.

Literatur

• Stig Claesson, Kai O. Pedersen: The Svedberg. 1884–1971. In: Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. Band 18, 1972, S. 594–627, doi:10.1098/rsbm.1972.0022
• R. A. Kyle, M. A. Shampo: Theodor Svedberg and the ultracentrifuge. In: Mayo Clinic proceedings. Mayo Clinic. Band 72, Nummer 9, September 1997, S. 830, ISSN 0025-6196. PMID 9294529
• The Svedberg: Sedimentation constants, molecular weights, and isoelectric points of the respiratory proteins. In: The Journal of Biological Chemistry. Band 103, 1933, S. 311–325

Weblenken

Theodor Svedberg. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• DNB-Katalog
• Theodor Svedberg up de Sieden vun den Nobelpries (engelsch)
• Lexikonindrag in dat Nordisk familjebok (1876–1926) (sweedsch)