Warsingsfehn
Warsingsfehn is en Oortschap un de Hööftoort vun de Gemeend Moormerland in den Landkreis Leer in Neddersassen. De ehmals sülvständig Gemeend, to de ok de Oortsdeelen Rorichmoor und Warsingsfehnpolder hörrn deen, bild siet de Gemeendreform 1973 tosommen mit teihn wiedere Dörper de Gemeend Moormerland. De Ooort harr an’ 31. Dezember 7607 Inwahner[1] un is dormit de inwahnerstarkste Ooortsdeel binnerhalv vun de Gemeend Moormerland.
Geschichte
ännernDe Oort Warsingsfehn wurr in dat 18. Johrhunnert as Moorkolonie anleggt, de Oortsdeel Rorichmoor dorgegen is bedüüdend öller. De wurr 1577 as Wahnplatz Rohermoor erwähnt. Dat hannelt sück dorbi um en in’t Moor anleggt Siedlung vun dat westlich an de Eems liggen Dörp Rorichum. Bi de Wiehnachtsfloot 1717 wurr de Oort överswemmt un dornah an sien hüdig, höhger liggen Standoort verleggt.[2]
As Gebortsstünn vun Warsingsfehn den Fehnoort gellt de 16. November 1736. Mit dit Datum kreeg de Gootsbesitter Dr. Gerhard Warsing en Hochmoorgrebeet vun 225 Hektar in Arvpacht.[2] He leet vun sien Goot Sieve an en Heuwieke nömmt Nebendeep vun dat Fehntjer Deep ut en Kanal in südöstlich Richt graven, de dat anpacht Land dröög maaken un togliek as Transportweg för den aftörften Moorbodden deenen sull. Ünner sien Söhn Hermann Warsing wurr dat Arvpachtrebeet nochmals wieder maakt: 1769 um 50 Hektar, 1776 um 62 Hektar und 1779 um zehn Hektar.
De Warsings hemm de an’ Kanal as ok an anleggt, rechtwinklig aftwiegen Siedenkanäle Grundstücke an Ünnerarvpächter utgeven. De hemm dat Moor kultiveert, indem se tonächst de bövere Witttörfschicht aftörft hemm un ansluutend den dorünnerliggen, as Brennmaterial deenen Swaarttörf utheven deen. Per Binnenschipp wurr de Törf ansluutend as Heizmaterial in de ümliggen Städer, vör allen Emden un Leer, transporteert. Nah dat Afrgraven vun de Swaarttörfschicht wurr de Witttörfschicht weer up den Moorbodden upbrocht. De wurr denn, wiel de blots wenig Erdrag bringen dee, mit Dung vun Deerten ut de Marschen vun Oostfreesland mischt un up disse Oort un Wies düngt. Völ bringen de dat aber ok nich, de Moorsiedler harr dordör meest blots en bescheeden Utkommen.
Völ Fehntjer hemm sück dorum fröh up den Beriek Schippfohrt verleggt: Wiels 1751 fiev lüttgere Törfscheep as ok veer wiedere Binnenscheep an de Kanäle vun Warsingsfehns to Huus weern, steeg de Tall bis 1816 all up 31 Törfscheep. Um tosätzlich Inkommen to hemm, sünd de Kapitäne aber ok in den lütten Seeverkehr tüschen de Habens an de Noordseeküst fohren.1816 geev dat neben de Törfscheep ok all twalf Seescheep in Warsingsfehn. Bit to dat Enn’ vun dat 19. Johrhunnert steeg deren Tall up all tosommen 82 an[2], bevör dat Upkommen vun de Dampschippfohrt de lütt Seglern Konkurrenz maken dee, gegn de se nich bestahn kunnen. Naben de Kapitänen un Eeegendömer sünd ok völ Matrosen ut Warsingsfehn to See.
De ahnhen tomeest in Nebenerwerb bedreeven Landwertschap dorgegen kunn de Inwahner immer weniger nehren. Woll steeg de kultiveert Flach alleen van 1816 bit 1831 van 90 up 205 Hektar. An’ Enn vun dat 19. Johrhunnert geev dat aber bald kien kultiveert Moorflachen mehr. So keem dat in de dree letzt Johrteihnten vin dat 19. Johrhunnert to en Utwannerungswell in de USA, mehr as 100 Fehntjer hemm hör Dörp verlaaten.
Wegen de Sozialstruktur (Moorkolonisten, Seelüüd) geev dat in Warsingsfehn siet dat Upkommen vun de Arbeiterbewegen en düütlichen Rückhalt för de SPD, in de Weimarer Republiek denn ok för de KPD. Dem stunne aber besünners siet de Rieksdagswahl in’ Mai 1924 immer ok temelk Stimmandeelen vun nah rechts richt Parteien tegenöver.[2] Bi de Rieksdagswahlen in’ Juli 1932 leeg de NSDAP mit 50 Perzent vör de SPD (25,2 Perzent) un de KPD (17 Prozent) tosommen. Up Rang twee leeg aber de streng evangeelsch präägt Christlich-soziale Volksdienst.
In de Tiet vun den Natschonalsozialismus wurr de Funktschonäre vun SPD un KPD politisch verfolgt. Negen Personen mit Geborts- oder Wahnoort Warsingsfehn wurrn in de Konzentratschonslagern Auschwitz, Sobibor un Kauen ümbrocht.[2]
Nah den Tweeten Weltkrieg nehm de Gemeend Warsingsfehn in’ oostfreesland- un neddersassenwiet Vergliek blots wenig Verdreeven ut de Ostrebeeden vun dat Düütsch Riek up, wiel de landwertschaplich Grundlaag in de Moorkolonie nich mit de in de Marschen vergliekbor weer.
To’n Anlaat vun de Kommunalreform wurr Warsingsfehn an’ 1. Januar 1973 mit de ümliggen Gemeenden to de nee Grootgemeend Moormerland vereenigt[3] Bi de Fraag nah de Seet vun de Gemeendverwalten hett sück Warsingsfehn gegen den Nahberoort Neermoor dörsett: Warsingsfehn is woll en vun de jüngsten Oortschapen vun de Gemeend Moormerland, weer aber all Anfang vun de 1970er-Johren to de mit Afstand gröttst wussen.
Söhns un Döchter vun de Gemeend
ännern- Jutta Oltmanns (* 1964), düütsch un plattdüütsch Schrieverin
- Harm Weber (1928-2015), Politiker un Landdagsafordneter
Literatur
ännern- Rita Badewien: Moormerland im Wandel
- Kannegieter, Bockelmann u. a.: Warsingsfehn 1736–1986. 250 Jahre Fehngeschichte. 2. Uplaag, Leer, ISBN 3928612-05-0
Weblenken
ännernEnkeld Nahwiesen
ännern- ↑ Gemeend Moormerland: Standort- und Situationsanalyse
- ↑ a b c d e Rita Badewien/Constanze Böttcher (Ortschronisten der Ostfriesischen Landschaft): Warsingsfehn (PDF-Datei; 661 kB), afropen an’ 12. Januar 2013.
- ↑ Herutgever: Statistisches Bundesamt, Historisches Gemeindeverzeichnis für die Bundesrepublik Deutschland. Namens-, Grenz- und Schlüsselnummernänderungen bei Gemeinden, Kreisen und Regierungsbezirken vom 27. 5. 1970 bis 31. 12. 1982, 1983, Verlag W. Kohlhammer GmbH, Stuttgart un Mainz, ISBN = 3-17-003263-1, Siet 262