Öllste Inwahners vun Amerika

Siet dat de Europäers Amerika opdecken, hett man sik fraagt, wokeen de öllsten Inwahners vun Amerika weren, wo se rutkemen un woans se de Amerikas recken. Sülvst wenn dat veel Theorien gifft sünd de Wetenschopplers noch nich inverstahn. De eersten Inwahners vun Amerika warrt ok männichmal Paleoindianers nöömt.

Hööchstwohrschienlich kemen de eersten Inwahners vun Amerika vun ut de Beringstraat.

Översicht vun de verscheden Theorien

Genetisch ünnersöcht

De Fraag, wokeen de eersten amerikaansche Inwahners weren un wo se rutkemen, is besünners wichtig för de Europäers al siet dat de Spaanschen in Amerika ankemen. De Paapst besloot ennlich, dat de Indianers Söhn un Döchter vun Adam un Eva weren un dat se dorüm, jüstso all de annern Völker op Eerd, ok vun ut dat Paradies kamen müssen. De indianers harrn (hebbt) ok sülvst egen Theorien över wo se rutkemen.

De Wetenschopplers sitt al siet enige Johr düsse Fraag bi. Dor gifft verscheden Theorien över den Ursprung vun de amerikaanschen Indianers, aver wat nu seker is, is dat de meesten vun jüm vun ut Sibirien dörch de Beringstraat kemen. De Fragen wannehr se dorut kemen un in woveel Golven sünd jedoch noch an't Lopen. De öllsten archäoloogsche Steden sünd twüschen 13.000 un 11.000 Johr oolt. Denn warrt verdacht, dat de eersten Indianers vör 13.000 Johr ankemen. Do weer de Iestiet bina vörbi, un de Iesschicht, de tovör Noordamerika deck, weer an't Smölten. Dorüm kunnen de Rendeerten, de düsse sibirschen Völker jagen, dat Land wieder rin lopen. De sibirschen Völker de op de Lannen vun de dotomalen över de Waterböverflach Beringstraat, folgen wohrschienlich de Rendeerten un dorüm kemen se Noordamerika ok in.

1994 weer genetisch bestätigt, dat all de Indianerbevölkeren vun de beid Amerikas vun asiatischen Ursprung sünd, un dat se hööchstwohrschienlich in dree ünnerscheedliche Golven vun ut Asien kemen, ok vun ut de Beringstraat. De letzte vun düsse dree Golven broch de Vörlöpers vun de modernen Eskimo-Aleuten, aver dat weer al siet Johr wüsst dat se vun ut Sibirien kamen weren.

Linguistisch ünnersöcht

Linguitische Theorien probeert ok de Spraken vun de Amerikaanschen to klassifizeren un jüm mit de sibirschen Spraken to bünneln. Veel linguistische Theorien över de Spraken vun de Sibirsch-Amerikaanschen bestaht, aver wenige vun jüm sünd hüüt bewesen.

Jedoch sünd de Theorien vun Joseph Greenberg faken ziteert as akepteerbor. He vermood 1993, dat de Vörlöpers vun de Amerikaanschen vun ut Sibirien in dree Golven kemen un dat se all brochen verscheden Spraken. För em weer de eerste Golf de Amerinden as he ehr nöömt. För em sünd de Amerinden en Ünnerkategorie vun de Eurasiatischen, en Spraakmakrofamilie, de de indoeuropääschen, uraalsch-jukagirschen, altaischen, koreaanschen, tschuktscho-kamtschadaalschen un eskimo-aleutschen Spraken rinfaat. De tweete Golf broch de Na-Dené-Spraken (Spraken vun de Navajos, Apachen un vun de Haidas), en Spraakfamilie dat hööchstwohrschienlich verwannt is mit de jenisseische Spraken ut Westsibirien (seh kort achtern) un de Greenberg mit de dené-kaukaasche Spraken klassifizeert. De drütte Golf broch de Eskimo-Aleuten, de en jüngere Twieg vun de Eurasiaitschen is.

2010 weer vun de Wetenschopplers annahmen dat de Na-Dené-Spraken ut Amerika mit de jenisseischen Spraken ut Westsibirien verwannt sünd, jüstso Greenberg vermoodt harr. Dat is den eersten akzepteerten Spraaklenk twüschen de ole un de ne'e Welt.