Abelpries

De Abelpries (nah Niels Henrik Abel) wurrd siet 2003 jedes Johr dör de Norweegsch Akademie van de Wetenschapen as internatschonale Uttekung för besünners wetenschaplich Arbeiten up dat Rebeet van de Mathematik verleeht. De is mit 6 Millionen norweegsch Kronen (etwa 700.000 Euro) doteert. To’n Anlaat van Abel sien 200. Gebortsdag harr de norweegsch Regeeren in dat Johr 2002 en Stiftung to dat Verleehn van den Pries inricht.

Dat Prieskomitee besteiht ut fief Personen. De Priesverleehn finnd in Anwesenheit vun den norweegschen König statt. Sien Gegenstück in den Geisteswetenschapen is de Holberg-Pries. In‘n Gegensatz to de Fields-Medaille gifft dat kien Öllersgrenz för den Priesdräger (dor nich öller as 40 Johr), womit disse Pries en Nobelpries dichter kummt, as de Fields-Medaille. En Nobelpries för Mathematik gifft dat nich.

Priesdräger

Jahr	Priesdräger	Institut	Begrünnen	Bild
2003	Jean-Pierre Serre (* 1926)	Collège de France	för sien Slöötelrull in de Gestaltung van de modern Form van völ Berieken van de Mathematik, ünner annern van de Topologie, algebraischen Geometrie un Tallentheorie
2004	Michael Francis Atiyah (1929–2019)	University of Edinburgh	för dat Opdecken un den Bewies van dat Index-Theorems, dat Topologie, Geometrie un Analysis verbinnen deiht, un hör herutragend Rull bi den Brüggenslag tüschen Mathematik un theoretischer Physik
	Isadore Manuel Singer (1924–2021)	Massachusetts Institute of Technology
2005	Peter Lax (* 1926)	New York University	för sien bahnbreekend Bidrääg to de Theorie un den Gebruuk van partiellen Differentialglieken as ok deren numerischer Lösung
2006	Lennart Carleson (* 1928)	Königlich Technische Hoochschool Stockholm	för sien deepgahnd, tokunftswiesend Bidrääg to de harmonischen Analysis un to de Theorie van glatt dynamischer Systeme
2007	S. R. Srinivasa Varadhan (* 1940)	New York University	för sien grundleggend Bidrag to de Wohrschienlichkeitstheorie, in‘n Speziellen för de Schaffung van en eenheitlich Theorie för groot Afwieken
2008	John Griggs Thompson (* 1932)	University of Florida	för hör grundleegend bidrääg to de Algebra un insbesünnere to de Entwicklung van de modernen Gruppentheorie
	Jacques Tits (1930–2021)	Collège de France
2009	Michail Gromow (* 1943)	Institut des hautes études scientifiques	för sien revolutschonäre Bidrääg to de Geometrie
2010	John Torrence Tate (1925–2019)	University of Texas at Austin	för sien groot un nahhollend Infloot up de Tallenheorie
2011	John Willard Milnor (* 1931)	Institute for Mathematical Sciences, Stony Brook University, New York	för bahnbreekend Opdecken in de Topologie, Geometrie un Algebra
2012	Endre Szemerédi (* 1940)	Alfréd Rényi Institute of Mathematics, Hungarian Academy of Sciences, Budapest and Department of Computer Science, Rutgers University, New Jersey, USA	för sien grundleggend Bidrääg to de diskreten Mathematik un theoretischen Informatik un in Anerkennung van den deepgriepend un andüernd Infloot van disse Bidrääg up de additive Tallentheorie un de Ergodentheorie
2013	Pierre Deligne (* 1944)	Institute for Advanced Study, Princeton, New Jersey, USA	för sien bannig wichtig Bidrääg to de algebraischen Geometrie un för den grundleggend Infloot van disse Bidrääg up de Tallentheorie, Dorstellungstheorie un verwandte Rebeeden
2014	Jakow Sinai (* 1935)	Princeton University un Landau-Institut für Theoretische Physik	för sien grundleggend Bidrääg to dynamischen Systemen, Ergodentheorie un mathematischer Physik
2015	John Forbes Nash Jr. (1928–2015)	Princeton University	för hör indrucksvull un fundamentalen Bidrääg to de Theorie van de nichtlinearen partiellen Differentialglieken un hör Anwennen up geometrische Analysis
	Louis Nirenberg (1925–2020)	Courant Institute of Mathematical Sciences of New York University
2016	Andrew Wiles (* 1953)	University of Oxford	för sien spektakulären Bewies van den Grooten Fermatschen Satz dör de Modularitätsvermooden för semi-stabile elliptische Kurven, mit den he en nee Tietöller van de Tallentheorie apen maakt hett.
2017	Yves Meyer (* 1939)	École normale supérieure Paris-Saclay, Frankriek	för sien zentraal Rull bi de Entwicklung van de mathematischen Theorie van de Wavelets.
2018	Robert Phelan Langlands (* 1936)	Institute for Advanced Study, Princeton, USA	för sien visionäär Programm, dat de Dorstellungstheorie mit de Tallenheorie verbinnd.
2019	Karen Keskulla Uhlenbeck (* 1942)	University of Texas at Austin	för hör Pionierleistungen bi geometrischen partiellen Differentialglieken, Eektheorie un integrablen Systemen as ok för de Grundleggend Utwirkungen van hör Arbeit up Analysis, Geometrie un mathematische Physik.
2020	Hillel Fürstenberg (* 1935)	Hebräische Universität Jerusalem	för en Vörriederrull bi de Verwennen van Methoden ut Wohrschienlichkeitstheorie un Dynamischen Systemen in Gruppentheorie, Tallentheorie un Kombinatorik.
	Grigori Alexandrowitsch Margulis (* 1946)	Yale University
2021	László Lovász (* 1948)	Eötvös-Loránd-Universität	för hör grundleggend Bidrääg to de Theoretische Informatik un to de Diskrete Mathematik und för hör führend Rull bi deren Entwicklung to zentraal Rebeeden van de moderne Mathematik.
	Avi Wigderson (* 1956)	Institute for Advanced Study
2022	Dennis Parnell Sullivan (* 1941)	Stony Brook University	för sien grundleggend Bidrääg to de Topologie in'n wiedesten Sinn, besünner hör geometrischen, algebraischen un dynamischen Aspekte.
2023	Luis Caffarelli (* 1948)	University of Texas at Austin	för sien Arbeiten to de Partielle Differentialglieken
2024	Michel Talagrand (* 1952)	Universität Pierre und Marie Curie	für sien bahnbrekend Bidrääg to de Wohrschienlichkeitstheorie un Funktschonalanalysis mit herutragend Anwennen in de mathematischen Physik un Statistik.

Weblinks

Abelpreis. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Website van den Abelpries (engelsch)