Arthur Fitger

Arthur Hinrich Willem Fitger (* 4. Oktober 1840 in Demmost; † 28. Juni 1909 in Horn bi Bremen) is en düütschen Dichter un Maler ween. Arthur Fitger is de Söhn vun Peter Diedrich Fitger, Postmeester un Kröger in Demmost, un siene Ehfro Clara Maria Caroline, borene Plate, vörmolige Wittfro Dorny. Sien jüngern Broder Emil Fitger (1848-1917) is lange Johren de Chefredakteur vun de Weser-Zeitung in Bremen ween. Arthur Fitger hett de Volks- un Rekterscholen in Demmost besöcht. Mit’e Scholen is he gor nich klaar kamen. Hermann Tardel schrifft, sunnerlich mit den Theologen un Schoolrekter Vogt weer he nich inverstahn. Mit em hett he sik so in’e Klatten harrt, dat he sien Leven lang vun Karkenlüde nix weten wull. He is ut de Scholen rutsmeten wurrn un möss denn na Ollnborg up dat GymnasiumIn Ollnborg hett he bi den Boraat Otto Lasius (1797-1888) wahnt. 1858 is Fitger an de Akademie na München gahn. Dor hett he sunnerlich bi Moritz von Schwind studeert. 1861 is he na Antwerpen gahn un denn na Paris. 1863 hett he vun denn Ollnborger Groothartog Frerich Ernst Peter en Stipendium vun 250 Dalers kregen un is denn för twee Johre na Rom hengahn. Later weer he in Wien un in Berlin to finnen. As 1869 de König Willem I. vun Preußen na Bremen kamen wull, scholl in de Nee Börse en grodet Drepen ween. To’n Utsmücken is de Berliner Maler Otto Knille kamen. Fitger weer sien Hölpsmann. So hett Fitger to’n eersten Mol Biller in Bremen maakt. So, as dat utsütt, hefft de Biller allgemeen Tostimmung kregen. Vun dor af an is Fitger in Bremen bleven. Wahnt hett he toeerst in de Humboldtstraten, un vun 1890 af an, in siene Villa in den Bremer Stadtdeel Hoorn up den Grund vun dat Slott Kreihenhorst. Dor hett siene Suster Marie em den Huusholt föhrt, denn verheiraat weer he nie nich.

De Maler

Fitger hett unbannig grote un dekorative Biller maalt. He is to de Kunstaart vun den Historismus to to reken. In düsse Tied güng dat dor üm, dat nee un grote, överhaupt de Nutied, tohopen to binnen mit dat Verleden. Bannig veel Märken, Sagen, Historien un Geschichten ut de vergahn Tieden hefft em den Stoff geven för siene Biller. He hett Motiven utlehnt vun de Renaissance, dat Barock, vun de Romantik, man ok vun siene Tiedgenoten. Denn kunn dat passeern, dat he dat ole un siene nee Tied so tohopenbinnen dö, dat he dat barocke Motiv vun Neptun un de Tritonen un Nereiden as en Symbol dör de Seefohrt nahmen hett. Dor hett he denn en ganz moderne Schippsschruuv up dat Bild mit unnerbröcht un klaar weer: Dat güng um de Seefohrt to siene Tied. So verstünn he de modernen Tieden as Tieden, de ehre Wuddeln in de Traditschoon un in dat Verleden harrt hefft.

Na de Biller för de Nee Börse hett he en Updrag na’n annern in Bremen kregen un is mit de Johren as en richtigen „Kunstpaavst“ ankeken wurrn. He maal jummers grote, monumentale Biller för dat Huus Seefohrt mit den Festsaal för de Schaffermahltied, för den neen Kunzertsaal vun’n Kunstvereen, för dat Huus vun de Riekspost, för den Raatskeller un för de nee Rembertikarken. Ok in Hamborg hett he mit siene Biller de neen Tieden herrlich maakt, as in de Kunsthall un sunnerlich in dat nee Raathuus. Ok bi allerhand Privaatlüde hett he maalt, unner annern ok bi sien Fründ Hermann Allmers up'n „Maschenhoff“.

An un for sik is he vun Peter vun Cornelius (1783-1867) un Bonaventura Genelli (1798- 1868) utgahn un hett sunnerlich Weert leggt up dat Teken. Later hett he, vun Antwerpen af an, sik mehr mit Farven ut’neen sett un weer amenne to verglieken mit Hans Makart (1840-1884), jedenfalls, wat de Farven angeiht.

De Dichter

Tardel schrifft 1912: „De Lüde müchen den Dichtersmann Fitger lever lieden, as den Maler“Liekers warrt he bit up den hüdigen Dag besunners as en Maler ankeken Fitger hett Gedichten un Schauspelen schreven. Sien Troerspeel „Adalbert von Bremen“ (Ollnborg, 1873, 2. Utgave mit dat Nahspeel „Hie Reich! Hie Rom!“, 1875), un de Stücken „Die Hexe“ (1878, 4. Uplage 1885) un „Von Gottes Gnaden“ (2. Uplage 1884) sünd faken speelt wurrn. „Die Hexe“ is in verschedene Spraken översett wurrn un ok in London upföhrt wurrn. Över „Von Gottes Gnaden“ hett sik Theodor Fontane utlaten, as dat in Berlin 1889 verbaden wurrn weer un bloß up ene private Bühnen speelt weern kunn. 1888 is Fitger sien Stück „Die Rosen von Tyburn“ in dat Residenztheater in München to’n eersten Mol upföhrt wurrn. Wieterhen hett he noch „Jean Meslier“ (1894) in dat Stadttheater Bremen mit groten Erfolg upföhrt. 1903 is ok noch „San Marcos Tochter“ rutkamen.

För den Bremer Künstlervereen hett je en Reeg vun Festspelen schreven (Albrecht Dürer, Johann Kepler un Michelangelo). Al 1871 weer dat lüttje epische Gedicht „Roland und die Rose“ rutkamen. Siene Gedichten sünd tohopensammelt in de Böker : Fahrendes Volk (2. Upl., Ollnborg 1883) , Winternächte (ok dor, 1880) un „Requiem Aeternam Dona Ei“ (Leipzig, 1894). Arthur Fitger is up den Karkhoff Riensbarg in den Bremer Stadtdeel Swachhusen to Graff bröcht wurrn. Bi sien Troerfier weer en unbannige Masse vun Minschen dor. Siene Graffsteed is smückt vun en Engel (He liggt up Feld U 192-195).

Fitger un de nee Kunst

In Bremen hett um 1900 rüm jummers noch Fitger dat Seggen harrt, wenn dat um de Kunst güng. He hett in de Dagblöer siene Kritiken rutbröcht un so inwarkt up dat, wat in Bremen för Kunst ankeken wurrn is. Sien Woort hett wat gullen. As Vörsitter vun den Bremer Kunstvereen hett he dor för sorgt, dat de Bremers bi en konservative´Sicht up de Kunst bleven sünd. Mit de „neemoodschen“ Künstlers, as mit de Worpsweders oder de modernen Franzosen, wull he nix to kriegen hebben. Scharp hett he de Lüde, mit de ehre Kunst he nix anfangen kunn, angrepen. Bekannt wurrn is sunnerlich en Rezenschoon in de Weser-Zeitung över en Utstellung vun Marie Bock un Paula Modersohn-Becker in de Bremer Kunsthall in dat Johr 1899. Sien Broer Emil Fitger weer Chefredakteur vun dat Blatt. Fitger hett de Biller vun de beiden jungen Froenslüde ganz unschüüsslich funnen un hett jem slecht maakt:

„För de Arbeiden vun de beiden Damens, de nömmt wurrn sünd, langt de Wöer vun en reinliche Sprake nich hen, un bi en unreinliche wüllt wi us nich bedenen.“

Düsse Rezenschoon is so ungefähr dat eenzigst, wat de Lüde hüdigendags vun Fitger weten doot. Bi jede Gelegenheit warrt se em vörsmeten un he mutt denn dor stahn as en Mann, de nich begrepen hett, wie dat mit de Kunst würklich stünn. So is Fitger mit de Johren to’n bloßen Achtergrund wurrn, wo Modersohn-Becker um so duller vör strahlen kann. So schütt Fitger avers nich recht. As jedeen Künstler weer he bunnen an siene Tied un, just as de Worpsweder upkamen döen, weer en Epoch to Enne. De Epoch vun de Grünnertied un vun den Historismus. Het hett siene Tied harrt un em schall nich vörsmeten weern, dat he to düsse Tied höört hett un nich to de, de achterna kamen is.

Literatur

• Hermann Tardel, Artikel: Fitger, in: Bremische Biographien des neunzehnten Jahrhunderts, Bremen, 1912, Reprint Bremen, 1976
• Ulrich Thieme/Felix Becker (Begr.): Allgemeines Lexikon der bildenden Künste von der Antike bis zur Gegenwart. Band 12, Leipzig 1916, S. 58
• Hans Friedl u. a. (Rutg.): Biographisches Lexikon zur Geschichte des Landes Oldenburg. Ollenborg 1992, S. 194–196
• Georg von Lindern: Arthur Fitger Maler und Dichter 1840–1909. Heimatvereen Demmost, Demmost 1962
• Gerhard Wietek: 200 Jahre Malerei im Oldenburger Land. ISBN 3-9801191-0-6
• Lilienthaler Kunststiftung: ...und sie malten doch! ISBN 978-3-00-021669-5

Weblenken

• Lenk na de Korte Biographie