August Freudenthal

August Freudenthal (* 2. September 1851 in Fambossel in't Böhmedaal in de Lünebörger Heid; † 6. August 1898) weer - jüst so as sien öller Broder Friedrich Freudenthal - en Heimaat-Schriever ut Neddersassen, de besünners dör sien Reisberichten - de he in hoochdüütsch schreven hett - bekannt worrn is. He hett butendem ok sünst noch as en Narichten-Schriever, as Rutgever vun Böker un Grünner vun Tiedenbläder warkt.

Leven

Freudenthal weer 1851 as de tweete Söhn vun en Muurmann boorn. 1862 keem August Freudenthal mit ölven Johren in't lütt Heidjerdörp Fintel bi Soltau, wo he vun sien Grootvader, de Schoolmester weer, so veel Bistand kreeg, dat he al mit föffteihn Johr Huuslehrer in Luhmöhlen bi Winsen wörr.

Na dat he later en Lehrerseminaar in Stood besöökt harr, hett he welk Johren in düsse Profeschoon arbeed, is denn avers Mitarbeider un wiederhen Redaktöör vun verscheden Bremer Narichtenbläder worrn.

In de 1880er Johren vun sien Johrhunnert ströpt he na plaan dör 'siene' Lünebörger Heid - un dat to Tieden, wo he al Redaktöör bi de Bremer Nachrichten weer.

As Freudenthals amenn mehrst-bedüden Wark is dorbi woll sien Book Heidefahrten (1890-1897) in veer Bännen rutkomen (dat binah as 'programmatisch' to beteken is). In düsse Reisberichten, de hüüttodaags förwiss ok as wichtig Oorkunnen för sien Tied rekent warrt, mischt he anstellig (un in sien egen Oort) Narichten un verleden Tieden.

Bilangs dit schrifft August Freudenthal welk Theaterstücken (to'n Bispeel „Nach Mitternacht“/„Gott Zufall“ in 1874, dat in Bremen, Dresden, Hannover, Swerin, Coburg, Wiesbaden un Posen in't Theater wiest worrn is - un ok „Der Herr Steuerrat“/„Inkognito“/„Zopf“ un „Satire“/„Eifersucht“, üm un bi 1882 bit 1892) - mehr Spood het he avers mit sien Leder un Riemels, för welk vun de later ok Musik schreven worrn is.

1875 is he Mit-Rutgever vun de Sammeln vun Texten (man seggt dor woll ok „Anthologie“ dorto) „Bremer Dichter des 19. Jahrhunderts“ un Rutgever vun de bedüden Sammeln „Die Heide“ (1890).

Besünners sien Leed „O schöne Tied“ is in en Barg Spraken översett worrn (so in't Hoochdüütsch, Ingelsch, Sweedsch, Däänsch, Russ'sch un Hollandsch); mennigeen vun de Lüüd, de vun Europa na Amerika hen schippert sünd, möcht dat woll up Boord sungen hebben.

Sünst hett Freudenthal noch veel annere Texten över de Heid schreven, de veel Lüüd lesen hefft, un he hett - liek as vördem de Grimm-Bröder, Vertellseln un Märken vun 'sien' Lannen tohoop söcht. („Aus Niedersachsen“ (I) 1893; (II) 1895).

Vun 1895 an gifft August tosamen mit sien Broder Friedrich to'n eerstmal de Tiedenbläd „Niedersachsen“ rut, de eerst 2001 to'n Enn kamen is. In't gliek Johr keem ok sien eenzig Book in plattdüütsch Spraak, de Heid-Ekkern rut (an anner Steed Heideckern nöömt).

August Freudenthal starv in't Johr 1898 - un is so man blots 47 Johren oolt worrn. Sien Schriften hefft veel Minschen en Togang to de dormaals aflegen Heidlandschap in Noorddüütschland mööglich maakt.

An'n 18. August 1923 is in de Fambosseler Lieth en Denkmaal to Ehren vun August Freudenthal inwieht worrn - un för sien Graff up de - as en Park anleggt - Riensberger Karkhoff sorgt siet 1938 de Senaat vun de Stadt Bremen.

Warken

• Gedichte, 1879 Verlag J. Küthmann's Buchhandlung in Bremen, 165 Sieden
• Gedichte, 2. Oplaag, 1888 Verlag Carl Schünemann, Bremen, 280 Sieden
• Heidefahrten, für Freunde der Heide geschildert, 1890 - 1897
• Band I, Ausflüge in die hohe Heide und in das Flußgebiet der Böhme, 1890, (Tweetoplaag 1906)
• Band II, Ausflüge am Nordost- und Südwestrand der Lüneburger Heide, 1892
• Band III, Ausflüge in die Flußgebiete der oberen Luhe und Oerke und in die Heide des ehemaligen Stifts Verden, 1894
• Band IV, Ausflüge in die Wurster Heide, in das Land Uelzen und zu den Heidehöhen im Teufelsmoor, 1897
• Heidefahrten - Sammelband, 1983 unverännert Nodruck in een Band (Rotenburg/W.)
• Heideckern (a.a.O. „Heid-Ekkern“) - düt un dat in noordhannöversch Platt, 1895; Neeoplagen 1959 un 1989

Kiek ook bi

• List vun plattdüütschen Schrievers

Literatur

De Pleeg un Verbreden vun de nedderdüütsche Spraak un dat Wark vun de Freudenthal-Bröder widmet sik as düütschsprakig literaarsch Sellschap de Freudenthal-Gesellschaft in Soltau.

Weblenken

• August Freudenthal in de Datenbank Die niederdeutsche Literatur (hoogdüütsch)