Diskuschoon:Brasilien/Archiv

Disse Siet is en Archiv vun afslatene Diskuschonen. De Inholt schall nich mehr ännert warrn. Bruuk de aktuelle Diskuschoonssiet, wenn du noch wat to dat Thema schrieven wist. To ’n Afsnitt vun disse Siet en Lenk to setten, klick in dat Inholtsverteken op de Överschrift un kopeer denn den Siedennaam un de Överschrift ut de Adress-Reeg vun dien Nettbekieker (Bispeel: [[Diskuschoon:Brasilien/Archiv#Afsnittsöverschrift]]).

Maal wedder dat Thema, wat wi al harrn: Wat is wichtiger, 500 Johr plattdüütsche Spraaktradition oder dat de Schmalband-Plattdüütschen vandaag dat verstaht?

Dat Land hett sien Naam von en Holtsoort, de ut Indien kummt. Disse Holtsoort hebbt se bi uns al kennt, as se von Süüdamerika nix afweten hebbt. Dat Holt heet Bruunsilgen un steiht so ok al in'n Schiller-Lübben in. As se in Süüdamerika denn ok dit Holt funnen hebbt, is dat de wichtigste Exportartikel worrn un dorvon hett dat Land sien Naam. Ok bi de Plattdüütschen is de Naam Bruunsilgen von dat Holt op dat Land överdragen worrn. In Karl Bauer sien waldeggsch Wöörbook steiht dat in, bi Fritz Reuter un Klaus Groth warrt dat ok so bruukt. Ok noch bi en Reeg annere Schrievers. Vandaag weet dor natürlich kuum noch een wat von af.

Aver wenn dat vör 100 Johr noch von Waldegg bet Holsteen un Mekelborg de allgemene Begreep weer, mööt wi uns dor würklich na de verrött Spraak von vandaag richten un dat hoochdüütsche Woord nehmen? --::Slomox:: >< 15:07, 2. Jul. 2010 (CEST)

Na, ja. So, as du al seggst: Dat Thema hefft wi ja al fökener mol harrt. Tolest bi Wette un Tiedinge. Ik denk, dat is ok ganz goot, datt wi dat jummers woller mol up'n Töller bringt. Man en Grundsatz hefft wi dor noch nich to afmaakt. De Tendenz löppt dor ja up hen, datt wi de Wöer, de al utsturven sünd, nich mehr bruken wüllt, oder bloß noch in en Wiederleiten. An un for sik hebb ik nix gegen Bruunsilgen, man hest du denn ok de Borns to'e Hand un kannst de mol wiesen? --Bolingbroke ✍ 15:30, 2. Jul. 2010 (CEST)

Wokeen seggt denn Bruunsilgen? Nümms... Un dorüm gefallt mi dat ok in dissen Fall nich. In jede Spraak gifft dat Wöör, de utstorven sünd. Worüm schüll man de nu künstlich an’t Leven hollen? Mutt jo woll’n Grund geven, dat Wöör utstarvt oder anners, dat jem keeneen bruken deit. Anners harrn se sik woll över de Tiet hollen. De Etymologie in’n Artikel to besnacken is’n feine Saak, aver mehr ok nich. Dat Wohren vun alle Wöör un Begrepen geiht na mien Ansicht över de Opgaav vun en Nakieksel rut. Dat is wat för Wöörböker un so ’n Saken as Wiktionary dat maakt.

"de verrött Spraak von vandaag" is nu mol de, de snackt warrt, und de du wohrschienlich ok snacken deist, oder nich? Deit mi leed, wenn di de egen Spraak "verrött" vörkummt, aver deswegen warrst du jo nich anfangen in’n Alldag Wöör uttograven, de anners nümms mehr bruukt? Dat glieke passeert mit Hoochdüütsch jüst so, wat vundaag jo nu al to’n groten Deel engelsche (un ut vele annere Spraken ok) Bimischen hett, de normal worrn sünd. Dat hett mit verrötten nix to doon, dat is eenfach blots de natürliche Loop. --Iwoelbern ✍ 15:54, 2. Jul. 2010 (CEST)

Mutt jo woll’n Grund geven, dat Wöör utstarvt oder anners, dat jem keeneen bruken deit. De Grund is, dat Plattdüütsch utstarvt, un de Wöör ut Themenrebeden, de besünners dull von de Standardspraak domineert warrt, de gaht toeerst koppheister. To disse Themen höört ok allens, wat mit Utland to doon hett to.

Verrött is de Spraak nich an sik, aver man kann ehr so un so bruken. Dat gifft to'n Bispeel en ganze Reeg (wohrschienlich poor hunnert) Wöör, de miene Grootöllern noch kennt, de se aver nich mehr bruukt, vonwegen dat se dor nich von utgahn köönt, dat de jüngern disse Wöör noch verstaht (nich vonwegen dat de Wöör öllerhaftig sünd, de Spraakkumpetenz von de jüngern is to minn). Un dat meen ik mit verrött, dat de Spraak in sik tohoopsackt, sik sülvs vergitt un de vergetenen Begrepen, de doch noch wedder mal bruukt warrt, warrt denn von buten wedder rinhaalt. Dat Woord Brasilien is för een, de blot Plattdüütsch snackt un ans keen Spraak, jüst so frömd as Bruunsilgen. Blot ut de Frömdspraken rut is Brasilien beter bekennt.

Borns lever ik later noch. --::Slomox:: >< 16:09, 2. Jul. 2010 (CEST)

Dat mag allns so wesen, as du seggst, aver wat ännert dat an de Spraak, as se sik vundaag dorstellt? Ok mien Öllern bruukt af un to Wöör, de ik noch nich oder tomindst lang nich mehr höört heff. Und dormit meen ik nich mol Saken, de sünners utfallen sünd. Dat bedröppt jüst so ok Begrepen to Saken und Vörgäng, de een jeden Dag vör de Nees hett. Harrn se disse Wöör man fakener mol bruukt - denn harrn de jungen Lüüd vundaag ok keen Maleschen dormit, dat to verstahn. Dat is aver nu mol passeert. Bi mien Öllern weet ik sogor, worüm dat so weer.

Man wenn ik vundaag Artikels för Wikipedia schrieven do, denn kann ik blots op dat torüchgriepen, wat ik kenn, un nich op Wöör de vör 100 Johren begäng weern. Dat sütt denn an’t Enn so ut, dat de Artikels ünner Begrepen staht, de kuum een mehr kennt, man in de Texten steiht denn doch wedder dat "moderne" Vokabular in. Ik seh nich recht, wat dat helpen schall - tomol wi mit all de ünnerscheedlichen Dialekten un Schrievwiesen al so keen Mööglichkeit hebbt, en klore Lien rintokriegt. Un jüst för Lüüd, de Plattdüütsch nich oder blots ’n beten künnt, un hier de Wiki-Artikels leest, üm wat mehr vun de Spraak to lehren, warrt dat dormit nich eenfacher. --Iwoelbern ✍ 16:30, 2. Jul. 2010 (CEST)

Ich lese zufällig diese Seite und es geht mich ja nichts an.... Wenn die Sprache von vor hundert Jahren nicht mehr verständlich ist bzw. Goethe oder Groth nicht mehr gelesen werden können, dann müssen die Menschen ja zweisprachige Textausgaben benutzen, damit sie Kaiser Wilhelm II verstehen können. Müssen wir jetzt auch Mozart im Discosound hören, damit was von den Noten rüberkommt ;) --Hundertwasser ✍ 19:24, 2. Jul. 2010 (CEST)

Borns:

Karl Gustaf Andresen: Über deutsche Volksetymologie, Sied 115: das in Hannover niederd. redende Volk [..], wie es „Brunsiljen“ für „Brasilien“ zu sagen pflegt

Klaus Groth: Quickborn: Mi dünkt wi schulln man na Brunsilgen gan; Se seggt dor et se Wihnacht ripe Stickbein

Korl Tiek: Wecke Leiw is de grötst?, Sied 44: Hei [..] makte 'ne grote Beschrivung dorvan, dei so dröch wir as Schippstweiback, dei de Vohrt nah Brunsilgen un wedder tröch makt hett

Fritz Reuter: Un so tröcken sei af un de Dreihörgeln spelten „Juchhei, juchhei! Brunsilgen is nich weit von hier!“

Fritz Reuter: De Urgeschicht von Meckelnborg, [1] (in de twete Footnoot): Min oll Fründ un Kamerad, de berühmte Röwerhauptmann Mehl [..], den sogar uns' Großherzog, Friedrich Franz I., nich nah Brunsilgen utwandern tau laten Veranlassung nahm [..]

Helmuth Schröder, [2]: Weer na de Seminortiet noch geern dorvan aflopen un na Port Allegro orer Skt. Katharina in Süd-Brunsilgen utwannert

Karl Bauer: Waldeckisches Wörterbuch nebst Dialektproben, S. 16: Brunsîlj^en Brasilien.

Die "Hamburger Aalsuppe" und ihre Würzkräuter, Sied 27: Brunsilken [erscheint] sonst als Bezeichnung für Brasilien im Hamburgischen Wörterbuch

In dat Nedderdüütsche Johrbook, Johrgang 1875, Sied 83ff, gifft dat en korten Opsatz över den Naam för de Holtsoort un dat Land. Dor schrifft K.E.H. Krause: In meiner jugendzeit [wurde] [Im Göttingischen] [..] der am längsten dauernde harte apfel [..] seiner braunrothen farbe wegen nur brunsiljenappel, verhochdeutscht brasilienapfel, genannt. Dat wiest ja, dat ok in't Göttingsche de Lüüd sik noch bewusst weren, dat dat Woord för dat Land steiht. --::Slomox:: >< 19:48, 2. Jul. 2010 (CEST)

Jede Spraak is ummerlos in'n Wannel. Un ok wi hier mit de Diskusschoon up de plattdüütsche WP speelt dor en lüttje Rull mit bi. Wohrschienlich gor nich mol so'n ganz luerlüttje. Wo könnt Plattsnackers denn an annere Stäen över so'n Fragen nadenken? Schall ik nu vun Tardel snacken to mien Söhn, oder schall ik lever seggen: Jung, hool de Wörpels rut, wiel he dat sunst nich versteiht? Ik geev Slomox up jeden Fall Recht, datt en Spraak, de utstarven deit, ganz slank allerhand Wöer verleert, wiel dat eenfacher is, de hoochdüütschen Begreepe to nehmen. De versteiht ja hüdigendags jedeneen. Ik meen, wenn du nich tofällig en Book vun Reutern, Groth oder anners een vun de Olen lesen deist, denn höörst du ja gor nix vun den Namm Brunsilgen. Ik hebb dat jedenfalls bi us al beleevt, datt ok ole Plattsnackers sik wunnert hefft, wenn ik Wöer wedder rutkleit hebb, de ehre Grootöllern bruken döen un dat se sik dor up'nmol up besinnt: Stimmt ja, datt weer ja dat ole Woort, hebb ik as lüttjen Büdel vun de Olen ok noch höört. Bispeele hebb ik fökener mol bröcht: Kattekel för Eichhörnchen, Bottervagel för Schmetterling, wonnehr för wann, Swulk för Schwalbe. All de olen plattdüütschen Wöer sünd hier, ok vun de paar Plattsnackers, de wi an'n Stadtrand noch hefft, ganz vergeten wurrn. En Teken dorför, datt Platt levennig is, is dat avers just nich. Bloß dorför, datt dat Hoochdüütsche sik breet maakt hett. Ik wull bi düsse Gelegenheit ruhig mol even seggen, datt ik driest den Artikel Revel schreven hebb, ofschoonst de plattdüütsche Naam sachs unner de hüdigen Plattsnackers al lang utsturven is. Un ok vun Reppin weet vun de hüdigen Plattsnackers numms wat af. Ik hebb dat al fökener höört, dat sogor de plattdüütschen Naams vun de Stäer un Dörper umto vun de Plattsnackers nich mehr bruukt warrt. De sund rein vergeten wurrn. Dor seggt se denn: Wi föhrt na Rodenkirchen oder Wüllt wi mol sehn, wie dat in Bad Bederkesa utsehn deit. In so'n Saken warrt slank un gründlich de Spraak vun de Overheit annahmen. Dat kann ja woll nich heten, datt wi us mit düsse Wiki an so'n Bruuk ansluten doot, bloß wiel de Lüde hüdigendags de plattdüütschen Naams nich mehr kennt un bruukt. Dor meen ik, anners as Iwoelbern dat al hen un wenn mol seggt hett, dat is doch use Upgave, ok ole Begreepe wedder nee up'n Disch to setten. An un for sik höört to den Wannel vun en lebennige Spraak mit to, dat an de een oder annere Stäe nee oder ok ole Wöer wedder up'n Markt bröcht weert, worüm nich hier? Of de Lüde us dat afkopen doot, datt is denn en annern Snack. --Bolingbroke ✍ 21:45, 2. Jul. 2010 (CEST)

Ik heff gor nix dorgegen, olle Wöör wedder „op’n Markt to bringen“. Man, en ünnerscheedliche Ansicht heff ik bi de Fraag, ob as Lemma oder nich. Un dor denk ik, wi schülln de Wöör nehmen, de vundaag begäng sünd. Dien Bispelen baven kenn ik all ok no vun Huus ut - vun den Bottervagel mol afsehn, den Utdruck kennt ok mien Öllern nich. De sünd aver den woll ok nich siet hunnert Johren vergeten, anners as Bruunsilgen. Dor en allgemene Richtlien vun to maken warrt woll nich gahn. Dat mutt woll bi jeed Woort wedder egens diskuteert warrn.

Müssen wir jetzt auch Mozart im Discosound hören, damit was von den Noten rüberkommt is en dummen Snack, den ik so ok nich stah laten müch. En Kunstwark ist en Kunstwark, dor warrt nix an ännert. Wi maalt jo ok nich de Mona Lisa all Johrteihnten nee. Aver Spraak leevt un wannelt sik. Lees di mol olle Böker dör, op Engelsch, Hoochdüütsch - schietegal! Dat is nich dat glieke as dat vundaag schreven warrt.

Dat is mit Platt natürlich wat anners as mit Hoochdüütsch, vun wegen dat Platt en Minnerheitenspraak is. Seh ik allns in, un dat Plattdüütsch an’t Utstarven is, is ok de Grund, worüm ik överhaupt hier mit instegen bün - vun wegen dat ik denk, dat dit Projekt en grote (wenn nich de eenzige) Mööglichkeit is, platt an’t Leven to hollen. Aver even: an’t Leven hollen und nich wedder vun de Doden opwaken... --Iwoelbern ✍ 22:41, 2. Jul. 2010 (CEST)

De Nationalitätenbeteknung weer denn noch bannig interessant: brunsiljksch?. Ik holl dor ok nichts van, aber bis sücks Saken verleer ik ja meestens. Eastfrisian ✍ 23:24, 2. Jul. 2010 (CEST)

bruunsielsch ;-) --Bolingbroke ✍ 11:16, 3. Jul. 2010 (CEST)

Konses of wi na Bruunsilien schuvet givt et nich. De Name kümmt in den eersten Satz rin un ek stelle ene wiederleiden na den Artikel up.

De Diskusschoon kümmt denn nu int Archiv. Flaverius ✍ 19:19, 16. Dez. 2023 (CET)