Freesch
Freesch/Frysk/Fräisk/Frasch/Fresk/Freesk/Friisk | ||
---|---|---|
Snackt in |
Düütschland, (Kreis Noordfreesland, Saterland), Nedderlannen (Provinz Freesland) | |
Sprecher | bi 500.000 as Mudderspraak | |
Klassifikatschoon | ||
Offitschell Status | ||
Amtsspraak in | Nedderlannen (Provinz Freesland), Düütschland (Kreis Noordfreesland) | |
Spraakkoods | ||
ISO 639-1 |
fy | |
ISO 639-2 | (B) fry | (T) |
Freesch is en Grupp van westgermaansche Talen. Dat Freesch word in de Noord-Nedderlannen (Provinz Freesland un en paar Logen in de Provinz Grunneng) un in wat lüttjeder Streken in Düütschland, in de Bunnslanden Neddersassen un Sleswig-Holsteen snackt.
Dat gift de Menen, dat dat Freesch neet blot en Taal is, man en hele Taalgrupp, umdat de dree Twillen van de freeske Spraak düdelk verscheden bünd: de Snackers könen sük bold neet mitnnaner unnerhollen. Dat gift dat Westfreesch, dat Oostfreesch un dat Noordfreesch. Dat Benömen geiht faken wat döörnanner mit de Betekens van Spraken, wat vandag ok in de Freeslannen proot worden, man neet Freesch bünd. So word de westfreesche Spraak in de Nederlannen blot "Freesch" ("Frysk") of "Westerlauwers Freesch" nömd umdat Westfreesch al na en Streektaal in Noord-Holland wiest.
Twiegen un Ünnerdelen vun de Freesche Spraakgrupp
ännernDat Freesch kann so indeeld worden:
- Noordfreesch
- Eilandnoordfreesch
- Sylter Freesch (Sölring)
- Föhr-Amrumsch Freesch (Feering-Öömrang)
- Helgolandsch Freesch (Halunder)
- Fastlandnoordfreesch
- Noordergoesharder (Hoorning)
- Middelgoesharder
- Südergoesharder (al utstürven)
- Wiedingharder
- Halligfreesch (binah utstürven)
- Bökingharder (Mooring)
- Karrharder (binah utstürven)
- Eilandnoordfreesch
- Oostfreesch (ok Oosterlauwersk Freesch)
- Werserfreesch (utstürven)
- Wangerooger Freesch (um dat Jahr 1950 utstüven)
- Wusterfreesch (um dat Jahr 1700 utstürven)
- Harlinger Freesch (utstürven)
- anner Dialekten (utstürven)
- Eemsfreesch
- Saterfreesch
- anner Dialekten in't westelke Oostfreesland un Grunneng (utstürven)
- Werserfreesch (utstürven)
- Westfreesch (ok Westerlauwersk Freesch)
- Fastlandsfreesch
- Klaifreesch
- Woldfreesch
- Südhoekfreesch
- Hiddelopisch Freesch
- Oost- un Westterschellingsch
- Schiermunkoogsch
- Fastlandsfreesch
In de Freesche Städer in Fryslân word en Mischtaal mit Nedderlanske Woorden un freesche Grammatik proot, dat Stadtsfreesch. Man dit Spraak word neet to dat Freesch rekent. Dat Stellingwarfs un dat Grunnengs (beid Nedersasske Dialekten) hebben en Freesch Infloot, nett as dat oostfreesch Platt.
Verscheden freesche Wöör
ännernAchteran weert de Wöör in verscheden freeschen Spraken un Dialekten vergleken. Denn kann een sik al en beten vörstellen, wat for'n Unnerscheed dat dor gifft.
Plattdüütsch | Ooldfreesch | Frysk | Halunder | Sölring | Fering | Mooring[1] | Seeltersk[2] |
„Fatt“ | fet | fet | fat | fat | feet | tan, feet | Fät |
„Mann“ | mon | man | man | man, karming | maan, karmen | moon, karmen | Mon |
„Maant“ | monath | moanne | muunt | muun | muun | moune | Mound |
„Rad“ | fial, hwel, reth, thial | tsjil, red | rat, wel | weel | wel | fiilj | Jool, Rääd |
„anner“ | othar | oar | uur | üder | öler (ööder) | ouder | uur |
„fiev“ | fif | fiif | fiuw | fif | fiiw | fiiw | fieuw |
„us“ | us | ús | is | üüs | üs | üs | uus |
„Küken“ | hinnepyk | sikkelk | hen'k | hen'k | schükling | Suken | |
„Kark“ | tziurke | tsjerke | kark | serk | sark | schörk | Säärke |
leggen | ledza | lizze | lai | lii | lei | leede | lääse |
„Ross“ | hors | hynder | hings | hingst | hingst | haingst | Hoangst |
„Mess“ | mes, sax | mes | knüf | knif | knif | knif | Soaks |
„Fohrrad“ | - | fyts | rat | weel | wel | fiilj | (Foar-)Rääd |
Kiek ok bi
ännernWeblenken
ännern- Saterfreesch Wikipedia (saterfreesch)
- Wikipedia up Westerlauwersk Freesch (frysk)
Literatur
ännern- Jörgensen, Vilhelm Tams, Snaak friisk!: interfriisk leksikon, Bredtstedt, 1993, 2. Uplaag, ISBN 3-88007-215-9