Golo Mann

Golo Mann (* 27. März 1909 in München; † 7. April 1994 in Leverkusen; an un for sik Angelus Gottfried Thomas Mann) is en düütschen Historiker un Schriever ween.

Golo Mann 1978 bi en Dagfohrt vun de Konrad-Adenauer-Stiftung.

Leven

Kinnertied un Jöögd

Angelus Gottfried Thomas Mann konn as lüttjet Kind de korte Form „Gelus“ vun sien Vörnaam nich utspreken un hett sik sülms Golo nömmt. Düssen Naam hett he denn sien Leven lang beholen. He weer dat drüdde Kind vun den beröhmten Schriever Thomas Mann un den siene Fro Katia, borene Pringsheim. Siene beiden öllern Geswister weern Erika un Klaus. De dree jungern Geswister sünd Monika, Elisabeth un Michael ween. Siene Mudder hett in ehre Dageböker rinschreven, Golo weer sensibel, nervöös un schreckhaftig.. Mank de Bröder un Süstern is he sunnerlich goot mit Klaus torecht kamen, man mit Erika hett he sien Leven dör Last harrt vunwegen ehre radikalen Ansichten.

Vun September 1918 af an besöch he dat humanistische Wilhelmsgymnasium in München. Sunnerlich wat up'e Been stellt hett he nich an düsse Scholen, man in Historie, Latiensch un Upseggen vun Gedichten hett he doch goot afsneden. In'n Vörjohr 1921 is he to de Pfadfinders gahn un in'n Summer unnerwegens ween in Franken un Süüdtirol. Dor hett he ok mit en vun de Anföhrers en homoerotisch Beleevnis harrt, wat he avers nich hebben woll.

1923 is he na de Internatsscholen Slott Salem gahn. Dor hett he Saken to sehn kregen, wo he sien Leven lang vun seggt hett, de harrn em wat rieker un fre'er maakt. De Scholen ehr Baas weer Kurt Hahn. He hett em in siene Jugend bannig präägt. In de Gemarken um den Bodensee to hett he ok för sien Leven lang Lusten kregen to'n Wannern, sunnerlich in de Bargen. Bi'n Hoochsprung hett he sik dormols avers sien Knee versehrt, wat em plaagt hett för den Rest vun sien Leven.

Studium un Beroop

Na sien Abitur hett he in München in'n Summersemester 1927 anfungen un up Afkaat studeert. Man sunnerlich veel Lusten hett he dor nich to harrt. Dor is he al in datsülvige Johr na Berlin um gahn un hett dor mit Historie un Philosophie fuddermaakt. In'n Summer 1928 weer he in Paris. Dor woll he sik mit de Franzöös'sche Sprake ut'neen setten. Denn hett he ok noch sess Weken „richtig“ arbeit' in dat Bruunköhlen-Bargwark Schipkau in de Nedderlausitz. Vunwegen dat dat dor wedder Maleschen geev mit siene Knee, möss he avers slank en Enne maken. Tolest is Golo Mann in't Vörjohr 1929 na Heidelbarg an de Universität gahn un hett bi Karl Jaspers lehrt un den Dokter maakt in Philosophie. Bito hett he noch Historie un Latien studeert up Lehramt. Vun'n Harfst 1930 af an hett he bi de sozialistische Studentengrupp mitmaakt. In'n Mai 1932 hett he siene Dokterschrift vörleggt mit den Titel Zum Begriff des Einzelnen, des Ich und des Individuellen bei Hegel. Jaspers hett dor keen sunnerlich gode Ansicht över harrt un hett em dor bloß en „cum laude“ för geven. Man siene Öllern weern doch stolt un hefft em en DKW-Auto schunken. Dor is he foorts mit dör Düütschland krüüzt. An un for sik woll Golo nu in Hamborg un Chöttingen sien Staatsexamen maken, man dor is vunwegen de Umstänn vun de Tied nix vun wurrn. Thomas Mann harr 1933 en Vördrag över Richard Wagner holen, de em Striet un Theater mit de Nazis inbröcht hett. As siene Öllern al in dat Utland ween sünd, hett Golo in ehren Updrag in'n April 1933 dat Huus in München uppasst un dor för sorgt, dat de dree jungern Geswister dat Land verlaten konnen. Ok hett he dat Bankvermögen vun siene Öllern över Karlsruhe un de düütsche Bootschop in Paris buten Lands bröcht. An'n 31. Mai 1933 hett ok Golo Mann Düütschland denn verlaten.

Toeerst is he na Bandol gahn. Dor sünd siene Öllern en tiedlang ween. Över'n Summer güng dat denn in den US-amerikaanschen Schriever William Seabrook siene Villa bi Sanary-sur-Mer. Na en beten Hen un Her weer he denn vun'n November af an endgüllig in Frankriek. He hett an de École Normale Supérieure in Saint-Cloud bi Paris as Lekter arbeit' un weer vun November 1935 af an för en halvet Johr in Rennes in de Bretagne an de Universität. 1936 is de ganze Familie Mann de düütsche Staatsangehörigkeit afspraken wurrn. Erika Mann weer midderwielen Staatsangehörige vun Grootbritannien. De Rest vun de Familie sünd mit Hölpe vun den tschechischen Fabrikanten Rudolf Fleischmann tschechische Börgerslüde wurrn.

Emigratschoon

Anfang 1939 reis' Golo na Princeton, New Jersey in de USA. Dor hett sien Vadder üm düsse Tied as Gastperfesser arbeit'. Toeerst hett he tögert, man denn is he doch in'n August wedder na Zürich gahn. Dor hett he as Rutgever vun de Tiedschrift Maß und Wert. Zweimonatsschrift für freie deutsche Kultur arbeit'. Denn harr he sik vörnahmen, mit tschechische Truppen in Frankriek gegen de Düütschen an to gahn. Man as he na Frankriek keem, hefft se em fastsett in dat Lager Les Milles bi Aix-en-Provence. As he freekamen weer, versöch he, över de Pyrenäen na Spanien un vun dor na Lissabon ut to büxen. In Lissabon scholl dat denn mit Schipp wieter gahn na de USA. Bi düsse Flucht weern sien Ohm Heinrich Mann, den siene Fro Nelly un ok Alma Mahler-Werfel un Franz Werfel mit bi. Amenne hett dat slumpt un Golo is an'n 13. Oktober in New York ankamen.

Wahnt hett Golo toeerst in dat Ollernhuus in Princeton, denn in New York, wat he nich lieden möch, un denn, vun Juli 1941 af an, in Pacific Palisades bi de Öllern in Kalifornien.

In de Nee Welt geev dat eerst mol nix to doon. Man vun Harvst 1942 af an hett he tein Maanden lang Historie lehrt an dat Olivet College in Olivet, Michigan.

1943 treed he in de US-Armee in. He hett dor bi'n Narichtendeenst arbeit' un sunnerlich Informatschonen tohopenstellt un översett'. In'n April 1944 is he na London henstüert wurrn. Dor hett he in de Propaganda-Afdelen bi'n Rundfunk mitmaakt, just so, as later in Luxemborg. In'n laten Harvst 1945 keem he na Düütschland un scholl in Bad Naumheim mithölpen, dat Radio Frankfort an'n Main up to boen. 1946 hett he de US-Armee in Ehren verlaten. In datsülvige Johr hett he sien eerst groot Wark rutbröcht, dat weer de Biographie: Secretary of Europe. The Life of Friedrich Gentz, de 1947 ok up Düütsch rutkamen is unner den Titel Friedrich von Gentz. Geschichte eines europäischen Staatsmannes.

Vun 1947 bit 1958 weer he as Gastperfesser för Historie togange an dat Men‘s College in Claremont, Kalifornien. Later hett he seggt, düsse Johren, dat weern woll de glücklichsten vun sien ganzet Leven. Ofschoonst he ok meen, de Studenten dor weern unbannig dumm, as annerwegens nargens.

1954 hett he sien tweet Book rutbröcht: Vom Geist Amerikas. Dor maalt he in en Bild över de USA för Europäers. In'n Juli 1958 keem denn siene Deutsche Geschichte des 19. und 20. Jahrhunderts rut. Up'n Stutz is dor en Bestseller vun wurrn.

1963 streev he an, oorntlichen Perfesser för Sozialwetenschoppen an de Universität vun Frankfort an'n Main to weern. Man de beiden Perfessers Theodor W. Adorno un Max Horckheimer sünd dor gegen angahn un hefft apentlich seggt, Mann höll dat mit de Antisemiten. De düütsche Publizist Joachim C. Fest hett later schreven, Horckheimer harr Golo Mann ok siene Homosexualität vörsmeten un meent, dor weer he ene „Gefohr för de akademische Jugend“ mit. As Golo Mann 80 Johre oold wurrn is, hett he he in en Feernseh-Interview meent, Horckheimer un Adorno, dat weern „Lumpen“ ween.

1965 hett Golo Mann Bott geven as Lehrer an de Technische Hoochscholen in Stuttgart. He woll nu freen Publizisten un Historiker ween. Wahnt hett he vun dor af an, toeerst noch mit siene Mudder un siene Suster Erika, in sien Ollernhuus in Kilchberg bi Zürich. Dor is he bit 1993 bleven. In'n April 1966 hett he in Cadenabbia den Ooldbundskanzler Konrad Adenauer kennenlehrt. Sien Kurs, de Bundsrepubliek intofögen in dat westliche Bündnis un Düütschland an en Disch to bringen mit Israel, hett he jummers wedder löövt. Man nich inverstahn weer he mit Adenauer siene Oostpolitik un mit de Fraag, wie de mit de düütsche Eenheit ümgahn dö. Dor hett he mit up de Siet vun Willy Brandt stahn un hen un wenn ok mol as Ghostwriter en Reed för em schreven.

Mit de Studentenbewegen in de 1960er Johren konn he nich veel anfangen. He meen, dor keem de Demokratie mit in Gefohr. Dor is he denn ok 1973 üm lütt bi lütt vun Willy Brandt weggahn. He meen, Brandt möss mehr doon gegen dat kommunistische Inwarken up de SPD.

1971 hett he denn dat monumentale Wark över de Generalfeldmarschall Wallenstein rutbröcht: Wallenstein. Sein Leben erzählt von Golo Mann. Vunwegen de bildhaftige Spraak warrt düt Book as en Meesterwark ankeken.

Later hett sik Golo Mann up de Siet vun den CSU-Politer Franz Josef Strauß stellt. He hoop, Strauß scholl foorts gegen de Linksradikalen in Düütschland gegenan gahn.

Leste Johre

In'n März 1990 hett Golo Mann bi en Vördrag en Hartinfarkt kregen. Dor is em en Schrittmaker üm insett wurrn. In datsülvige Johr hefft se denn ok noch rutfunnen, he harr Prostatakrebs. Vunwegen siene swacke Gesundheit siedel he 1992 na siene Swiegerdochter Ingrid Beck-Mann na Leverkusen över. De weer vun Beroop Krankensüster un hett em heegt un pleegt. En paar Dage vör sien Dood hett he in en Interview mit Wolfgang Korruhn seggt, ja, he weer en Homosexuellen ween. Man he weer jummers bange ween, he scholl dor Theater üm kriegen un so harr he dat nienich richtig utleevt.

„Ich hab' mich nicht oft verliebt. Ich hab' es sehr oft für mich behalten, das war vielleicht ein Fehler. Es war ja auch verboten, selbst in Amerika, und man musste schon ein bisschen achtgeben.“

Golo Mann is mit 85 Johren in Leverkusen storven. Sien Urne is up'n Karkhoff in Kilchberg bisett wurrn. Man he harr sik wünscht, dat scholl en beten af ween vun dat Familiengraff.

Schriften

• 1947 Friedrich von Gentz. Ullstein, Berlin 1982. ISBN 3-548-02935-3
• 1954 Vom Geist Amerikas. Kohlhammer, Stuttgart. 2. Upll. 1955
• 1958 Deutsche Geschichte des 19. und 20. Jahrhunderts. Fischer, Frankfort/Main 1992. ISBN 3-596-11330-X
• 1964 Wilhelm II. Archiv der Weltgeschichte. Scherz-Verlag, München-Bern-Wien 1964
• 1970 Von Weimar nach Bonn. Fünfzig Jahre deutsche Republik. Fromm Druckhaus A 1982. ISBN 3-7729-5003-5
• 1971 Wallenstein. Sein Leben erzählt von Golo Mann. Fischer, Frankfort/Main 1997. ISBN 3-596-13654-7
• 1986 Erinnerungen und Gedanken. Eine Jugend in Deutschland. Fischer, Frankfort/Main 1991. ISBN 3-596-10714-8
• 1989 Wir alle sind, was wir gelesen. Verlag der Nation. ISBN 3-373-00435-7
• 1992 Wissen und Trauer. Historische Portraits und Skizzen. Reclam, Leipzig. Överarb. un nee upleggt 1995. ISBN 3-379-01548-2
• 1994 Vörwoort för dat Book Rudolf Heß: Ich bereue nichts Rutg. vun Wolf Rüdiger Heß. Leopold Stocker Verlag, Graz, Stuttgart 1994. ISBN 3-7020-0682-6
• 1999 Erinnerungen und Gedanken. Lehrjahre in Frankreich, Frankfurt/Main, postum rutkamen. As Taschenbook 2000: ISBN 3-596-14952-5
• Golo Mann: Briefe 1932–1992. Herausgegeben von Tilmann Lahme und Kathrin Lüssi. Wallstein Verlag, Chöttingen 2006. ISBN 3-8353-0003-2

Literatur

• Urs Bitterli: Golo Mann — Instanz und Außenseiter. Eine Biographie, togliek Verlag NZZ Zürich und Kindler Berlin 2004, ISBN 3-463-40460-5; ok: Rowohlt Taschenbuch Verlag, Reinbek 2005, ISBN 3-499-24078-5
• Joachim Fest: Begegnungen, mit en ganz persönlich Kapitel Golo Mann. Rowohlt Taschenbuch Verlag, Reinbek, 2006, ISBN 3-499-62082-0
• Jeroen Koch: Golo Mann und die deutsche Geschichte. Eine intellektuelle Biographie, Patterbuorn u. a. [Schöningh], 1998, ISBN 3-506-74662-6
• Tilmann Lahme: Golo Mann. S. Fischer, Frankfort/Main 2009, ISBN 3-10-043200-1.
• Klaus Mann: Kind dieser Zeit. Utbreedt un nee rutgeven, Rowohlt, Reinbek 2000, ISBN 3-499-22703-7
• Uwe Naumann: Die Kinder der Manns. Ein Familienalbum. Rowohlt, Reinbek, 2005. ISBN 3-498-04688-8
• Klaus Mann: Der Wendepunkt. Ein Lebensbericht. Utbreedt un nee rutgeven, Rowohlt, Reinbek 2006, ISBN 3-499-24409-8
• Klaus W. Jonas/Holger Stunz: Golo Mann. Leben und Werk. Chronik und Bibliographie (1929 – 2003). Harrassowitz-Verlag, Wiesbaden, 2004 ISBN 3-447-05053-5

Interview

• „Ich hasse alles Extreme“ (4. März 1965) Günter Gaus im Interview mit Golo Mann. In: Günter Gaus: „Was bleibt, sind Fragen.“ Die klassischen Interviews. Das Neue Berlin, Berlin 2000