Hillige Lanze

De Hillige Lanze (ok: Mauritiuslanze oder Longinuslanze) is dat öllste Stuck vun de Riekskleenodien vun de röömsch-düütschen Könige un Kaisers vun dat Hillge Röömsche Riek. Dor schall en Stuck vun den Hilligen Nagel vun Jesus sien Krüüz mit tohören. De Legenn vertellt, dor hannelt sik dat um de Lanze vun Mauritius bi, de Baas vun de Thebaische Legion ween is. Annere Borns seggt, se weer den Hauptmann Longinus siene Lanzen ween. He harr dor mit pröövt, of Jesus an’n Krüüz al dood weer un harr em dormit in’e Siet staken. Vundeswegen schall dor ok sien Hillig Bloot an backen.

Jesus an’t Krüüz, Hauptmann Longinus stickt em mit’e Lanzen, Fresco vun Fra Angelico (um 1437-1446)

Tiedwiese is se dat wichtigste Stück vun den Rieksschatt ween, man later is de Riekskroon an düsse Stäe treden. De Spitz vun de Lanze is in en holle Kamer in den Dwarsbalken vun dat Riekskrüüz up bewohrt wurrn. De Lüde düch dat dormols, dat en Herrscher, de düsse Lanzen bi sik harrt hett, nich unner to kriegen weer. Se weer dor dat sichtbor Teken for, dat he siene Macht vun Gott kregen harr un dat he an Christus siene Stäe stunn.

Dat gifft tominnst noch dree annere Lanzen oder Lanzenspitzen, vun de seggt warrt, se weern de „echten“ Hillgen Lanzen ut Jesus siene Tied. (kiek bi #Annere Hillige Lanzen). Al to Kaiser Otto III. siene Tied sünd twee Kopien vun de originale Lanze maakt wurrn. De hefft den Frunnen vun den Kaiser, de in dat Utland regeern döen, kregen.

Mit de annern Riekskleenodien is se in de Tied vun Napoleon siene Feldtöge vun Nürnbarg na Wien brocht wurrn. Napoleon scholl se nich in’e Hand kriegen.

Just vor den Tweeten Weltkrieg hett Adolf Hitler de Lanze wedder na Nürnbarg bringen laten. 1945 is se vun allieerte Suldaten in en Stollen funnen wurrn un denn torüch brocht wurrn na Wien. Hüdigendags is se in de Schattkamer vun de Hoffborg in Wien utstellt unner de Inventarnummer XIII, 19.

Wie se utsehn deit

De Hillige Lanze in de Schattkamer in Wien

Vun de Hillige Lanze gifft dat vundagen bloß man noch de Spitzen. Dor hannelt sik dat um en Flögellanze vun 50,7 cm Längde bi. De Stock, wo se an fastmaakt weer un de woll ut Holt maakt weer, is verschütt gahn. Ut dat Lanzenblatt is en spitzovalen Deel rutsneden. Dat is bi 24 cm lang un bit hen to 1,5 cm breet. Dor is nu en Iesenstuck rinföögt, wat torechtsmeedt wurrn weer. Düt Iesenstuck warrt ok „Doorn“ (lat. „Spina“) nömmt. Dor is dat unnere Enn vun afbraken un verschütt gahn. De Doorn is mit veerdubbelten Sülverdraht fast tüdelt. Unner Umstänn weer he fröher mol anners fastmaakt. Johrhunnerte lang is düt Iesenstuck as de „Hillige Nagel“ ankeken wurrn. Dor wo dat Lanzenblatt dünner warrt un de Tüllen ansetten deit, dor is up jede Siet vun de Lanze to en latere Tied noch en korte Egge ut Stahl anbrocht wurrn. Up de ehre binnerste Siet sünd Löcker rin bohrt wurrn, um se an de Lanze fast to maken. Düsse beiden Stahlklingen hefft de Form vun en Rechteck un weert faken ankeken as Klingen vun en Mest. Wenn een sik de ankieken deit, fallt up, dat dor unbannig deepe Kinken rin slahn sünd, as wenn een dor mit en scharpe Klingen up slahn harr. So en Aart Schaden gifft dat faken up de Eggen vun Lanzenspitzen ut de röömsche Kaisertied un de Tied dor vor.

Fastmaakt sünd düsse tosätzlichen Klingen sunnerlich dör Ledderbänner un dör den Sülverdraht, de dor kunstvoll umto tüdelt is. Bänner un Draht sünd meist nich to sehn, vunwegen de Manschetten ut Eddelmetall, de jem todecken doot. Dor sünd de Klingen up de lieke Aart mit an de Lanzen antüdelt, as de Iesendoorn. Vundeswegen meent de Lüde al siet langen, se weern to desülvige Tied anbrocht wurrn, also vor um un bi 1000 Johren.

Dat Lanzenblatt is dörbraken. Unner Umstänn is dat kort vor dat Johr 1000 passeert, as dor de Spleet for den Hillgen Nagel rutsneden wurrn is. De Stäe, wo se braken is, is dreedubbelt todeckt, toeerstz mit en smallen Iesenband, denn mit en breet Sülverblick un tolest mit en Goldblick. De sülverne Manschette wiest up en vergollten Striepen düsse latiensche Inschrift:

CLAVVS DOMINI + HEINRICVS D(EI) GR(ATI)A TERCIVS ROMANO(RUM) IMPERATOR AVG(USTUS) HOC ARGENTUM IVSSIT FABRICARI AD CONFIRMATIONE(M) CLAVI LANCEE SANCTI MAVRICII + SANCTVS MAVRICIVS

Dat heet up Platt:

Den HERRN sien Nagel + Hinrich vun Gott siene Gnaad de Drüdde, dörluchtigen Kaiser vun de Römers, hett befahlen, düt Sülverstück her to stellen un dor den Nagel vun Mauricius siene Hillige Lanze mit fast to maken +Hilligen Mauricius

Düsse sülverne Manschetten is in Updrag geven wurrn vun Hinrich IV.. He hett ehr in de Tied twuschen 1084 un 1105 maken laten.

De upperste gollene Manschette hett Kaiser Karl IV. maken laten. Dor steiht de latiensche Inschrift up:

+LANCEA ET CLAVUS DOMINI

Dat heet up Platt:

+Den HERRN sien Nagel un Lanze

Literatur

• Michael Hesemann: Die stummen Zeugen von Golgatha. Die faszinierende Geschichte der Passionsreliquien Christi; Hugendubel, München 2000, ISBN 3-7205-2139-7
• Gunther Wolf: Prolegomena zur Erforschung der Heiligen Lanze, in: Becker, Hans-Jürgen: Die Reichskleinodien, Herrschaftszeichen des Heiligen römischen Reiches; Verlag: Gesellschaft für staufische Geschichte, in: Schriften zur staufischen Kunst und Geschichte 16, Göppingen 1997, ISBN 3-929776-08-1
• Gunther Wolf, Franz Kirchweger: Die Heilige Lanze in Wien: Insignie, Reliquie, Schicksalsspeer; in: Schriften des Kunsthistorischen Museums Wien; Verlag: Wien: Kunsthistorisches Museum ; Milano; 2005 Skira; ISBN 3-85497-090-0
• Hermann Fillitz: Die Insignien und Kleinodien des Heiligen Römischen Reiches. Wien un München 1954
• Peter Worm: Die Heilige Lanze. Bedeutungswandel und Verehrung eines Herrschaftszeichens. ; in: Arbeiten aus dem Marburger hilfswissenschaftlichen Institut, hg. von Erika Eisenlohr und Peter Worm (elementa diplomatica 8). Marborg 2000, ISBN 3-8185-0303-6
• Sabine Haag (Hrsg.): Meisterwerke der Weltlichen Schatzkammer, Kunsthistorisches Museum, Wien, 2009, ISBN 978-3-85497-169-6.

Weblenken

Hillige Lanze. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Weltliche Schatzkammer: Ausgesuchte Meisterwerke up de Webstäe vun dat Kunsthistoorsche Museum
• Kunst und Legende der Longinuslanze: Der Speer Gottes, Artikel vun Tobias Micke in Die Nachlese, 3. August 2003