Ikterus

En Ikterus (gr. ΐκτερος) oder ok Geelsucht is en Symptom, dat bi verschedene Krankheiten vörkamen kann. De Beteken steiht för’t gele Infarven vun de Huut, vun Sliemhüüt un vun de Binnhuut vun’t Oog dör en Anstiegen vun de Kunzentratschoon vun’t Bilirubin.

Geelfarven vun de Ledder- un Gesichtshuut, in dissen Fall dör en Hepatitis A utlööst.

Översicht

De Ikterus is de Naklapp vun en Stören vun’n Bilirubinstoffwessel. Dat Bilirubin is an Afboprodukt vun’t Hämoglobin, wat de rode Farvstoff vun’t Blood is. Wenn mehr Bilirubin anfallt oder dat Utscheden minnert is, stiggt eerstmol de Kunzentratschoon in’t Bloodserum an (Hyperbilirubinämie). Dorna geiht dat Bilirubin dör dat Endothel vun de Bloodfatten rut un warrt in’t Geweev vun’n Lief inlagert.

Af en Serumkunzentratschoon un mehr as 35 μmol/l (=2 mg/100 ml) fangt de Ännern vun de Klöör toeerst an de Ledderhuut (Sklera) vun’t Oog an, de normalerwies witt is. Stiggt de Weert wieter an, is de gele Infarven opletzt ok an de normalen Huut un an de Sliemhüüt to sehn. Bedrapen sünd ok de Fletigkeiten in’n Lief un annere Organen. De Urin kann düsterbruun infarvt wesen, wiel de Schiet hell oder witt wesen kann.

De bestimmen Rull in’n Bilirubin-Stoffwessel speelt de Lebber. Afhangig vun den Oort vun de Stören warrt dorüm verscheden Formen vun’n Ikterus ünnerscheedt:

• prähepatisch (Stören vör de Lebber)
• interhepatisch (Stören in de Lebber)
• posthepatisch (Stören achter de Lebber in’n Gallengangsystem)

Butendem kann de Opnahm vun Bilirubin in de Lebber licht chroonsch anstegen wesen. Dat kummt bi ruchweg 5 % vun de Minschen dör en Genstören tostannen un warrt as Gilbert-Syndrom betekent. Dorbi kummt dat regelmatig to lichte Formen vun Geelsucht, de sünners in’t Rebeet vun de Binnhutt utprägt is. Disse Oort vun Geelsucht maakt nix un mutt ok nich behannelt warrn, solang keen annere Saken an’n Lief opfallen doot.

Hämolytisch Ikterus (prähepatisch)

Bi den prähepatischen Ikterus entsteiht mehr unkonjugeert Bilirubin dör den döchtig starkeren Verfall vun rode Bloodkörpers (Erythrozyten) in’n Tosamenhang mit en Hämolyys. De glieke Vörgang löpt physiologisch ok af bi’n Neeborengeelsucht (Icterus haemolyticus neonatorum). Kort na de Geboort warrt de roden Bloodkörpers, de mit dat fetale Hämoglobin belaadt sünd, starker afboet und dör nee billte Bloodkörpers uttuuscht. De Neeborengeelsucht wiest disse Reakschoon an un hett normalerwies keen Naklapp.

Bi bannig anstegen Bilirubinweerten kort na de Geboort, as to’n Bispeel bi’t Nichtverdägen vun’n Rhesus-Fakter (Erythroblastoos) oder bi Fröhgeboorten besteiht dorgegen aver de Gefohr vun en Karnikterus – also ’n Schaden an wichtige Steden vun’t zentrale Nervensystem mit en slechte Utsicht.

To’n prähepatischen Iketerus kann dat bito ok bi Kumplikatschonen bi’n Bloodtransfuschoon kamen (Ünnergahn vun Bloodkörpers).

Hepatozellulär Ikterus (intrahepatisch)

In de Lebber loopt mehrere Vörgäng vun’n Bilirubinstoffwessel af, so dat de intrahepatische Ikterus op verscheden Orden tostannen kamen kann. Vör allen de nafolgen Aflööp künnt stört wesen:

• De Opnahm vun Bilirubin in de Zellen vun de Lebber
• De Konjugatschoon: Ümwanneln vun nich-konjugeert Bilirubin, dat nich in Water to lösen geiht in konjugeert Bilirubin, wat sik in Water löst, mit Help vun Glucuronsüür
• Transport vun’t konjugeerte Bilirubin rut ut de Lebberzellen
• Afloop ut de lütten Gallenkanals vun de Lebber in de intrahepatischen Gallenweeg

Stören vun’t Opnehmen vun’t Bilirubin

De Stören vun’t Opnehmen vun dat nich-konjugeerte Bilirubin kann to’n een dör Schadens an de Lebberzellen kamen, to’n Bispeel dör en Virushepatitis oder bi’t akute Lebberverseggen. To’n annern kann dat dör en Överlasten vun’t Transportsystem in de Zellen kamen. Enige Heelmiddels (to’n Bispeel en poor Antibiotika) mööt över den sülven Transportweg utscheedt warrn un künnt dorbi dat Bilirubin in’n Weg kamen.

Stören vun de Konjugatschoon

Hierbi sünd meist jümmer Gendefekten vun de bedeeligten Enzymen, sünners de UDP-Glukuronyltransferaas, de Grund. De bekannsten Krankheiten in dissen tosamenhang sünd de M. Gilbert-Meulengracht oder dat Crigler-Najjar-Syndrom.

Stören vun’t Bilirubintransport

Blangen Lebberzellschadens mit verscheden Oorsaken künnt hier ok verarvte Stören vun de nödigen Strukturen en Rull spelen. Dorto tellt dat Dubin-Johnson-Syndrom oder dat Rotor-Syndrom.

Stören vun’n Gallafloop

Ungefähr jüst so as bi’n posthepatischen Ikterus, sünd bi disse Stören blangen dat Bilirubin ok annere Stoffen vun’t minnerete Afscheden bedrapen. Man snackt dürüm ok vun en intrahepatischen Cholestaas.

Cholestatisch Ikterus (posthepatisch)

Disse Fall geiht op’n Stören vun’n Gallafloop ut de Lebber dör den Ductus choledochus in’t Duodenum] torüch. In de Gall warrt blangen Bilirubin ok noch verschedene annere Stoffen utscheedt, so dat blangen de Geelfarven vun de Huut un de Sliemhüüt ok noch verschedene annere Krankheitsteken opduken doot. All de Symptomen warrt tosamen as Cholestaas tohopenfaat. An’n fakensten düüt dat op Gallenstenen hen, de in Utföhrgang steken blieft un em verstoppt. Aver ok Tumoren, de vun de Buukseverdrüüs, de Gallenblaas, de Gallengäng oder vun’t Duodenum (Twölffingerdarm) utgaht, künnt den Utföhrgang versluten un dormit to’n Verslussikterus (oder Obstrukschoonsikterus) föhren. Anners as bi de Gallenstenen, de faken mit en Gallenkolik verbunnen sünd, sünd Ännern dör’n Tumor in dit Stadium noch nich mit Wehdaag verbunnen. Dorüm schüll jede Ikterus ahn Wehdaag as malignomverdächtig ansehn un foorts medizinisch afkloort warrn, jüst so as all annern Formen vun’n Ikterus ok.

En rore, anboren Oorsaak för’n Geelsucht kummt en Gallengangatresie bi en posthepatischen Ikterus bi Neeborene in Fraag.

Behanneln

Woans en Geelsucht to behanneln is, hangt dorvun af, wodör se utlööst worrn is. Gallensteen künnt to’n Bispeel dör en sünneret Endoskop wegmaakt warrn. In eenige Fäll mutt ok en kranke Gallenblaas dör en Operatschoon wegmaakt warrn. Wenn de Lebber dör en Heelmiddel Schaden kregen hett, geiht de Ikterus tomeist wedder vun sülvst weg, wenn dat Heelmiddel afsett worrn is. Warrt de Geelsucht dör Viren utlöst, helpt tomeist antivirale Wirkstoffen.

Vörsorg

Allens, wat goot is för en Utlöser vun en Geelsucht, föddert ok dat Entstahn vun en Geelsucht. So helpt to’n Bispeel en Nehren mit veel Ballaststoffen un wenig Fett dat Entstahn vun Gallenstenen to minnern. De Lebber sülvst warrt vör Schaden wohrt, wenn een blots wenig oder gor keen Alkohol drinkt. Butendem schuult en Empen gegen Hepatitis-A- oder Hepatitis-B-Viren för en Infekschoon, de to’n Lebberschaden föhren kann.

Gegen Hepatitis A schülln sik Touristen empen laten, de in’t Middelmeer-Rebeet oder na Oosteuropa föhrt. Wietere Risikorebeden sünd Afrika, Asien un Süüdamerika. En Empen gegen Hepatitis B is bi medizinisch Personal nödig, bito schülln sik Dialyys-Patienten un Minschen mit’n Lebberschaden to Vörsorg empen laten. Dat gellt jüst so ok för Lüüd, de faken jemehrn Geslechtspartner wesselt oder vun Drogen afhangig sünd.

Gegen de beiden Viruskrankheiten kann een sik enkelt empen laten, man dat gifft ok en kombineerten Wirkstoff. Na de drüdden Empen hollt de Empschuul normalerwies ruchweg teihn Johren vör.

Literatur

• Pschyrembel: Klinisches Wörterbuch. 257. Oplaag
• Böcker, Denk, Heitz: Pathologie. Urban & Schwarzenberg, München 1997 ISBN 3-541-15891-3
• Siegenthaler, Kaufmann, Hornbostel, Waller: Lehrbuch der inneren Medizin. Thieme, Stuttgart 1992 ISBN 3-13-624303-X

Weblenken

• Robert-Koch-Institut
• Patienteninformatschoon vun’n Düütschen Internistenverband