Rhesusfakter

As Rhesusfakter warrt en Protein betekent, dat op de Zellmembran vun de roden Bloodkörpers sitt. Dat Protein is 1940 vun Karl Landsteiner (1868–1943) un Alexander Solomon Wiener in New York an de Rockefeller University bi Rhesusapen opdeckt worrn. De wietere Tosamenhang warrt dör dat Rhesussystem beschreven, wovun de fief bedüdensten Fakters (C,c,D,E,e) mit Testseren nakeken warrt.

De öllste un wichtigste Rh-Fakter betütt sik dorbi op den Rhesusfakter D: En Person, de dat Rhesusfakter-D-Antigen hett, warrt as Rhesus-positiv betekent. Schrievwiesen dorför sünd „Rh(D)+“, „Rh+“, „Rh“ oder in Afhangingkeit vun’n Genotyyp „Dd“, „dD“, „DD“, roor ok „RH1“. En Minsch ahn Rhesusfakter-D-Antigen warrt Rhesus-negativ nöömt. Schrievwiesen dorför sünd: „Rh(D)−“, „Rh−“, „rh“ oder „dd“.

Dat Rhesussystem

Rhesus-Genotypen

Genotyyp	Rhesustyyp	Rh(D) Test
ccddee	rr	Rh negativ
CcDdee	R1r	Rh positiv
CCDDee	R1R1	Rh positiv
ccDdEe	R2r	Rh positiv
CcDDEe	R1R2	Rh positiv
ccDDEE	R2R2	Rh positiv

As Landsteiner un Wiener de Bloodgruppen A un B opdeckt harrn, hebbt se mit jemehr Arbeit wietermaakt. De eerste Beteken dör Wiener stünn dat „R“ för dat tostännige Gen bi de Rhesusapen. Dat achteranstellt „h“ stünn för dat tohöören Antiserum. Mit een Locus stünn „Rh“ nu för den positiven Test un „rh“ för den negativen. Vun wegen, dat noch annere Bloodgruppenmarkmolen funnen worrn sünd, hett sik disse Beteken as Rh-Fakter aver nich dörsett, de sik vundaag op den Rh-Fakter D (ok Rh1 oder RhD) betütt. De Binaam bleev aver, as de Begreep al veel in de Fackliteratur nöömt weer.

Fisher un Race hebbt den Tosamenhang vun de wieteren Bloodgruppenmarkmolen sehn un föhren in Anlehnen an de bekannten Markmolen A un B vun dat AB0-System de Beteken C, D un E vun’t Rhesussystem in. De Statistiker Fisher un de Immunbioloog Race güngen dorbi vun dree Loci in’t Genom ut mit binäre Utprägen vun de Genen as C/c, D/d un E/e. eerst later hett man rutfunnen, dat de Markmolen för C un E op den glieken Locus sitt un dormit in veer Alleltypen vörliggt. De beiden Genen vun’t Rhesussystem leegt op Chromosom 1 bi 1p36.2-p34.

Gentechnische Ünnersöken künnen later de Vermoden to’n gröttsten Deel bestätigen, dorin dat de Bloodgruppen vun’t Rhesussystem dicht mitenanner verwandt sünd. De resulteeren Proteinen vun’t Rhesussystem sünd wietgahn homolog, so dat lange Tiet annahmen worrn is, dat se dör alternativ Splicing vun en gemeensome lange Genaffolg tostannenkamt. In de Folg künnen mitünner een, twee oder ok dree verscheden Formen in en Organismus entstahn. Carritt et al. hebbt 1997 die Mööglichkeit opwiest, dat dat RhCE dör Genverdubbeln ut RhD tostannenkamen is, sünners nadem in’t Genom vun’n Minschen to’n eersten mol en fehlen Rhesusprotein opduken dee. In’n Gegensatz to de Vermoden vun Carritt et al. hebbt Willy A. Flegel un Wagner 200 wiest, dat dat RhCE dat oorsprüngliche Gen weer, worut dat RhD verbuddelt worrn is. Mehrere Gruppen hebbt butendem wiest, dat de Genen för RhCE un RhD dicht bi’nanner un in gegensätzliche Leesricht leegt (de 3'-Ennen leegt dicht blangenenanner). Dorut verklort sik ok, dat en hele Reeg vun rore Rhesusmarkmolen funnen worrn sünd, bi de in’t RhCE-Protein schienbor Exonen vun’t RhD-Protein utprägt sünd.

As dat neven de fakenen Utprägen vun’t RhD un RhCD-Gen noch annere Wildtypen gifft, finnt sik in de Literatur ok en numerische Schrievwies för de Bloodgruppenmarkmolen vun’t Rhesussystem. Dorbi steiht D = RH1, C = RH2, E = RH3, c = RH4, e = RH5 … C^w = RH8 … mit vundaag över föfftig ünnerscheedliche Formen. Bit hüüt is nich afsluten kläärt, woans disse wohrhaftig in’t Genom utprägt warrt. Nich-minschliche Modellorganismen as de vun de Muus sünd hierbi nich vullstännig to’n Vergliek egent, vun wegen dat se keen RhCE/RhD-Dubbeln drägt.

Verdreeglichkeit

Bi de Bloodtransfuschoon warrt normalerwies glieke Bloodgruppen överdragen, ok wat de Markmolen vun’t rhesussystem angeiht. Man, sünners vun wegen den Mangel vun Rhesus-negativen Bloodspennen, lett sik en Transfuschoon vun annere Bloodgruppen nich jümmer ümgahn. Vun wegen de Bedüden wiel en Swangerschap is dorbi en Överdrägen vun RhD-positive Spennen an RhD-negative Deerns un Rh-negative Fronslüüd, de Kinner kriegen künnt, ubedingt to laten, solang keen Levensgefahr besteiht.

Grundsätzlich mutt bi all Transfuschonen vun Rh-positiven Blood an Rh-negative Patienten en serologische Naünnersöken maakt warrn. In’n Fall vun’n positiven Nawies vun Antikörpers mutt de Patient över de Risiken opklort un disse Komplikatschoon in’n Nootfallutwies indragen warrn. Vun wegen disse problematik warrt ok bi’n unkloren RhD-Test de Bloodgrupp as Rh-negativ utwiest, de as grundsätzlich nich verdreeglich mit Rh-positiven Spenners weert warrt. Utnahmen dorvun sünd vun den Dokter sünners optoschrieven. De Ümkehren, also dat Geven vun rhesus-negativ Blood an en rhesus-positiven Patienten bargt keen Gefahr. Opgrund vun de Laag vun’t praatstahn Blood, kummt disse Fall aver normalerwies nich vör.

Patient   Kompatible EK (Erythrozytenkonzentratne) D-negativ D-negativ, blots bi levensgefährliche Situatschonen D-positiv D-positiv D-positiv, ok D-negativ (mööglichst ümgahn, as D-negative EK roor sünd)

Problem bi de Swangerschap

Hööftartikel: Rhesus-Inkompatibilität

Bi’t Rhesussystem kann dat en Komplikatschoon bi de Swangerschap geven. Wenn de Mudder Rhesus-negativ is, de Fötus aver Rhesus-positiv – wat ruchweg bi jede teihnten Swangerschap vörkummt – kann dat passeeren, dat de Mudder Antikörpers gegen den Rhesusfakter vun’t Kind bargt, de to’n Behinnern un sogor ok to’n Dood vun’t Kind föhren kann. Vundaag warrt dorför sorgt, dat de Mudder gor nich eerst solke Antikörpers billt, dordör dat man ehr normalerwies keen Rh-positiv Blood transfundeert. Bi jede Swangerschap mit en Rh-positiv Kind warrt en Anti-D-Prophylaxe maakt.

Rhesus-negativ Verbreden

Bi de Middeleuropäers sünd ruchweg 17 % rhesus-negativ, in de ööstlichen Randrebeden vun Europa sünd dat üm un bi 4 %, in’t Baskenland 25 % un in de Swiez ruchweg 15 %. En teemlich hogen Andeel hebbt ok noch Zonen, de dicht an Europa leegt, as Noordafrika un Anatolien. Op annere Kontinenten is de Andeel to’n Deel düütlich sieter. Amerika, Australien un Oostasien hebbt gor keen Oorinwahners mit rhesus-negative Utprägen.

Dat Verbreden vun Personen mit rhesus-negativ Blood speelt en bedüden Rull bi’t Rutfinnen vun’n geneetschen Afstand vun Völker. Grode Ünnerscheden twüschen Natschonen in de Männichkeit vun rhesus-negativ Blood düüt op en groden geneetschen Afstand hen un laat na de Ünnersöken vun Cavalli-Sforza un annere op en teemlich fröh Optwiegen vun de Völker sluten. De Ünnersöken geevt wietere Insichten, as se sik ut en Studie över de Laktoosunverdreeglichkeit ergeevt.

Verarven

Dat Verarven vun’n Rhesusfakter verlöpt dominant-rezessiv. Dorbi is de Utprägen vun den Fakter dominant gegenöver den rhesus-negativen Phänotyyp.

Anners as bi den toeerst opdeckten Rh-Fakter „D“ staht bi de Genprodukten vun’t RhCE-Gen (de wichtigsten Antigenkombinatschonen sünd CE, Ce, cE un ce) ok de lütten Bookstaven för Antigenen, de dör Testseren mit entspreken Antikörpers nawiest warrn künnt. Blangen dat Anti-C-Serum gifft dat also ok en Anti-c-Serum usw. Dat glieke gellt ok för dat Kell-System. Op düütsche Bloodspennerutwiesen na Standard staht dorüm de Rhesusfakters schienbor dubbelt as „ccddee“. De kombinatschoonsmööglichkeiten maakt dat Rhesussystem to een vun de komplexesten vun de minschlichen Bloodgruppensystemen.

Bericht to en roren Fall vun Konversion

Na Angaven vun dat Daagblatt Die Welt vun’n 24. Januar 2008 is in Sydney to’n eersten mol de Fall vun en Konversion vun Rhesus-negativ na Rhesus-positiv bi en oorsprünglich Rhesus-negativ 15-johrige Deern beobacht worrn. Se hett fief Johr vörher en Spennerlebber vun en Rhesus-positiven Spenner kregen.

Websteden

• Studienmaterial över Blood, dat AB0-System un den Rhesusfakter
• The Rhesus Site (Uni Ulm)
• OMIM Indrag (englisch)