Markusevangelium
Dat Evangelium nah Markus (ok Markus sien Evangelium oder Markusevangelium, afkört MkEv oder Mk.) is dat tweete Book vun dat Niege Testament in de Bibel. Ok wenn dat in de kanoonsche Reeg vun de Texte up Matthäus sien Evangelium folgt, warrt hüdigendags meist annahmen, dor hannel sik dat um dat oldste vun de veer kanoonschen Evangelien bi. De so nömmte Tweeborntheorie geiht dor vun ut, dat Markus sien Evangelium tosommen mit den Born Q for Matthäus (Mt) und Lukas (Lk) as Grundlaag deent hett. Up jeden Fall is Markus sien Evangelium dat körtste vun de veer.
Dat Markusevangelium wurrd tosommen mit dat Matthäusevangelium un dat Lukasevangelium to de synoptischen Evangelien tellt, vunwegen dat de Evangelien nah Markus, Matthäus un Lukas in allerhand Saken in Text un Woort overeen gaht un sik somit synoptisch, dat heet tosommenschauend un vergliekend, lesen laat.
In't Greeksch heet dat εὐαγγέλιον κατὰ Μᾶρκον (tosommensett ut εὖ = good un ἡ ἀγγελία = de Nahricht, κατὰ bedüüd "nah, paß").
Schriever
ännernAs bannig bi veel annere Tüüchnisse ut de jöödsche oder fröhchristliche Literatur weet hüdigendags numms mehr, wer dat Evangelium schreven hett. Dat gifft Theologen, de meent, de Schrievers vun so'n Böker harrn dat dormols nich afsehn up ehr egen Roop un Ehr, man jem gung dat in'e Hauptsaak um de Kunne, de se höört harrn un de se fuddergeven wollen. Vundeswegen harrn se ehren egen Naam nich bekannt maakt.[1] Up jeden Fall hett dat de histoorsch-kritische Bibelexegese bitherto nich schafft, rut to finnen, wer dat Evangelium schreven hett. De Overschrift „Evangelium nah Markus“, so, as wi de vundagen kennt, is eerst later toföögt wurrn. Se steiht in de Traditschoon vun de Ole Karken. To'n eersten Mol is vun düsse Traditschoon to hören in de Karkengeschicht vun Eusebius vun Caesarea. He ziteert den Bischop Papias vun Hierapolis (um 120 n. Chr.):
- „Markus weer den Petrus sien Dolmetscher un hett akraat upschreven, wat he in'n Kopp beholen harr“.[2]
Papias sülms meent avers, dat wüss he vun Johannes den Presbyter oder vun den sien Schöler.[3] Düsse Markus, vun den Papias schrifft, warrt meist overeen sett mit Johannes Markus (vgl.Apg.12,12), de ut Jerusalem stammen dö un de mit den Apostel Paulus unnerwegens ween is (Apg.13,5;13,13 u.f.) Vunwegen dat in 1. Petrus5,13 wat vun „mien Söhn Markus“ steiht, warrt annahmen, düsse Johannes Markus weer later en Schöler vun Petrus wurrn. So sütt dat ok de Bischop vun Hierapolis. Man histoorsch un wetenschopplich lett sik düsse Meenung nich griepen.
All, de sik later over den Schriever vun düt Evangelium ütert hefft, beroopt sik dor up Papias bi. So hefft dat u. a. Tertullian, Hieronymus un Clemens vun Alexandria maakt. Se scheedt vundeswegen as sülvstännige Tügen ut.
Bovenhen bringt de Bibelwetenschop en Reeg vun Argumente dor gegen up, dat Markus mit Paulus un mit Petrus tohopen ween weer. Toeerst mol mutt seggt weern, dat in Markus sien Evangelium rein gor nix vun den Apostel Paulus siene Theologie to finnen is,[4] up de annere Siet is dat eher unwohrschienlich, dat de Evangelist ut de Gemarken vun Palästina stammen deit[5]. Vundeswegen kann he keen Jödenchristen ut Jerusalem ween. Bovento hett he ok verkehrte Johrtahlen angeven.
In de Wetenschop vun de Theologie meent de meisten Forschers vundeswegen, dat Papias mit Afsicht en verkehrten Naam for den Schriever angeven harr. Em gung dat, so meent se, dor um, dat he dat Evangelienbook mit de ganze Autorität vun en Mitarbeider vun twee grote Apostels stütten un stöhnen wull. Achter den Naam „Markus“ stunn also den Papias siene apologeetsche Afsicht. Man ok dat is en Theorie. Vunwegen, dat de Naam „Markus“ al in Tosamenhang mit düt Evangelium stunn, as Papias dat ut den Krink vun Johannes den Presbyter höört hett, kann ok mööglich ween, dat de Schriever vun dat Evangelium würklich so heten hett. Dormols weer Markus aver allens annere, as en rooren Naam un so kann dor numms wieter wat to seggen.
In de Wetenschop vun dat Nee Testament hefft sik de Forschers dor noch over in'e Plünnen, of Markus en Heidenchristen ween weer, oder of he ut jöödschen Stamm keem. Sien Koine-Greeksch wiest keen Infloot vun hebrääsche oder Aramääsche Spraaken. Vundeswegen warrt annahmen, he höör to de Kultur vun den Hellenismus. Up de annere Siete oversett he tahlrieke aramääsche Utdrücke akraat (t.B. Hephata in Mk.7,34) un mutt vundeswegen de Aramääsche Spraken snackt hebben. Lüde, de meent, he weer en Heidenchristen ween, wiest dor up hen, dat he fökener keen goot Woort for de Jöden over hett. De ehre Gegners twiefelt dor an, dat en Christen ut dat Heidendom al so fröh in de christliche Geschicht so en groden Infloot harr utöven konnt.
Belege
ännern- ↑ so etwa Feldmeier (2000): S. 105 oder Gnilka (1994): S. 32.
- ↑ Eusebius vun Caesarea, Ecclesiastical History III 39(15).
- ↑ Eusebius vun Caesarea, Ecclesiastical History III 39(4).
- ↑ so etwa Udo Schnelle in Schnelle (2007): S. 239
- ↑ Dor passt nich to, dat he towielen nich Bescheed wusst hett vun de dore Geographie, as in Mk.7,31 oder in Mk. 11,1