Meieree

En Meieree is en Bedriev, in den Melk to Melkprodukten so as Kees, Botter, Karmelk, Dickmelk, Quark un Waddik wiederverarbeidt warrt.

Meieree in Barmstedt

Ole Meieree in Oold Bukow

Keesfabrik in Seine-et-Marne

In Düütschland is dat Meiereewesen in dat Melk- un Fettgesett regelt.

Historie

In dat 19. Johrhunnert hett dat anfungen, dat de Buurn jemehr Melk nich mehr sülvs tohuus wiederverarbeidt hebbt un de Meiereen sünd opkamen. In England un Däänmark güng dat in de Johren 1870 los mit de eersten grötteren Meiereen. De eerste gröttere Anlaag in de Nedderlannen weer 1879 de Zuivelfabriek Freia. An dat Enn von dat 19. Johrhunnert hebbt sik denn veel Genossenschaften billt, in de sik Buurn tohoopslaten hebbt, üm gemeensam en Meieree to bedrieven.

In de USA weer 1922 de Capper–Volstead Act en wichtig Gesett, dat de Genossenschaften von Antitrust-Gesetten utnahmen hett. Aver ok de Staat hett in de USA fakener in den Melkmarkt ingrepen, to’n Bispeel dör den Northeast Dairy Compact, de in de Neeengland-Staten von 1997 bet 2001 den Melkpries reguleert hett.

In de Johren 1930 is in Düütschland denn de Agrarkartellierung inföhrt worrn, de de Buurn vörschreven hett, jemehr Melk an en bestimmte Meieree aftolevern.

Vör allen in de Tied na’n Tweten Weltkrieg hett dat en temliche Kunzentratschoon geven. De ganzen lüttjen Meiereen, de dat in vele Öörd op’n Lannen geven hett, hebbt to’n groten Deel dichtmaakt. Vondaag sünd de meisten Meiereen grote Industriebedrieve.

Meiereen in Düütschland

Johr	1950	1982	1990	2009
Tall	3401	687	360	99

Meiereen in de Provinz Freesland

Johr	1912	1955	1960	1970	1980	1995	2007
Tall	125	95	88	47	28	15	8

All Meiereen un annere Ünnernehmens, de in de Europääsche Union mit Melkprodukten ümgaht, mööt na EG-Verordnung (Nr.)853/2004 goodkennt wesen un kriegt en Kennnummer tokennt, de ok op de Produkten afdruckt is.

Ünnernehmens

De gröttste Meieree in Düütschland is vondaag dat Düütsche Melkkontoor, dat sik 2011 billt hett, as de Humana Melkunion un de Noordmelk tohoopgahn sünd. De Kunzern hett en Ümsatz in’t Johr von so 4,2 bet 4,4 Milliarden Euro un hett üm un bi 5500 Mitarbeiders.

Dat gröttste Ünnernehmen in Däänmark, dat meist den kumpletten Markt in Däänmark in’e Hand hett, is Arla. In de Nedderlannen is FrieslandCampina dat gröttste Ünnernehmen.

In de USA harrn de 196 Genossenschaften 2002 86 % von’n Markt in’e Hand, de Hälft fallt dorbi op blots fiev Ünnernehmens. In de Johren 1940 harr dat noch so bi 2300 Genossenschaften geven.

De kumplette Branche harr 2004 in Düütschland en Ümsatz von bi 20 Milliarden Euro.

De teihn gröttsten Meiereeünnernehmen op de Welt na Ümsatz 2006::

1. Nestlé, Swiez, 14,8 Milljarden Euro
2. Danone, Frankriek, 8,8 Milljarden Euro
3. FrieslandCampina, Nedderlannen, 8,3 Milljarden Euro
4. Lactalis, Frankriek, 8,3 Milljarden Euro
5. Dean Foods, USA, 7,4 Milljarden Euro
6. Arla Foods, Däänmark un Sweden, 6,9 Milljarden Euro
7. Fonterra, Neeseeland, 6,7 Milljarden Euro
8. Dairy Farmers of America, USA, 6,3 Milljarden Euro
9. Kraft Foods, USA, 5,1 Milljarden Euro
10. Unilever, Nedderlannen un Grootbritannien, 4,3 Milljarden Euro

Arbeidsprozess

Na dat Melken op de Buurhööv warrt de Melk in grote Melktanks sammelt un denn in Tankwagens afhaalt un na de Meieree bröcht (fröher güng dat noch mit Melkwagens un Melkbummen).

Wichtige Arbeidsschreed in en Meieree sünd op de een Sied dat Hollbormaken un Behanneln von Melk (Pasteuriseren, Homogeniseren), de direkt in’n Hannel kamen schall. Denn dat Hollbormaken von Melk dör Opdrögen as Melkpulver (dat warrt vör allen in de Rebeden daan, de wied von de Märkt weg sünd, von de ut de Melk nich frisch in’n Hannel kamen kann).

Üm Botter to maken, warrt de Melk karnt, dat sik de Fettandeel von’n Waterandeel trennt. De afkarnte Melk kann denn mit nich afkarnte Melk mengelt un denn je na Mischverhältnis as fettarme Melk mit en bestimmten Perzentsatz Fett verköfft warrn.

Weblenken

Meieree. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.