Mephisto (Film)
Mephisto is de Titel vun en Filmdrama vun István Szabó ut dat Johr 1981. De Film baseert op den Roman mit glieken Naam vun Klaus Mann, de vör de Düütsche Weddervereenigen johrelang verboden wesen is. In de Hööftrull speelt Klaus Maria Brandauer.
| Filmdaten | |
|---|---|
| Plattdüütsch Titel: | — |
| Originaltitel: | Mephisto |
| Düütsch Titel: | Mephisto |
| Produkschoonsland: | Düütschland, Ungarn |
| Johr vun’t Rutkamen: | 1981 |
| Läng: | 144 Minuten |
| Originalspraak: | Düütsch, Ungaarsch |
| Öllersfreegaav in Düütschland: | FSK 12 |
| Filmkru | |
| Speelbaas: | István Szabó |
| Dreihbook: | István Szabó Péter Dobai |
| Produkschoon: | József Marx Lajos Óvári Manfred Durniok |
| Musik: | Zdenkó Tamássy |
| Kamera: | Lajos Koltai |
| Snitt: | Zsuzsa Csákány |
| Dorstellers | |
| |
Inholt
ännernHendrik Höfgen is en Schauspeler an en Hamborger Theater. He is nich blots en bannig go’en Schauspeler, man togliek is he hot vun sik sülvst övertüügt un en Exzentriker.
Enn vun de 1920er Johren is he vun den Infall andoon, Theater för de brede Masse vun’t Volk to maken. De Versöök, mit Laiendorstellern en „proletaarsch Theater“ op de Bühne to bringen warrt aver dordör tonichten maakt, dat he sülvst veel to veel vun de Mitspelers foddern deit.
Mehrere molen snackt he sik düütlich gegen all natschonalsozialistischen Anstalten ut, in’t Land an de Macht to kamen. To’n Bispeel kriggt he sik mit sien Fro in de Wull, vun wegen dat se sik ’n helen Avend mit en Schauspeler ünnerholen hett, de för sien natschonalsozialitischen Ansichten bekannt is. N sien egen Övertügen maakt en sik smuddig, wenn man Ümgang mit solke Lüüd hett, de sik op de Siet vun’n Natschonalsozialismus Slahn hebbt.
Höfgen heiraat de Grootbörger-Dochter Barbara Bruckner, hollt liekers aver an sien fröhere Leefste, Juliette Martens, fast. Över en Gastengagement an en Berliner Theater, kann he sik in de Stadt en Naam maken un verdeent sik en fasten Platz. Ut em warrt en hoochloovten Schauspeler.
Vun sisen Fro warrt he gewohr, dat Hitler Riekskanzler worrn is. Se hett den Plaan faat, ut Düütschland wegtogahn un versöcht ok em dorvun to övertügen, dat he mitkamen schall. Man Höfgen maakt ehr klooor, dat he as Schauspeler an de düütsche Spraak bunnen is un in en anner’t Land keen Engagement finden kann. He sütt sik nu vör de Fraag vun sien Geweten stellt, vörsöcht sik aver jpmmer wedder dormit ut de Noot to winnen, dat sien Kunst nix mit de Politik to doon hett.
As in Berlin de Rieksdag brennt, is Höfgen jüst to Filmopnahmen in Budapest. He tögert, wedder na Düütschland torüchtogahn, vun wegen dat he dormit rekent, dat em sien fröher’t Optreden as kommunistischen Stimmungsmaker to Fall bringen künn. Man, he kriggt en Breef vun en Kollegin, de em tosekert, dat sien Mööglichkeiten för wietere Theater-Engagements goot staht.
Sien gröttsten Spood fiert he mit de Rull as Mephisto in Goethe sien Faust. As bi en Opföhren de preuß’sche Ministerpräsident tokieken deit, lett he Höfgen in de Poos to sik ropen un warrt vun doran sien Günner un Ünnerstütter. Weer de Schauspeler Höfgen bit dorhen präägt vun Ehrgiez, so warrt he nu to en Minschen, de sik mit jede Macht torechtfinnen deit, so lang man em blots sien Beroop wietermaken lett. Dorbi nimmt he ok in Koop, dat sien düsterhüütige Leefste vun de ne’e Lüüd an de Macht ut dat Land smeten warrt.
As sik Höfgen nu infögen deit, warrt em de Posten vun’n Intendant an’t Staatstheater anboden. He nimmt an. Freeheit bi’t Utsöken vun Stücken gifft dat aver lang al nich mehr. Wokeen ünner de Nazis Theater maken will, warrt to jede Tiet wies, dat he de Anspröök vun de Herrschers gerecht warrn mutt. As de ehmolige Natschonalsozialist Hans Miklas Protest gegen dat Regime maken will, warrt he von de Mazis an de Siet maakt. He kummt ok na Höfgen, de em aver afwiesen deit. Eerst laat markt he, dat de Nazis all Middels recht sünd, as dat heet, dat sien Fründ Sülvstmoord begahn hebben schall. He geiht dorophen to’n Minister, warrt aver rutsmeten, vun wegen dat he „blots en Schauspeler“ is.
In Paris dröpt he sien ehmoligen Ünnerstütters, mutt aver faststellen, dat all sien Frünnen wat gegen em hebbt. De preuß’sche Ministerpräsident maakt em kloor, dat he sik nich in politische Saken inmischen schüll, vun wegen dat he anners „plattdrückt warrt as’n Käver“. Disse Wöör ut den Ministerpräsidenten sien Mund wiest, wat ut Höfgen worrn is.
De letzte Szeen speelt in’t Berliner Olympiastadion. De Ministerpräsident schickt em in de Mitt vun’t Stadion u lett em dor vun Schiensmieters verfolgen. In de Situatsczhoon, in de sik Höfgen op unangenehme Oort in’n Middelpunkt stellt sütt, seggt he de Letzten Wöör vun den Film: „Wat wüllt de vun mi? Ik bün doch blots en Schauspeler“.
Kritiken
ännern- Lexikon vun’n internatschonalen Film: Der ungarische Regisseur Istvan Szabo erweitert die Geschichte zum Modellfall und reflektiert über die Beziehungen und Widersprüche zwischen Kunst und Politik Moral und Macht, Identität und Rollenspiel. Dialektisch im Aufbau, facettenreich in der visuellen Umsetzung, herausragend in der Darstellung der Titelrolle.
Utteken
ännernDe Film is för twölf Filmpriesen vörslahn wesen und hett dorvun 10 Priesen wunnen:
- 1981: den Pries för’t Beste Dreihbook vun’t Filmfestival vun Cannes för István Szabó
- 1981: den FIPRESCI-Pries vun’t Filmfestival vun Cannes för István Szabó
- 1982: den David di Donatello Filmpries in de Kategorie Best utlännsch Film för István Szabó
- 1982: den David di Donatello Filmpries in de Kategorie Best utlännsch Dorsteller för Klaus Maria Brandauer
- 1982: dat Sülvern Band vun’t Italieensche Natschonale Syndikat vun de Filmjournalisten in de Kategorie Best Speelbaas – Utlännsch Film för István Szabó
- 1982: den Oscar in de Kategorie Best frömdsprakig Film
- 1982: den Jussi Award in de Kategorie Best utlännsch Filmmaker för Klaus Maria Brandauer
- 1982: den NBR Award in de Kategorie Best utlännsch Film
- 1983: den ALFS Award in de Kategorie Utlännsch Film vun’t Johr
- 1983: den Gill-Pries in Sülver vun de Gill vun de düütschen Filmkunsttheater in de Kategorie Utlännsch Film för István Szabó
Ünnerscheden to’n Roman
ännernOfschoonst de Film kloor op den Roman vun Klaus Mann torüchföhrt warrn kann, gifft dat liekers ut düütliche Ünnerscheden. In den Film warrt de Person Höfgen geradlieniger un stimmiger dorstellt un ok mit weniger Spott as in’n Roman.
Höfgen hett en Leefste, de swarte Huut hett. Dat steiht kloor gegen dat Rassendenken vun de Natschonalsozialisten. In’n Roman is de Leefste togliek noch gresig dominant un öövt sexuelle Gewalt gegen Höfgen ut, wat aver utdrücklich in sien Sinn is. Disse Perversität, de ünner annern Manns Mudder Katia opstött is, steiht synonym to Gründgens sien (vun sien adopteerten Söhn afstredene, man dormols al allgemeen bekannte) Homosexualität, de in de Ansicht vun de Nazis noch slimmer to beweert en weer as en swarte Leefste.
Gründgens stünn mit sien persönlichen Utrichten in’n Gegensatz to de Ideologie vun de Nazis un hett sik liekers Möh geven, sik in dat System mööglichst goot intofögen. Dissen binneren Kunflikt in dat Leven vun Gründgens hett Mann versöcht in sien Roman dortostellen. Dordör dat he Gründgens as en Masochist beschreev as ok dör annere Kneep, let he Höfgen unsympathisch un Frömd wirken. Wohrschienlich düüt dat dorop, dat Mann Gründgens verachten de. De Film wiest Höfgen veel sympathischer. Dör de Dorstellen, de Szabó wählt hett, steiht dat Grundthema mehr in’n Vördergrund un de Inholt verwickelt sik nich so dull in snaaksche Nevengeschichten.
De Szenen to’n Sluss in’t Berliner Olympiastadion gaht op Infäll vun István Szabó torüch. Se stellt en eendüüdig Fazit to’n Film dor. In’n Roman gifft dat en Slussszeen, de as analog to’n Filmsluss ansehn warrn kann. Dor brickt en kommunistischen Freeschärler in Höfgen sien Villa in un maakt em kloor, dat he sik verköfft hett un in’t nächste Staatssysteem keen Mööglichkeiten mehr hebben schall. Höfgen brickt dorophen tosamen, un de Leser warrt dat Unrecht kloor opwiest. Literaten ut de Tiet hebbt Mann för sien Sluss kritiseert, dat se sik nich goot ansluten de an dat, wat vörher paseert is un dat en Inslag to linksrichte Ideologien to sehn weer.
Literatur to’n Roman
ännernHeckner, Nadine un Walter, Michael: Klaus Mann. Mephisto. Roman einer Karriere. Hollfeld, 2005. (Reeg Königs Erläuterungen. Band 437)
Weblenken
ännern- Mephisto in de Internet Movie Database (engelsch)