Nedderlandsche Spraak

Nedderlannsch (ndl.: Nederlands) is en Spraak, de to den germaanschen (westgermaanschen) Twieg vun de Indoeuropääschen Spraken tohöört. Hollannsch is bloots een Dialekt vun't Nedderlandsche.

Disse Spraak warrt besunners in de Nedderlannen, Belgien (Flannern), Franzöösch-Flannern, Surinam, Aruba un op de Nedderlannschen Antillen praat. De amtliche Spraak, so as disse op Scholen lehrt un dör de Autoritäten bruukt warrt, warrt Standardnedderlannsch oder ok woll Standardhollannsch nöömt. Dat Nedderlannsche warrt (nich alltiet korrekt) ok woll Fläämsch (in Belgien), Hollannsch (vöral in Noord-Brabant, Limborg, Noord- un Oost-Nedderlannen) un Nedderdüütsch nömmt (dör Spraakhistorikers). In Indonesien, dat ole Nedderlannsch-Indien, bünt der noch en lüttjen Hümpel Lüde, de Nedderlannsch praten könnt. Dit bünt meest ole Lüde.

Dat Standardnedderlannsch is in dat 17. Johrhunnert utdacht för de General-Staaten, um dor de utbreedte Nedderlannsche Bibelöbersetten, de Staatenbibel, in to schrieven. Basis sünd de Nedderfrankschen Dialekten vun Holland un vun Brabant. Neddersassische Elementen bünt vöral de Formen vun de Verben op -acht (bracht, gebracht; dacht, gedacht) un dat Reflexivpronomen zich (sik). De dörde grote Dialektgrupp in de Legen Lannen, dat Freesch, hefft ni de Entwicklung vun dat Standardnedderlannsch achteran bleven. Op Basis vun disse ingväonsche Dialekten is een sülvstännig freesch Standardspraak rutkamen. Vun fröher ut warrt ok limborgsch Platt praat in den Süden vun Limborg.

Klassifikatschoon

Indo-Europääsch
- Germaansche Spraken
  - Westgermaansche Spraken
    - Düütsch
      - Nedderfranksch
        West-Nedderfranksch (Nedderlannsch)

Grammatik

Üm de Nedderlaansche Schriefwies af to snacken, hebbt Flannern un de Nedderlannen tosamen de Nederlandsche Taalunie opricht, vun 2005 af is Suriname ok Lidd. Disse Organisation gifft dat Grune Böökske ut. Dorin bünt echter seker nich alle Spraakproblemen regelt. Een Problem is sachs de richtige Nedderlannsche Schriefwies vun Oortsnaams, sowel binnen, as buten dat Nedderlaansche Spraakgebiet, dat is nich altied dudelik regelt.

De Taalunie hett 'n Websteed, wo een Raat kriegen kann, wenn dor wat nich düütlich is: http://taalunieversum.org/taaladvies/

Dat öllste Nedderlannsch

Dat öllste bekannte Book in een vun de Dialekten, wo dat Standardnedderlannsche ut herkomen is, sünd de so nömmden Wachtendonkse Psalmen, in dat 10. Johrhunnert schreven in 'n ooltoostnedderfranksch Dialekt ut de Gegend vun Maastricht.

De öllste Satz in Nedderlannsch is dat Hebban olla vogala, man dat alleröllste trügvonden nedderlannssprakig Dokument is funnen in Buchaute in Dikkelvenne (Gaavere).

Dialekten

Översicht vun nedderlannsche Dialekten in de Nedderlannen, Flannern un Franzöösch-Flannern

Wo dat wecken Dialekt gifft: Dit is 'n grove Indelung, waarbie Overgaangsdialekten nich nömmt bünt. Dat schall man bloß een allgemeen Bild vun de nedderlannschen Dialekten geben weern.

Nedderlannsche Dialekten

Kaart met den nedderlanndsche Dialekten

A. Seelannsch

1. West-Fläämsch, inklusiev Seelannsch-Fläämsch

B. Seelannsch

2. Seelannsch

C. Frans-Vlaams

D. Noordwestlich Dialektgrupp (Hollannsch)

3. Süüd-Hollannsch

4. Westhoeks

5. Waterlannsch* en Volendamsch*

6. Saons*

7. Kennemerlannsch

8. West-Freesch*

9. Bildts, Midslannsch, Stadtfreesch en Amelannsch*

19. Utrechtsch-Alblasserweerdsch

* De Dialektgruppen mit een Steern weert woll ünner dat Hollannsch rekent, man hefft een bannig starken freeschen Grund. De Noord-Hollannschen Dialekten sünd nah den Krieg stark na dat Standardnedderlannsche hengahn. Towielen warrt dor ok vun twee Dialekten snackt, de nich wiet vun'anner afstaht: De ole (sware) un de nee (lichte) Dialekt.

E. Noordööstlich Dialektgrupp (Neddersassisch; afsunnerliche Spraak)

10. Kollumerlannsch

11. Groningsch en Noord-Drentsch

12. Stellingswarvsch

13. Midden-Drentsch

14. Süüd-Drentsch

15. Twentsch

16. Twentsch-Graafschops

17. Geldersch-Overysselsch (Achterhucksch) en Urksch9

18. Veluwsch

F. Süüd-Geldersch

20. Süüd-Geldersch

G. Brabantsch

21. Noord-Brabantsch un Noord-Limburgsch (Limburgsch is 'n eegen Spraak)

22. Brabantsch

H. Oost-Fläämsch

23. Oost-Fläämsch

I. Limborgsch

24. Limborgsch

. Platdiets

Annere

FL. Provinz Flevoland. Hier hett sik noch keen Dialekt utbillt. Tomeist weert hier Formen vun dat Süüd-Hollansch praat, oder Standardnedderlannsch oder Amsterdammsch (in Lelystad un Almere). In den Noorden un dann besunners in un rund Urk wardt der vun fröher her al 'n Dialekt vun 't Nedersassisch praat.

Born

Disse Tostänn bünt meist övernamen vun dee Indeelung, den de Spraakwetenschopler Jo Daan, maakt hett (Kiek bi: [1]). Disse Indeelung warrt jummers (nog) besnackt binnen de Dialektologie, man veel Wetenschoplers seggt: So is dat woll.

Kreol- un Dochterspraken

Dat Afrikaans is een Dochterspraak, de sik entwikkelt hett ut dat Nedderlannsch, wat de Kolonisten in dat 17. Johrhunnert na de Kapkolonie metbracht hebbt.

Ut 't Nedderlannsch bünt 'n Antall - meest utstorven - Kreoltalenvun kamen, mit besunners dat Negerhollannsch op de Amerikaansche Maagdeneilannen, dat Petjoh in Indonesien un dat Skepi un Berbice-Nedderlannsch in Guyana.