Pulvermöhl (Gemeen Seevdaal)
De Pulvermöhl (hoochdüütsch Pulvermühle) is en fröhere Möhl bi Mäkelfeld in de Gemeen Seevdaal in’n Landkreis Horborg, Neddersassen.
Geografie
ännernDe Möhl liggt an’n Karoxbosseler Möhlenbeek, de in Karoxbossel ok de Koornmöhl andreven hett. De Möhlenbeek münnt kort achter de Pulvermöhl in’n Seevkanaal. In’n Süden liggt de Pulvermöhlendiek, wat aver nich de Möhlendiek von de Pulvermöhl is, man en Baggerdiek, ut den in de Johren 1960 Kies wunnen worrn is.[1]
De Naveröörd sünd Freeswardermoor in’n Noordoosten, Hössen in’n Süüdoosten, Maschen in’n Süden, Glüsen in’n Süüdwesten un Mäkelfeld mit Klint in’n Noordwesten.
Historie
ännernDe Möhl is as Watermöhl an’n Möhlenbeek anleggt worrn un weer en Pulvermöhl, in de Scheetpulver herstellt worrn is. De Pulvermöhl is 1626 in’n Dörtigjohrigen Krieg to de Tied von Hartog Willem August von de Joden Abraham Marcus un Moyses Marburg ut Altno anleggt worrn.[1] De beiden müssen för de Kunzession 25 Goldgulden Pacht in’t Johr an’n Hartog betahlen.[1] In en Oorkunn von 1643 is angeven, dat de Möhl in de Kriegsjohren twee Maal in Brand geraden is un mehrmaals von Soldaten plünnert.[1] De Besitters hebbt de Möhl aver jümmer wedder opboot.[1]
As 1642 na Willem August sien Dood de Herrschop Horborg an dat Förstendom Lümborg trüggfullen is, is de Laag för Joden in dat Rebeed slechter worrn. Dorüm wull Abraham Marcus de Pulvermöhl verköpen.[1] 1645 hett denn Jeronimus Dieckmann ut Hamborg de Möhl för 670 Rieksdaler köfft. As 1648 de Krieg ut weer, kunn Dieckmann kuum mehr Pulver looswarrn. He hett en Andrag stellt, dat de Pacht rafsett warrt, un de is denn toletzt op 15 Goldgulden fastleggt worrn.[1]
1677/1678 is dat Mäkelfeller Moor dröögleggt worrn, dat vörher as Staureserve för de Möhl deent hett. Sietdem harr de Möhl jümmer wedder Probleme, dat se nich noog Water harrn, üm de Möhl antodrieven.[1] 1678 is Jeronimus Dieckmann doodbleven un sien Söhn Hieronymus hett de Möhl arvt.[1] An’n 12. Mai 1687 is de Pulvermöhl in de Luft flagen.[1] Dorbi is een Knecht doodbleven un een swoor verwunnt worrn.[1]
1716 is tosätzlich Dieckmann sien Swiegersöhn Peter Matheisen as Pächter mit instegen. Matheisen is 1728 doodbleven un Dieckmann 1729. Jemehr Weetfroon hebbt denn de Möhl wiederbedreven.[1] 1738 is de Pachtverdrag in en Arventins-Verdrag ümwannelt worrn.[1] Aver al en poor Maand later an’n 5. September 1738 hett de Hambörger Koopmann Johann Hieronymus Richter de Möhl för 1000 Rieksdaler köfft.[1] Richter hett denn mehrmaals versöcht, de Möhl to verköpen, aver keen Köper funnen. Toletzt hett he den Arventins nich mehr betahlen kunnt un schull 1758 dwangsaukschoneert warrn.[1] He is 1760 doodbleven.[1] Dat schull aver noch bet 1767 duurn, dat de Möhl en ne’en Besitter funnen hett.
An’n 14. Juni 1765 hett dat bi de Möhl en Schievenscheten geven. Dorbi hett Anna Maria Thiling ut Versehn den Landdrost Friedrich von der Schulenburg anschaten.[1] He is so swoor verwunnt worrn, dat he an’n 4. August doodbleven is.[1]
1767 hett Henning Anton Ulrich Braun, de Vader von Anna Maria Thiling, de Möhl köfft.[1] Eerst 1770 weer de Möhl so wied wedderherstellt, dat de Möhl Scheetpulver produzeren kunn.[1] In de Tied von 1770 bet 1773 hett de Möhl vör allen verdorben Pulver ut de hannöverschen Tüüghüüs ümarbeidt.[1] Dorbi is de Möhl twee Maal in de Luft flagen, ahn dat dor Lüüd bi to Schaden kamen sünd.[1] Tosätzlich to de Watermöhl hett dat von 1773 af an ok en Peermöhl geven.[1] In de Tied von 1774 bet 1780 keem dat noch to dree wiedere Explosionen.[1] Braun is 1780 doodbleven un sien Söhn Georg Gustav Braun hett de Möhl arvt.[1] 1786 is denn noch en twete Peermöhl anleggt worrn.[1] In de Tied von’n Eersten Koalitschoonskrieg 1792 bet 1797 is dat jümmer sworer worrn, noch Salpeter un Swövel to köpen. De Pries weer so hoog, dat dat Kurförstendom Hannover keen Geld mehr över harr, üm Opdrääg an de Pulvermöhl to vergeven.[1] De letzte Opdrag keen 1798 un weer 1799 trech.[1]Dormit hett 1799 de Pulvermöhl ehren Bedriev instellt.[1]
1812 hett de Horbörger Broer Friedrich Ludwig Hastedt dat Grundstück von de Möhl köfft.[1] He is 1814 doodbleven.[1] In en Amtsakte ut dat Johr 1815 steiht schreven, dat de Gebüüd von de Möhl in de Napoleonschen Kriege verloren gahn sünd.[1] Hastedt hett in siene Tied dat Wahnhuus boot, dat dor nu noch steiht.[1] 1820 hett Hastedt sien Weetfro den Hoff an Friedrich Wilhelm Weckmann ut Gümse verköfft.[1] Weckmann wull dor en Knakenmöhl bedrieven.[1] Ut de Akten is nich bekannt, wat dat würklich en Knakenmöhl geven hett, denn Weckmann is 1823 al doodbleven.[1] Siene Weetfro müss dat Grundstück 1836 in de Dwangsaukschoon geven.[1] De Amtsschriever Daniel Bohne ut Wilsdörp hett den Hoff denn köfft un dor Bueree dreven.[1] As Bohne 1841 in dat Amt Deefholt versett worrn is, hett de Hüsel Georg Wübbe ut Rönnborg den Hoff köfft.[1]
Dat Gasthuus an de Pulvermöhl is to en Jugendzentrum ümboot worrn un 1978 afbrennt.[1]
Verwaltungsgeschicht
ännernIn de Franzosentied von 1810 bet 1814 hett de Oort to de Mairie Mäkelfeld in’n Kanton Hittfeld höört. Dat Rebeed hett in disse Tied 1810 to dat Königriek Westfalen un von 1811 bet 1814 to dat Franzöösche Kaiserriek ünner Napoleon höört.
De Oort hett vör 1885 to de Vaagdie Höpen in dat Amt Horborg tohöört. Na 1885 weer dat in’n Kreis Horborg. 1932 is dat Deel von’n ne’en, grötteren Landkreis Horborg worrn.
De Oort is as Deel von de Gemeen Mäkelfeld an’n 1. Juli 1972 mit de Gemeenreform in Neddersassen an de Gemeen Seevdaal kamen.
Inwahnertall
ännern| Johr | Inwahners |
|---|---|
| 1824[2] | 2 Füürsteden |
| 1848[3] | 2 Hööv |
| 1. Dezember 1871[4] | 25 Lüüd, 3 Hüüs |
Religion
ännernDe Pulvermöhl is evangeelsch-luthersch präägt un höört to dat Kaspel Mäkelfeld.
För de Kathoolschen is de St.-Alfrid-Kark in Mäkelfeld tostännig, de siet 2014 to de Karkengemeen Goden Hirt in Winsen höört.
Literatur
ännern- Carsten Walczok: Die Pulvermühlen von Meckelfeld und Bomlitz: die Fabrikation von Schießpulver im 18. und 19. Jahrhundert am Beispiel zweier Pulvermühlen. Hamborg 2008, ISBN 978-3-643-10138-9
- Lisa Heßmer: Meckelfeld. Unsere Alten Dorfteile. 1999
Footnoten
ännern- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an Ernst Wübbe: Als auf der Pulvermühle bei Meckelfeld noch Schießpulver verfertigt wurde. In: Harburger Jahrbuch 1980–1985. Horborg 1986, Sied 105ff
- ↑ C. H. Jansen: Statistisches Handbuch des Königreichs Hannover. 1824, Sied 492: http://books.google.de/books?id=tG0AAAAAcAAJ&pg=PA492
- ↑ Friedrich W. Harseim, C. Schlüter: Statistisches Handbuch für das Königreich Hannover. 1848, Sied 92: http://books.google.de/books?id=eOI-AAAAcAAJ&pg=PA92
- ↑ Die Gemeinden und Gutsbezirke des Preussischen Staates und ihre Bevölkerung. Berlin 1873, Sied 129: https://books.google.de/books?id=qTZDAQAAMAAJ&pg=RA2-PA129
Koordinaten:53° 25′ N, 10° 2′ O