Slacht bi Waterloo

De Slacht bi Waterloo [ˈvɑːtərloː] (ok Slacht bi Belle-Alliance) van’ 18. Juni 1815 weer de letzte Slacht vun Napoleon Bonaparte. Se funn ca. 15 km südlich vun Brüssel dicht bi dat Dörp Waterloo statt, dat dormals to dat Königriek vun de Vereenigten Nedderlannen hörr un in dat hüüdig Belgien liggt.

„Schlacht von Waterloo“
Gemälde vun William Sadler (1782–1839)

De Nedderlaag vun de vun Napoleon führt Franzoosen gegen de allieerten Truppen ünner General Wellington un de mit ehr verbündt Preußen ünner Feldmarschall Blücher hett de Herrschap vun de Hunnert Daag vun Napoleon beend un führ mit de sien endgüldig Afdanken an’ 22. Juni 1815 to dat Enn’ vun dat Franzöösch Kaiserriek.

Nah disse tweete völlige militärisch Nedderlaag binnerhalv vun en kört Tiet wurrn Frankriek in’ Tweeten Pariser Freeden scharper Freedensbedingen upgeven. Napoleon sülvst wurr as Kriegsfangen vun de Briten up de Atlantikinsel St. Helena brocht, wo he as Verbannter an’ 5. Mai 1821 storven is.

De Reedwennen „Sien Waterloo beleeven“ as Synonym för en totale Nedderlaag hett ehrn Oorsprung in disse Slacht.

In de franzöösch Spraak wurrd se „Bataille de Waterloo“ (oder seltener „Bataille de mont Saint-Jean“) nömmt; in dat Engelsche „Battle of Waterloo“. In Preußen-Düütschland weer bit in dat 20. Johrhunnert de Beteeken „Schlacht bei Belle-Alliance“ begäng.

Vör de Slacht bi Waterloo gung an’ 9. Juni 1815 de Wiener Kongress mit dat Ünnerschrieven vun de Kongressakte to Enn’.

Vörbereiten

Napoleon övernehm dat Böverkommando över de Armee, kunn aber nich mehr up sien olt Mannschap torüchgriepen: Marschall Louis Alexandre Berthier, sien ehmalger Generalstaffschef, weer dood, den Marschall Joachim Murat hett he as Verräter ansehn. Anner Marschälle hemm sück wiegert to deenen, entweder ut Öllersgrünnen oder wiel se den neen König Ludwig XVIII. en Trüeeid leist harrn. Napoleon sien Ernennungen in dat Johr 1815 wurrd vun Historiker faken kritiseert. Marschall Nicolas-Jean de Dieu Soult, en fähiger Befehlshebber in sülvstständig Stellung, wurr Generalstaffschef, ofschons he dorför kien Utbillen harr. Marschall Emmanuel de Grouchy sull eerst de Kavallerie führen, woför he bestens geeignet weer. Hüm wurr later de Befehl över den rechten Armeeflögel överdragen, ofschons he nie nich ok blots een Korps befehligt harr. De linke Flögel wurr Marschall Michel Ney anvertroot, de sien Affall vun de Bourbonen un Övergang to Napoleon för de sien Triumphtoog nah Paris vun gröttst Bedüüden ween weer. Blots, Ney gull as en Kämper, aber nich as Denker. Marschall Louis-Nicolas Davout, de woll fähigste vun de Marschälle, bleev as Kriegsminister torüch, um Paris för den Kaiser to hollen.

Över franzöösch Sympathisanten in den Nedderlannen harr Napoleon en klor Vörstellung vun de Truppendispositschoon vun sien Feinde. De Armeen weern in loos Korpsformatschoon gruppeert. De Preußen leegen in dat Rebeet Lüttich – Dinant – Charleroi – Tienen. Wellington sien Armee, de neben britisch ok nedderlannsch, hannobersche, bronswieksche un nassausche Eenheiten umfaaten dee, befunn sück in dat Rebeet Brüssel – Gent – Leuze – Mons – Nivelles. Dat Tosommentrecken vun en sückser Armee kunn Daag lang düern. De Versörgensliens vun de beid Armeen führten utnanner. De vun Wellington verleep nah Norden, de vun Blücher ostwärts nah Düütschland. Bi en etwaigen Överraschensangreep, de de to’n Rücktoog dwung, würrn de Verbündeten up disse Weeg torüchgahn. Napoleon wull eerst de een, denn de anner Armee slahn, ahn sück üm de jewiels anner kümmern to mööten. De Upstellen vun Napoleon weer för en sückse Bewegen ideal utricht. Twee Flögel ünner Ney un Grouchy sullen de Armee vörutgahn un Napoleon in de Mdden folgen, wobi he dat Gewicht wahlwies up de en oder anner vun de Flanken smieten kunn.

An’ 15. Juni hett de franzöösch Armee de Grenz to de Nedderlannen överschreeden, bi Anbröök vun de Nacht nehm Napoleon Quartier in Charleroi. Sien Armee weer tosommentrucken un stunn tüschen de Verbündeten. Wiels dat Abendeeten hett Wellington vun den Prinzen vun Oranien erfohren, dat franzöösch Upklärer Quatre-Bras (19 km südlich vun Waterloo) reckt harrn, en wichtige Straatenkrüüzen up den Weg vun de Armee to dat Drapen mit Blücher. He harr mit en Ümgahn an sien rechte Flanke rekent un dorum dormit anfungen, sien Armee bi Nivelles tosommentotrecken (Nivelles liggt 11 km westlich vun Quatre Bras, 22 km westlich vun Sombreffe un 16 km südwestlich vun Waterloo).

De nedderlannsch Befehlshebber bi Quatre Bras harr de Bedüüden vun de Straatenkrüüzen sehn un sück över de Befehle, nah Nivelles to gahn, wegsett. Twee Brigaden hullen jetzt de Krüüzen, de 33 km vun Brüssel weg liggt. Se kunn dör de Nedderlannschen, de Nassauer un nah un nah indrapen britisch un bronswieksch Verstärkungen den ganzen 16. Juni dör hollen wurrn (Slacht bi Quatre-Bras).

Michel Ney, Gemälde von Charles Meynier.

Ney, de vör sück en lichten Hang seech, de bit to de Krüüzen gühren dee, nehm an, dat de woll blots von swaak Kräften hollen wurr, dat aber dorachter versteckt de verbünnd Armee in vull Stärke liggen dee. Sien Erfohrungen in Spanien harrn Ney lehrt, Angreep up Wellington in vörbereit Stellungen to ünnerlaaten. So führ he an’ Vörmiddag blots Erkunnensangreep dör un verpass dormit de Mögelkeit, de Krüüzen vör dat Indrapen vun de Verstärkungen to nehmen. An den glieker Dag hemm sück de Preußen in en vörher utkundschaft Stellung den franzööschen Angreep stellt un wurrn in de Slacht bi Ligny slahn. Napoleon kunn kien entscheeden Sieg erringen, wiel dat franzöösch I. Korps up den Marsch vun Quatre Bras nah Ligny sück wedderspreeken Befehle kreeg un dormit weder in de Slacht vun Quatre Bras noch bi Ligny insett wurrn kunn. So weer dat den preußischen Truppen mögelk, sück en Vernichten to enttrecken un mit en wietgahn intakten Armee den Rücktoog antotreeden.

Feldmarschall Blücher weer in de Slacht swoor besehrt un binah fangen nommen wurrn. Dat Kommando führ dorum in de folgen Nacht sien Generalstaffschef, Generalleutnant von Gneisenau, de dorför sörg, dat de Rücktoog nich as vun de Franzoosen verwacht in östlich, sonnern in nördlich Richt up Wavre passeer, vun wo de Preußen entweder Wellington to Hülp kommen oder sück nah Osten torüchtrecken kunnen – en för den Utgang vun de latere Slacht entscheeden Faktor.

Herzog von Wellington 1814, Gemälde vun Sir Thomas Lawrence (1769-1830)

Nahdem Wellington an’ Mörgen vun den 17. Juni vun de Nedderlaag vun de Preußen in de Slacht bi Ligny un deren Rücktoog up Wavre erfohren harr, is he üm 10 Ühr vun Quatre-Bras ut upbraken un nehm Stellung tüschen de lütt Stadt Braine-l'Alleud un den Meierhoff Papelotte. Sien Hööftmacht harr he bit to’n Mörgen vun den 18. Juni in twee Afdeelen beidersiets vun de Straat vun Charleroi nah Brüssel up en vun Westen nah Osten loppen Hööchttoog upstellt. Vör de Front vun den rechten Flögel leeg dat Slott Hougoumont, in de Midden de befestigte Farm La Haye Sainte, vör den butersten linken Flögel de Gehöfte Papelotte, La Haye un Fichermont.

Wellington muss nah den unglückelken Utgang vun de Slacht bi Ligny verwachten, vun Napoleon sien Hööftmacht angreepen to wurrn, un hett sück dorüm bit to de Ankunft vun de Preußen gänzlich up de Afwehr beschränkt. Napoleon harr de Stellung vun sien Gegner sorgfältig bedacht un de Truppen eerst gegen 10 Ühr vörmiddags ut hör Nachtlager upbreeken laaten. He hett de 2 km vun den Feind weg so in de Slachtordnung upstellt, dat de Infanterie twee Drapen, de Kavallerie en dart billen dee.

De Plaan vun Napoleon weer, den Hööftangreep up den linken Flögel vun Wellington sien Truppen to richten; en Storm up Hougoumont sull vun disse Bewegen aflenken un en Deel vun de feindlich Kräfte dorhen trecken. Wiel dat aber de ganze Nacht regent harr, kunn de Angreep eerst um 11:30 Ühr losgahn.

De Slacht

Kamp tüschen de franzöösch un de britisch Armee

Waterloo, Slachtplaan

Napoleon hett den Angreep vun 9:00 up 11:30 Ühr verschaven, angevlich dormit de Eer dröög wurr, wat de Artillerie de Mögelkeit geev, lichter Stellungswessel vörtonehmen, un todem de Wirken vun afprallen Kugeln verbeter. Dat wurrd allerdings in Twiefel trucken, wiel sien Truppen eerst gegen 11 Ühr hör Angreepspositschonen gegenöver den Allieerten innehmen deen un eenige nich mal vör 13 Ühr. Dat schient dorum so to ween, dat de befohlen Vertoog weniger up de fuchtig Eer torüchtoführen is as up de Upstellen vun de Eenheiten an den Avend vörher, up de Erschöpfung vun de franzöösch Truppen un up den Tatbestand, dat de eenzig vörhannen Anmarsch-Straat verstoppt weer.

Todem hett Napoleon dat ünnerlaaten, to fröh Tiet de Befehle an Grouchy to sennen, so gau as mögelk in Richt Wavre vörtogahn un mit hüm Föhlen to hollen.

De Weg nah Waterloo

Jérôme Bonaparte

De 6. franzöösch Infanteriedivision ünner Jérôme Bonaparte is um 11:30 Ühr gegen dat Gehöft Hougoumont vörrückt. Dat dorvör liggen Lustwäldchen full nah en mehr Stünn lang Gefecht in de Hand vun de Franzoosen, de Verlust führ aber to umso hartnäckigerer Verteidigung vun den Vörhoff un dat Gehöft sülvst dör en britisch Gardeinfanterieregiment mit Verstärkung dör bronswieksch un nassauisch Afdeelen. Etwa 100 Franzoosen sünd dör dat Door inbraaken, aber blots en Eenziger keem weer levend herut. Gegen Middag fungen de Franzoosen an, den Hoff mit Haubitzen to bescheeten, worup de Schüür Füer fung. Völ Verwundete sünd in de Flammen to Dood kommen.

De Angreep up den linken Flögel vun de Allieerten wurr dör dat Füer vun 70 Geschütten anfungen, doch hett he sück wat verzögert, wiel Napoleon gegen 13:30 Ühr de unverwacht Nahricht vun den Anmarsch vun de Preußen in sien rechte Flanke kreeg. Dorup reageer he aber blots zögerlich un nich utreckend.

Sir Thomas Picton

De linke Flögel vun de Allieerten tüschen La Haye Sainte un Papelotte leeg as de rechte ok up en Hööchttoog. Up de Hügelkupp leeg en Weg, de to beid Sieden vun en Ilexheech flankeert war. Langs dissen Weg weern de 95th Rifles (en Scharpschütten-Eenheit utstatt mit Baker Rifles) un dorneben nedderlannsch Truppen posteert. Glieks achter de Nedderlannschen Sudaten stunn de schottsche Infanterie ünner Thomas Picton. Ungefähr 200 Meter dorachter stunn General Ponsonby sien Union-Kavalleriebrigade, bestahnd ut Inniskillings, Royals un den Scots Greys. Wegen de franzöösch Kanonade hett Wellington de Infanterie tietwies 100 Meter achter den Hügel posteert. Gegen 14:00 Ühr greep Marschall Michel Ney mit de Infanterie vun dat I. Korps ünner Marschall d'Erlon La Haye Sainte an. Disse Hoff wurr vun knapp 400 Mann ut dat 2. Lichte Bataillon vun de King’s German Legion (KGL) ünner Major Georg Baring, later verstärkt dör Schütten vun dat 5. Linienbataillon vun de KGL, det 1. Lichte Bataillon KGL un en Kompanie Nassauer, hollen. De Franzoosen kunnen La Haye Sainte nich erobern, sonnern sünd ünner groot Verlusten um den Hoff herum vördrungen un hemm versöcht, den Hügel to störmen. Dor wurrn se vun de Rifle-Brigade düchtig beschooten, weshalb Ney de Nedderlannschen angriepen dee. As de torüchwieken deen, greep Picton mit sien Highlandern un denn noch twee Infanteriebrigaden (de 8. ünner Sir James Kempt un de 9. ünner Sir Denis Pack) de Franzoosen an, as de noch versööken deen, mit den Ilex fardig to wurrn. Denn hett ok Ponsonby mit de Union-Kavalleriebrigade angreepen, folgt vun de Household-Kavallerie. Se hemm de Franzoosen torüchdrängt un se bit ünner hör Batterien verfolgt, de Generäle Picton un Ponsonby funnen dorbi de Dood. De franzöösch Kavallerie hett denn en vernichtenden Gegenangreep fohren. Vun de britisch Kavallerie bleev meest de Hälft up dat Slachtfeld. Aber de eerst groot Angreep weer afslahn, un rund 3.000 Franzoosen weer in Fangenschap kommen.

Um 15.00 Ühr hett Ney mit dat Korps vun d´Erlon noch mal en Angreep up den linken Flögel vun de Verbündeten, ditmal blots gegen La Haye Sainte anfungen. De Franzoosen mussen sück torüchtrecken, doch de KGL harr groot Verluste un pro Suldat blots noch 4-5 Kugeln.

Nah en Paus, nah de de Franzoosen en swoor Kanonade mit 84 Geschütten anfangen deen un in Hougoumont dat Füer up dat Hööfthuus övergreep, ünnernehm de franzöösch Riederee mit 40 Schwadronen en tweeten Angreep, um tüschen La Haye Sainte un Hougoumont dörtobreeken. Trotz den Kartätschenhagel keem se up de Hööcht rup; eerst as se up 30 Träe an de britisch Karrees herankommen weern, fung de mit en verheeren Füern an. Togliek störm de verbünnd Kavallerie hervör un hett de franzöösch Riederee torüchsmeeten. Ok deren tweet Versöök scheiter an de Wedderstand vun de Allieerten, ebenso en dart, de mit mehr Nahdruck ünnernommen wurr un bi de de franzöösch Riederee dör swoor Riederee vun François-Etienne Kellermann un Eenheiten vun de Kaiserlich Gardekavallerie up 77 Schwadronen verstärkt wurrn weer. An de Kavallerieattacke hemm sück in de Loop vun de Slacht mehrfack Eenheiten bedeeligt, de mögelkerwies an dissen Angreep gar nich mitwarken sullen, sonnern sück vun de Masse vun de störmen Kavallerie mit in den Kamp rieten leeten. Dat ergifft sück jedenfalls ut franzöösch Borns un Utseggen, deren Wohrheitsgehalt aber ok ünnerscheedlich bewert wurrd. De Angreep sünd ünner annern doran scheitert, dat de Infanterie nich to rechte Tiet un in utreckend Stärkt nahführt wurr, um Ünnerstütten to geven.

Ünnerdessen gung de Kamp vun de Infanterie um den Besitt vun de Dörper un Gehöfte unverminnert wieder. Hougoumont wurr trotz immer nee Angreep vun de Allieerten hollen, La Haye Sainte muss aber tüschen 17 un 18 Ühr rüümt wurrn, wiel de Munitschoon trotz mehrfack Anfordern nich leefert wurrn weer. De dor insett Eenheiten vun de KGL weern mit Baker Rifles utrüst, de en anner Kaliber harrn as de Gewehre vun de Linientruppen, deren Munitschoon dorum nich bruukt wurrn kunn. Vun de Mannlüüd weern blots noch 42 insatzfähig. Dat Heer vun Wellington weer meest bit up de Hälft tosommenschmüllt. Ok de Franzoosen harrn groot Verluste erleeden, aber se weern bit dicht an de Lien vun de Verbündeten vördrungen un kunnen hoopen, de dör immer nee Vörstööten mööd to maaken un endlich to dwingen. Doch in’ Vertruen up de vun Blücher toseggt preußisch Hülp hull Wellington stand. De Överleefern vun sien Wöör – in’t Plattdüütsch meest översett as Ick wull dat weer Nach oder de Preußen würrn kommen – schwankt tüschen dat optimistisch (engelsch) Either night or the Prussians will come un dat militärisch körter I want night or Blucher! De Hartog vun Wellington wurr siet 10 Ühr över en eegens inricht Kurierkett loopend över de preußisch Bewegen un Plaans informeert.

De Preußen recken dat Slachtfeld

Friedrich Wilhelm Bülow von Dennewitz

August Graf Neidhardt von Gneisenau

Hans Ernst Karl von Zieten

Trotz de dör den Regen upweekt Weeg hemm de Tippen vun dat Korps vun Bülow nah 13 Ühr den östlichen Rand vun dat Slachtfeld bi St. Lambert reckt. Um 16:30 Ühr kunn Bülow tonächst mit twee Brigaden, af 17:30 Ühr mit sien ganz Korps bi Frichemont to’n Angreep up General Lobau övergahn, de mit twee Divisionen den Preußen tomööt schickt wurrn weer, um de uptohollen. Doch dorto weer Lobau all to swaak. He muss sück up Plancenoit, en Dörp ungefähr in’ Rügg vun dat franzöösch Zentrum, torüchtrecken. Um den Besitt vun dat Dörp geev dat denn en hitzigen Kamp.

Napoleon hett General Lobau twalf Bataillone vun de Jungen Garde mit 24 Geschütten to Hülp schickt, um Plancenoit in jeden Fall gegen de intüschen up 45.000 Mann verstärkt Preußen to hollen. He sülvst hett beslooten, mit en letzten grooten Slag, bevör Plancenoit fallen weer, de Slachtlien vun Wellington to dörbreeken un so en Nedderlaag aftowennen. De verblieven insatzbereit Infanterie vun d'Erlon sien I. Korps un teihn Bataillone vun de Kaisergarde gungen to’n Angreep över, aber se wurrn vun de Verbündeten ünner perönlich Führen vun Wellington torüchslahn. Överall weern de Franzoosen nu in’t Wieken begreepen un hemm hör Reste bi Belle-Alliance sammelt. Blots de Garde bewohr eenigermaaten hör Hollen. Ehr kommandeeren General Pierre Étienne Cambronne wurrd dat Zitat (franzöösch)]: la vieille garde meurt, mais elle ne se rend pas (Översetten: De (olt) Garde starvt aber se ergifft sück nich) toschreeven. In eenig Borns wurrd allerdings seggt, Cambronne harr angesichts vun den drohenden Dood dör en in unmittelbarer Nähe upfohren britisch Batterie blots (franzöösch): Merde (Översetten: Schiet) brüllt (dornah ok « le mot de Cambronne » nöömt). De General hett sück ergeeven, hett de Slacht aber swoor besehrt överleevt un hett sück bit to sien Dood in dat Johr 1842 beharrlich över dat „Wort“ utswiegt.

To disse Tiet hemm de Preußen sluutend Plancenoit erobert, hemm den slahn Feind energisch nahdrückt, sien rechten Flögel völlig indrückt un hemm den Rücktoog in en wild Flucht verwannelt. Blücher un Wellington sünd um 21 Ühr bi Belle-Alliance tosommendrapen. De Verfolgung wurr vun de Preußen ünner de Leitung vun Gneisenau nahdrücklich de ganze Nacht dör bedreeven. De Flucht vun de Franzoosen gung över Charleroi un Philippeville nah Laon, wo sück etwa 2.000 Mann tosommenfunnen.

De unmittelbaren Ergevnisse vun de Slacht weern bedüüdend. De gesamte Artilleriepark, de Geschütten un de Feldequipage vun den Kaiser fullen in de Hann vun de Sieger. De Franzoosen verloren mit all Dooden, Besehrten un Fangenen mehr as de Hälft vun de Armee, buterdem 182 Geschütten. De Verlust up Sieden vun de Verbündeten bedroog 1.120 Offiziere un 20.877 Mann. Later (up St. Helena) schreev Napoleon den schienbor willkürlich Vördringen vun de Reservekavallerie un de Nichtindrapen vun den Marschall Grouchy de Schuld an sien Nedderlaag to. Grouchy hett later seggt, den vun Napoleon an’ 18. Juni vörmiddags geven Befehl eerst nah 19 Ühr kreegen to hemm; sien Generäle Girard un Vandamme hemm dem aber wedderspraken, un ok Soult hett bestätigt, dat he up Napoleon sien Upfordern mehr as blots een Kurier schickt to hemm.

To dat schienbar „willkürlich“ Vördringen vun de Kavallerie af etwa 16 Ühr bemarken Historiker: sülvst ween de eerste Angreep nich unmittelbar vun Napoleon befohlen ween hemm sull, hett he in de Folge nichts ünnernommen, um entweder disse Kavallerieattacken utreckend mit Infanterie (Garde) to ünnerstütten oder aber den Angreep aftobreeken, de immerhen över en Tietruum vun rund twee Stünn leep un sluutend etwa 9.000 Rieder umfaaten dee. In’ Gegendeel, dat wurrd as gewiss ansehn (Houssaye, 1815), dat Napoleon persönlich de tonächst torüchhollen Brigade Kellermann befahlen hett, antorieden un de allgemeene Kavallerieattacke to ünnerstütten, wat ut hüdig Sicht ebenfalls militärisch sinnlos weer un latere Gegenargumente un Vertuschensversöök bezüglich vun en persönlich „Unbedeeligween“ vun Napoleon utreckend entkräftet.

To’n Fragenkomplex „Grouchy“ wurrd meest kommenteert, dat Grouchy blots to gebruuken ween weer, wenn he de Befehle an’ 18. Juni fröh kreegen harr, wiel de torüchtoleggen Streck vun sien Truppen vun Gembloux to dat Slachtfeld wiet känger weer, as de Weg vun de Preußen vun Wavre. För en Interventschoon to de rechter Tiet harrn entsprekend Nahrichten un Befehle all an’ 17. Juni nachts an Grouchy gahn mussen.

Dat besteiht aber kien Twiefel an de Tatsaak, Napoleon de Ernst vun sien Laag an’ 18. Juni eerst gegen 13:30 Ühr klor wurr un he tonächst ok annommen hatt, mit dat Korps vun van Bülow fardig wurrn to können. He wuss nich, dat von Zieten up den Marsch weer, um den wanken linke Flanke vun Wellington to ünnerstütten. Ebenso wenig hett Napoleon ahnt, dat sluutend General von Pirch sien Brigaden, de achter Bülow upmarscheeren deen, Plancenoit flankeerend nehmen un alsbald de direkte Rücktoogslien vun de Franzoosen ünnerbreeken würr. As denn gegen 18:30 Ühr de eersten Salven vun preußisch Twalfpünder up de Straat vun Charleroi nah Brüssel daalgungen, weer de fehlerhafte Strategie vun Napoleon apenkunnig.

Napoleon sülvst harr an dissen Dag sien begäng fast un koltblödig Hollen verloren un dör den letzten vertwiefelten Angreep de Vernichten vun sien Heer un dormit den Verlust vun sien hunnert Daag lang düern Herrschap militärisch to verantworten. Ut historsch Sicht wurrn meest dree Fehler vun Napoleon nömmt, de he vör de Slacht begahn hett:

• An’ Mörgen vun den 17. Juni harr Napoleon mit sien Övermacht an Infanterie un vör allen Artillerie Wellington erdrücken kunnt, wiels de Preußen sück nah Ligny noch up den Rücktoog befunnen. Stattdessen hett he an dissen Mörgen Besehrte besöcht. Buterdem hett he dat ünnerlaaten, Ney den sofortigen Angriepsbefehl to geven.
• Sien tweet Fehler weer, dat he dat taktische Geschick vun Wellington un de Koltblödigkeit vun de Briten ünnerschätzt hett.
• De dart Fehler weer sien övergroot Sülvstvertruen. Entsprekend de Informatschonen vun sien Bröer Jerome, de vun de Plääns vun de Preußen dör en Kellner vun den Gasthoff Roi d'Espagne erfohren harr, harr he Grouchy sofort nah Wavre beordern mööten. In dissen Fall weer dat blots den Korps v. Bülow gelungen, up dat Slachtfeld uptodüüken. Napoleon weer de Ansicht, dat dat de Preußen nah de Schlacht bi Ligny nich schaffen kunnen, sück gau vun de Slacht to verhalen un weer antogriepen.

De Folgen

De Löwenhügel („Butte du Lion“) överragt dat Slachtfeld vun Waterloo

Waterloo-Denkmal in Wiesbaden

Waterloosäule up den Waterlooplatz in Hannober

Ünner de Allieerten geev dat bald en gewisse Uneenigkeit över den Andeel vun de verscheeden Heere vun de Verbündeten an den Sieg up. Up britisch Siet, besünners ok bi Wellington sülvst, bestunnen Neegen, sück den alleenigen Verdeenst an den Sieg totospreeken. Vun preußisch-düütsch Siet wurr dorgegen hollen, dat den Preußen ünner Blücher en ebenso groot Andeel tokommen dee, as dat Heer vun Wellington. Buterdem wurr dorup henwiest, dat Wellington sien Heer meest to Hälft ut düütsch Truppen bestunn. Ahn Twiefel weer de taktische Leistung vun Wellington brillant un de Tapferkeit vun sien Heer bi de Verteidigung enorm. De entscheeden Fraag aber, of dat gelungen weer, den heftigen Angreep vun de Franzoosen ok ahn de preußisch Ünnerstütten standtohollen, lett sück nich mit Sekerheit seggen.

Wellington kreeg för sien för sien Verdeenste in de Slacht den nedderlannschen Titel vun den Fürsten vun Waterloo.

Dicht bi Waterloo, up dat Slachtfeld in de Gemarkung vun den Weiler Mont St.-Jean, steiht de vun König Wilhelm I. (vun de Nedderlannen) erricht Löwenhügel, en över 40 m hooch künstlich Hügel, de an en Tumulus vun de antiken Belger erinnern sall un vun en kolossalen göötiesern Lööw up en steenern Sockel bekrönt wurrd. Bi Plancenoit, südlich vun Waterloo, befind sück dicht bi de Oortsmidden un nich wiet vun den Meierhoff Belle-Alliance weg, en vun den König vun erricht iesern Schinkel-Tabernakel von Belle-Alliance. Disse beid Denkmalen wurrn 1832 vun de Franzoosen bi Gelegenheit vun hör Interventschoon to Gunsten vun Belgien stark beschädigt. Buterdem staht noch in direkte Nähe to La Haye Sainte twee Denkmalen för den Obersten Gordon un de fallen Offiziere un Mannschapen vun de Königlich Düütsch Legion (King's German Legion). Entlang vun de Stellungen vun de Allieerten un Franzoosen verdeelt befinnen sück Gedenktafeln för de verscheedenste Eenheiten un Ereignisse, ebenso in un bi Hougoumont.

Naamsgeeven

In de preußisch un düütsch Geschichtsschrieven wurr bit in dat 20. Johrhunnert ok de Naam „Schlacht bei (oder von) Belle Alliance“ bruukt. Dat is up Blücher torüchtoführen, de all in sien Berichte an’ 21. Juni 1815 dissen Naam bruuken dee. Belle Alliance is de Naam vun en Kroog, de sück to Anfang vun de Slacht achter dat Zentrum vun de franzöösch Liens befunn. Dat sück Blücher un Wellington an’ Abend vun de Slacht dort begegnet sünd, wurrd betwiefelt, ofschons dat bildliche Dorstellen vun en sückser Drapen gifft.

De Naam vun dat Dörp Waterloo wurr all in de Daag vör de Slacht sowohl vun Wellington as ok vun Napoleon för dat Beschrieven vun de allieert Stellung bruukt.

Dorstellen (re-enactment) vun de Slacht bi Waterloo

In de Naamswahl hett sück also de preußisch Marschall bemüht, de preußisch Leistung neben de vun de allieert Armee gliekberechtigt to Geltung kommen to laaten. Da Naam Waterloo hett sück denn aber internatschonal dörsett.

Wu präsent de Beteken „Belle Alliance“ eenmal weer, wiesen folgen Bispeelen vun Straaten un Platzen in Berlin, de nah de Befreenskriege nah herutragen Ereignisse un Slachten vun de Johren 1813–1815 nömmt wurrn. An’ bekanntesten sünd de Pariser Platz an dat Brannenborger Door to Erinnerung an den siegrieken Inmarsch vun de Preußen in Paris, de Leipziger Platz för de Völkerslacht bi Leipzig un de „Belle-Alliance-Platz“ un de „Belle-Alliance-Straße“ an dat Hallesch Door. De ehmalge Belle-Alliance-Platz un de glieknamig Straat wurrn 1947 in Mehringplatz un -damm umnömmt. Dormit verschwunn ok de Beteeken vun en U-Bahnhoff (Belle-Alliance-Straße) in Berlin. Up den Mehringplatz erinnert en lütt Siegessäule mit en Victoria noch hüüd an de Slacht. Dicht bi gifft dat ok noch de Straat „Waterlooufer“, „Gneisenaustraße“ un „Blücherstraße“ (mit „Blücherplatz“). Dat sück up den Krüüzbar in’ Viktoriapark befinnen Natschonaldenkmal, dat an jene Slachten erinnert, an de de preußisch Armee in den Befreenskriegen bedeeligt weer, drocht de Inschrift „Belle Alliance den 18. Juni 1815“.

In Hannober wurr in zentraal Laag de Waterlooplatz mitsamt de Waterloosäule erricht. Dat weer anfangs en Exerzeer- un Militärparadeplatz, hüüd faken Draappunkt bi Veranstaltungen. In Altno – an de Kämpen mit sien freewillig Jägern bedeeligt – geev dat um 1827 an de Straat Schullerblatt dat Timm’sche Wirthshaus Belle Alliance un 350 Meter wieder nördlich in dat dormals sülvstännige Hamborg-Eimsbüttel en „Belle Aliance Straat“, hüüd de „Bellealliancestraat“ un in deren Verlängerung later en „Waterloostraat“.

Dat Waterloo-Door in Ossenbrügge

In Ossenbrügge steiht an dat Heger-Door dat vun Johann Christian Sieckmann (1787–1861) konzipeerte Waterloo-Door un erinnert an de Ossenbrügger Angehörigen vun dat Landwehr-Bataillon Ossenbrügge, dat Lichten Feldbataillon Ossenbrügge un de King’s German Legion in de Slacht bi Waterloo. Dat wurr vun Gerhard Friedrich von Gülich stift un 1817 an dat Heger Door an de Stäe vun en Deel vun de 1815 afreeten Wehranlaag, bestahnd ut Toorn, Door, Bastion, Zwinger un Dörfohrt to de stadtutwärts liggen Heger Laischap, erricht.

Rezeptschoon

In den Film Waterloo van 1970 stell Regisseur Sergei Bondartschuk Ereignisse vun de Slacht szenisch dor.

Literatur

• Jeremy Black: The Battle of Waterloo. A New History. Icon Books, London 2010, ISBN 978-1-84831-155-8.
• Mike Chappell: The King's German Legion (2) 1812–1816. London 2000.
• David Chandler, Waterloo. The Hundred Days, London 1998.
• Colonel Charles C. Chesney: Waterloo Lectures. A Study of the Campaign of 1815. Introduction by Peter Hofschröer. London 1868, Nachdruck 1997, ISBN 1-85367-288-2. (herutragen Meesterwark)
• Vincent Cronin Napoleon, Stratege und Staatsmann. Heyne, München 1983 ISBN 3-453-55101-X.
• Joachim Hack (Hrsg.): Die Napoleonischen Kriege. Brandenburgisches Verlagshaus, 2008, ISBN 978-3-939908-73-9.
• David Hamilton-Williams: Waterloo. New Perspectives. The Great Battle Reappraised, London 1994, ISBN 0-471-05225-6.
• Peter Hofschröer: 1815, the Waterloo Campaign 2 Bde., London 1998 und 1999.
• David Howarth: Waterloo – Schlachtfeldführer, der offizielle Führer des Waterloo-Komitees, Pitkin Pictorials 1992 ISBN 0-85372-543-8.
• John Keegan: Das Antlitz des Krieges. Die Schlachten von Azincourt 1415, Waterloo 1815 und an der Somme 1916. Frankfort/Main 1991, ISBN 3-593-34513-7.
• Helmut Konrad von Keusgen: Waterloo 1815 – Meilenstein europäischer Geschichte. Garbsen 1999, ISBN 3-932922-04-2.
• Josef Johannes Schmid (Hrsg.): Waterloo – 18. Juni 1815. Vorgeschichte, Verlauf und Folgen einer europäischen Schlacht (= Studia academica historica. Band 1). Nova & Vetera, Bonn 2008, ISBN 978-3-936741-55-1.
• Friedrich Sieburg: Napoleon – Die hundert Tage. Deutsche Verlagsanstalt, Stuttgart 1956.
• Brendan Simms: The Longest Afternoon. The 400 Men Who Decided the Battle of Waterloo. Penguin 2014.
  • düütsch Översetten vun Wiebke Meier: Der längste Nachmittag. 400 Deutsche, Napoleon und die Entscheidung von Waterloo. Beck, München 2014, ISBN 978-3-406-67003-9.

Weblenken

Slacht vun Waterloo. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Informatschonen to de Slacht bi Waterloo in dat BAM-Portal
• DNB-Katalog
• Offizieller Standoort vun dat Slachtfeld vun Waterloo
• Arbeitskreis Hannoversche Militärgeschichte (ünner annern nauer Beschrieven vun de Slacht bi Waterloo)
• Battlefieldtouren (engelsch)
• Kaiserliche Garde – Waterloo 1815
• www.waterloo1815.de: Nauer Beschrieven vun de Slachten vun Ligny, Quatre Bras un Waterloo. Reis över dat Slachtfeld mit Korten- un Bildmaterial.
• Contribution of the Netherlands Mobile Army Nauer Beschrieven över de Deelnahm vun de Nedderlannsch Armee, stütt up völ unbekannt Borns; vun Erwin Muilwijk (engelsch)
• The campaign of 1815: a study Totalöversicht över de ganze Kampagne; dör Pierre de Wit.

---

• Bedeeligt Truppen up britisch Siet up www.napoleonic-literature.com
• Bedeeligt Truppen up franzöösch Siet up www.napoleonic-literature.com
• Bedeeligt Truppen up preußisch Siet up www.napoleonic-literature.com