Wikipedia

Stammzell

Stammzell is allgemeen de Beteken för Zellen in’n Lief, de sik in verschedene Zelltypen oder Geweev utdifferenzeeren künnt. Je na Oort vun de Stammzell un Inwirken op ehr hebbt se de Anlaag, sik in all Geweevsorden (embryonale Stammzellen) oder in sünnere fastleggte Geweevstypen (adulte Stammzellen) to entwickeln.

Minschliche embryonale Stammzellen. A: nich differenzeerte Kolonien. B: Neuron-Dochterzell

Grundlagen

ännern

Stammzellen sünd in de Laag, Dochterzellen to maken, de sülvst ok wedder de Egenschoppen vun Stammzellen opwiesen doot, man aver ok welke, de al wieter utdifferenzeert sünd[1]. Wat jem nipp un nau disse Mööglichkeiten gifft, is noch nich bit to Enn utforscht, man dat is en Vörgang vun de asymmetrischen Zelldeelen. Woans sik de Stammzell entwickelt hangt vör alln vun dat bioloogsche Ümfeld af, in dat se sik befinnen deit.

Ünnerscheedt warrt de Stammzellen vör allen dör jemehr ontogeneetsch Öller un ehr Anlaag, sik utdifferenzeeren to künnen. De fröhesten Stammzellen sünd de pluripotenten embryonalen Stammzellen, ut de sik later de primitiven Keemstammzellen, as ok de somaatschen Stamm- un Progeniterzellen (oder Vörlöperzellen) billt.

Ok Planten bargt Stammzellen, de sik an de Spitz vun’n Spraat in’t so nöömte Apikalmeristem befinnt, as ok an de Spitzen vun de Wörtels in’t Wörtelmeristem. Anners as de Zellen vun Minschen un Deerten, hebbt bi Planten meist all Zellen de Anlaag, en vullstännigen Organismus to tügen.

Embryonale Stammzellen

ännern

Embryonale Stammzellen (ES-Zellen) sünd in vivo un in vitro in de Laag sik in Zellen vun all dree Keemblööd (Entoderm, Ektoderm un Mesoderm) as ok in Zellen vun de Keembahn uttodifferenzeeren. Se warrt dorüm as pluripotent betekent. ES-Zellen warrt för experimentelle Ünnersöken – na’t Befruchten vun de Eizell in de Entwicklungsphaas vun’n Embryo ut de Blastozyst – ut de binneren Zellmasse (ICM; ok Embryoblast nöömt) wunnen[2].

To’n eersten mol weern ES-Zellen 1981 isoleert, neemlich ut Blastozysten vun en Muus. Se hebbt de Anlaag, in vitro vun sülvst to differenzeeren. Dat kann aver dör Fakters ünnerbunnen warrn, de dat Sülvstopfrischen vun de Zellen ünnerstütten doot. Mehrere vun disse Stoffen sünd siet Enn vun de 1980er Johren opdeckt worrn, vör allen dör de Grupp üm Austin Smith in Edinburgh. ES-Zellen künnt dorüm vun’t Prinzip her ahn Grenz vermehrt warrn, wat ünner annern ok mit de hogen Aktivität vun dat Enzym Telomeraas tosamenhangt. Dormit ünnerscheedt se sik vun de annern (so nöömten primären) Liefzellen, de in de Kulturschaal tomeist na korte Tiet al jemehr Aktivität to’n Deelen instellen doot (replikative Seneszenz).

In’n Embryo stellt de ES-Zellen de Vörlöpers för sämtliche Liefzellen dor mit Utnahm vun de embryonalen Andeelen vun de Plazenta. In’t Johr 2003 is in’t Muusmodell bito to’n eerstenmol wiest worrn, dat ES-Zellen ok to Keemzellen (Gameten) differenzeeren künnt[3]. En rutragen Egenschop vun ES-Zellen vun de Muus besteiht dorin, dat se in Präimplantatschoonsembryonen wedder inföhrt warrn künnt na jemehrn Transfer in schienswangere Deerten an’n Opbo vun all fötal Geweev bedeeligt warrt. Dat kann nütt warrn, üm sünnere Genen in Müüs afsichtlich uttoschalten. Knock-out-Müüs, de sik ünner’t Insetten vun ES-Zellen düütlich gauer produzeeren laat as mit normale Techniken, sünd vun hogen Weert för’t Utforschen vun Genfuknschonen un warrt ok as minschliche Krankheitsmodellen insett.

Wieter künnt ES-Zellen in vitro mehr oder minner plaant to sünnere Zelltypen utdifferenzeert warrn, to’n Bispeel in Nervenzellen. Dit Rebeet vun de Forschung is sünners siet 1998 mit de eersten Etableeren vun humane ES-Zellen (hES-Zellen) dör James Thomson beleevt worrn. hES-Zellen warrt allgemeen ut so nöömte övertellige Embryonen wunnen, de bi de In-vitro-Fertilisatschoon tostannen kamt, nich mehr to’n Foortplanten bruukt warrt un dorüm deepfroren inlagert warrt. Dat Hööftintresse vun de Forschung an hES-Zellen liggt op’t Differenzeeren in spezialiseerte Zellen, üm jem för en möögliche Zelluttuuschtherapie praat to stellen.

ES-Zellen künnt mööglicherwies inst in de Medizin as Material denen, üm Geweev uttotuschen. De Parkinson-Krankheit künn mit Help vun den Bruuk vun hES-Zellen tomindst al in Deerversöken behannelt warrn. Dit un annert – sünners in’t Deermodell wunnen – Weten sünd bi gröttere Söögdeerten aver noch nich bestätigt worrn. Liekers hett de US-amerikaansche Firma Geron al eerste klinische Studien ünner’n Bruuk vun hES-Zellen för de Therapie vun Sehren vun’t Rüchmark för 2008 ankünnigt. De Resultaten mööt aver noch mol streng bekeken un proovt warrn, so dat in’n Ünnerscheed to de adulten Stammzellen (kiek wieter ünnen) en möögliche klinische Anwennen noch wiet weg is[4]. Na Transplantatschonen in Versööksdeerten künnt hES-Zellen to’n Bispeel ok Tumoren billn. Vör den klinischen Insatz mutt also sekerstellt warrn, dat dat Transplantat keen nich-differenzeerte hES-Zellen mehr bargt. Vun grote Bedüden is in den Tosamenhang ok dat immunoloogsche veroorsaakte Afstöten vun Transplantaten dör den Empfanäger. Dat is en Problem, dat ut de Transplantatschoonsmedizin al lang bekannt is.

Klonen

ännern

Hööftartikel: Klonen Blangen dat Winnen vun ES-Zellen ut IVF-Blastozyten is dat ok mööglich, de Zellen dör’t Klonen vun Embryonen to winnen. Grundlaag för disse Mööglichkeit weer dat eerste spoodrieke Klonen vun en Söögdeert in’t Johr 1997, neemlich dat Schaap Dolly. Ünner Verwennen vun disse Technik kann dör’t Överdrägen vun’n Zellkarn ut en Liefzell in en Eizell, de nich befrucht un vun de binneren Zellmasse freemaakt is, en fröhen Embryo tostannen kamen, ut den ES-Zellen anleggt warrn künnt. De Methood harr bi’t Anwennen op’n Minsch den Vördeel, dat mit den Spenner geneetsch (un so ok immunoloogsch) glieke ES-Zellen praat stünnen.

Dat Forschen an embryonale Stammzellen is aver ok in’n Blick vun de Apentlichkeit kamen, wegen vörtüüschte Resultaten: 2004 hett de Grupp üm den süüdkoreaanschen Deermediziner Hwang Woo-suk publizeert, dat se to’n eersten mol en minschlichen Embryo kloont harrn un op disse Wies Stammzellen winnen künnen (therapeutisch Klonen). En Johr later keem in dat renommeerte Fackblatt Science en wieteren Artikel rut, na den de weltwiet eersten topass maakten embryonalen Stammzellen för swoorstkranke Patienten anleggt worrn weern. Man, beide Publikatschonen wiesen sik an’t Enn as torechtschostert.

En mööglichen Dörbrook för’t therapeutische Klonen vun Primaten stellt de Resultaten vun’t US-amerikaansche Forscherteam üm Shoukhrat Mitalipov dor, de 2007 vörstellt worrn sünd[5]. De Grupp hett dat henkregen, Rhesusapen to klonen un ut de Embryonen twee Lienen vun embryonale Stammzellen to winnen. Dorbi is dat glieke Verfohren anwennt worrn as bi dat Schaap Dolly. De Resultaten weern an’n 14. November 2007 vun unafhangige Siet bestätigt[6].

Ethisch Striet

ännern

De Oort vun’t Winnen vun minschliche embryonale Stammzellen na de In-vitro Fertilisatschoon hett en füürige ethische Debatte antsött, de bit vundaag anduert. En Deel vun de Sellschop lehnt den Bruuk vun minschliche embryonale Stammzellen (hES) af, vun wegen dat se blots wunnen warrn künnt, wenn de fröhe Embryo tonichten maakt warrt („verbruken“ Embryonenforschung). Grundsätzlich dreiht sik de Diskuschoon in Düütschland dorüm, wat de fröhe Embryo al as en minschlich Wesen ünner’t Schulen vun’t Gesett steiht un sien Leven nich na’t Taxeeren bestimmt warrn dröff. De Gegners vun de Stammzellenforschung beroopt sik dorbi faken op de so nöömten SKIP-Argumenten[7]. De dorför sünd, föhrt dorgegen faken dat Argument an, dat de Stammzellenforschung en groot Potential hett, mööglicherwies ok bannig swore Krankheiten to helen as Parkinson, Diabetes mellitus, Dweersnittslahmen oder de Mööglichkeit, kranke oder tonichten maakte Organen nawassen to laten. Henwiesen op therapeutischen Spood in disse Richt gifft dat opstunns aver blots ut Deerversöken m,it Gnaagdeerten.

Vertreders vun de kathoolschen Amtskark as de Düütsche Bischopskunferenz hebbt de Ansicht, dat en befrucht Eizell al en Minsch is un ehr all Rechten vun’t Grundgesett tostaht. Annere Anhangers glöövt, dat al en Embryo en Seel harr un dorüm sünners schuult warrn mutt. De Försprekers för de Stammzellenforschung wiest in den Tosamenhang dorop hen, dat in’n Anluss an Thomas vun Aquin in de kathoolschen Kark bit in de Neetiet glöövt hett, dat de Seel na un na in den Embryo intütt (Sukzessivbeseelen) un de hööchste Form vun de Seel, de „anima intellectiva“, eerst ruchweg dree Maanden na’t Befruchten överdragen warrt. Opgeven hett de kathoolsche Kark ehr Lehr vun’t vulle Minschwarrn an’n 80. Dageerst in de Bull Apostolicae Sedis (1869, ünner Pius IX.).

De evangeelsche Kark müch dorgegen dat Finenn vun en Dialoog ünnerstütten, üm en Konsens in disse Fraag to finnen. Ehr Vertreders sünd sik eens, dat för’t Isoleeren un Winnen vun embryonale Stammzellen keen Embryonen herstellt warrn drööft. To de Fraag vun’t generelle Bruken vun embryonale Stammzellen, de dat al gifft, hett de Kark noch keen Standpunkt bekannt geven. Se will aver de Grundlagenforschung an embryonele Stammzellen „so gau as mööglich achter sik laten“[8]

Laag vun’t Gesett

ännern

Europääsch Gerichtshoff

ännern

Minschliche Stammzellen, för de to’n Winnen Embryonen tonichten maakt warrn mööt, drööft nich patenteert warrn, vun wegen dat befruchte Eizellen al as minschlich Leven gellt. Dit Oordeel hett de Europääsche Gerichtshoff (EuGH) an’n 18. Oktober 2011 verkünnt un dormit en Patentstriet twüschen den Neurobioloog Oliver Brüstle un Greenpeace afslaten[9].

Düütschland

ännern

In Düütschland is dat na dat Embryonenschuulgesett verboden, minschliche Embryonen – und dormit ok Blastozysten, ut de embryonale Stammzellen wunnen warrt – för de Forschung herstostellen, to klonen oder tonichten to maken. Ünner Oplagen is dat aver mööglich, an importeerte embryonale Stammzellen to forschen, wat toeerst dör dat Stammzellgesett vun’n Juli 2002 regelts worrn is. Dit Gesett un sünners de Regelung dorbinnen, dat blots embryonale Stammzellen na Düütschland importeert warrn drööft, de vör den 1. Januar 2002 wunnen worrn sünd (Grenzdagsregelung), weer vun Anfang an ümstreden.

In’t Fröhjohr 2008 geev dat in’n Düütschen Bundsdag en Debatte över en Neeoplaag vun’t Stammzellgesett. Dorbi sünd en Verschuven vun den Grenzdag vörslahn worrn, aver ok en vulle Freegaav för den Import un jüst so ok en afsluut Verbott vun de Stammzellenforschung mit embryonalen Stammzellen[10]. An’n 11. April is en ne’en Grenzdag beslaten worrn, so dat nu ok Stammzellen inföhrt warrn drööft, de vör den 1. Mai 2007 wunnen worrn sünd.

Öösterriek

ännern

In Öösterriek dröff na’t gellen Recht ahn Inschränken an importeerte pluripotente embryonale Stammzellen forscht warrn. Dat gellt ok för’t Klonen. Verboden is aver dat Winnen vun embryonale Stammzellen in Öösterriek sülvst. De Bruuk vun totipotente Stammzellen is blots in’n Sinn vun’t Foortplanten verlööft[11].

Swiez

ännern

In de Swiez dröff ut övertellige minschliche Embryonen, d. h. welke, de ion de Foortplantenmedizin nich bruukt warrt, Stammzellen wunnen un dormit forscht warrn. En Gesett dorto is 2005 beslaten worrn, nadem sik mehr as 66 Prozent vun de Swiezer Wählers dorför utsnackt harrn[12]. Vörrutsett warrt dat Inwilligen vun’t Spennerpoor. Wieter dröff ok keen Geld för de Spenn betahlt warrn un keen vun de Personen an’t Foortplanten bedeeligt wesen, för de jemehr Projekt de Zellen wunnen worrn sünd. Dat Klonen is in de Swiez aver verboden.

Polen

ännern

Dat Forschen an minschliche Embryonen warrt in Polen bestraaft, wenn de Embryo dorbi in vitro tonichten maakt warrt. Dat warrt glieksett mit Afdrieven un kann in Polen mit bit to dree Johren Haft bestraaft warrn. De Forschung mit importeerte Stammzellen is nich dör’t Gesett fastleggt. En Richtlien vun 2004 seggt, dat „Forschung an embraonyle Stammzellen blots tolaten warrn schüll, wenn dat Teel verfolgt warrt Minschenleven to redden[13].“ De Definitschoon vun’t minschliche Leven lett aver veel Ruum to’n Interpreteeren.

Vereenigt Königriek

ännern

In Grootbritannien is dat Tügen un as ok dat Klonen vun hES-Zellen to’n Forschen verlööft.

Vereenigte Staten vun Amerika

ännern

In de USA weer dat Forschen an embryonale Stammzellen mit apentliche Geller bit Enn 2009 blots verlööft, wenn dat de Stammzellenlienen al vör 2001 geven hett. In’n Juli 2006 hebbt de Senat un dat Repräsentantenhuus doröfr stimmt, disse Inschränken wegtonehmen, man Präsident Bush hett dorgegen sien Veto inleggt. För privat finanzeerte Forschung gellt disse Inschränken aver nich[14]. In’n März 2009 hett Präsident Obama ankünnigt, wedder Staatgeller för de Stammzellenforschung praattostellen. Dat is in’n Dezemeber 2009 ümsett worrn, as dörteihn Lienen vun embryonale Stammzellen freegeven worrn sünd[15]. Dat Föddern is in’n August 2010 wedder blockeert worrn, vunwegen dat se gegen en Gesett verstöten deiht, wat dat Tonichtenmaken vun minschliche Embryonen verbeden deit[16].

Postembryonale Stammzellen

ännern

De postembryonalen Stammzellen faat all Stammzellen tosamen, de na’t Afsluten vun de Embryonalentwickeln in’n Organismus vun de Söögdeerten vörkamt. Na jemehr ontogeneetsch Öller warrt se wieter in de fötalen, neonatalen un adulten Stammzellen ünnerscheedt.

De Anlaag vun postembryonale Stammzellen is na’n hüütigen Wetensstand op dat Utriepen vun geneetsch detemineert Geweev – to’n Bispeel de Huut, de Lebber oder dat hämatopeetsche System – beschränkt. In’n Gegensatz to de ES-Zellen warrt se dorüm nich mehr as pluripotent, man blots noch as multipotent betekent.

Adulte Stammzellen

ännern

Wiel embryonale Stammzellen blots in’n fröhen Embryo vörkamt, sünd adulte (ok somaatsche) Stammzellen in’n Organismus na de Geboort (postnatal Stadium) to finnen. Ut disse Zellen warrt dat hele Leven lang ne’e spezialiseerte Zellen billt. Adulte Stammzellen, de in Organen (vör allen in’t Knakenmark, in de Huut, aver ok in’t Fettgeweev, in de Navelsnoor un dat Blood dorin, dat Menstruatschoonsblood[17], in’n Bregen, in de Lebber oder in de Buukseverdrüüs) to finnen sünd, hebbt aver allgemeen in Zellkulturen en düütlich minnere Anlaag, sik sülvst nee to maken un en blots inschränkt Potential sik uttodifferenzeeren, as de embryonalen Stammzellen. Neurale Stammzellen künnt sik to’n Bispeel in all Zelltypen vun’t Nervengeweev (Neuronen, Glia usw.) utbilln, aver nich in Lebber- oder Muskelzellen. En Potential vun sünnere Zelltypen to’n Differenzeeren, dat en Keemblatt övertreden deit (Transdifferenzeeren) is in verschedene Studien beobacht worrn, is aver bannig ümstreden.

Jeedeen Individuum bargt adulte Stammzellen. So is de Mööglichkeit geven, egene – also autologe Zellen – to’n Uttuuschen dör de Technik vun’t Tissue Engineering to bruken. Dat schient ok so to wesen, dat de Tendenz to böösordige Utorden bi’t Implanteeren vun adulte Stammzellen sieter is as bi embryonale Stammzellen. En Utorden is bi’n klinischen Bruuk vun adulte Stammzellen bit hüüt nich faststellt worrn.

Adulte Stammzellen un Progeniterzellen warrt ut dat Knakenmark wunnen, wobi ünner Vullnarkoos de Beckenknaken punkteert warrt. In jüngerer Tiet warrt jümmer fakener ok de Stammzellapharees dorto insett. Dat Winnen vun Stammzellen ut de Navelsnoor passeert na’t Afnaveln vun’t Kind ut dat Blood, wat noch in de Navelsnoor un in de Plazenta sitt. Multipotente Stammzellen ut de Huut warrt mit Help vun en ambulante lütte Huutbiopsiemit öörtliche Betäuben wunnen. Dorna warrt de Zellen ut den Geweevsverband rutlöst un wieterbruukt oder as Vörsorg över vele Johren inlagert, as dat vundaag al vun düütsche Ünnernehmen anboden warrt.

In’n Rahmen vun en normale Egenbloodspenn künnt ümlopen Endotheliale Vörlöperzellen wunnen warrn. Dat Potential vun disse autologen Vörlöperzellen för de Therapie vun Hart- un Fattkrankheiten warrt opstunns in klinische Studien ünnersöcht. De Vördeel bi’n Bruuk vun autologe Vörlöperzellen liggt vör allen in de nich-utbillte Immunogenität. Dat bedüüt, dat de transplanteerten Zellen vun’t Immunsystem nich as frömd ansehn un afstött warrt

künstlich ümprogrammeerte Stammzellen

ännern

Hööftartikel: Induzeert pluripotente Stammzell

Kazutoshi Takahashi un Shinya Yamanaka vun de Universität vun Kyōto as ok Froschers vun de Universität Wisconsin hebbt 2006 un 2007 in de Fackblööd Cell un Science bericht, dat se Liefzellen vun utwassen Minschen in induzeerte pluripotente Stammzellen (iPS) ümwannelt hebbt[18]. Dorför sünd veer zentrale Entwicklungsgenen in de Zellen, de in en Rohtostand weern, aktiveert worrn, wat jem in en Oort embryonalen Tostand torüch versett hett. Ut de künstlichen ümprogrammeerten Stammzellen künnen de Forschers in de Petrischaal riepte Zellen, as to’n Bispeel Hartmuskel- oder Nervenzellen, rantüchten[19][20].

För’t eerstmolige Ümprogrammeeren sünd de Genen Oct-4, Sox-2, c-Myc un Klf-4 mit Retroviren in de Zell inbröcht worrn (Transdukschoon). In’n Deerversöök hebbt en Föfftel vun de behannelten Müüs Tumoren entwickelt – wohrschienlich vunwegen dat twee vun de Genen Krebs föddern künnt (so nöömte Protoonkogenen). Üm bi en medizinische Behanneln dat Risiko dör inbröchte krebsföddern Genen uttoschalten, warrt annere Methoden to’n Ümprogrammeeren söcht. Forscht warrt ünner annern an lütte Molekülen (t. B. Peptiden), welke de Stammzellgenen aktiveert, de natürlich in’t Arvgoot vörkamt[21]. Üm dat Billn vun Tumoren to hinnern, versöökt Forschers butendem, de Methood vun Inbringen vun Genen mit Retroviren un dat Nütten vun de Protoonokogenen c-myc un Klf-4 to ümgahn. Dorför bruukt se Adenoviren, de sik sülvst nich integreert, oder annere Genen (Nanog, lin-28)[22][23]. In’n Gegensatz to de Retroviren warrt de wünschte Gensequenz dör Adenoviren nich in dat Genom vun de Weertszell inslüüst, so dat de Integrität vun’t Weertsgenom bestahn blifft. Bito is dat mööglich worrn, iPS-Zellen dör Transfekschoon vun blots een Pluripotenzgen ut Zellen to tügen, de de annern dree Genen natürlich exprimeert[24].

Forschers üm Jacob Hanna vun’t Whitehead Institute for Biomedical Research in’t US-amerikaansche Cambridge hebbt 2007 bericht, dat se mit iPS-Zellen Müüs heelt harrn, de an Sichzellenanämie krank weern. De iPS-Zellen harrn de Forschers ut’n Steert wunnen un ümprogrammeert. Se hebbt dat Gen, wat de Sichzellenanämie utlösen deit dör gesunne Arvanlagen mit Help vun homologe Rekombinatschoon uttuuscht. Ut de behannelten Stammzellen sünd denn bloodbilln Vörlöperzellen tücht worrn, de sik to verschedene Bloodzellen un annere Zellen vun’t Immunsystem utdifferenzeeren künnt. Disse Vörlöperzellen weern in de kranken Müüs transplanteert, woneem se sik to gesunne Bloodzellen entwickelt hebbt. As de Forschers berichten deen, hebbt sik de Symptomen vun de Deerten dör ’t Behanneln meist vullstännig torüchbillt[25]. Man, disse un lieke Publikatschonen mööt mit Vörsicht bekeken warrn. Dat gifft mehrere Angaven to Proteinen, to de zellulären Biochemie un de Zellvörgäng to finnen, de nich kloor sünd.

Stammzellmedizin

ännern
 
En Transplantat ut Knakenmark

De bloodbilln Stammzellen vun’t Knakenmark warrt siet mehr as 40 Johren in de Therapie vun Leukämie un Lymphomen insett (dör Stammzelltransplantatschoon). Wiel en Chemotherapie warrt to’n Bispeel de meisten gau wassen Zellen dör zytotoxische Bestanddeelen tonichtenmaakt. Dorbi warrt aver nich blots de Krebszellen doodmaakt, man ok de Stammzellen, de annere Liefzellen heelmaken schülln, sünd vun de Therapie bedrapen. Sünners veel kriegt de bloodbilln Stammzellen af. Vör en Chemotherapie warrt dorüm Stammzellen ut dat Knakenmark vun den Patienten (dör en so nöömte autologe Transplantatschoon) oder vun en anneren passen Spenner wunnen (so nöömt allogene Transplantatschoon). Wenn de chemotherapeutische Behanneln vörbi is, warrt de bloodbilln Stammzellen injizeert. De produzeert den grote Mengden an rote un witte Bloodkörpers, de dat Blood gesund holen un Infekschonen afwehren künnt.

Adulte Stammzellen, de keen Blood billt, sünd in enkelte Studien al mit Spood bi Lahmen na Sehren vun de Warvelsüül un bi de Parkinson-Krankheit insett worrn. Bi spoodrieke klinische Studien künnen Stammzellen ut dat Knakenmark na en Hartinfarkt oder bi Multiple Skleroos helpen, beter to regenereeren. Intwüschen hett man ok in de Huut multipotente Stammzellen opdeckt, de sik theoreetsch in all Organgeweeven vun’n Minsch entwickeln un to’n Heelen bidrägen künnt. In’n Oktober 2010 güng in de USA en eersten klinischen Testloop los, in den keken warrn schall, wat spoodrieke Experimenten mit dweersnittslahme Rotten ok op Minschen överdrägbor sünd, de frisch an’t Rüchenmark besehrt sünd[26].

Stammzellforschung

ännern

Wetenschopplers vun de Harvard University maakt opstunns (Stand: 2011) Experimenten mit Rotten, bi de Bregentumoren dör Injekschoon vun adulte Stammzellen behannelt warrn schüllt. De Zellen weern geneetsch ännert, so dat se en anneren Stoff, de gliektietig sprütt warrt, in en Stoff verwannelt, de Krebszellen tonichtenmaken kann. De Grött vun de Tumoren künn dormit üm 80 % minnert warrn.

Bito schient Stammzellen ok in de Laag to wesen, Zellen nee to maken, de dör en Hartinfarkt Schaden nahemn hebbt. An de Columbia-Presbyterian University is to’n Bispeel to Hartfunkschoon bi Müüs na en Hartinfarkt dör de Injekschoon vun Knakenmark-Stammzellen üm 33 Prozent verbetert worrn. Dat besehrte Geweev hett sik to 68 % wedder herstellt. Man geiht aver in de Twüschentiet dorvun ut, dat disse Beobachten op parakrine oder annere Effekten vun de transplanteerten Zellen torüchtoföhren is. En Transdifferenzeeren vun hämatopoetische Stammzellen to Kardiomyozyten hettaver nich stattfunnen[27]. Dat Anwennen vun autologe Stammzellen bi Hartschaden warrt in verschedene klinische Studien in europawiete Hartzentren ünnersöcht. Bit hüüt is noch nich kloor, wat dordör wohrhaftig Hartmuskelzellen regenereert warrt. In Düütschland warrt ünnern annern an de Universität Frankfort in en klinische Studie de Nüttenvun Stammzellen för’t Regenereeren vun’t Hart utforscht. Adulte Stammzellen warrt in en Zentrifuug ut Blood wunnen, dorna op Fibronectin-Platen opbröcht un dorop selektiv anriekert. Mit Help vun Nehrmedien künnt se na’t Kultiveeren in’t Hart inbröcht warrn. Op vergliekbore Oort künnt de adulten Stammzellen ok ut Muskelgeweev ut de Huut wunnen warrn, man dat Kultiveeren bruukt dorbi ruchweg twintig an Steed vun dree Daag.

En annert wichtig Rebeet för adulte Stammzellen os dat Regenereeren vun Knaken un Knorpels. Verschedene renommerte Forschungsinrichten in Israel, England un Slowenien hebbt dorto Resultaten publizeert. En bannigen Rüchslag hett de Forschung mit pluripotenten Stammzellen aver 2011 kregen, de villicht ok dat Enn vun de regenerativen Medizin bedüden künn. Wetenschopplers vun de University of California, San Diego School of Medicine un vun’t Scripps Research Institute hebbt swore geneetsche Ännern in pluripotente Stammzelllienen nawiest. Dat heet, dat humane embryonale Stammzellen (hES-Zellen) un induzeerte pluripotente Stammzellen (iPS-Zellen) fakener Genom-Abberatschonen opwiest as de normalen Zellen. In de ünnersöchten hES-Zellen geev dat düchtige Duplikatschonen, wiel de iPS-Zellen starke Deletschonen opwiest. Wat dat för de möögliche klinische Anwennen bedüüt is opstunns noch nich kloor[28][29].

Literatur

ännern

Böker

  • Thomas Heinemann / Jens Kersten: Stammzellforschung. Naturwissenschaftliche, rechtliche und ethische Aspekte. Sachstandsberichte des DRZE, Band 4. Freiborg: Verlag Karl Alber 2007, ISBN 978-3-495-48196-7 (wietere Informatschonen: http://www.drze.de/themen/scopenotes/view_html?key=1139411604.06&la=de)
  • DRZE/ Wetenschopplich Afdeel in’n Opdrag vun’t Kumpetenznettwark Stammzellforschung NRW (Rgv.): Dossier „Stammzellforschung“. Zentrale natschonale un internatschonale gesettliche Richtlienen un Afmaken as ok Standpunkten vun natschonale un internatschonale Institutschonen
  • Elmar Brähler (Rgv.): Vom Stammbaum zur Stammzelle. Reproduktionsmedizin, Pränataldiagnostik und menschlicher Rohstoff (2002)
  • Achim Limbeck: Embryonenschutzgesetz und Forschung an menschlichen Stammzellen. Eine strafrechtliche Untersuchung der Forschung an menschlichen Stammzellen, insbesondere vor dem Hintergrund des Embryonenschutzgesetzes (Taschenbook 2006), ISBN 3-9810745-9-9.
  • Anna M. Wobus et al.: Stammzellforschung und Zelltherapie. Stand des Wissens und der Rahmenbedingungen in Deutschland. Mit Bidrääg vun Christine Hauskeller un Jochen Taupitz. München 2006, ISBN 978-3-8274-1790-9, ISBN 3-8274-1790-2.
  • Gerd Kempermann: Neue Zellen braucht der Mensch. Die Stammzellforschung und die Revolution der Medizin. Piper Verlag, München 2008, ISBN 978-3-492-05179-8.

Artikel

  • Michael Feld, Jürgen Hescheler: Stammzellen: Potente Zellen. Spektrum der Wissenschaft, Mai 2003, S. 66–73 (2003), ISSN 0170-2971
  • Michael Groß: Die Insel der Stammzellforscher. Nachrichten aus der Chemie 52(12), S. 1261–1263 (2004), ISSN 1439-9598
  • Lars Grotewold: Wie bleiben Zellen pluripotent? Bilanz eines Vierteljahrhunderts Stammzellforschung. Naturwissenschaftliche Rundschau 58(8), S. 413–419 (2005), ISSN 0028-1050
  • „Stem Cells.“ In: nature Band 441, Heft 7097, vun’n 29. Juni 2006, S. 1059–1102 * Davor Solter: From teratocarcinomas to embryonic stem cells and beyond: a history of embryonic stem cell research. Nature Reviews Genetics (7), 319–327, 2006.
  • Peter Löser, Anna M. Wobus: Aktuelle Entwicklungen in der Forschung mit humanen embryonalen Stammzellen. Naturwissenschaftliche Rundschau 60(5), S. 229–237 (2007), ISSN 0028-1050

Borns

ännern
  1. ↑ Morrison, Shah et al. 1997, Regulatory mechanisms in stem cell biology. Cell 88: 287–298
  2. ↑ Beddington und Robertson 1989, An assessment of the developmental potential of embryonic stem cells in the midgestation mouse embryo. Development 105: 733–737.
  3. ↑ Hubner K et al. 2003, Derivation of oocytes from mouse embryonic stem cells, Science 300: 1251–1256.
  4. ↑ Passier und Mummery 2003, Origin and use of embryonic and adult stem cells in differentiation and tissue repair. Cardivascular Research 58: 324–335.
  5. ↑ Nature: Monkey stem cells cloned, Nr. 447, 20. Juni 2007. S. 891.
  6. ↑ Die Zeit: Die Klonprüfung vun’n 15. November 2007.
  7. ↑ G. Damschen & D. Schönecker 2002: Der moralische Status menschlicher Embryonen, Berlin: de Gruyter.
  8. ↑ Verkloren to’t Verschuven vun’n Fastleggen to’n Import vun ES-Zellen.
  9. ↑ www.orf.at EuGH bremst Stammzellenforscher 18.10.2011
  10. ↑ www.bundestag.de Översicht över de verschedenen Gesettvörslääg to de Debatte vun’n Bundsdag an’n 14. Februar 2008
  11. ↑ http://www.austria.gv.at/DocView.axd?CobId=27204
  12. ↑ www.3sat.de „Schweiz erlaubt Gewinnung embryonaler Stammzellen“
  13. ↑ Witold Jacorzynski und Marcin Kozlowski: Auf dem Weg nach (n)irgendwo: Die polnische Stammzellforschung. In: Wolfgang Bender et. al.: Grenzüberschreitungen: kulturelle, religiöse und politische Differenzen im Kontext der Stammzellenforschung weltweit = Crossing borders. agenda-Verlag, Mönster, 2005 (= Darmstädter interdisziplinäre Beiträge 10), S. 471, ISBN 3-89688-258-9
  14. ↑ http://www.answers.com/topic/stem-cell
  15. ↑ orf.at vun’n 3. Dezember 2009: „USA forschen nach acht Jahren wieder an Stammzellen“
    Agentur afp 3. Dezember 2009: „Erneut Forschung mit embryonalen Stammzellen in USA“
  16. ↑ welt.de 24. August 2010: „US-Gericht blockiert Obamas Stammzellen-Politik“
  17. ↑ Bild der Wissenschaft, Utgaav 2/2010
  18. ↑ Takahashi K, Yamanaka S.Induction of pluripotent stem cells from mouse embryonic and adult fibroblast cultures by defined factors. Cell. 2006 Aug 25;126(4):663-76. Epub 2006 Aug 10
  19. ↑ Frankfurter Allgemeine Zeitung: Wendepunkt der Forschung: Künstliche Herstellung von Stammzellen gelungen, 20. November 2007
  20. ↑ Gretchen Vogel: Researchers Turn Skin Cells Into Stem Cells. ScienceNOW, 20. November 2007, sciencemag.org
  21. ↑ Frankfurter Allgemeine Zeitung: Reprogrammierte Hautzellen: Der Königsweg zur Stammzelle, 7. Juni 2007
  22. ↑ Stadtfeld M, Nagaya M, Utikal J, Weir G, Hochedlinger K.: Induced pluripotent stem cells generated without viral integration. Science. 2008 Nov 7;322(5903):945-9. Epub 2008 Sep 25.
  23. ↑ Nakagawa M, Koyanagi M, Tanabe K, Takahashi K, Ichisaka T, Aoi T, Okita K, Mochiduki Y, Takizawa N, Yamanaka S.: Generation of induced pluripotent stem cells without Myc from mouse and human fibroblasts. Nat Biotechnol. 2008 Jan;26(1):101-6. Epub 2007 Nov 30
  24. ↑ Kim JB, Sebastiano V, Wu G, Araúzo-Bravo MJ, Sasse P, Gentile L, Ko K, Ruau D, Ehrich M, van den Boom D, Meyer J, Hübner K, Bernemann C, Ortmeier C, Zenke M, Fleischmann BK, Zaehres H, Schöler HR.: Oct4-induced pluripotency in adult neural stem cells. Cell. 2009 Feb 6;136(3):411-9
  25. ↑ Gretchen Vogel: Reprogrammed Skin Cells Strut Their Stuff. ScienceNOW, 6. Dezember 2007, sciencemag.org
  26. ↑ „Stammzelltherapie för Dweersnittslahme“, 13. Oktober 2010
  27. ↑ Murry, Soonpaa et al. 2004, Haematopoietic stem cells do not transdifferentiate into cardiac myocytes in myocardial infarcts. Nature 428: 664–668
  28. ↑ Vlad Georgescu: Stammzellen: Die Unberechenbaren. DocCheckNews vom 16. Februar 2011, online
  29. ↑ Louise C. Laurent et al.: Dynamic Changes in the Copy Number of Pluripotency and Cell Proliferation Genes in Human ESCs and iPSCs during Reprogramming and Time in Culture. Cell Stem Cell 8 (2011), 106-118, doi: 10.1016/j.stem.2010.12.003, online (PDF-Dokument; 1,81 MB)

Weblenken

ännern
  Stammzellen. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.
Vun „https://nds.wikipedia.org/w/index.php?title=Stammzell&oldid=1015794“