Immunologie

De Immunologie oder Immunbiologie is de Lehr vun de bioloogschen un biocheemschen Grundlagen vun de Afwehr vun’n Lief gegen Krankmakers as Bakterien, Viren un Pilzen as ok gegen annere Frömdstoffen in’n Lief as bioloogsche Toxinen oder Ümweltgiften. Dorto höört ok Fehlfunkschonen un Stören vun de Afwehrvörgäng. De Immunologie is dormit Deelrebeet vun de Biologie. Utforscht warrt in dat Rebeet dat Immunsystem, wat en System vun zelluläre un molekulare Vörgäng is, de in’n Lief dat Kennen un Afstellen vun Krankmakers un lieffrömme Stoffen ümsetten schall. De Vörgang warrt ünner den Begreep Immunantwoort tosamenfaat. Dat Immunsystem nimmt bi Minschen en wichtige Rull bi en grote Tall vun Krankheiten in, so dat de Immunologie ok in de Medizin för dat Verstahn, för’t Vörsorgen, för de Diagnostik un för’t Behanneln en grote Bedüden hett.

Freetzellen griept ein Kreeftzell an

De Immunologie deelt sik in verschedene Deelrebeden: De Immunchemie ünnersöcht de Struktur vun Antigenen, Antikörpers un de cheemschen Grundlagen vun de Immunreakschoon. De Immungenetik befaat sik mit de geneetschen Ünnerscheden vun Immunreakschonen un mit de Vörgäng to’n Tügen vun Antikörpers, T-Zell-Rezepters un antigenpräsenteren Kumplexen. De Immunpathologie un de klinische Immunologie ünnersöökt Stören vun’t Immunsystem, as se to’n Bispeel bi Allergien, bi Autoimmunkrankheiten oder bi’t Billn vun Tumoren vörkamen künnt.

Historie

De Anfäng

Edward Jenner, Begrünner vun de Immunologie

De öllsten bekannten Opteken, de Henwiesen op Beobachten, de mit immunoloogsche Vörgäng to doon hebbt, stammt ut dat Johr 430 v. Chr. vun den Historienschriever Thucydides. He hett dormols wiel de Attischen Süük in Athen to de Tiet vun’n Peloponnees’schen Krieg faststellt, Dat blots Minschen in Fraag kemen, de Kranken to plegen un to versorgen, de sülvst al de Krankheit dörmaakt un överleevt harrn. Ut de Tiet üm dat Johr 100 v. Chr. sünd eerste Berichten ut China bekannt, dat to’n Vörsorgen mit Afsicht Pocken op gesunne Minschen överdragen weern. Wiet verbreedt hett sik dat Verfohren ünner de Beteken „Variolatschoon“, bi dat Mateer vun licht kranke Lüüd op en Nadel op Gesunne överdragen weer, sünners in China, Indien un in de Törkie. Dör de Ehfro vun den britischen Bottschopper in Kontantinopel, de op disse Wies ehrn Söhn empen laten hett, keem de Variolatschoon af ruchweg 1722 ok na England un vun dor ut in de Johren dorna ok in den Rest vun Europa.

To de glieken Tiet hett de engelsche Landdokter Edward Jenner faststellt, dat Melkersches, de sik mit de för Minschen ungefährlichen Kohpocken infizeert harrn, bi de dormoligen Pockenepedemie verschoont bleven oder blots en lichten Krankheitsverloop wiesen. Dat Phänomen hett he sik nauer bekeken un denn en gesunnen Jungen vun acht Johr an’n 14. Mai 1796 mit Geweevsfletigkeit ut en Pock vun en mit Kohpocken infizeerten Melkersche empt. As de Jung den lichten Verloop vun de Kohpocken överstahn harr, hett Jenner em mit de echten Pocken infizeert. Ok disse Infekschoon hett de Jung denn ahn swore Krankheitsteken överstahn. Jenner sien Verfohren barg grote Vördelen gegenöver de Variolatschoon: De Minschen, de he mit de Kohppocken empt harr, wiesen nich de tyypschen Pocken op un de tyypschen Narven, de vorvun överbleven. Wieter geev dat ok keen Fall vun Dood bi’t Empen un de empten Personen sülvst stellen ok keen Risiko för annere Minschen dor. Ut den Grund gellt Jenner vundaag as de Begrünner vun de Immunologie.

De immunoloogsche Forschung fangt an

Louis Pasteur

En Milensteen in de Entwicklung vun de Immunologie, de togliek den Anfang vun de immunoloogschen Forschung dorstellt, weer dat Entwickeln vun en Empstoff gegen de Dullwoot in’t Johr 1885 dör Louis Pasteur. He hett dormit an’n 6. Juli 1885 den negenjohrigen Joseph Meister empt, de twee Daag vörher vun en dullwötigen Hund beten worrn weer. Joseph Meister weer dormit de eerste Minsch in de Historie vun de Medizin, de en Dullwoot-Infekschoon överlevt hett. In de Tiet vun een Johr weer disse Empen bi 350 annere infizeerte Lüüd anwennt, vun de nich een doodbleev. Al dree Johren vörher hett Robert Koch den Krankmaker vun de Tuberkuloos opdeckt un korte Tiet later de Tuberkulin_Reakschoon, de op de Grundlaag vun de Immunantwoort den Nawies för en Tuberkuloos-Infekschoon mööglich maken de.

In’t Johr 1888 hebbt Pierre Paul Émile Roux un Alexandre Émile Jean Yersin dat Diphterie-Toxin opdeckt. Twee Johren later künnen Emil Adolf von Behring un Shibasaburo Kitasato so nöömte Antitoxinen in’t Bloodserum vun Patienten nawiesen, de de Diphterie överstahn harrn. Emil Adolf von Behring füng denn ok dormit an, disse Antiseren to’n Behanneln vun de Diphterie intosetten. He kreeg för sien Forschungsresultaten den 1901 to’n eersten mol vergevenen Nobelpries för Physiologie oder Medizin. De belgische Bakterioloog Jules Baptiste Vincent Bordet hett 1898 opdeckt, dat sik dat Hittmaken vun dat Serum op 55° C kuum op de Egenschoppen vun’t Serum utwirken deit, sik an sünnere cheemsche Stoffen to binnen, man dat de Wirkung, Bakterien tonichten to maken dorbi verloren geiht. Op Grundlaag vun disse Beobachten hett he postuleert, dat dat Serum en BEstanddeel bargt, de Hitt nich verdrägen deit aver nödig is för’t Wirken gegen Bakterien. He hett disse Kumponent as „Alexin“ betekent. In de Johren dorna hett sik Paul Ehrlich mit dissen Bestanddeel befaat un den Naam „Komplement“ dorför inföhrt, de bit hüüt bruukt warrt.

Entstahn vun twee Denkrichten

Emil Adolf vun Behring, Opdecker vun de Antitoxinen un dormit vun de humoralen Immunafwehr

Anfang vun ’t 20. Johrhunnert hett sik de immunoloogsche Forschung in twee Denkrichten opsplitt. De Humoralimmunologen – Paul Ehrlich un Emil Adolf vun Behring weern de prominentesten dorvun – harrn de Ansicht, dat de Grundlagen vun de Immunafwehr in Stoffen in’t Bloodserum, also in de Antitoxinen, to finnen weer. Disse Theorie weer üm 1900 un de Johrteihnten dorna de Opfaten, de de Forschung bestimmt hebbt. Dorblangen hett sik de Denkricht vun de Zellularimmunologen billt, de vör allen op de Arbeiten vun George Nuttall un Ilja Iljitsch Metschnikow af ruchweg 1883/84 opdoen de. Metschnikow künn dör Ünnersöken vun de Wirkwies vun Witte Bloodkörpers op Bakterien de Bedüden vun liefegene zellulare Vörgäng för de Afwehr vun Krankmakers nawiesen. As sik later wiesen de, sünd beide Aspekten to glieke Deelen an’t Wirken vun’t Immunsystem un an de Immunantwoort bedeeligt. Man, dat duer bit ruchweg 1940, bit de Ansichten vun de Zellularimmunologen allgemene Acht funnen hebbt, un de Annahm, dat Antikörpers de Hööftmechanismus vun de Immunafwehr sünd, opgeven worrn is.

En wichtigen Bidrag to’n Verstahn vun’t Immunsystem weer 1901 dat Opdecken vun’t AB0-Bloodgruppensystem dör Karl Landsteiner. Clemens Peter Freeherr vun Pirquet stell 1906 fast, dat Patienten bi en wedderholte Gaav vun Peerdserum en dulle Reakschoon op de tweete Behanneln wiesen deen. För disse Överfienföhligkeitsreakschoon hett he den Begreep Allergie prägt. Emil vun Dungern un Ludwik Hirszfeld hebbt 1910 jemehr Resultaten to’n Verarven vun de Bloodgruppen publiek maakt un dormit to’n eersten mol Resultaten to de Genetik vun Kumponenten vun’t Immunsystem. In disse Arbeit hebbt se ok de Beteken „AB0“ as ne’e Nomenklatur vörslahn. Internatschonal weer de Beteken aver eerst 1928 inföhrt. 1917 hett Karl Landsteiner to’n eersten mol dat Kunzept vun de Haptenen beschreven. Dat sünd lütte Molekülen, de bi’t Koppeln an en Protein en Immunreakschoon verbunnen mit dat Billn vun spezifische Antikörpers utlösen künnt. Lloyd Felton kreeg 1926 Antikörpers ut dat Serum opreinigt. In de 1930er Johren hett denn Michael Heidelberger wiest, dat de Antikörpers cheemsch sehn to de Proteinen höört. Butendem künn he tosamen mit Elvin A. Kabat nawiesen, dat Antikörpers de Gamma-Frakschoon vun de Globulinen in’t Serum dorstellen doot. To de glieken Tiet hett John Marrack to’n eersten mol en Theorie för’t spezifische Kennen vun Antigenen dör Antikörpers entwickelt.

Entwickeln to de moderne Immunologie

Frank Macfarlane Burnet

In de 1930er Johren hett Peter Alfred Gorer bi Studien mit Müüs to’t Afstöten vun transplanteerte Tumoren de H-2-Antigenen vun de Muus und somit den eersten Hööfthistokompatibilitätskumplex (MHC). Bi annere Ünnersöken vun Transplantatafstötten künnen Peter Medawar un Thomas Gibson wichtige Funkschonen vun de Immunzellen verkloren. Dat weer de Anfang vun’t Dörsetten vun de zellulären Immunologie. In dat Johr 1948 hett Astrid Fagraeus rutfunnen, dat Antikörpers dör de B-Zellen in’t Plasma produzeert warrt. Een Johr later hebbt Frank Macfarlane Burnet un Frank Fenner jemehr Hypothees vun de immunoloogschen Toleranz publizeert, de en poor Johren later vun Jacques Miller mit dat Opdecken vun’t Tonichtenmaken vun autoreaktive T-Zellklonen in’n Thymus bewiest hett. 1957 beschreev Frank Macfarlane Burnet de Klon-Utwahltheorie as dat zentrale Prinzip vun de adaptiven Immunität.

De Brite Alick Isaacs un de Swiezer Jean Lindenmann hebbt 1957 de Utwirken vun Virusinfekschonen op Zellkulturen ünnersöcht un dorbi faststellt, dat de Zellen för de Duer vun en Infekschoon to’n gröttsten Deel immun gegen en tweete Infekschoon dör en anner’t Virus sünd. Se hebbt ut de infizeerten Zellkulturen en Protein isoleert, dat se Interferon (IFN) nöömt hebbt. Enn vun de 1960er Johren, Anfang vun de 1970er Johren hebbt denn John David un Barry Bloom den Makrophaag Migratschoon Inhibition Fakter (MIF) un en Reeg vun wietere Stoffen opdeckt, de vun de Lymphozyten afegeven warrt. Dudley Dumonde hett för disse Stoffen den Begreep „Lymphokinen“ prägt. Stanley Cohen hett in de fröhen 1970er Johren anfungen, tosamen mit Takeshi Yoshida de Funkschonen vun disse Stoffen to ünnersöken – för sien Opdecken vun de Wassdomsfakters NGF un EGF is Cohen 1986 mit den Nobelpries ehrt worrn. De beiden hebbt dorbi sehn, dat de Lymphokinen to en Koppel vun Badenstoffen as de Hormonen tellt, de vun vele verschedene Zellen vun’t Immunsystem billt warrt. Cohen hett dorüm 1974 den Begreep „Zytokinen“ vörslahn, de sik mit dat Opdecken vun wietere Stoffen vun disse Oort gau dörsetten de. Intwüschen sünd mehr as hunnert Zytokinen bekannt un in jemehr Struktur un Funkschoon ünnersöcht worrn.

Vör allen de Tiet üm de 1960er Johren warrt as de Anfang vun de modernen Immunologie ansehn. Rodney Porter hett twüschen 1959 un 1961 de Struktur vun de Antikörpers opkloort. To de glieken Tiet hett Jean Dausset den Hööfthistokompatibilitätskumplex vun’n Minschen – den so nöömten Human Leukocyte Antigen (HLA) Kumplex – opdeckt. Vun 1960 an hebbt en Reeg vun immunoloogsche Wetenschopplers ok de Grundlagen vun de zellulären Immunologie utforscht, wat ünner annern to en Differenzeren un Beschrieven vun de B- un T-Lymphozyten un to’t Opdecken vun jemehr Funkschonen dör Jacques Miller föhrt hett. Dormit hett sik opletzt de Indeelen vun de Immunafwehr in en humoral un en zellulär Rebeet dörsett. In de Johrteihnten dorna sünd to’n Bispeel de verschedenen Antikörper-Ünnertypen opdeckt un op jemehr Funkschoon hen ünnersöcht worrn . 1975 hebbt Georges Köhler un César Milstein dat Winnen vun Monoklonale Antikörpers beschreven. Disse Opdecken harr en grote Bedüden för de Grundlagenforschung un groten Influss op de Diagnostik un Therapie vun Krankheiten. Köhler un Milstein hebbt dorüm 1984 den Medizin-Nobelpries för jemehr Opdecken kregen. Annere Opdecken vun grote Bedüden hebbt sik mit de geneetschen Grundlagen vun de Immunologie, as dat Beschrieven vun de MHC-Restrikschoon dör Rolf Zinkernagel (1974), dat Identifizeren vun Immunglobulin-Genen dör Susumu Tonegawa (1985) un de T-Zell-Rezepter-Genen dör Leroy Hood (1985), befaat.

Utforschen

Bi de Immunologie geiht dat vör allem üm dat Immunsystem vun de Söögdeerten. Dorbi hannelt sik dat üm en komplizeert System ut Molekülen un Zellen, de frömme Stoffen un Krankmakers in’n Lief faststellt un afstellt. De Reakschoon vun dat System op disse Strukturen warrt ünner den Begreep Immunantwoort tosamenfaat. De Organen vun’n Lief, de för de Immunantwoort tostännig sünd warrt tosammen mit de Lymphfatten as lymphaatsch System betekent. Butendem kann de Immunantwoort nich ahn den Bloodkreisloop funkschoneren.

De Forschung in de Immunologie befaat sik sünners mit medizinische un klinische Aspekten vun de Immunantwoort, also to’n Bispeel mit ehr Fehlregulerren bi sünnere Krankheiten, un mit dat Lenken vun de Immunantwoort, üm op Krankheiten intowirken. En wieter’t Rebeet vun de Forschung is dat Anwennen vun immunoloogsche Methoden för analytische un diagnostische Opgaven. De Immunologie kann na dat Deelrebeet, wat behannelt warrt, na de anwennte Methood un so wieter in verschedene Deeldisziplinen ünnerscheedt warrn.

Zelluläre Immunologie

Neutrophil Granulozyt

Dit Deelrebeet befaat sik mit de Zellen vun’t Immunsystem un de Reakschonen, de vun jem utgaht. To de Zellen vun dat anborene Immunsystem höört to’n Bispeel de neutrophilen Granulozyten, de Makrophagen, de ok as Freetzellen betekent warrt, oder de natürlichen Killerzellen (NK-Zellen). Dat adaptive Immunsystem ümfaat op Zelleven de B-Lymphozyten un de T-Lymphozyten. Anners as dat anborene Immunsystem kann dat adaptive Immunsystem en spezifische Reakschoon op sünnere lieffrömme Strukturen utbilln – man eerst na den eersten Kuntakt. Dat anborene Immunsystem bruukt dissen eersten Kuntakt nich.

Humorale Immunologie

Opbo vun en IgG-Antikörper

De humorale Immunologie befaat sik mit de Vörgäng vun’t Immunsystem, de op Grundlaag vun Proteinen afloopt. Dorto höört in’n Rahmen vun de anborenen Immunantwoort ok dat Komplementsystem. In’n adaptiven Deel vun de Immunantwoort sünd de Antikörpers för den humorale Funkschoon tostännig. En anner’t wichtig Thema vun de Forschung sünd in de humoralen Immunologie de Zytokinen. Dat sünd Proteinen, de för’t Reguleren vun’t Immunsystem un för de Kommunikatschoon vun de verschedenen Kumponenten sorgt.

Annere Deelrebeden

De Immunchemie ünnersöcht de Struktur un Egenschoppen vun Antigenen un Antikörpers as ok de cheemsche Grundlaag för de Immunantwoort. En wichtige Anwennen vun de Immunchemie stellt de diagnostischen un analytischen Verfohren op de Grundlaag vun de Antigen-Antikörper-Reakschoon dor, as to’n Bispeel de Immunhistochemie.

De Immungenetik forscht dorgegen de geneetschen Grundlagen vun’t Immunsystem ut, fraagt also na Ünnerscheden vun de Immunreakschonen, de dör Genetik bedingt sünd, as ok na de Vörgäng to’n Tügen vun Antikörpers, T-Zell-Rezepters oder Antigenpräsenteren Zellen.

De Immunpathologie un de klinische Immunologie sett sik mit de medizinischen Aspekten vun de Immunologie utenanner.

Invertebratenimmunologie

De Immunologie befaat sik ut histoorschen Grünnen vör allen mit dat Immunsystem vun Warveldeerten (Vertebraten), un vör allen mit dat vun de Söögdeerten. Dat kummt vun de medizinischen Oorsprüng vun de Immunologie. In Fackböker warrt dorüm faken de Immunafwehr vun Söögdeerten as Forschungsrebeet dorstellt. Liekers gifft dat ok dat Deelrebeet, dat sik mit de Immunantwoort vun Invertebraten, also vun warvellosen Deerten befaat. In’n Vergliek to dat Immunsystem vun de Warveldeerten tekent sik dat Immunsystem vun de Invertebraten dör dat Fehlen vun en adaptiv System ut un dormit also dör gröttstendeels unpezifische Afwehrvörgäng. Dorför gifft dat differenzeerte beicheemsche Afwehrvörgäng in de Form vun antikikrobielle Fakters un utprägte anatomische Strukturen, de mechaansch hinnern doot, dat Krankmakers un annere Frömme Stoffen in den Lief kamt. Binnen dat zelluläre Immunsystem vun de warvellosen Deerten hebbt de phagozyteren Zellen en sünnere Rull.

Teel vun disse Forschung is to’n een, de Evolutschoon vun’t Immunsystem un dormit ok de Funkschonen beter to verstahn. Dör den Vergliek vun de Afwehrvörgäng bi verschedwnw Deerorden, kann een Deelaspekten rutfinnen, de de Systemen gemeensom hebbt, un woans se sik denn entwickelt hebbt. Man snackt dorüm ok vun de verglieken Immunologie. Annere Rebeden, op de sik de Forschung to de Immunologie vun Invertebraten utwirken deit, sünd de Ökotoxikologie, de Hygiene un dat Bekämpen vun Schadenmakers. In de biomedizinischen Forschung verlööft dat Verstahn vun de Immunafwehr vun warvellose Deerten, se as Modellorganismen in Deelrebeden to nütten. Enkelte biocheemsche Kumponenten vun’t Immunsystem vun Invertebraten laat sik villicht ok to therapeutische oder diagnostische Anwennen insetten.

Pathophysioloogsche Bedüden

Dat Immunsystem hett direkt oder indirekt Andeel an en grote Tall vun Krankheiten un annere klinisch wichtige Vörgäng. Disse Vörgäng laat sik ünnerscheden na den Mechanismus dorachter.

Afwehr vun Krankmakers

Bi en Infekschoon mit Bakterien, Viren, Protozoen oder Pilzen versöcht de Lief normalerwies över dat Immunsystem, dat Indringen un dat Utbreden to hinnern. Man, ünner sünnere Bedingen kann dat wesen, dat dat Immunsystem nich utreckt oder mit de Opgaav nich kloorkummt. In den Fall breedt sik de Infekschoon ut un warrt dör dat Immunsystem nich mehr kontrolleert. Dat kann dorto föhren, dat en Krankheit chroonsch warrt. Dat heet, dat de Krankmakers in’n Lief blievt un duersom oder jümmer wedder mol Symptomen utlösen doot. En swore generaliseerte Infekschoon, also dat Utbreden vun en lokalen Infekschoonsoort över de Bloodbahn in den helen Lief, warrt as Sepsis betekent. As de Lief dorop massiv reageert, föhrt de Sepsis faken to’n Dood.

Utordent oder överstüerte Immunantwoort

Bispeel för en allergische Reakschoon

De Oorsaak vun so nöömte Autoimmunkrankheitenen is en verkehrte Reakschoon vun’t Immunsystem gegen Strukturen vun’n egenen Lief. Autoimmunreakschonen künnt de Funkschonen vun liefegene Molekülen as Rezepters oder Hormonen minnern oder sogor liefegen Geweev tonichten maken. To de Autoimmunkrankheiten tellt to’n Bispeel de Diabetes mellitus Tyyp 1, de Hashimoto-Thyreoiditis, de Myasthenia gravis, de Morbus Basedow as ok de meisten sweren-rheumaatschen Krankheiten – ünner annern de Rheumatoide Arthritis.

Överfienföhligkeitsreakschonen (Allergien) kamt tostannen, wenn de Reakschoon vun’t Immunsystem op sünnere lieffrömme Strukturen övermatig dull aflöpt. Vörrutsetten för en Allergie is en harmlosen ersten Kuntakt mit den Frömdstoff, de as Allergen betekent warrt. Dör den Eerstkuntakt warrt se so nöömte Sensibiliseren utlöst, also dat Utprägen vun en spezifischen Immunantwoort. Bi jeden wieteren Kuntakt mit dat Allergen kann dat denn to en överstüerte Reakschoon vun’t Immunsystem kamen. Sünners faken sünd Allergien in’n Tosamenhang mit Pollenn vun Planten, Hoor vun Deerten, Bestanddeelen vun Levensmiddel oder Heelmiddels. En Mischform vun Allergie un Autoimmunkrankheit is de Zöliakie, bi de dat in’t Dünndarmgeweev to en Krüüzreakschoon op dat Kleev-Protein Gluten kummt, dat in de meisten Koornorden vörhannen is.

Immuninsuffizienz un minnere Immunantwoort

To de Krankheiten, de dör en minnere Immunafwehr (Immuninsuffizienz) kenntekent sünd, tellt to’n Bispeel dat Immunswäck-Syndrom AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome), dat dör en Infekschoon mit dat HIV-Virus utlöst warrt. Swore anborene Immunswäckkrankheiten, bide togliek („kombineert“) de humorale un de zelluläre Deel vun’t adaptive Immunsystem bedrapen sünd, warrt ünner de Beteken Severe Combined Immunodeficiency (SCID) tosamenfaat. Patienten mit en anborene oder infungene Immunswäck sünd normalerwies bannig anfallig för Infekschoonskrankheiten. Dat kann opletzt bit in’n Dod föhren, wenn dat Immunsystem swäcker warrt.

Ok bi Kreeft speelt dat Immunsystem en wichtige Rull. Patienten mit en Immunswäck, to’n Bispeel dör en immundepressive Behanneln na en Organtransplantatschoon oder dör en HIV-Infekschoon, wiest en düütliche högere Männigkeit vun Kreeftkrankheiten. Dat Immunsystem is dorbi verantwoortlich för de Kontroll vun utordente Zellen. Se warrt deaktiveert, vördem en Tumor entstahn kann. Dat Deelrebeet vun de Immunologie, dat sik mit de Vörgäng bi’t Entstahn, den Verloop oder de Therapie vun Tumoren befaten deit, is de Tumorimmunologie. De Kreeftimmuntherapie ümfaat en Reeg vun immunoloogsche Ansätz to’n Behanneln.

Immunantwoort gegen Transplantaten un Implantaten

Künstlich Hart

Immunoloogsche Vörgäng speelt en utermatig grote Rull bi Transplantaschoon vun Spennerorganen. Dat transplanteerte Organ warrt vun’t Immunsystem as lieffrömd kennt un lööst denn en Immunantwoort ut. Wenn dat nich behannelt warrt, kummt dat to en Afstöötreakschoon un dormit to’n Funkschoonsverlust vun’t Organ. Anners rüm künnt aver ok Immunzellen in en Transplantat en Immunsreakschoon in den Lief vun’n Empfänger utlösen (to’n Bispeel bi en Stammzellentransplantatschoon). Dorbi warrt den vun en Graft-versus-Host-Reakschoon snackt. De Naklapp dorvun is, dat de Patient sien Leven lang mit so nöömte Immunsuppressiva behannelt warrn mutt, üm dat Organ to wohren. Dat sünd Heelmiddels, de kort- oder langfristige Immunreakschonen ünnerdrücken doot.

Jüst so as bi Transplantaschonen vun frömme Organen oder Geweev is dat Immunsystem ok an de Reakschoon gegen Implantaten bedeeligt. Implantaten bestaht to’n Bispeel ut Metall oder Kunststoff un warrt för vele Opgaven insett, so as för’t duersome Uttuschen vun Knaken oder Bloodfatten, as plastische Implantaten to’n Utformen vun sünnere Liefstrukturen oder to’n Utuusch vun kranke Tähnen, man ok an Steed oder to’n Ünnerstütten vun liefegene Organen as to’n Bispeel Hartschrittmakers oder Cochleaimplantaten. Implantaten bestaht ok ut lieffrömme Stoffen un warrt dorüm ok vun de Immunafwehr angrepen, wat sünners en chroonsche Sweerreakschoon na sik tehn kann. Wo goot en Material immunoloogsch to verdrägen is, is also en wichtigen Aspekt vun jemehr Biokompatibilität un driggt bedüden to en duersome Funkschoon vun’t Implantat bi.

Therapeutsch Anwennen

Immunmodulatschoon

En Schuulempen

En Reeg vun Behanneln, de op dat Weten un de Prinzipien vun de Immunologie baseert, laat sik ünner den Begreep Immunmodulatschoon tosamenfaten. Dat sünd all Ansätz vun’t Behanneln, de dorop opboet, sünnere Vörgäng un Kumponenten vun’t Immunsystem to stüern.

Wiet verbreedt is to’n Bispeel dat Empen, wobi dör de Gaav vun Antigenen dat Immunsystem to’n Utbilln vun en Immunantwoort gegen disse Antigenen anregt warrt. Empen speelt en wichtige Rull bi de Vörsorg gegen Infekschoonskrankheiten. Butendem gifft dat ok eersten Spood bi’t Empen gegen Viren, de mit Kreeft in Tosamenhang bröcht waart, as to’n Bispeel dat humane Papillomvirus. Op dat glieke Prinzip as empen boet ok de Kreeftimmuntherapie op. Dat is en Sensibiliseren vun’t Immunsystem op tumorspezifische Strukturen bi Kreeftkrankheiten.

En annern Ansatz ut dat Rebeet vun de Immunmodulatschoon warrt as Hyposensibiliseren oder „Spezifische Immuntherapie (SIT)“ betekent. Dat Teel is dorbi en so nöömte Immuntoleranz vun’n Lief gegen sünnere Antigenen intostellen. Dat hett, dat de Afwehrreakschoon vun’n Lief gegen disse Antigenen minnert warrt. Dat schall dordör tostannen kamen, dat jümmer wedder Antigenen geven warrt, wobi de Dosis starker warrt. Disse Ansatz warrt vör allen bi allergische Reakschonen insett. Bito gifft dat Studien to’n Anwennen bi Autoimmunkrankheiten.

Ünner den Begreep Immundepresschoon warrt Therapien tosamenfaat, de to’n Teel hebbt immunoloogsche Aflööp to ünnerdrücken, as bi Organtransplantatschonen oder Implantaten. Mööglich ist dat över Heelmiddels, de in verschedene Aflööp vun de Immunafwehr ingriepen doot. Immundepressive Therapien warrt ok bi Autoimmunkrankheiten ünnersöcht.

En Immunstimulatschoon is dorgegen dat Anregen un Verstarken vun de Immunantwoort. Dorto künnt bispeelswies sünnere liefegene Proteinen to’n Behanneln insett warrn, de bi dat Reguleren vun de Immunantwoort en Rull speelt. An’n fakensten warrt dorto Zytokinen bruukt. Disse Oort vun Therapien is vör allen bi Virusinfekschonen intressant.

Therapeutische Antikörpers

En wichtige Anwennen vun immunoloogsche Prinzipien to’n Behanneln vun Krankheiten sünd de therapeutischen Antikörpers. Dat sünd Antikörpers – also Globulin-Proteinen vun’t Immunsystem – de biotechnoloogsch herstellt warrt un gegen sünnere Strukturen in’n Liefricht sünd. Disse Strukturen, för de vörher en Bedüden bi sünnere Krankheiten nawiest worrn is, warrt dör de therapeutischen Antikörpers blockert oder utschallt. Teelstrukturen sünd faken Proteinen op de Böverflach vun Zellen, as to’n Bispeel Transportproteinen, Signalproteinen oder Rezepters, aver ok löösliche Proteinen in’t Serum as Zytokinen oder Hormonen. Therapeutische Antikörpers sünd intwüschen to’n Behanneln vun verschedene Kreeftkrankheiten, Autoimmunkrankheiten, Allergien un to’n Hinnern vun Afstöötreakschonen vun Transplantaten tolaten.

Antiseren

Antikörpers warrt butendem ok as Antiserum gegen sünnere Giftstoffen insett. To’n Winnen vun disse Antiseren warrt Deerten as to’n Bispeel Peerd lütte Mengden vun so en Gift sprütt, de dorophen in jemehr Blood Antikörpers billt, de dat Wirken vun de Giftstoffen minnert oder neutraliseert. Na’t Winnen un Reinigen vun disse Antikörpers ut dat Deerblood künnt se to’n akuten Behanneln vun Vergiften as bi Slangenbeten anwennt warrn. Antiseren warrt bito ok to’n passiven Immuniseren gegen sünnere Infekschoonskrankheiten bruukt, wenn för en aktive Immuniseren dör en normal Empen nich noog Tiet is oder keen Empstoff dorför praat steiht. Man, Antiseren, de vun Deerten wunnen warrt, lööst bi mehrfacke Anwennen sülvst ok en Immunreakschoon ut. Dorüm warrt normalerwies en aktive Immuniseren vörtogen, wenn dat dorför en Mööglichkeit gifft. In’n Nootfall warrt en passive Immuniseren to’n Bispeel bi den Verdacht op en Dullwootinfekschoon maakt.

Immunoloogsche Diagnostik

Immunoloogsche Labormethoden warrt ok bi de Diagnostik vun Krankheiten un in de biomedizinische Grundlagenforschung insett. As Immunassays warrt all Verfohren betekent, de to’n qualitativen oder quantitativen Nawies vun sünnere Strukturen in Fletigkeiten insett warrt un dorto de spezifischen Egenschoppen vun Antikörpers un Antigenen nütt. Immunassays warrt jüst so to’n Identifizeren vun Krankmakers bruukt as ok to’n Ünnersöken vun Lieffletigkeiten op dat Vörkamen vun sünnere liefegene Proteinen, de bi Krankheiten as spezifische Biomarker gellt. För en Reeg vun Krankheiten, sünners Allergien, Autoimmunkrankheiten un Infekschonen is de Nawies vun spezifische Antikörpers as Deel vun de Diagnoos un to’n Beobachten vun’n Verloop mööglich. Immunassays warrt aver ok as Swangerschopstest insett. Annere Annwennen sünd in de Medizin dat Faststellen vun Giftstoffen un Drogen, dat Överwachen vun Heelmiddels in’n Lief (Drug monitoring) oder de Nawies vun Dopingstoffen in de Sportmedizin. Butden de medizinischen Diagnostik warrt Immunassays in de Ümwelt-, Levensmiddel- un Agraranalytik insett, üm dormit Ümweltgiften, Allergenen in Nehrmiddel oder geneetsch ännerte Organismen natowiesen.

Bi Organtransplantaschonen, bi’t Överdrägen vun Knakenmark un bi Bloodspennen warrt dör’t molekulargeneetsche Charakteriseren vun sünnere Histokompatibilitätsmarker en mööglichst grote Övereenstimmen twüschen Spenner un Patient sekerstellt. De Immunhistochemie bruukt Antikörpers to’n Anfarven vun spezifische Strukturen in mikroskoopschen Präparaten un is dormit en wichtige Anwennen un immunoloogsche Prinzipien in de patholoogschen Diagnostik. Bi de Dörloopzytometrie un de Magnetic Cell Separation (MACS) warrt ANtikörpers bruukt, üm op Zellen sünnere Böverflachstrukturen natowiesen un op disse Wies Zellmischen optosplitten oder op jemehr Tosamensetten hen to ünnersöken. För de klinische Diagnostik is dat to’n Bispeel in de Hämatologie nödig bi’t Ünnersöken vun de Zellverdeelen in’t Blood.

Literatur

• Lothar Rink, Andrea Kruse, Hajo Haase: Immunologie für Einsteiger. Spektrum Akademischer Verlag, Heidelbarg 2011, ISBN 978-3-8274-2439-6
• Christine Schütt, Barbara Bröker: Grundwissen Immunologie. Spektrum Akademischer Verlag, Heidelbarg 2006, ISBN 3-8274-1487-3
• Charles Janeway, Paul Travers, Mark Walport, Mark Shlomchik: Immunologie. 5. Oplaag, Spektrum Akademischer Verlag, Heidelbarg 2002, ISBN 3-8274-1079-7; Onlinversion, 5th edition, 2001
• Arnold Hilgers, Inge Hoffmann: Gesund oder krank. Das Immunsystem entscheidet. Springer, Berlin 1995, ISBN 3-540-59226-1
• Ivan M. Roitt, Jonathan Brostoff, David K. Male: Kurzes Lehrbuch der Immunologie. 3. Oplaag. Thieme, Stuttgart 1995, ISBN 3-13-702103-0
• Abul K. Abbas, Andrew H. Lichtman: Cellular and Molecular Immunology. Saunders (W.B.) Company, Philadelphia 2005, ISBN 1-4160-2389-5
• David E. Normansell: The Principles and Practice of Diagnostic Immunology. Wiley-VCH, Weinheim 1994, ISBN 1-56081-534-5

Weblenken

• Düütsche Sellschop för Immunologie (DGfI) (hoochdüütsch)
• Microbiology and Immunology On-line (engelsch)
• NCBI Bookshelf: Immunobiology – The Immune System in Health and Disease (engelsch)