Tigran Petrosjan (Schachspeler)

Tigran Wartani Petrosjan (armenisch: Տիգրան Վարդանի Պետրոսյան, russisch: Тигран Вартанович Петросян, engelsch Transkriptschon Petrosian ok: Tigran Wartanowitsch Petrosjan; 17. Juni 1929 in Tiflis; † 13. August 1984 in Moskau) weer en sowjeetsch Schach-Grootmeester vun armeensch Herkunft un van 1963 bit 1969 de negente Schachweltmeester. Petrosjan wunn gegen Michail Moissejewitsch Botwinnik bi de Schachweltmeesterschap 1963. Bi de Schachweltmeesterschap 1966 hett Petrosjan sien Titel gegen Boris Spasski verteidigt, verlor aber den Titel an hüm bi de Schachweltmeesterschap 1969. Wegen sien defensivbetont Speel un sien minn Antall an Nedderlagen in sien best Johren wurr he de „iesern Tigran“ nöömt.

Tigran Petrosjan, 1975

Leven un Loopbahn as Speler

Jöögd

De Vader vun Tigran Petrosjan weer Huusmeester in dat Offiziersheim vun Tiflis. Hier hett Tigran Petrosjan den Suldaten bi dat Schachspeln tokeeken, mit 12 Johren hett he dat Speel sülvst lehrt. En vun sien eerst Schachböker weer Die Praxis meines Systems vun Aaron Nimzowitsch, dat sien Stil präägt hatt. Bald wurr he vun den Schachtrainer Artschil Ebralidse opdeckt un betrüet. Petrosjan sien Moder is in’n Winter 1942 storven, dör den Dood vun sien 70-johrigen Vader 1945 wurr de 15-johrige Petrosjan Vullwaise. Wiels den Tweeten Weltkrieg hett sück Petrosjan en swoor Middelohrentzündung totrucken, dör de he up een Ohr doof wurr.

Eenzelspeler, Weltmeester

Bi sien eerst Upträe buterhalv vun Georgien, de UdSSR-Jöögdmeesterschap in Leningrad 1945, hett Petrosjan den eersten Platz mit Aron Reschko un Juri Wassiltschuk deelt. In’n Sömmer 1946 truck Petrosjan nah Jerewan, wo he vun Genrich Gasparjan traineert wurr. Dor keeg he en staatlich Inkommen, dat sien schachlich Utbillen finanzeeren sull, offiziell för en Tätigkeit as Schachtrainer in en Vereen dor. Mit 17 Johren wurr he dör en 8:6-Wettkampsieg gegen Gasparjan Meester vun de Armeensch SSR.

Siet 1949 leev he in Moskau. 1951 belegg he bi de 19. UdSSR-Meesterschap den mit Efim Geller deelten 2. Platz achter Paul Keres. Wiel de UdSSR-Meesterschap ok to glieker Tiet dat Zonenturnier weer, hett sück Petrosjan för dat Interzonenturnier in Stockholm qualifizeert. 1952 wurr he Internatschonaler Meester; in dat sülvig Johr kreeg he vun de FIDE den Titel vun den Internatschonalen Großmeester för sien zweiten Platz in dat Stockholmer Interzonenturnier (deelt mit Mark Jewgenjewitsch Taimanow achter Alexander Alexandrowitsch Kotow) tospraken. Bi dat Kandidatenturnier 1953 in Zürich keem he up Platz 5, 1956 in Amsterdam un 1959 in Jugoslawien reck he jewiels den 3. Platz.

1959 wunn he eerstmals de UdSSR-Meesterschap, dat tweete Mal gelung hüm dat 1961. Bi dat Interzonenturnier Stockholm 1962 deel he sück ahn Nedderlaag den 2.–3. Platz un qualifizeer sück dormit för dat Kandidatenturnier up Curaçao in’n Mai un Juni. Petrosjan wunn dat Turnier ahn Verlustpartie un drüff dormit Michail Botwinnik to’n Tweekamp um de Weltmeesterschap herutfordern. Dat Turnier up Curaçao wurr aber vun en Schandaal överschatt. Nah dat Turnier hett de Veertplatzeere Bobby Fischer, den sowjeetschen Spelern vörsmeeten, hör Ergevnisse afspraken to hemm, dormit in jeden Fall en sowjeetsch Speler Herutforderer weern wüür. Doröver herut hett he noch kunddaan, dat de Speler sück ünnernanner wiels de Partien beraden harrn. Tatsächlich gungen all Partien tüschen Petrosjan, Paul Keres un Efim Geller ünnernanner Remis ut, faken blots nah wenig Tüüg, so dat man vun en Nichtangreepspakt tüschen de dree Speler utgeiht.

De Schachweltmeesterschap 1963 tüschen Botwinnik un Petrosjan fung an’n 23. März mit en Sieg vun den amteeren Weltmeester an. In de fiefte Partie kunn Petrosjan utglieken un in de söbente Runn gung he sogor in Führung. Nah en Reeg vun Unentscheeden kunn Botwinnik in de 14. Runn utglieken. To en Slötelmoment in den Kamp wurr de 15. Runn, in de Petrosjan sien Gegner överspelen dee un sück somit direkt de Führung torüchhalen dee. Nah twee wiederen Siegen in de 18. un de 19. Partie hett Petrosjan den Kamp an’n 22. Mai mit 12,5:9,5 (5 Siege, 2 Nedderlagen, 15 Unentscheeden) för sück entscheed un wurr dormit de 9. Schachweltmeester. Botwinnik hett nah den Kamp ingestahn, dat he dat nicht schafft harr, sück up den wenig begäng Stil vun sien Gegner intostellen.

Petrosjan hett sien Titel 1966 gegen Boris Spasski (4 Siege, 3 Nedderlagen, 17 Unentscheeden) verteidigt, verlor hüm den aber 1969 gegen den sülvigen Gegner (4 Siege, 6 Nedderlagen, 13 Unentscheeden).

Later hett he dat noch mehrfach versöcht, den Weltmeestertitel to halen, verlor aber Utscheedenswettkämpe 1971 gegen Bobby Fischer, 1974, 1977 un 1980 jewiels gegen Viktor Kortschnoi.

In Tilburg 1981 wurr he Tweet achter Alexander Beliavsky, aber vör Lajos Portisch, Jan Timman un annern.

Natschonalmannschap

Mit de sowjeetsch Mannschap nehm Petrosjan an de Schacholympiaden 1958, 1960, 1962, 1964, 1966, 1968, 1970, 1972, 1974 un 1978 deel. Blots eenmal, 1978, keem de sowjeetsch Mannschap up den tweeten Platz, bi de anner Deelnahmen wunn Petrosjan mit de Mannschap. He reck buterdem 1958 un 1960 jewiels an dat tweet Reservebrett, 1962 an dat tweet Brett, 1966 un 1968 jewiels an dat eerst Brett un 1974 an dat veert Brett dat beste Eenzelergevnis De Mannschapseuropameesterschap wunn he bi all acht Deelnahmen1957, 1961, 1965, 1970, 1973, 1977, 1980 un 1983, buterdem reck he 1957 an dat sösste, 1961 an dat veer, 1965 an dat eerst un 1973 an dat tweet Brett jewiels dat beste Eenzelergevnis. 1970 wurr he för den Wettkamp UdSSR gegen den Rest der Welt an dat tweet Brett vun de sowjeetsch Mannschap nomineert, verlor aber gegen Bobby Fischer mit 1:3.

Armeensch Schachbreefmark to Ehren vun Petrosjan (1996)

Krankheit un Dood

För den tweeten Wettkamp UdSSR gegen den Rest der Welt 1984 weer Petrosjan oorsprünglich för dat achte Brett vun de sowjeetsch Mannschap vörsehn, kunn aber wegen sien Krebserkrankung nich deelnehmen. In dat sülvig Johr is he in Moskau an Magenkrebs storven.

Rull as Theoretiker un Schachautor

1968 kreeg Petrosjan sien Doktertitel an de philosophischen Fakultät in Moskau mit dat Thema Einige Probleme der Logik des Schachdenkens. Van 1963 bit 1966 weer he Chefredakteur vun dat Magazin Schachmatnaja Moskwa, van 1968 bit 1977 Chefredakteur vun de führend russisch Schachtietschrift 64.

En Sammlung vun Petrosjan sien Vördrääg to schachpraktischen Fragen keem 1988 in düütsch Översetten ünner den Titel Die Schachuniversität ISBN 3-283-00234-7 herut.

Historsch Inordnung un Andenken

Petrosjan gellt as en vun de gröttsten Defensivspeler in de Schachgeschichte un weer blots swoor to besiegen. So verlor he bi teihn Schacholympiaden, den bedüüdensten Mannschapswettbewarf, vun 130 Partien blots een eenzige (1972 in Skopje gegen den düütschen Grootmeester Robert Hübner). Sien Olympiabilanz is indrucksvull, 79 Siegen staht 50 Remis un de baben nöömt een Nedderlaag tegenöver. Petrosjan hett dormit 80 Perzent vun de mögelk Punkte ut sien 130 Partien haalt. Een vun sien Ökelnaams weer dorum best Dorhöder vun Armenien. In Eenzelturnieren leet he völ Unentscheeden to – för den ersten Platz faken to völ –, weer in Tweekämpe aber en gefürchteter Gegner. Wegen sien Swoorhörigkeit weer he gegen Störungen dör Geräusche unempfindlich. Berühmt weern sien positschonellen Qualitätsopfer, ünner annern in sien Partie gegen Samuel Reshevsky bi dat Kandidatenturnier Zürich 1953.

Sien hööchste Elo-Tall bedroog 2645; de hett he in’n Juli 1972, Januar 1975 un Januar 1977 reckt. Sien best historsch Elo-Tall vör Inführen vun de Elo-Talln bedroog 2796. De hett he in’n Juli 1962 reckt. Vun Mai 1961 bit Januar 1964 stunn he up Platz 1 vun de Weltranglist.

Banknoot 2000 Dram

De Naam Tigran Petrosjan weer in Armenien as en Mark, de Grootmeester wurr in sien Heimat as Natschonalheld verehrt. Petrosjan hett den eersten Steen vun dat Schachhuus vun Jerewan 1967 in en Park in dat Stadtzentrum leggt, siet den Dood vun hüm 1984 drocht dat Schachhuus sien Naam. Tallriek Straaten un Schachvereens sünd nah hüm nöömt. 2005 wurr in Aparan en Denkmal för hüm upricht. En wiedere Denkmal hüm to Ehren gifft dat in de armeensch Hööftstadt Jerewan. Siet 2018 is sien Porträt up de armeensch Banknoot in’n Weert vun 2000 Dram afbildt.

Anspeelsysteme

Nah Petrosjan sünd eenige Varianten vun Schachanspeelen nöömt, de he inführt oder wiederentwickelt hett:

• In de Damenindischen Verteidigung 1. d2–d4 Sg8–f6 2. c2–c4 e7–e6 3. Sg1–f3 b7–b6 is dat System 4. a2–a3 nah hüm nöömt, dat sien prophylaktischen Stil entspringt.
• Königsindische Verteidigung: 1. d2–d4 Sg8–f6 2. c2–c4 g7–g6 3. Sb1–c3 Lf8–g7 4. e2–e4 d7–d6 5. Sg1–f3 0–0 6. Lf1–e2 e7–e5 7. d4–d5 – Witt slutt dat Zentrum un deiht Lc1–g5 spelen.
• Grünfeld-Indische Verteidigung: 1. d2–d4 Sg8–f6 2. c2–c4 g7–g6 3. Sb1–c3 d7–d5 4. Sg1–f3 Lf8–g7 5. Lc1–g5
• Franzööösch Verteidigung: 1. e2–e4 e7–e6 2. d2–d4 d7–d5 3. Sb1–c3 Lf8–b4 4. e4–e5 Dd8–d7

Privat

1951 hett Petrosjan de Engelschlehrerin un Översettersche Rona Jakowlewna Awineser kennen lehrt, de he in dat Johr dorup heiraadt hett. Mit hör harr he twee Söhns Michail un Wartan. Petrosjan sien Fru harr later grooten Infloot in’n sowjeetschen Schachverband. Petrosjan sülvst hett mehrfack seggt, dat he ahn de Ünnerstütten dör sien Fru, nie nich Weltmeester wurrn weer.

Literatur

• Peter Hugh Clarke: Petrosian's best games of chess 1946–63. Bell, London 1964.
• Garri Kasparow: Meine großen Vorkämpfer. Die bedeutendsten Partien der Schachweltmeister (Band 5: Tigran Petrosjan, Boris Spasski). Edition Olms, Hombrechtikon/Zürich 2006, ISBN 3-283-00474-9.
• Jerzy Konikowski, Pit Schulenburg: Tigran Petrosjan. Joachim Beyer Verlag, Eltmann 2016, ISBN 978-3-95920-031-8 (Eerstuplaag 1997).
• Alexej Suetin: Tigran Petrosjan. Die Karriere eines Schachgenies. Verlag Bock und Kübler, Berlin 1997, ISBN 3-86155-056-3.

Weblinks

Tigran Petrosjan. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Indrag in de DNB
• Biografie un Partien bi chessgames.com (engelsch)