Berlinit (Mineral)
Berlinit is en roor Mineral ut de Mineralklass vun de „Phosphaten, Arsenaten un Vanadaten“, dat in’t trigonale Kristallsystem mit de cheemschen Tosamensetten Al[PO4] kristalliseert un dormit en Aluminiumorthophosphat is. Berlinit entwickelt tomeist fesige, radialstrohlige oder köörnige bit massige Mineral-Aggregaten mit glasordigen Gleem op de Böverflachen. In reine Form is dat Mineral dörsichtig un ahn Klöör. Dör veelfacke Lichtbreken in’n Fall vun Gidderfehlers oder bi polykristalline Utbilln kann dat aver ok witt utsehn. Wenn Frömdatomen inlagert sünd kann dat Mineral ok graurosa bit hellrosa utsehn un de Transparenz lett na.
| Berlinit | |
 | |
| Cheemsch Tohopensetten |
Al[PO4] |
| Mineralklass | Phosphaten, Arsenaten, Vanadaten 8.AA.05 (na Strunz, 9. Oplaag) 38.04.02.01 (na Dana) |
| Kristallsystem | trigonal |
| Klöör | ahn Klöör, hellrosa, graurosa |
| Streekklöör | witt |
| Mohshard | 6,5 |
| Dicht (g/cm³) | 2,64 – 2,66 |
| Gleem | Glasgleem |
| Transparenz | dörsichtig bit dörschienend |
| Brook | musselig |
| Splitten | keen |
| Indruck | fesig, radialstrohligy köörnig bit massig |
| faken Kristallflachen | |
| Tweeschenbilden | |
| Kristalloptik | |
| Breektall | |
| Dubbelbreken (optisch Utrichten) |
0,008 ; eenassig positiv |
| Pleochroismus | |
| Winkel/Dispersion vun de optischen Assen |
2vz ~ |
| annere Egenschoppen | |
| Phaaswesseln | |
| Smöltpunkt | |
| cheemsch Verhollen | |
| lieke Mineralen | |
| Radioaktivität | |
| Magnetismus | |
| sünnerlich Kennteken | mitünner düüsterrode Fluoreszenz |
Etymologie un Historie ännern
Berlinit is to’n eersten mol in de Gruuv Västanå bi Näsum in de sweedschen Gemeen Bromölla opdeckt worrn. Christian Wilhelm Blomstrand hett dat Mineral 1868 eerstmols beschreven un geev em en Naam na den Professer Nils Johan Berlin (1812–1891), de in Lund un Uppsala CVhemie un Mineralogie lehrt hett.
Klassifikatschoon ännern
Na de ollen Systematik vun Strunz (8. Oplaag) weer Berlinit in dat Afdeel vun de „waterfre’en Phosphaten ahn frömme Anionen“ inordent un weer dor Deel vun de System-Tall VII/A.01. In de ne’en Systematik (9. Oplaag), de siet 2001 gellt, is dat Mineral jümmer noch in dat Afdeel vun de Phosphaten un annere, ahn wietere Anionen oder Water. De is nu aver wieter ünnerdeelt na de relativen Grött vun de Kationen. Berlinit höört dorna to de Grupp 8.AA.05.
In’n engelschen Spraakruum is vör allen de Systematik na Dana begäng, de Berlinit in de Klass vun de „Phosphaten, Arsenaten un Vanadaten“ inordent un wieter in’t Afdeel vun de waterfre’en Phosphaten un so wieter. Hier is dat Mineral Naamgever för de Berlinitgrupp mit de System-Tall 38.04.02.
Entstahn un Vörkamen ännern
Dat Mineral Berlinit entsteiht bi hoge Temperaturen in hydrothermale Lösen oder dör Metasomatoos un kummt faken in Paragenees mit Augelith un Attakolith vör. Faken is dat ok verwossen mit Scorzalith oder Trolleit. As roor Mineral is Berlinit blots an wenige Fundsteden nawiest worrn. Ruchweg twintig Fundöörd sünd bekannt[1]. Blangen sien Tyyplokalität Västanå bi Näsum is dat Mineral ok an’n Steenbrook Hålsjöberg bi Torsby to finnen. In Düütschland is Berlinit in en Basalt-Steenbrook bi Wiesau-Triebendorf in Bayern un in de Gruuv „Sauberg“ bi Ehrenfriedersdorf in Sassen funnen worrn. Wietere Fundsteden sünd över de Eer verdeelt, so as in Australien, Brasilien, op Madagaskar, in Ruanda, Rumänien, Spanien, Tschechien un in de USA.
Kristallstruktur ännern
Berlinit kristallisiert in’t trigonale Kristallsystem un billt vergliekbor mit Quarz spegelte Links- un Rechtsformen ut, wobie de Linksform mit de Ruumgrupp P3121 un de Rechtsform mit P3221 ümschreven warrt. Beide Ruumgruppen höört to de glieken Klass, mit de tweetelligen Ass parallel to [100].
För de Linksform sünd de Gidderparameters a = 4,9458 Å und c = 10,9526 Å meten worrn, för de Rechtsform a = 4.9438 Å und c = 10.9498 Å[2] bi dree Formeleenheiten op een Elementarzell.
Literatur ännern
- Helmut Schröcke, Karl-Ludwig Weiner: Mineralogie. Ein Lehrbuch auf systematischer Grundlage. de Gruyter, Berlin; New York 1981, ISBN 3-11-006823-0, S. 609-610.
- Paul Ramdohr, Hugo Strunz: Klockmanns Lehrbuch der Mineralogie. 16. Oplaag. Ferdinand Enke Verlag, 1978, ISBN 3-432-82986-8, S. 622.
Borns ännern
- ↑ Mindat – Tall Fundöörd för Berlinit
- ↑ American Mineralogist Crystal Structure Database – Berlinite (engelsch, Linksform P3121: 2007, Rechtsform P3221: 1997)
Weblenken ännern
- Mineraldatenblatt - Berlinite (engelsch, PDF 62 kB)
- Berlinite bei mindat.org (engelsch)