Evo Morales

Juan Evo Morales Ayma (* 26. Oktober 1959 in Isallawi in’n Cantón Orinoca in dat Departement Oruro, Bolivien) is vun den 22. Januar 2006 af an Präsident vun Bolivien. Bovenhen is he de Baas vun de sozialistische Partei vun Bolivien, Movimiento al Socialismo (MAS) un de Anföhrer vun de Bewegung för dat Recht vun de Koka-Buern.

Evo Morales

Evo Morales harr de Wahlen an’n 18. Dezember 2005 mit 54 % vun de Stimmen wunnen. Dat weer düüdlicher, as de Lüde sik dat dacht harrn. He is dor de eerste Indianer as Hööft vun den Staat vun Bolivien mit wurrn un hett den gröttsten Sieg bi en Wahl in Bolivien inföhrt, siet datt de Demokratie 1982 wedder inricht’ wurrn weer. Bi de Wahlen an’n 6. Dezember 2009 hett he mit 64 % vun de Stimmen noch mol düütlich höger legen, as 2005.

In’n Oktober 2009 is Morales vun de Generalversammeln vun de Vereenten Natschonen to’n "World Hero of Mother Earth" verklaart wurrn.

Jöögd un Utbildung

Morales hett siene Jöögd in dat Departamento Oruro in povere Umstänn tobröcht. Veer vun siene Bröer sünd al in junge Johren doot gahn. He stammt vun en Aymara- Familie ut de Stadt Orinoca af. Faken hett dat för em un siene Geswister bloß dreemol an’n Dag Maiszoppen geven. In de Schooltied hett Morales in en Bäckeree arbeit’ un hett Slickerkraams in’e Scholen verköfft. he is man bloß sess Johr na School gahn. An’n Wekenenn hett Morales noch in en Musikgrupp speelt un dor wat mit to verdeent. As wedder mol de ganze Aarnt verfraren weer, hett Morales sien Vadder beslaten, de Familie scholl nu na de Yungas gahn. Man dat Land dor weer to düür un so is de Familie vun dat Johr 1978 af an in de Provinz Chapare bleven. Dat is dat Zentrum vun de Coca-Bueree in Bolivien. Morales hett denn sien Wehrdeenst afleist. Dorna is he wedder in den Chapare gahn.

Sien Weg as Politiker

Morales weer togange in dat Sindicato. Dor is dat Dorpsleven in organiseert wurrn. Dor hefft se Geld in tohopenbröcht, sotoseggen en Aart vun Stüern, üm dor Scholen vun to boen, Straten un Gesundheitsstatschonen. De junge Evo is amenne to’n Dirigente (Baas) vun sien Sindicato wählt wurrn, later ok to’n Dirigente vun de neegst högere Eenheit, dat Central. Vun 1993 af an is Morales Afordenten in dat Parlament ween, toeerst för de Izquierda Unida (Vereenigte Linke). In de 1990er Johren hett he mit Frünnen dat IPSP (Politisch Instrument för de Souveränität vun de Völker) grünnt. Dat Wahlgericht hett den avers en paar Mol verbaden, dat düsse Partei bi de Wahlen mitmaken dröff. Dor hefft se den Naam MAS (Movimento al Socialismo) övernahmen vun en Partei, de dor just bi weer, sik up to lösen. So konnen se bi de Wahlen mitmaken un Morales is mit 60 % in den Wahlkreis Chapare in dat Parlament intagen. In’n November 2007 hett Morales vun de Universidad Autónoma de Santo Domingo en Ehrendokter kregen för sien Striet för betere soziale Umstän in dat Land.

Wahlen 2002

In Januar 2002 is Morales sien Sitt in’t Parlament afspraken wurrn. Dat hung tosamen mit Unroh in Sabaca gegen dat Toschannenmaken vun all Cocaplanten. Unner Umstänn hett ok de US-Bootschop dorachter steken. De Amerikaners wollen em geern ut dat Parlament rutkriegen. In’n März is klaarstellt wurrn, dat Morales sien Utsluss ut den Kongress nich mit de Verfaten övereenstimmen dö. De MAS hett denn bi de Wahlen sunnerlich up de USA un up de ehren Gesandten Manuel Rocha afsehn. Sunnerlich en Plakaat mit en bannig groot Bild vun Morales un de Upschrift: „Bolivianers: Ji hefft dat Seggen. Wer regeert? Rocha oder de Stimm vun dat Volk“ is en paar hunnertdusend Mol druckt wurrn.

En paar Dage vör de Wahlen hett de Gesandte Rocha mit den konservativen Kannedaten Jorge Quiroga an sien Siet de Wählers wohrschaurt un seggt: Wenn de Wählers Morales wählen döen, denn so geev dat vun de USA keen Geld mehr un Bolivien dröff ok up den US-Markr nix mehr verkopen. Morales is in Massen vun de Indianers up dat Altiplano wählt wurrn un siene Partei hett 20,94 % vun de Stimmen hoolt. Man Morales woll sik bi dat Billen vun de Regeerung up keen Kompromiss inlaten un so is siene Partei toeerst Mol in de Oppositschoon gahn.

De Gas-Striet (2003 – 2005)

Just so, as in Venezuela, gifft dat in Bolivien bannig veel Eerdgas. Liekers is Bolivien en utpovert un schraal Land. veel Lüde meent, dat lä dor an, datt utlannsche Unnernehmen de Rohstoffen vun Bolivien utplünnert. In de 1990er Johren harrn de Weltbank un de IWF foddert, de Afbo vun Eerdgas möss in private Hannen kamen, anners scholl dat keen Krediten un keen Weertschopshölp mehr geven. De Afbo vun Eerdgas liggt bovenhen in de Hand vun utlannsche Gastarbeiders, de dor goot för utbillt sünd, so datt de Indigenos dor rein gor nix bi verdenen könnt. Se mütt denn mit Coca-Bueree ehr Geld verdenen. Dat is en ganz olen Deel vun de boliviaansche Landweertschop. Man weil ut Coca ok Kokain maakt weern kann, sitt de USA dor achter her, datt de Anbo torüchdreiht warrt. Veel Buern meent dorüm, se weert as Verbrekers ankeken un könnt ok nich fudder vorut kamen.

Amenne steiht in dat Land en starken Antiamerikanismus. Dor hett de MAS up sett.

Toeerst hefft se foddert, de Gaskonzernen mössen en “Fodderafgaav” vun 50 % afgeven. Dor schollen de utpoverten Indianers denn ehrn Deel an den Gasafbo vun kriegen. De Konzernen, de dat gas in Bolivien afboot hefft, weern de brietsche BG-Group, de franzöösche Total, de spaansch-argentiensche Repsol YPF un de brasiliaansche Petrobras. Se hefft wohrschaut, se würrn dat Land verlaten un klagen up Trüchbetahlen vun dat ganze Geld, wat se al investeert harrn.

Mesa gifft Bott un Wahlen 2005

Vunwegen upsternaatsche MAS-Anhängers un afsparrte Staretn un demonstratschonen hett Präsident mesa an’n 6. März 2005 Bott geven. Dat Parlament hett dor avers nich mitspeelt un hett en Afgaav up Gasafbo vun 18 % beslaten. Mesa scholl blieven. Man Morales siene MAS stimm dor gegen un hett wieterhen Lawei maakt. Dor hett Mesa denn an’n 7. Juni endgüllig Bott geven. Bi de Wahlen an’n 18. Dezember 2005 hett Morales al in’n eersten Wahlgang 54 % vun de Stimmen kregen. An’n 22. Januar 2006 is he as Präsident unner Eed nahmen wurrn. Vördem hett dat indiaansche Fierstünnen geven un Morales hett kunnig maakt, nu weer dat an de Tied, um „mit 500 Johre Diskrimineern en Enn to maken“. To’n Viezpräsidenten hett Morales Álvaro García Linera beropen. Anfang Mai 2006 hett Morales wohr maakt, wat he vör de Wahlen verspraken harr un hett allens, wat mit Eerdgas un Eerdööl to kriegen hett, in den Staat siene Hannen övernahmen. He hett kunnig maakt, ok annere Twiegen vun de Weertschop schollen noch an den Staat övergeven weern. He hett sik dor ok ansett’, de Verfaten vun Bolivien to ännern. He will all Rohstoffen, de Iesenbahn un de Industrie an den Staat övergeven un will dat bitherto liberale System vun de Weertschop ummuddeln un de religion vun’n Staat afschaffen un en laizistischen Staat grünnen.

Morales mit Chompa an.

Wahlen 2009

Bi de Wahlen to’n Präsidenten an’n 6. Dezember 2009 is Evo Morales mit bi 64 % vun all Stimmen wedder wählt wurrn. Bi de Wahlen to dat Parlament an’n sülvigen Dag hett de MAS 88 vun 130 Sitten in Afordentenhuus wunnen un 26 vun 36 Sitten in’n Senaat. Dor hett Morales in beide Kamern vun dat Parlament en Mehrheit vun twee Drüddel mit.

Wahlen 2019

Nahdem he ok bi de Wahlen 2019 antreeden weer, ofschons he dat luut Verfaaten nicht mehr drüff, wurr he nochmals wählt, aber dat wurrd vermoot, dat dat dor ok Walhbedroog geeven harr. Dat geev denn düchtig Proteste in Bolivien, un, nahdem hüm ok dat Militär nich mehr stütten deen, is he an 11. November 2019 torüchtreeden un nah Mexiko in't Exil flücht.

Literatur

• Ulrich Goedeking: „Die Macht politischer Diskurse: Indigene Bewegung, lokale Proteste und die Politik indigener Führungspersönlichkeiten in Bolivien“ in: INDIANA 17/18 (2000/2001), 83-104 online
• Muruchi Poma: Evo Morales. Die Biografie. Militzke Verlag, März 2007
• Katharina Müller: Hohe Erwartungen an Evo Morales. Eine Reportage aus Bolivien drei Monate nach der Wahl. In: analyse & kritik Nr. 504, 17. März 2006
• Johannes Winter (2006): Bolivien – Armut schweißt zusammen. Ansätze für ein interkulturelles Zusammenleben jenseits aller Fragmentierung. In: eins – Entwicklungspolitik Information Nord-Süd, H. 11-12 (Juni), S. 42-45, 2006.
• Johannes Winter u. Andre Schamansky: Sind die Andenstaaten unregierbar? Ursachen der politischen Krise in Bolivien, Ekuador und Peru. In: Zeitschrift Entwicklungspolitik Nr. 14, Jg. 2005, Siet 30–34.
• Rafael Sevilla u. Ariel Benavides: Bolivien – das verkannte Land? Horlemann, Bad Honnef 2001.
• Simón Ramírez Voltaire: Pauke und Trompete. Ein ungleiches Paar hat alten Strukturen in Bolivien den Kampf angesagt. In: blätter des informationszentrum 3.Welt (iz3w), Nr. 292/2006.
• Der Hass auf den Westen: Wie sich die armen Völker gegen den wirtschaftlichen Weltkrieg wehren vun Jean Ziegler (Autor), Hainer Kober (Översetter), 1. Sept. 2009

Weblenken

Evo Morales. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Evo Morales' Homepage (verswcheden Spraken, ok düütsch)
• Interview (engelsch)
• Interview (franzöösch)
• Dossier - Bolivien im Umbruch
• Rede vor der UNO-Vollversammlung (Video, spaansch), 19. September 2006, 14:14 Min.