Lennie Tristano

Leonard Joseph „Lennie“ Tristano (* 19. März 1919 in Chicago, Illinois; † 18. November 1978 in New York) weer en US-amerikaansch Jazzmusiker, Pianist un Multiinstrumentalist, Arrangeur, Komponist un Musikpädagoog. He wurrn den Stilrichten Bebop, Cool Jazz un Modal Jazz bit to de Vörwegnahm vun den klassischen Free Jazz vun de 1960er Johren toordnet.

Leven

Tristano weer dat tweete vun veer Kinner vun italieensch Inwannerer. He harr all as Veerjohriger mit dat Klaveerspelen anfungen, anfangs ünnerricht vun sien Moder, de nebenberoplich Opernssingerin un Pianistin weer. As Folg vun de grasseeren Spaansch Gripp kunn he nich goot kieken un mit teihn Johren weer he völlig blind. 1928 bit 1938 hett he in Chicago en School för Blinde besöcht, wo he buterdem Musiktheorie, Cello, Klarinette un Tenorsaxophon lehrn dee, un dornah bit to sien Afsluss 1943 dat American Conservatory of Music, mit en vörwegend klassisch Utbillen – vör allen hett he sück dor mit Bach befaat. Nebenbi speel he in Chicago Jazz un fung nah sien Afsluss an to ünnerichten. To sien eerst Schölers tellen Lee Konitz un de Komponist Bill Russo.

1946 is he nah New York trucken un hett eegen Combos grünnd (Trio bis Sextett), to de insbesünnere de Gitarrist Billy Bauer un de Tenorsaxophonist Warne Marsh (de bi hüm af 1948 studeeren dee) hörrn deen, En wieder wichtig Mitspeler weer de Oltsaxophonist Lee Konitz ut dat Claude Thornhill Orchestra, de dormals ok bi Gil Evans un Miles Davis mitspelen deen. Buterdem speel he mit Musikern as Charlie Parker un Dizzy Gillespie. He kreeg so völ Upmarksomkeit, dat he vun den Metronome 1947 to’n Musiker vun dat Johr wählt wurr (de Metronome-Journalist Barry Ulanov weer een vun sien iefergsten Förspreker). Tristano is mit sien Grupp in disse Tiet neben Evans un Davis mit Gerry Mulligan, John Lewis en vun de wesentlich Paddmaaker vun den ut den Bebop aftwieegen Cool Jazz. To sien markant Stücken tellen de in’ Mai 1949 inspeelten Improvisatschonen Digression un Intuition up dat Album Crosscurrents mit Konitz, Marsh, Bauer, Arnold Fishkin (b), Harold Granowsky un Denzil Best (beid dr); den Stellenwert vun twee wiedere inspeelt Stücken mit free Improvisatschonen hett Produzent Pete Rugolo nich erkannt (de Upnahmen keemen nich in’t Archiv).

De Stil vun Tristano is besünners wegen sien Aart interessant, bit to dree unafhängig Taktaarten to spelen un innanner to verweeven. 1951 hett he in New York en Jazzschool grünnd, de eerste vun hör Aart, bi de ünner annern sien Schölers Bauer, Konitz, Marsh un de Pianist Sal Mosca ünnerrichten deen. 1955 entstunnen de legendären Titel Requiem, Line Up un Turkish Mambo as ok Live-Upnahmen mit Lee Konitz, de denn up sien Debütalbum Lennie Tristano up Atlantic rutbrocht wurrn sünd.

Sessions un Upnahmen wurrn bi Tristano af 1956 selten. He konzentreer sück up dat Ünnerrichten un is blots af un to in dat „Half Note“ uptreeden. Up Descent into the Maelstrom hett he sien Experimente mit Overdubs-Techniken fortsett. 1965 tour Tristano een Mal dör Europa, 1968 harr he sien letzten apenlichen Upträe in den USA. Bit to sien Dood 1978 hett he aber wieder Ünnerricht geven.

Twee vun de Kinner vun Lennie Tristan ut sien tweet Ehe mit Carol Miller, de Slagtüüchspelerin Carol Tristano un de Gitarrist Bud Tristano, pleegen sien musikalisch Arv.

Tristano-School vun de fröhen Modern Jazz

Tristano hett tonächst bi sück to Huus ünnerricht un hett later en School in de 317 East 32^nd Street, New York apen maakt. 1956 hett he de School dichtmaakt un vun Long Island ut ünnerricht.

Sien Methoden harrn as Inholt de Utnannersetten mit den Barock, insbesünnere mit Johann Sebastian Bach. As Vörbiller in’ Jazz gellen Louis Armstrong, Earl Hines, Roy Eldridge, Lester Young, Charlie Christian, Charlie Parker un Bud Powell. De Soli vun disse (in’ Grunn bannig begrenzt) Utwahl vun Musikern wurrn vun Upnahmen transkribeert un nahsungen, later nahspeelt. Wichtig is generell, dat tonächst de Basis gründlich afdeckt wurr: Bevör sück de Studenten mit dat Instrument befaaten deen, mussen se nich blots all singen können, sondern ok stuur grundleggend rhythmische as ok polyrhythmische Übungen beherrschen. Doruphen hemm se de Stücke in all Toonarten lehrt, sowohl in Dur as ok in Moll un hemm sück detailleert mit de Harmonien un Strukturen vun en jeden Akkord befaat. Letztendlich betekent Tristano aber de Melodie as wichtigst Element vun de Musik un de Improvisatschoon.

En wieder musikalisch Merkmal vun sien Lehre regel wietgahnd de Rull vun de Rhythmusgrupp in de Band; Slagtüüchspeler un Bassist weern eenig blots „timekeeper“, se hemm för en stabil Grundlaag sörgt, de den Solisten hör waghalsigen Verschuuven un harmonisch Utflüüg erlooven dee. Faken wurrn de Tristano-Bands wegen disse Gepflogenheit bi Publikum un Kritikern as to wenig interaktiv un dynamisch empfunnen. Wegen disse as beherrscht, ünnerköhlt un intellektuell empfunnen Speelwies entstunn ok der Begreep Cool Jazz.

Regelmatig funnen in de Tristano-School Sessions statt. Tristano geev tallriek Konzerte tosommen mit sien best Studenten; ok Studioupnahmen wurrn maakt. Dorbi wurrn de inöövt Kompositschonen, faken komplizeert Melodieliens över bekannte Standards, upführt un upnommen, ok Inventschonen vun Bach (in dat Duo Marsh/Konitz) hörrn to dat Programm. För völ vun sien Schöler, dorünner Lee Konitz, Billy Bauer, Peter Ind, Lloyd Lifton, Warne Marsh weer Lennie Tristano nich blots Mentor, sonnern en Aart Vaderfigur un „Rundum-Vörbild“. Eenig Studenten hemm johrelang bi hüm studeert, insbesünnere Warne Marsh kunn sück – wenn överhoopt – över lang Tiet vun sien Lehrer lösen. Wiedere Tristano-Schöler weern Bill Russo, Connie Crothers, Lenny Popkin, Sal Mosca, Sheila Jordan, Bill Evans, Fran Canisius, Betty Scott, Souren Baronian, Jeff Morton, Willie Dennis, Don Ferrara, Dave Liebman, Alan Broadbent un Rockgitarrist Joe Satriani.

Ebenfalls typisch för Lennie Tristano un sien Anhänger weer dat Bewusstmaaken vun musikabler Achtergründe un Randberieken vun de Musik. De Kring hett sück mit de Psychoanalyse, to’n Bispeel mit Wetenschapler as Sigmund Freud un Wilhelm Reich befaat. Dat wurr över dat Inflooten vun Empfindungen in de Musik diskuteert. Tristano weer gegen jeden Kommerz, hett up Veranstalter un Cafébesitter schullen, de de Künstler utbeuten dee un hör dwungen, sück entweder musikalisch antopassen oder to „verhungern“ („…either conform, comercially, or starve.“). Sien Meenen nah drüff kien Kunstform dör de Forderungen vun de Sellschap in hör free Entfaltung hinnert wurrn.

Rezeptschoon

Mögelkerwies seech Lennie Tristano sien Methood as en „witt“ Herangahnswies an den Jazz. Besünners andahn weer he vun europääsch Komponisten (Johann Sebastian Bach oder Bela Bartók). Sien överwegend Repertoire enthull meest kien Blues, aber völ Stücke vun witt Musikern as George Gershwin, Jerome Kern un Cole Porter. De Tristano- Schöler Warne Marsh hett sück faken to de Diskrimineeren vun witt Musikern in’ Jazz ütert, de he ständig erfohren muss. Völ hemm in de Tiet de Meenen vertreeden, dat Witte nich in de Laag weern, Jazz to verstahn un to spelen. Relativ selten keem dat to en Tosommenspeel tüschen Tristano-Anhängern un afroamerikaaich Musikern. Eenige Afroamerikaner, to’n Bispeel Charlie Parker un Max Roach, hemm aber liekers hör Bewunderung för den Stil vun Tristano utdrückt un keemen gelegentlich ok bi Sessions in de sien School.

En grooten Infloot hett Tristano aber up Charles Mingus utöövt, de in sien Jazzworkshops (af 1953) mit völTristano-Schölern (as Teo Macero, John LaPorta) tosommenspeelt un in sien Proov- un Improvisatschoonspraxis völ vun hüm lehrt hett. Mingus sülvst studeer Anfang vun de 1950er Johren bi Tristano.

Sien fröhe Inspeelungen I Can’t Get Started With You (1946) wurrn in de Wirelist The Wire’s “100 Records That Set the World on Fire (While No One Was Listening)” upnommen.

Ehrungen

1979 wurr he in de Down Beat Jazz Hall of Fame wählt. Lennie Tristano wurr 2002 in de Big Band and Jazz Hall of Fame upnommen un is ok in de American Jazz Hall of Fame upnommen wurrn. 2015 wurr he in de billboard Jazz Hall of Fame inschreeven.

Diskografie

Intuition (1946–52; Box 4 CD + Booklet 40 S.(en), compil. 2003 Proper/mcps)
Live in New York (1949; with Lee Konitz, Warne Marsh, Billy Bauer u. a., compil. 2004 by Jazz Door)
Crosscurrents, Capitol 1949 (as Album eerst 1972)
Descent into the Maelstrom, Inner City 1952
Lennie Tristano (Atlantic, 1956)

Sammlung

The Complete Atlantic Recordings of Lennie Tristano, Lee Konitz & Warne Marsh (1955-58) – (Mosaic - 1997) – 10 LPs oder 6 CDs – Lennie Tristano p mit Lee Konitz, Gene Ramey, Art Taylor, Peter Ind, Jeff Morton dm - Lee Konitz as mit Sal Mosca, Peter Ind, Dick Scott dm, Billy Bauer, Arnold Fishkind b, Jimmy Rowles, Leroy Vinnegar, Shelly Manne, Don Ferrara - Lee Konitz & Warne Marsh ts mit Sal Mosca, Billy Bauer, Oscar Pettiford, Kenny Clarke, Ronnie Ball p - Warne Marsh mit Ronnie Ball, Paul Chambers, Philly Joe Jones, Paul Motian

Literatur

Peter Ind: Jazz Visions – Lennie Tristano and His Legacy. Equinox, London 2005.
Eunmi Shim: Lennie Tristano: His Life in Music. University of Michigan Press, Ann Arbor 2007, ISBN 0-472-11346-1