Michael Praetorius

Michael Praetorius, eegentlich Michael Schultheiß (* 15. Februar 1571^[1] in Creuzburg bi Eisenach; † 15. Februar 1621 in Wulfenbüttel) weer en düütsch Komponist, Organist, Hoffkapellmeister un Gelehrter in Övergang vun de Renaissance- to de Barocktiet.

Leven

Praetorius weer de Söhn vun den lutherschen Pastor Michael Schulteis, de en Schöler vun Johann Walter weer. Nah Schooljohren in Torgau un Zerbst fung in Frankfort (Oder) ünner de Obhut vun sien beid öllere Bröers, de dor en Pastorenstäe harrn, en Studium vun de Theologie un Philosophie ahn. Ahn bit dorhen geregelten Musikünnerricht harrt de hemm, övernehm he 1587 dat Organistenamt an de dortig Marienkark. 1589 hett he de Stäe aber woll weer upgeven; siet 1592/93 befunn he sück nah eegen Tüügnis in Wulfenbüttel, wo he bald dorup in den Deenst vun den Hartog Heinrich Julius von Brunswieck-Wulfenbüttel treden dee. He wurr Liddmaat vun de sien Hoffkapell, toeerst as Organist, siet 1604 as Kapellmeister. Sien eerste Kompositschonen stammen ut de Tiet um 1602/03. Hör Verapenlichung speegelt in eerster Lien de Musikpleeg an den Hoff to Gröningen weer, enthollt aber ok Kompositschonen, de Praetorius 1603 während den Rieksdag in Regensburg upführt harr. All de Motetten vun disse Sammlung wiesen hüm as en Komponist, de as en vun de eersten in Düütschland, vun de in de neeere italieensch Musik entwickelten upföhrenspraktischen Mögelkeiten Gebruuk maken de. 1603 hett Praetorius Anna Lakemache heiraadt, de ut en old Halberstädter Raatsgeschlecht stamm.^[2]

Tegenöver disse doch bannig „modern“ Stücken sluuten sück Warken vun de middlere Schaffenstiet, de negen Deelen vun de „Musae Sioniae“ (1605–10) as ok de 1611 verapenlicht Sammlungen vun liturgisch Gebruuksmusik (ünner annern Messen, Hymnen, Magnificatsatzen), eng an de düütsch Traditschoon vun de protestantisch Choralbearbeitung an. Dormit folg Praetorius de Upforderung vun en Krink vun orthodoxen Lutheraner um de Hartogin, de in Afwesenheit vun dat Hartog dat Regiment in’t Hatogdom harr. Anstäe vun Hoffmusik hett man vun Praetorius nu in eerst Lien Musik för den allgemeenen Gebruuk in Karken un Schoolen verwacht.

As de Hartog 1613 starven dee, bleev Praetorius woll nominell in‘ Deenst vun de sien Nahfolger, Hartog Friedrich Ulrich von Brunswiek-Wulfenbüttel, weer aber all während dat Truurjohr an den Hoff vun den Kurfürsten Johann Georg I. vun Sassen in Dresden tätig un is dornah as Baas vun Festmusiken in grooten Stil ünner annern in Naumburg, Halle, Brunswiek, Halberstadt, Kassel un Darmstadt uptreden. De för Solosinger, Chor un Instrumente besett Kompositschonen, de he för disse Anlässe schafft hett, billen de Hööchpunkt vun sien künstlerisch Schaffen. To Beginn vun dat 17. Johrhunnert weer Praetorius de bedüüdenst Anwalt vun de ut Italien kommend konzerteerenden Stil in Düütschland. Den Dresdner Hoff, an de siet 1615 ok Heinrich Schütz warken dee, bleev he as „Kapellmeister von Haus aus“ bit to sien Dood verbunnen.

Nahwelt

För de Nahwelt is Praetorius vör allen as Musikschriftsteller un Theoretiker in Erinnerung bleeven. Sien Syntagma Musicum (dree Deelen tüschen 1615 un 1619) is en vun de wichtigst Borns för de Musik vun de Epochenwennen vun dat 16. to’n 17. Johrhunnert. Dat enthollt in sein latiensch eerst Deel en theologisch-politisch Grundlegung un Rechtfertigung vun de Musik. De beid folgend Deelen sünd – to’n gröttsten Deel in düütsch Spraak – de musikalisch Praxis gewidmet: de Beschrieven vun old un nee Instrumente (De Organographia) un de Verkloren vun Problemen vun de musikalisch Terminologie as ok vun de Kompositschoons- un Upführenspraxis vun sien Tiet.

Up Grund vun sien Verdeensten wurr de Musikpries vun dat Land Neddersassen nah Michael Praetorius nömmt.

Warken

Titelblatt zu Musae Sioniae Ander Theil, Jena 1607

Breefmark mit Stimmgabel vör den Notentext vun dat Leed In dulci jubilo ut Praetorius sien Sammelwark Musae Sioniae

He hett en grooten Tahl an wertvull Karkenkompositschonen (Messen, Motetten, Hymnen, Karkenleeder etc.), aber ok weltlich Danzen as ok musikwetenschaplich Schriften achterlaaten. Sien bedüüdenst Wark, dat Syntagma musicum (Bd. 1, Wittenberg/ Wulfenbüttel 1615; Bd. 2 u. 3, Wulfenbüttel 1619; Ndr. Kassel 1958–59) gellt hüüd as wichtigst Born to Upführenspraxis vun de düütsch Musik in den Fröhbarock. De dreebandig Afhandlung beschrifft detailliert de tietgenössisch musikalisch Praxis un all Musikinstrumente, de domols in Gebruuk weern

In sien 1244 Leedbearbeitungen umfaatend Sammelwark Musae Sioniae geev he siet 1605 dat musikalisch Arv vun de Reformation an sien Tiet wieder. De modern Gesamtutgaav vun sien Kompositionen umfaat 20 Banden nevst Registerband.

Sien anseggt Sammlung vun weltlich Danzen hett Praetorius ünner den Titel Terpsichore verapenlicht, de Naam vun de greeksch Muse vun den Danz. Allgemeen is Michael Praetorius vör allen dör sien veerstimmig Satz vun dat Wiehnachtsleed Es ist ein Ros entsprungen bekannt.

In dat hüdig Evangelisch Gesangbook staht folgende vun sien Warken:

Satz to Den die Hirten lobeten sehre (Quem pastores laudavere) (EG 29)
Satz to Es ist ein Ros entsprungen (EG 30)
Satz to Der Morgenstern ist aufgedrungen (EG 69)
Text to Wir danken dir, Herr Jesu Christ (EG 121)
Kanon Jubilate Deo (EG 181.7)
Melodie to Mein Seel, o Herr, muß loben dich (EG 308)
Melodie to O gläubig Herz, gebenedei (EG 318)
Melodie to Mein erst Gefühl sei Preis und Dank (EG 451)

Wiedere Informatschonen

Literatur

Lars Ulrich Abraham: Der Generalbass im Schaffen des Michael Praetorius. Berlin 1961.
Vörlaag:ADB
Wilibald Gurlitt: Michael Praetorius. Leipzig 1915.
Arno Forchert: Das Spätwerk des Michael Praetorius. Berlin 1959.
Claus-Eduard Hecker: Praetorius, Michael. In: Horst-Rüdiger Jarck, Dieter Lent et al. (Hrsg.): Braunschweigisches Biographisches Lexikon: 8. bis 18. Jahrhundert. Appelhans Verlag, Brunswiek 2006, S. 564 f.
Vörlaag:NDB
Siegfried Vogelsänger: Michael Praetorius – Diener vieler Herren. Alano, Aken 1991, ISBN 3-89399-122-0.
Siegfried Vogelsänger: Michael Praetorius – Hofkapellmeister und Komponist zwischen Renaissance und Barock. Möseler, Wulfenbüttel 2008, ISBN 978-3-7877-3043-8.
Die kleine Enzyklopädie. Encyclios, Zürich 1950, Band 2, S. 395

Enkeld Nahwiesen

↑ Praetorius sien Gebortsjohr geiht, entgegen anner Angaven, ut de Druck vun de Liekenpredigt hervör un wurrd stütt dör en Porträt ut dat Johr 1606 mit de Ünnerschrift „Ao. aetat. XXXV.“
↑ http://www.bautz.de/

Weblenken

Michael Praetorius. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

[1] Praetorius sien Gebortsjohr geiht, entgegen anner Angaven, ut de Druck vun de Liekenpredigt hervör un wurrd stütt dör en Porträt ut dat Johr 1606 mit de Ünnerschrift „Ao. aetat. XXXV.“

[2] ttp://www.bautz.de/

[1]

[2]