Pier Gerlofs Donia

Pier Gerlofs Donia (* üm 1480 rüm; † 28. Oktober 1520) weer en Strieder för Freesland siene Freeheit. Bekannt wurrn is he unner sien freeschen Ökelnaam Grutte Pier (Grote Pier). Um sien Gestalt rüm sünd so veel Döntjes un Legennen vertellt wurrn, dat een meist gor nich weten kann, wecke Geschichten würklich passeert sünd un wecke nich.

En Bild mit Grote Pier in'e Midden.

Leven un Geschicht

Mehr oder minner steiht fast, dat Pier in Kimswert boren is, in de 2. Hälft vun dat 15. Johrhunnert, so üm 1480 rüm. He weer de Söhn vun Gerlof Piers Donia un Fokel Sybrants Bongma un hett süms Rintsje Syrtsema heiraat. De beiden hefft 1506 en Söhn kregen, dat weer Gerlof Piers Donia. Rintsje Syrtsema is 1515 storven.

1498 keem Freesland unner de Hand vun Albrecht vun Sassen. Vunwegen dat he de Problemen in dat Land anpacken woll, hool he Suldaten na Freesland. Man he keem nich togange un so greep de Kaiser Maximilian I. vun dat Hillge Röömsche Riek in. He stüür den Greven vun Holland dorhen. Unner annern hett de denn Starum innahmen un besett.

Pier Donia weer in düsse Johren Buer in Kimswert. Man sien Hoff, de Osinga State, weer 1515 vun de sassischen Suldaten afbrennt. Dat warrt seggt, dat dor denn ok siene Fro bi an'e Siet maakt wurrn is. Vunwegen düsse Sake is he to en deegten Strieder gegen de sassischen un hollannschen Besetters wurrn. Unner sien Leit hett en Kaperflott unner den Naam „Swarte Heap“ vun Makkum un Warkum ut up de Südersee (hüdigendags: Iesselmeer) opereert.

An Piet sünd en resenhaftig Gestalt un böverminschliche Kräft toschreven wurrn. Vun em schall ok de Snack kamen: „Bûter, brea en griene tsiis, wa’t dat net sizze kin is gjin oprjochte Fries“ („Botter, Broot un grönen Kees, wen dat nich seggen kann, is keen uprechten Frees“). He schall düssen Snack as Schibboleth bruukt hebben, wenn he Scheep upbringen dö. Seefohrers, de dat nich seggen konnen, weern denn ja keen Fresen. He hett jem kielholen laten un jem ehre Scheepe utplünnert.

Legennen

Na de Legenn hefft Pier un siene Mannslüde de Büüt vun de utplünnerten Scheepe na den Hartog Karl vun Geldern bröcht. He harr jem Hölp toseggt in den Striet gegen de Hollänners. Man as dat 1517 so utseeg, dat Karl süms de Macht in Freesland an sik rieten woll, dor hett Pier een bi wegkregen un he wenn sik vun den Striet af. De lesten Johren hett he in Snits wahnt. Dor is he ok in sien Bett an'n 28. Oktober 1520 storven. Begraven is he in de Grote Kark vun Snits.

De Legenn vertellt dor ok vun, dat siene Kinner vun de Sassen ümbröcht wurrn sünd. Man dat schall doch wohrschienlich ween, dat sien Söhn Gerlof Piers de Sake överleevt hett un dat Kinnskinner vun em noch bit up den hüdigen Dag in de Nedderlannen un in de USA leven doot. Siene Dochter ehr Dood is ok an'n en later Datum uptekent wurrn.

Standbild vun Grutte Pier in Kimswert

In dat Zentrum vun sien Heimatdörp Kimswert steiht en Standbild vun Pier Donia. Anne Woudwijk hett dat maakt.

Grutte Pier in Sacks un Spröök

• "De biezem yn'e mêst," sei Grutte Pier "wy sille de Sudersee skjinfeie". („De Bessen in'n Mast,“ seggt Grote Pier, „wi weert de Südersee utfegen“.
• Bûter, brea en griene tsiis, wa't dat net sizze kin is gjin oprjochte Fries" (Kiek boven).

Dat Sweert vun Grote Pier

Grote Pier schall ok in Feldslachten de Böverhand harrt hebben vunwegen en unbannig groot Sweert. Dat Slachtsweert ut Stahl weer 2,15 Meter lang un hett goot 6 Kilo wagen. So, as dat vertellt warrt, konn he mit dat Sweert de Hööften vun en ganze Reeg vun Fienden togliek afneihn. Dat Sweert, wat em tohöört hebben schall, is hüdigendags (2008) utstellt in dat Frysk Museum in Ljouwert. Man ok in sien Geboortsplatz Kimswert hangt in de Harbarg De Greate Pier dat „eenzige wohre Sweert vun Grote Pier“. Sien Helm warrt bewohrt in dat Raathuus vun Snits.

Borns un Literatur

• Petrus Thaborita, Fryske skiedniskriuwer.
• Jacob Kalma, Grote Pier Van Kimswerd, ed. de Tille (1970), ISBN 90-70010-13-5.