2001: A Space Odyssey

2001: A Space Odyssey (op plattdüütsch so veel as 2001: En Weltruum-Odyssee, dt. Titel: 2001: Odyssee im Weltraum) is en Science-Fiction-Film ut dat Johr 1968, de op de Kortgeschicht The Sentinel vun Arthur C. Clarke baseert. Anfangs schüll de Film den Titel Journey Beyond the Stars (op platt: „Reis achter de Steerns“) kriegen. De Film weer vun Stanley Kubrick in England dreiht. Kubrick weer bi den Film Speelbaas un Produzent un hett tosamen mit Clark ok dat Dreihbook entwickelt. Ut de Tosamenarbeit is ok Clark sien Roman 2001 entstahn. Clarke sülvst beschrifft, dat de Arbeit an de beiden Warken (Dreihbook un Roman) miteneen verknütt weer. De Roman is in enkelte Szenen ’n beten anners un allgemeen düütlich utföhrlicher. De Film harr groten Influss op de Filmhistorie.

Filmdaten
Plattdüütsch Titel:	—
Originaltitel:	2001: A Space Odyssey
Düütsch Titel:	2001: Odyssee im Weltraum
Produkschoonsland:	Grootbritannien USA Frankriek
Johr vun’t Rutkamen:	1968
Läng:	143 Min. Minuten
Originalspraak:	Engelsch
Öllersfreegaav in Düütschland:	FSK 12
Filmkru
Speelbaas:	Stanley Kubrick
Dreihbook:	Stanley Kubrick Arthur C. Clarke
Produkschoon:	Stanley Kubrick
Musik:	György Ligeti Richard Strauss Johann Strauß
Kamera:	Geoffrey Unsworth
Snitt:	Ray Lovejoy
Szenenbild:	Ernest Archer Harry Lange Anthony Masters
Kledaasch:	Hardy Amies
Dorstellers
Keir Dullea: Dr. David Bowman Gary Lockwood: Dr. Frank Poole William Sylvester: Dr. Heywood R. Floyd Douglas Rain: Stimm vun HAL 9000 Robert Beatty: Dr. Ralph Halvorsen Leonard Rossiter: Dr. Andrei Smyslov Margaret Tyzack: Elena Sean Sullivan: Dr. Bill Michaels

Inholt

De Film fangt mit en Musiksequenz ut Atmosphères vun György Ligeti to en vullstännig swart Bild an, de dree Minuuten duert un bi Feernsehutstrahlen tomeist weglaten warrt. De eerste, wat de Tokieker sütt is dat Logo vun de Produkschoonsfirma Metro-Goldwyn-Mayer. In de Szeen dorna sütt een den Maand, de Eer un de Sünn in Konjunkschoon. De Sünn geiht jüst op un de Vörspann warrt inblennt. Dorto is Musik ut Also sprach Zarathustra vun Richard Strauss to hören. De Rest vun den Film kann in veer Akten indeelt warrn, de mit Utnahm vun’n tweeten Akt to Anfang mit en Twüschentitel ankünnigt warrt.

The Dawn of Man

In de düütschen Faten heet disse Deel Aufbrauch der Menschheit. En Koppel vun Vörminschen in de afrikaanschen Savanne warrt in jemehrn Alldag wiest, de vun Gefahr un Noot prägt is: En Leopard ritt een Liddmaat vun de Grupp, Liddmaten vun en annere Sipp versöökt, jem jemehr Watersteed wegtonehmen. Een Morgen waakt de Vörmischen blangen een swarten Monolithen op, de op de Eer bröcht weer, ahn dat se dat markt hebbt. Wat de Monolith bedüüt, un wat sien Sinn is, warrt nich kloor. Liekers löst he en Ännern in dat Bewusstwesen bi de Vörminschen ut. Sien Funkschoon warrt later klorer, as een vun de Vörminschen op de Idee kummt, en Knaken as Warktüüch oder Wapen to nütten. Ok in disse Szeen is wedder Also sprach Zarathustra to hören.

In de nächsten Szeen hett sik dat Leven vun de Vörminschen bannig ännert. Mit dat Doodmaken vun en Tapir is de Minsch to’n Jäger worrn. Nu leevt he nich mehr mit de Beester, man vun jem. As dat wedder to en Striet mit en annere Sipp kamen deit, warrt jemehr Anföhrer mit den Knaken as Wapen doodslahn. In sien Triumph sleudert de ne’e Homo faber sien Warktüüch in’n Himmel. De Flaag warrt vun de Kamera verfolgt.

Tycho Magnetic Anomaly-1

Disse Deel heet in de düütschen Faten Mondstation Clavius. Künstlerisch faken ziteert is de Bildsnitt – een vun de beropensten Match Cuts vun de Filmhistorie – warrt dat primitive Knakenwarktüüch in en technologisch modernen Satellit överblennt. Siet de Oortiet in den eersten Akt sünd Johrdusende vergahn. Man schrifft dat Johr 1999, verschedene Staelliten teht jemehr Gravitatschoonsbahnen üm de Eer. De meisten wiest verschedene Flaggen, de jem to de Staaten op de Eer toorden doot. En Ruumschipp as’n Piel flüggt op’n grote, Ruumstation to, de as’n Rad utsütt un noch utboet warrt. Dorop is en Schrifttog un dat Logo vun de Flaagsellschop PanAmerican. De Ruumfähr sweevt to de Musik vun den Walzer An der schönen blauen Donau in de Naav vun dat resenhafte roteeren Rad.

An Boord is alleen de Ruumfohrtfunkschonäär Dr. Heywood Floyd. He will vun de Ruumstatschoon mit en annere Fähr na de Maandstaschoon Clavius wieterreisen. Op de Ruumstatschoon dröpt he sik mit’n Grupp vun sowjetische Wetenschopplers. Dat gifft en Gerücht, dat en Epidemie op Clavius utbroken wesen schall, wat de Grund för en Narichtensparr is. Op Nafragen vun de Sowjets, antert Floyd fründlich, gifft jem aver liekers keen Utkunft. He reist wieter na’n Maand.

As Floyd dor ankamen deit, wüllt de Wetenschopplers em wat wiesen, wat in’n Maandkrater Tycho utgraavt worrn is. Mit en Maandfähr fleegt se dorhen: In en Gruuv steiht en Monolith, as he in de Ingangssquenz al wiest worrn is. De Monolith is veer Millionen Johr oolt, afsluut swart un tüügt en stark magneetsch Feld. Allns düüt dorop hen, dat de Steen nich vun de Eer is. As de Vörminschen in den eersten Akt röhrt ok de Wetenschopplers den Monolithen an. As de Sünn över de Gruuv opgeiht un ehr Licht op den Steen strahlt, fangt de Monolith an, en elektromagneetsch Signal in Richt na Jupiter to sennen, dat över de Kommunikatschoonsanlaag vun de Wetenschopplers gresig luut to hören is.

Jupiter Mission 18 Months Later

In de düütschen Faten hett de Akt Die Reise zum Jupiter. 18 Maanden later, in’t Johr 2001, hebbt de USA den Bo vun en Ruumschipp mit den Naam Discovery afslaten un schickt Lüüd na’n Jupiter. Offiziell schüllt de dor wetenschoppliche Forschen maken. An Boord sünd de Astronauten Dave Bowman un sien Vertreder Frank Poole. Dree Forschers sünd in’n Duerslaap in Slaapkamern ünnerbröcht. Un denn is dor noch de Superreekner HAL 9000, de mit en künstliche Persönlichkeit programmeert worrn is un dat Ruumschipp mit all sien Vörgäng automaatsch stüert. HAL 9000 weet as eenzigen, worüm dat bi de Misschoon wohrhaftig geiht, neemlich de Sporen in Tosamenhang mit den Monolithen wieter to verfolgen.

De Reekner ut de 9000er Reeg sünd de technischen Hööchpunkten vun de Reeknertechnik un gellt as afsluut perfekt. Keen 9000er-Reekner hett je en Fehler maakt oder unklore Anwiesen geven. Een Dag seggt HAL 9000 en Fehler in en Bodeel an Boord vörut, de dorophen uttuuscht warrt. Denn wiest sik aver, dat mit de Eenheit gor nix verkehrt is. Ünner en Vörwand teht sik Poole un Bowman in en Reparaturgondel torüch, so dat de Reekner jem nich hören kann. Se beraat doröver HAL aftoschalten, vun wegen dat he en Fehler maakt hett un man sik nich mehr op em verlatehn kann. Man, över Kameras sütt HAL de Lippenbewegen vun de beiden un entwickelt nu en Egenleven, vun wegen dat he de Misschoon in Gefohr sütt, wenn he afschalt warrt.

Kort dorna boet Poole dat hele Bodeel wedder in. Dorto mutt he mit de Gondel na buten an’t Schipp, wobi dat to en Unfall kummt, den HAL 9000 veroorsaakt hett. Poole kummt dorbi üm. Bowman versöcht sien Kolleeg mit en tweete Gondel to bargen. As he mit de Liek vun Poole wedder torüch kummt, sparrt HAL em aver ut. Gliektietig hett HAL de Överlevenssystemen vun de dree Slaapkamern afschalt, un maakt so ok de annern dree Kollegen an de Siet. Bowman kann sik över en Nootluuk torüch in’t Schipp redden un HAL sien högere Funkschonen afschalten. De Reekner snackt dorbi de hele Tiet op em in un versöcht em dorvun aftobringen.

Man kriggt den Indruck, dat de Reekner wohrhaftig Geföhlen hett un Deelen vun sien Entwickeln an em vörbiteht, analog dorto, wenn bi’n Minsch dat Leven noch mol an em vörbitütt. Bowman dorgegen wiest in dissen Moment keen Geföhl. As HAL afschalt is, warrt vörtietig en geheeme Videonaricht afspeelt. Dorin vertellt de Mischoonsbass Floyd vun den sünnerboren Fund op’n Maand un dat de Mischoon in Wohrheit dorüm geiht, na frömd Leven to söken.

Jupiter and Beyond the Infinite

Disse Akt heet in de düütschen Faten Jupiter und dahinter die Unendlichkeit. As Bowman mit de Discovery bi’n Jupiter ankummt, sweevt dor en wieteren Monolithen dör’t Weltall. Bowman stiggt in en Ruumgondel, üm em to ünnersöken un kummt na en spektakulären sünnerboren Flaag an en Oort, de nich bekannt is.

De Tokieker warrt toeerst in en psychedelische Sequenz vön Klören sotoseggen rintogen, de sik afwesselt mit Biller vun de Eer, vun’n Weltruum un vun Bowman sien Oog. Disse Biller sünd tomeist in verkehrte Klören dorstellt. Dorna sütt man en leddige Kamerflucht, de dör ehrn Footbodden ut lüchten Platten en futuristischen Indruck maakt, togliek aver in’n Barock-Stil inricht is. Midden in den surrealistischen Ruum steiht de Ruumgondel vun Bowman. Ut de Gondel rut sütt sik Bowman sülvst, wat öller in sien Ruumantog in’n Ruum stahn.

De Kamera wiest nu de Perspektive vun den tweeten Bowman un de Gondel is verswunnen. Bowman finnt en Spegel un bekickt sik dorin. He warrt wies, dat noch en tweete Person in en Nevenkamer is. Dor finnt he sik sülvst, as he üm vele Johren öller an en Disch sitt un wat itt. Wedder wesselt de Kamera un wiest as de drüdde Bowman en Glas ümstött un de Schören bekickt. As he wedder hoochkickt, sütt he sik as ollen Mann op’n Bett seeltagen. Wedder wesselt de Perspektive un de starven Bowman kickt sik den Monolith an, de op mol midden in’n Ruum steiht. He böhrt de Hand hooch, as wull he em anröhren, as vör em de Vörminschen un de Forschers op’n Maand.

In de nächsten Instellen is an de Steed, woneem even noch de starven Bowman leeg, en Fetus mit apene Ogen in en Fruchtblaas to sehn, de ok as Bowman utsütt. Disse Fetus sweevt in de Slusssequenz twüschen Maand un Eer in’n Weltruum un scheint dorbi de Eer antokieken. As to Anfang höört man dorto wedder de Musik ut Also sprach Zarathustra.

Produkschoon

Dreihbook

Kort nadem Kubrick mit de Produkschoon vun Dr. Strangelove (dt.: Dr. Seltsam) fardig weer, weer he vun de Mööglichkeit andoon, dat dat Leven ok buten de Eer geven künn. He hett dorophen beslaten, en go’en Science-Fiction-Film to dreihn. He söch nu na egente Lüüd ut dat Science-Fiction-Ümfeld un weer vun den gemeensomen Bekannten Roger Caras, de bi Columbia Pictures arbeiten de, an Arthur C. Clarke vermiddelt. Ofschoonst Kubrick övertüügt weer, dat Clarke en „torüchtogen Verrückten“ weer, wies he sik inverstahn, em en Filmanbott to telegrafeeren. Clarke geev dorophen Antwoort, dat he „gresig intresseert weer mit dat enfant terrible tosamentoarbeiten“.

In erste Tosamendrapen beteken de beiden jemehr Projekt mit’n Ogenplinkern as „How the Solar System Was Won“, wat op dat Cinerama-Epos „How the West Was Won“ anspeelt. Ok de Film is in enkelte Akten ünnerdeelt. Clarke hett eerst doröver nadacht, mehrere vun sien fröheren Geschichten to verwennen, hett sik denn aver op The Sentinel as Grundlaag för den Film fastleggt, en Kortgeschicht, de 1951 publizeert weer. De beiden Schrievers wulln an sik eerst de Romanvörlaag ahn all de Inschränken verfaten, de en Filmskript so mit sik bringt. Eerst dorna schüll dat Dreihbook entstahn. Man in Wohrheit hebbt sik de Ideen för den Film parallel to den Roman entwickelt, so dat sik beids gegensietig befrucht hett. Bi’t Dreihbook sünd beide Schrievers nöömt, wiel de Roman naher alleen Clarke toschreven weer. Liekers hett Clarke kloorstellt, dat de Wohrheit an ehsten so reflekteert warrn müss, dat dat Dreihbook vun Kubrick un Clarke stamm un de Roman vun Clarke un Kubrick.

MGM hett an’n 22. Februar 1965 ankünnigt, den Film vun Kubrick, ünner den Titel Journey Beyond the Stars, to finanzeeren. Kubrick vergleek den plaanten Film kort later mit en „Space Odyssey“. In’n April is de Titel denn offiziell in 2001: A Space Odyssey ännert worrn. Dat Johr 2001 schall en Anspelen wesen op den Film Metropolis vun Firtz Lang, de in’t Johr 2026 speelt. Clarke hett wiel de Kooperatschoon an’t Projekt en Daagbook föhrt, worut he naher Uttöög in’t Book The Lost Worlds of 2001 publizeert hett. In sien Optteken warrt kloor, dat de beiden Schrievers noch keen klore Idee harrn, wat mit Bowman an’t Enn passeeren schüll, as de Finanzeeren seker stellt weer. So weer toeerst vörsehn, dat all Astronauten överleven schülln. Dat Bowman as eenzige överleevt un denn torüch in siene Kindheit geiht, is eerst an’n 3. Oktober 1965 fastleggt worrn. Ok schüll de Reekner HAL eerst „Athena“ – na de greekschen Göddin Athene – heten un mit en Fronsstimm un -persönlichkeit ümsett warrn.

Speelbaas Kurbick verkloor, woans dat to dat Filmenn kamen is, wat achteran veel sikuteert un mit allerhand fre’e Interpretatschonen beleggt worrn is: Dat Enn weer dorna kort vör de Opnahmen ümstött worrn. An sik weer dat nich plaant wesen, dat Öllern vun Bowman to wiesen, man he schüll eenfach blots in den Ruum rümlopen un sik den Monolithen ankieken. Man dat schien jem nich intressant noog un stell nich tofreden. Dorüm hebbt se na en anner’t Enn söcht un opletzt dreiht, wat nu in’n Film to sehn weer.

Dreiharbeiten

De Dreiharbeiten to den Film güngen an’n 29. Dezember 1965 in de Shepperton Studios in Shepperton, England, los. De Wahl is op dat Studio fallen, vun wegen dat dat groot noog weer för de 18 × 36 × 18 m³ grote Gruuv, de för de Szeen in’n Tycho-Krater bruukt weer. De Szeen is as eerste dreiht worrn. Vun 1966 an sünd wietere Opnahmen in de MGM British Studios in Borehamwood bi Elstree dreiht worrn. Dor is ok en „Kommandoposten“ opboet worrn, üm dat Filmen vun sünnere Effektszenen to ünnerstütten .

De Film is in Super Panavision 70 mit en 70-mm-Filmnegativ-Format dreiht worrn. De 35-mm-Filmkopien weern denn mit dat Technicolor-Verfohren herstellt. De Filmsnitt füng in’n März 1968 an. An’n 2. April weer de Weltpremiere in’t Uptown Theater in Washington, D.C.. Vördem de Film an’n 6. April allgemeen in de US-Kinos kamen is, hett Kubrick em noch mol üm 19 Minuuten körter maakt. Bit dorhen leeg de Film al 4,5 Millionen US-Dollar över dat vörsehn Budget as ok 16 Maanden achter den plaanten Termin för’t Fardigstellen.

Trickeffekten

De Film hett den Weg freemaakt för de Frontprojekschoon, de bi de Szenen in Afrika insett worrn is. Dorbi weern Dias vun en afrikaansche Landschop över en halftransparenten Spegel op en hoochreflekteeren Lienwand projizeert, vör de de Dorstellers vun de Apenminschen speelt hebbt. Disse Technik produzeer wiet betere un realistischere Biller as all annern Methoden, de dat to de Tiet geev. Vundaag warrt se nich mehr insett un is dör de flexiblere reeknerbaseeren Bluescreen-Technik verdrängt worrn.

För de Dorstellen vun Ruumfohrtüüch in’n Weltruum sünd to’n eersten mol teemlich grote un bannig detaillierte Modellen boet worrn. De Butenhuut is mit Enkeltheiten ut Plastikmodellbosätz övertogen worrn. De Ruumstatschoon weer mehr as twee Meter in’n Dörmeter, de Discovery meist twintig Meter lang. Disse Modellen sünd mit en primitiv Vörlöpersystem vun de Motion-Control-Technik filmt worrn. All dat lööpt op Schienen un weer vun Motoren bewegt. op de Oort künn de Kamerabannig langsom un düchtig afblennt an de Modellen vörbi fohren. Deepen-Unscharpde, dör de een foorts kennt harr, dat dat Modellen weern, künnen so hinnert warrn.

För den psychedelischen „Trip“ hett Douglas Trumbull de so nöömte Slitscan-Technik entwickelt. De Kamera föhrt dorbi mitden Versluss apen op en Spleet to, de in swart Papeer sneden is, un worachter sik en Lichtquell mit transparente oder klöörte Schieven befinnt. Dör de wählte Belichtungstiet kamt dorbi farvte Striepens tostannen, to verglieken mit den Effekt de bi Langtietbelichtung vun Autos entsteiht, de vörbi föhrt, bi de de Schiensmieters to Streken versmeert warrt.

Filmmusik

Vörgeschicht

Kubrick weer teemlich andoon vun dat Carmina Burana. Sien Hapen weer, dat he Carl Orff för sien Film 2001 winnen künn. Man de Komponist weer to de Tiet al 71 Johren oolt un hett wegen sien Öller aflehnt. Dorophen hett Kubrick den engelschen Komponisten Frank Cordell den Opdrag geven, Deelen vun Gustav Mahler sien 3. Sinfonie för den Film to adapteeren. Vun Cordells Bidrag hett he denn aver doch nix in’n fardigen Film bruukt. Informatschonen över disse Arbeit gifft dat kuum un sind ok ümstreden. De Manuskripten un de Musikopnahmen sünd nich mehr optofinnen.

In’n Dezember 1967 hett Kubrick denn Alex North beopdraagt, en Originalmusik to den Film to komponeeren. Mit North harr he al bi den Film Spartacus mit Spood tosamenarbeit. As he North de Arbeit andragen hett, weern eenige Szenen al vun Kubrick mit klassische Musik ünnerleggt. Inspireert dorvun schüll he de Filmmusik komponeeren. Ünner den Tietdruck hett North toeerst blots de Musik för de eerste Filmhälft maakt, den tweeten Deel schüll he later angahn. Orchestreert hett de Partitur Henry Brant, he weer ok de Dirigent bi de Opnahmen, vun wegen dat North ut Grünnen vun sien Gesundheit dorto nich instannen weer.

Vun de Musik sünd veertig Minuuten inspeelt worrn. As de Komponist mit den tweeten Deel anfangen wull, hett Kubrick aver seggt, he wull in den tweeten Deel keen Musik mehr, man blots mit Luden arbeiten. An’t Enn hett he de Arbeit vun Northkumplett weglaten un sik blots an den Temp-Track hollen, de ut de klassischen un modernen Musik bestünn, de al praat weer. North hett vun de för em trurigen Naricht eerst höört, as dat in’t Studio en interne Vörföhren vun fardigen Film geev – kort vör de Weltooropföhren. De Kompositschhon von North för 2001 is en Torso bleven. He hett later Elementen dorvun in annere Arbeiten (The Shoes Of The Fisherman un Dragonslayer) insett. De Originalmusik vun Alex North ünner Leitung vun Henry Brant is eerst 2007 bi Intrada op CD rutkamen. Dorto geev dat en Heft mit Informatschonen to de Musik un den Achtergrund vun’t Entstahn un Aflehnen.

De Musik in’n Film

De Film fangt mit dat Stück Atmosphères von György Ligeti to en swart Bild an. Ut Ligeti sien Wark Requiem stammt ok dat Kyrie, dat as Leddmotiv jeedmol to hören is, wenn de swarte Monolith opduken deit. Wieter is vun Ligeti dat Lux Aeterna bruukt worrn, en Kompositschoon för en 16-stimmigen mischten Chor a capella.

De Anfang vun’n Film geiht mit Also sprach Zarathustra vun Richard Strauss wieter, as de Sünn opgeiht. Strauss hett in sien Stück den Sünnopgang, de an’n Anfang vun de glieknöömte Book beschreven is, vertoont. In dissen Sinn is dat Musikstück in helen Film as’n Anfang vun wat Ne’ets, en Zäsur, to verstahn. Den gegenöver steiht de Walzer An der schönen blauen Donau vun Johann Strauß. Legendär is to’n Bispeel de Szeen, in de en Ruumschipp to den Walzer üm de Ruumstatschoon danst.

Dat Opbreken na’n Jupiter is mit dat Adagio för Solo-Cello un Strieker ut de eersten Gajaneh-Suite vun Aram Chatschaturjan ünnerleggt. De gröttste Deel vun den Film warrt vun Musik un Luden bestimmt. Vun de 143 Minuuten Speeltiet vun’n helen Film, warrt blots in 48 Minuuten snackt.

Kritiken

• Lexikon vun’n internatschonalen Film: Kubricks fantastisches Abenteuer vereint technische Utopie und kulturphilosophische Spekulation zu einer Weltraumoper von überwältigendem Ausmaß. Der kühne gedankliche Entwurf des Films wird mit nicht minder kühnen optischen Effekten und einer revolutionären Tricktechnik realisiert, die das Genre Science Fiction in den folgenden Jahren entscheidend prägten.

• Ulrich Behrens bi Filmstarts.de: ‚2001‘ ist wie eine Oper komponiert – die Ouvertüre in ‚The Dawn of Man‘, der Hauptteil im Jahre 2001 und der tragische Schluss –, doch zugleich so offen und verletzlich wie eine tiefe Wunde. Es entbehrt daher nicht nur eines Fazits. Es gibt kein Fazit. Oder wie sich Arthur C. Clarke ausdrückte: ‚Wenn Sie 2001 vollständig verstanden haben, haben wir versagt: Wir wollten viel mehr Fragen stellen, als wir beantwortet haben.‘

• Ronald M.Hahn un Volker Jansen: Nach all dem Kinoschwachsinn, den Heerscharen unbedarfter SF-Filmer dem Publikum bis 1969 vorgesetzt hatten, ging 2001: Odysee im Weltraum den SF-Fans herunter wie reinste Götterspeise ... [Der Film gehört] unbestreitbar auf einen der vordersten Plätze der Top Ten des Science Fiction-Films.

• Evangelischer Film-Beobachter, Kritik Nr. 425/1968: Stanley Kubricks Raumfahrtschau, die anhand einer Fahrt zum Jupiter eine überwältigende Szenerie und bisher nicht dagewesene technische Perfektion zeigt. Beeinträchtigt wird sie dadurch, daß die Autoren ihre Ideen nicht nur der Technik widmeten, sondern auch verworrener Anthropologie und Symbolik. Etwas zu langatmig, aber für Freunde des Genres sehenswert.

Utteken

De Film is mit ölven Filmpriesen uttekent worrn un weer noch för söss wietere vörslahn. Ünner de Priesen is ok en Oscar, för den he noch in dree wietere Kategorien nomineert weer. Wunnen hett de Film ünner annern:

• 1969: den Oscar in de Kategorie Best Trickeffekt för Stanley Kubrick
• 1969: den BAFTA Award in de Kategorie Best Filmsnitt för Geoffrey Unsworth
• 1969: den BAFTA Award in de Kategorie Best Toonspoor för Winston Ryder
• 1969: den BAFTA Award in de Kategorie Best Szenenbild för Anthony Masters, Harry Lange un Ernest Archer
• 1969: den David di Donatello Filmpries in de Kategorie Best utlännsche Filmprodukschoon för Stanley Kubrick
• 1969: den KCFCC Award in de Kategorie Best Film
• 1969: den KCFCC Award in de Kategorie Best Speelbaas för Stanley Kubrick
• 1969: den Hugo Award in de Kategorie Beste dramaatsche Vörföhren

Düütsche Synchronisatschoon

De düütsche Synchronisatschoon is 1968 vun’t MGM-Synchroonafdeel in Berlin maakt worrn. De Stimm vun den Boordreekner HAL 9000, de in’t Original vun Douglas Rain snackt worrn is, hett in de düütschen Faten Peter Schiff bistüert.

Wieterföhren

1984 is de Film mit 2010: The Year We Make Contact (dt. Titel: 2010 – Das Jahr, in dem wir Kontakt aufnehmen) wietermaakt worrn. De Film baseert op Clarke sien Book 2010: Odyssey Two (dt. Titel: 2010 – Die neue Odyssee).

De wieteren Deelen dree (2061: Odyssey Three) un veer (3001: The Final Odyssey) gifft dat bit hüüt blots as Book un sünd noch nich verfilmt worrn.

Anners wat

• In’t Book vun Clarke speelt de Film nich vör Jupiter, man vör’n den Planet Saturn. Kubrick is sik bi’n Film ut technische Grünnen op Jupiter utweken, as dat nich mööglich weer, de Saturnringen realistisch dortostellen.
• In de originalen Kinofaten vun 1968 is de Film op Anwiesen vun Kubrick kumplett ahn Vörspann anfungen. Dat Licht weer in’t Kino utschalt, un eerst na 1-2 Minuuten in’t afslute Düstern – wenn de Lüüd vullkamen to Roh kamen weern – füng de Film mit dat lange Basscrescendo vun „Also sprach Zarathustra“ un en lange Opblenn to’n Sünnopgang in de Wööst los. Bito weer en Poos vun 10-15 Minuuten na den Afsnitt Tycho Magnetic Anomaly-1 vörsehn.

Parodien

In de Medien as Film, Feernsehn, Warf, Musik oder Reeknerspeel geev dat siet dat Rutkamen vun 2001: A Space Odyssey tallrieke Anspelen op un Anlehnen an den Film. Sünners de hoochsmeten Knaken, de Monolith, HAL 9000, de Ennszeen as ok de Filmmusik is faken ziteert oder kopeert worrn. Enkelte Warken befaat sik vullstännig mit den Film. Eenige utwählte Bispeelen:

• David Bowie hett ünner den Indruck vun den Film een vun sien beropensten Leder schreven un dormit sien musikalischen Dörbrook hatt, neemlich mit Space Oddity (1969).
• Parodeert warrt Kubricks Wark dör den Film Dark Star vun den Speelbaas John Carpenter ut dat Johr 1974.
• Tallrieke Simpsons-Folgen speelt direkt op 2001 an.

Literatur

• Arthur C. Clarke: 2001: Odyssee im Weltraum. Der Roman zum Film (OT: 2001: A Space Odyssey). (Mit en Vörwoort vun Stephen Baxter un de Kortgeschicht Der Wächter (OT: The Sentinel), op de de Film baseert.) Heyne, München 2001, ISBN 3-453-19438-1
• Jerome Agel: The Making of Kubrick’s 2001. 1970, ISBN 0-451-07139-5
• Piers Bizony: 2001 filming the future Aurum Press Ltd, London 1994, ISBN 1-85410-365-2
• Arthur C. Clarke 2001: Aufbruch zu verlorenen Welten Das Logbuch der Kapitäne Clarke und Kubrick (OT: The Lost Worlds of 2001) 1983, ISBN 3-442-23426-3
• David G. Stork (Ed.): HAL’s Legacy: 2001’s Computer as Dream and Reality 1997, MIT Press, Cambridge (MA), ISBN 0-262-19378-7
• Stephan Walter: 2001: Mythos und Science im Cinema. 2002, ISBN 3-8311-3954-7

Weblenken

• 2001: A Space Odyssey in de Internet Movie Database (engelsch)
• 2001: Odyssee im Weltraum Informatschonen un Biller to dat Thema (hoochdüütsch)
• Kritik bi www.filmzentrale.com
• Kortfaten un Interpratatschoon vun’n Film
• „2001: Der Stand der Dinge. Die Welten von Kubricks 2001 – damals und heute“ vun Andreas Maas (hoochdüütsch)