Kobbe

De Kobbe (Larus argentatus), ok woll Katthals, Kobb (ok mit de Utspraak Karb oder Korb) Kogge, oder, as Hoochdüütsch, Silvermeev, Sülvermööv oder Sülvermöwe nömmt, is en Vagel ut de Familie vun de Möwen. Se is de Grootmöwe, de in Noord- un Middeleuropa an’n meisten antodrepen is. Se leevt vun de Witte See hen over de Küsten vun Fennoskandinavien, de Oostsee, de Noordsee un den Engelschen Kanal, an grote Deele vun de Waterkant vun Frankriek an’n Atlantik un in Grootbritannien. Bovento is de Aart in Iesland to finnen. Kobben bröödt in Kolonien. Meist boot se ehre Nester an Stäen, wo een nich good rankamen kann, as up Eilannen oder an Felsklippen. Man ok in de Dünen oder Soltwischen boot se ehre Nester. As de meisten Möwen fritt se allens, man sunnerlich Kreeften, Weekdeerter, Fische un allerhand Affall, de de Minsch wegsmeten hett. De nöördlichen Populatschonen sünd Treckvagels, man de meisten annern Kobben blievt, tohuse, nich wiet af vun de Gemarken, wo se bröden doot. Sunnerlich Griese Kobben (Jungvagels) wannert to’n Deel grote Streken un sünd denn ok wiet in’t Binnenland to sehn. Nadem de Tahlen bi düsse Aart in dat 19. Johrhunnert dör Eiersammeln un Jagd bannig achterutlopen weern, hett sik de Bestand in dat 20. Johrhunnert orrig vermünnert.

Kobb(e); Kogge; Katthals; Silvermeev
Kobbe (Larus argentatus)
Systematik
Ünnerstamm: Warveldeerten (Vertebrata) Klass: Vagels (Aves) Ornen: Tüütvagels (Charadriiformes) Familie: Möwen (Laridae) Geslecht: Larus
Wetenschoplich Naam
Larus argentatus
Pontoppidan, 1763

Kennteken

De Kobbe is mit 55 – 67 cm Längde um un bi liek so groot, as en Groten Stöter. De Flunken kann se mit bi 125 – 155 cm sogor noch en beten wieter ut’neenspannen. Dat lett jummers, as wenn de Kobben en beten vergrellt kiekt, vunwegen datt de hööchste Punkt vun den Kopp achter de Ogen liggt. De Snavel is man wat butt un is bi 44 – 65 mm lang. Vergleken mit annere Möwen sünd de Flunken nich allto lang. Wenn de Vagel sitten deit, kiekt se bloß 3 – 6 cm over den Steert rut. Bi Heken un Seken verscheelt sik dat Fedderkleed nich, man de Heken sünd grötter, de Snavelspitz hett mehr Volumen un de Steern is wat platter. Dat duert veer Johre, denn dreegt de Griesen Kobben dat lieke Fedderkleed, as de Olen.

Wo se vorkamen deit

Nadem de Unneraarden in Noordamerika un Oostsibirien as egene Aarden ankeken weert, gifft dat Kobben bloß man in Noord- un Westeuropa. Hier leevt se up de Färöers, an Iesland siene Küsten un up Grootbritannien, an Frankriek siene lange Waterkant bit hen na de Münnen vun de Gironde, dorto an Noord- un Oostsee un in Fennoskandinavien. In’n Süden vun Fennoskandinavien leevt se ok in grote Deele vun dat Binnenland.

Wie se wannern deit

De Kobbe is mehrstendeels en Standvagel, bloß de Populatschonen in’n Norden treckt to’n Deel weg. Veel vun düsse Möwen blievt over Winter dicht bi de Brödelplätze. Dor hoolt se sik an Stäen up, wo dat noog to freten gifft, as bi Fischereehabens oder Mülldeponien. Dor könnt denn ok mol bit hen to 20.000 Kobben up’n Bulten togange ween. Alltohopen sünd Kobben in’n Winter vun den Süüdwesten vun de Oostsee un Süüdnorwegen bit hen na Grootbritannien in’n Westen un na de Loire in Frankriek, dor ok an de Bay vun Biscay bit na de Gironde hen to finnen. In de Nedderlannen, Noorddüütschland, Noordpolen un in dat Baltikum hoolt se sik ok tämlich wiet in’t Binnenland up. Hen un wenn finnt se sik ok up de Ibeersche Halfinsel un in Upperitalien. Bit hen na de ööstlichen Deele vun de Middellannsche See un, up de annere Siete, bit hen na Neepundland is se al updükert.

Wo se leven deit

An’n leevsten brott de Kobbe dor, wo dat good schuult is, as an Felsenküsten.

Man ok annerwegens leggt se Eier, wenn dat nich to wiet af vun de Küsten is.

De Kobbe brott tomeist an’e Küst un socht hier Stäen, wo dat bi Hoochwater dröge is un wo Feende nich ran könnt. Dor hannelt sik dat normolerwiese um Felsküsten bi mit Eilannen un Schären dorvör. Wo dat sowat nich gifft, as an de düütsche un nedderlannsche Waterkant, brott se ok in de Dünen un in dat Vörland vor’n Diek, up Soltwischen, up Spöölfeller, Inselgröönland un up Kiesbänke. In de Nedderlannen is faststellt wurrn, datt se ok up Kohlackers bröden deit. Hen un wenn boot se ehre Nester ok up Hüser un annere Bowarke.

Bloß man in Sweden, Finnland, in Russland sien Noordwesten un in Deele vun dat Baltikum kummt dat vör, dat de Kobbe in gröttere Tahl ok in’t Binnenland bröden deit. Hier leevt se in Tundra un Moore, man ok an Seen in de Barge bit hooch to 2.000 m. Ok ehr Freten socht de Kobbe sunnerlich an de Küst. Hier is se faken an’n Strand un in de Waddensee togange. Dat is man roor, ehr up de wiede See mehr as 20 km vör de Küst to finnen. En grote Rull speelt Plätze, wo dat dat ganze Johr over jummers Affall to freten gifft, as Mülldeponien, Fischereehabens un –bedrieve, man ok Slachthöve. In lüttjere Tahlen is düsse Möwe ok up Buernland antodrepen, bi Klääranlagen un Rieselfeller, up Land to’n Overlopen vun de Floot un an Binnenwaters bi de Städer.

Wat se freten deit

De Kobbe is nich leckermuulsch un fritt faken, wat an en sunnerlichen Oort un in en bestimmte Tied to hebben is. Dat verscheelt sik jummers mol wedder. To’n groten Deel hollt se sik an Deerter. Dor maakt Fisch avers gor nich so’n groten Andeel bi ut. Vunwegen, datt de Kobbe ehr Freten sunnerlich in de Tiedenzoon socht, besteiht de gröttste Deel ut Kreeften un allerhand Aarden vun Musseln In’n Sommer sünd dat to’n Deel bit hen to 90 % Kreeften, in’n Winter sünd dat meist Musseln. To’n lüttjeren Deel fritt se ok annere Weekdeerter, Fische, Wörm, Insekten, Vageleier oder Jungvagels un ok lüttje Söögdeerter bit hen to junge Kaninken. Lüttje Vagels fangt se hen un wenn up de See, wenn de utpovert un eenfach to griepen sünd. Gröttere Deerter kann se bloß man as Aas to sik nehmen. Planten fritt se nich groot, man hen un wenn mol Beeren oder Koorn. Sunnerlich in’n Winter speelt Affall vun Minschen en bannige Rull. De Kobbe folgt ok Fischkutters un Utflogsscheepe oder bruukt den Müll, den grote Pötte verklappt hefft. Ok Müllemmers socht se dör un sluukt ok Saken daal, de se gor nich verdauen kann, as Kunststoffdeele, Alufolie, Zigarettenfilters un so’n Kraams.

Wie se sik vermehren deit

Brödelkolonie vun Kobben

En Paar vun Kobben mit dree Jungen in de Bretagne

Griese Kobbe beddelt mit en Buckel for Freten

Eerst mit 3 bit 7 Johre könnt Kobben Junge kriegen. Dat gifft hen un wenn Vagels, de bröödt al vun dat drüdde Johr af an, man bloß wenn noog Platz is un nich in Kolonien. De meisten Kobben bröödt eerst vun dat föffte Johr af an.

Eenmol in’t Johr warrt brott. Wenn de Eier verlaren gaht, könnt de bit twee Mol, unner roore Umstänn ok bit dree Mol, nee leggt weern.

In de Saison blievt de beiden Partners tosamen. Vunwegen datt se geern an desülvigen Stäen wedder bröden doot, kümmt dat bannig faken vör, datt sik de Partners in dat neegste Johr wedder tohopendoot. Bi allerhand Kobben blievt de Paare ok duerhaftig tosamen. Man towielen loppt dor mit unner, datt de Partners in de Twüschentied noch wat bito mit en annern hefft. To’n Deel is faststellt wurrn, datt mehrere Johre lang Kobben ok to Drütt tohopengahn sünd.

Kolonien un Reviere

Kobben bröödt alleen, oder in Kolonien twuschen 10 un mehr as 15.000 Paare. De Nester sünd meist bi 1,85 m ut‘neen, man se könnt ok bloß bi 60 cm ut’neen liggen, wenn dor wat twuschen is un dat annere Nest vundeswegen nich to sehn is.

• 
  Kobbe brott up en Dack
• 
  Kobbeneier
• 
  En Jungen in Dunen
• 
  Junge Kobben, de ut dat Dunenkleed rutwasst na de Jungenfeddern rin

Nest, Bröden un Uptehn vun de Lüttjen

Eier, Sammlung Museum Wiesbaden

Dat Nest warrt anleggt, wo de Floot nich henkann. Faken is dat so’n beten unner Planten schuult.

Dat Eierleggen geiht Midden April los, in Noordskandinavien un up de Oost- un westfreeschen Eilannen en beten later. De meisten Eier weert in’n Maimaand leggt, vun Midden Juli af an is dor denn meist Sluss mit. Bit Anfang Augustmaand weert denn hööchstens noch Eier leggt, wenn de eersten upfreten oder anners verlaren gahn sünd.

Kobben leggt 2-3 Eier, de bi 70 x 50 mm groot sünd. De Eier weert in’n Afstand vun 2-3 Dage leggt. Brott warrt vun dat eerste Ei af an. Dat Bröden duert twuschen 25 un 33 Dage. Dor wesselt sik Heken un Seken bi af. De Lüttjen blievt in dat Nest bit se flegen könnt. Dat duert 35 – 59 Dage. Denn kriegt se nochmol 19-47 Dage lang Freten vun de Olen.

Wie oold de Kobben weern könnt

An Kobben mit en Ring is aftolesen, datt se mehr as 20 Johre oold weern könnt, towielen ok mehr as 30 Johre. In de Nedderlannen is en Kobbe funnen wurrn, de weer 34 Johre un 9 Maande oold.

Bestand

Kobbe in Nederlandsche Vogelen 1797

Vun de Kobbe gifft dat bi 700.000 – 850.000 Brödelpaare; den gröttsten Bestand hefft Grootbritannien un Norwegen, denn kaamt Frankriek, Sweden, de Nedderlannen, Dänemark un Düütschland. As na den Eersten Weltkrieg dat kommerzielle Eiersammeln verbaden wurrn is un de Aart unner Schuul stellt wurrn is, hett sik de Bestand unbannig vermünnert un in de laten 1920er Johre is ok Iesland to’n eersten Mol vun Kobben besiedelt wurrn. To’n tweeten Mol hefft sik de Kobben in de 1950er Johre bannig vermehrt. Dat keem, as se sik beter an den Minschen in siene Siedlungen anpasst harr, wo dat up Mülldeponien un in Fischfabriken ok in’n Winter noog to bieten geev. Man nich bloß de Tahlen sünd grötter wurrn, man de Kobbe hett sik ok na Norden hen utbreedt un steiht in’n Winter deeper in’t Binnenland.

Alltohopen is de Bestand in Dänemark twintigmol grötter wurrn un in Düütschland foffteinmol grötter. In de Nedderlannen leevt nu fievmool so veel Kobben, as vordem, un in Grootbritannien sünd dat elk Johr 13-15 % mehr wurrn.

To’n Deel is versocht wurrn, gegen dat Utbreden gegenan to gahn, Eier wegtonehmen, Vagels to vergiften oder ganze Kolonien aftoscheten. Dor gung dat dor um, annere Seevagels to schulen. Man brocht hett dat meist nix. Bloß man in Grootbritannien sünd de Tahlen twuschen 1969 un 1987 um 50 % achterut lopen. Dat leeg ok doran, datt de Vagels an Botulismus un Salmonellen sturben sünd un nich mehr so veel Affall wegsmeten wurrn is. Midderwielen is unnersocht wurrn, datt Kobben un annere Grootmöwen in Seevagelkolonien gor keen groten Schaden doon könnt. Wenn de Seevagelbestand bi annere Aarden torüchlöppt, liggt dat meist dor an, datt ehre Biotope to Dutt maakt weert, oder an Pestizid-Insatz oder datt se stöört weert an ehre Brödelstäen.

Literatur

• Klaus Malling Olsen, Hans Larsson: Gulls of Europe, Asia and North America. (= Helm Identification Guides). Christopher Helm, London 2003 (nee upleggt 2004 un Fhlers rutnahmen), ISBN 0-7136-7087-8.
• Urs N. Glutz von Blotzheim, K. M. Bauer: Handbuch der Vögel Mitteleuropas. Band 8/I: Charadriiformes. 3. Teil: Schnepfen-, Möwen- und Alkenvögel. Aula-Verlag, ISBN 3-923527-00-4.
• Friedrich Goethe: Die Silbermöwe. (= Neue Brehm Bücherei. Heft 182). A. Ziemsen Verlag, Wittenberg Lutherstadt 1956.
• Niko Tinbergen: A Herring Gull’s World – The Study of the Social Behaviour of Birds. Collins, London 1953. (5. Uplage. 1976, ISBN 0-00-219444-9)
• Pierre-Andre Crochet, Jean-Dominique Lebreton, Francois Bonhomme: Systematics of large white-headed gulls: Patterns of mitochondrial DNA variation in western European taxa. In: The Auk. 119 (3), 2002, S. 603–620.
• M. Gottschling: Wie bestimmt man das Alter einer Großmöwe? In: Der Falke. 51. 2004, S. 124–127. (Volltext als pdf; 256 KB)

Weblenken

Kobbe. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

Kiek ok bi

• List vun Vagels, mit plattdüütsche Vagelnaams for allerhand Aarden.