Martin Luther King

Martin Luther King jr. (* 15. Januar 1929 in Atlanta as Michael King jr.; † 4. April 1968 in Memphis, Tennessee) weer en US-amerikaansch Baptistenpaster un Börgerrechtler.

Martin Luther King (1964)

Ünnerschrift vun Martin Luther King

He gellt as en vun de herutragen Vertreder in den Kamp gegen Ünnerdrücken un soziale Ungerechtigkeit un weer tüschen Midden vun de 1950er un Midden vun de 1960er Johren de bekanntst Spreker vun de US-amerikaansch Börgerrechtsbewegung (Civil Rights Movement). He hett den zivilen Ungehorsam as Middel gegen de politische Praxis vun de Rassentrennung (Racial segregation) in de Süüdstaaten vun de USA ünnerstütt un fördert un hett an entspreken Aktschonen deelnommen.

Wesentlich dör den Insatz un Wirkkraft vun King is dat Civil Rights Movement to en Massenbewegen wurrn, de dat sluutend henkreegen hett, dat de Rassentrennung per Gesett uphaben un dat nich inschränkt Wahlrecht för de swaart Bevölkerung vun de US-Südstaaten inführt wurr. Wegen sien Engagements för soziale Gerechtigkeit kreeg he 1964 den Freedensnobelpries. An‘ 4. April 1968 wurr King bi en Anslag in Memphis dood schaaten.

Familie un Kindheit

King wurr as Söhn vun de Mestersche Alberta Christine Williams King (1904–1974) un hör Ehmann Martin Luther King (1899–1984, oorsprünglich Michael King), den 2. Prediger vun de baptistischen Ebenezer-Gemeend Atlanta boren. Sien Vader weer vör sien Tätigkeit as Paster ünner annern Hülpsmechaniker in en Autowarkstäe un Füerwehrmann bi en Iesenbahnsellschopp. King Senior harr sien Afsluss an en Abendschule nahhaalt un weer all vör de Gebort vun King junior Vörsitter vun de National Association for the Advancement of Colored People (NAACP – Nationale Gesellschaft zur Förderung farbiger Menschen) in Atlanta; nah en Düütschlandreis 1934 infolge vun den in Berlin stattfunnen baptistischen Weltkongress harr he ut Bewunnern för Martin Luther sien un den oorsprünglichen Vörnaam vun sien Söhn Michael to Martin Luther ännern laaten.

De Grootvader vun modersiet vun King jr., Adam McNeil Williams (* 1863), en Söhn vun Slaven, is 1894 in de Ebenezer-Gemeend intreeden. Disse Karkengemeen hemm ok all nahfolgen Generatschonen anhörrt. James King, de Grootvader vun vadersiet, harr up Boomwullplantagen bi Stockbridge arbeit, etwa 20 Kilometer vun Atlanta weg. De Naam Martin Luther weer för den Vader un later för den Söhn Utdruck vun deep religiöös Empfinnen. Tosommen mit sien Öllern leev King Junior bit 1941 in de Auburn Avenue 501, en Straat, in de meest blots wohlhebben Swaarte wahnen deen.

As all Swaarten wurr aber ok he dör de dormalige Rassentrennung in den Südstaaten vun de USA diskrimineert.

An’ 18. Juni 1953 hemm King un Coretta Scott Williams heiraadt. De Hoochtiet funn in hör Öllernhuus in Marion, Alabama, statt; de Trauung wurr vun King sien Vader vörnommen. Dat Ehepaar haarr veer Kinner:

• Yolanda Denise (* 17. November 1955 in Montgomery, Alabama; † 15. Mai 2007 in Santa Monica, Kalifornien)
• Martin Luther III (* 23. Oktober 1957 in Montgomery, Alabama)
• Dexter Scott (* 30. Januar 1961 in Atlanta, Georgia)
• Bernice Albertine (* 28. März 1963 in Atlanta, Georgia)

Alle veer hemm sück as hör Vader för Börgerrechte insett; hör herutbrocht Texte un Reden wieken thematisch vunnanner af. King sien Wittfru, Coretta Scott King is an 30. Januar 2006 in dat Öller vun 78 Johren in Rosarito Beach, Mexiko storven.

Utbillen un Infloot

Sien eerste negative Erfohren mit de Rassentrennung hett King all to Anfang vun sien Grundschooltiet maakt, as sein best Früend nahderhen up en annder School (för Witten) gung un he nich mehr mit hüm tosommen spelen drüff. King gung mit sien Süster Christine to de 'Younge Street Elementary School', up de dat blots swaart Schöler geev. Lehrn kunn Kind good. In de sösste Klass is he up de 'David T. Howard Colored Elementary School' wesselt. In dat Öller vun 13 Johren hett he sluutend de 'Booker T. Washington High School' besöcht, wo he dat negente un dat twalfte Schooljohr överspringen dee.

An‘ 20. September 1944 fung King sien Studium an dat Morehouse College, de eenzig Hoochschool för de Swaarten in‘ Süüden, an; dat College hett hüm trotz sien Öller vun nich mal 16 Johren as Utnahm upnommen. In dat Hööftfack Soziologie wurr he vun Walter P. Chivers in de Problematik vun de Rassentrennung inführt; bi George D. Kelsey, den Baas vun de 'School of Religion', hörr he vun Mahatma Gandhi sien gewaltfree Wedderstand. Benjamin Mays, de dormalige Präsident vun de School un en Börgerrechtler, weer en wichtig Mentor för King. Ok sonst beschrifft King de Atmosphäre an dat College as konstruktiv un wietgahnd free vun Rassismus un Intoleranz tegenöver Swaarten. 1948 sloot he dat College mit en Bachelor of Arts in Soziologie ab.

Neben dat Studium wurr King Hülpsprediger bi sien Vader, wull aber eegentlich kien Prediger wurrn. Vun Vader un Perfessers sluutend övertüügt, hett he denn aber doch an dat 'Crozer Theological Seminary' in Chester, Pennsylvania, Theologie studeert. In Mai 1951 hett he sien Studium mit en 'Bachelor of Divinity' in Theologie afslooten. För de Tiet nah sien Studium harr he mehrere Angebote. King hett aber nich den eenfacken Weg wählt, sonnern hett sück för en Pastorenstäe in‘ Süüden vun dat Land entscheeden. So wurr 1954 Paster vun Dexter Avenue Baptist Church in Montgomery (Alabama).

To disse Tiet schreev he an de Boston University in Massachusetts sien Dokterarbeit mit den Titel A Comparison of the Conceptions of God in the Thinking of Paul Tillich and Henry Nelson Wieman, woför he 1955 den Titel „Doctor of Philosophy“ kreeg. 1991 wurr bekannt, dat Deelen vun disse Arbeit Plagiate enthollen deen. Wiels he sien Dissertatschoon schreev, hett he sück wieder mit Gandhi sien Thesen to de Gewaltfreeheit befaat.

Eerste Erfolge – Montgomery

An' 1. Dezember 1955 hett sück de swaart Börgerrechtlerin Rosa Parks in Montgomery wiegert, ehrn Sittplatz in en apenlichen Bus för en Witten free to maken. Se wurr fastnommen un to en Geldstraaf veroordeelt. Dat führ to en groot Solidariseerensbewegung binnerhalv vun de swaart Inwahnerschap. Knapp een Drüddel vun de Bevölkerung vun Montgomery weern Swaarten; de meesten hemm as Landarbeiter un Huusangestellte arbeit.

För den 5. Dezember, den Dag vun dat Gerichtsverfohren gegen Rosa Parks, hett dat „Women's Political Council“ en een Dag lang düern Boykott vun de apenlich Busse organiseert. Dat Council hett de swaart Bevölkerung upropen, Fohrgemeenschapen to billen, Taxis to bruuken oder to Foot to gahn. Meest 100 Perzent vun de Swaarten hemm dat ok maakt; dat wurr düütlich, dat de swaart Bevölkerung slooten achter den Protest stunn.

De Boykott sull wiesen, wu groot de wertschaplich Afhängigkeit vun witt Ünnernehmer vun de swaart Bevölkerung weer, un wu wenig Rechte hör in‘ Gegentoog dorför inrüümt wurrn. De Boykott düer sluutend etwa 385 Daag. De dormals nee totrucken 26-johrige King wurr to’n Baas vun dat to de Koordinatschoon vun den Boykott grünnd Komitee Montgomery Improvement Association nömmt. Dat wurrn vun den Börgerrechtler un apen homosexuellen Bayard Rustin in‘ gewaltfreen Wedderstand nah Gandhi beraden. De Boykott sörg ok in dat Utland för Upsehn. Dat geev neben verbal Tostimmen ok finanziell Ünnerstütten för de swaart Inwahner vun de Stadt, so etwa vun de National Association for the Advancement of Colored People (NAACP). An‘m 31. Januar 1956 wurr de Pastoree, in dat King mit sien Familie leev, dör en Bombenanslag to’n Deel zerstört; nümms keem dorbi aber to Malör oder wurr besehrt.

De gewaltloos Wedderstand führ sluutend to’n Erfolg. An‘ 13. November 1956 hett de Böverste Gerichtshoff de Rassentrennung in de apenlich Verkehrsmiddel vun de Stadt Montgomery för verfaatenswidrig verklort un dat verbooden. De Busboykott vun Montgomery wurr as groot Sieg wohrnommen, un King sien Verdeensten dorbi führ dorto, dat he to’n Präsidenten vun de an‘ 10. Januar 1957 nee grünnd Southern Christian Leadership Conference (SCLC) wählt wurr. An‘ 27. Januar wurr en wieder Bombenanslag up de Pastoree veröövt. Eenig Daag later hett de Polizei söben witt Mannlüüd fastnommen, twee dorvan hemm den Anslag ingestahn. Liekers wurrn se weer freelaaten. King is in de nähst Johren Duusende vun Mielen dör den Süüden vun de USA reist un hett vehement dorför Warf bedreeven, sück ahn Gewalt aber ahn Nahgeven för Börgerrechte intosetten. 1957 hull King 208 Reden un schreev sien eerst Book – „Schritte zur Freiheit: Die Montgomery Story“ (Original: Stride Toward Freedom: The Montgomery Story). De gelungen Boykott vergrötter de Bedüüden vun de gewaltloos Börgerrechtsbewegung enorm; in de folgend Johren hemm sück ok immer mehr Witten anslooten.

1960 hett King sien Pastorenstäe in Montgomery künnigt, um sück mit sien Vader en Pastorat an de Ebenezer Baptist Church in Atlanta to deelen. So harr he mehr Tiet, um sück an de Börgerrechtsbewegung to bedeeligen. An‘ 19. Oktober 1960 wurr King nah en Sit-In fastnommen. He hett sück aber wiegert, en Kautschoon to achterleggen, so bleev he achter Gitter. As Behörden ut dat benahbert DeKalb County dat mitkreegen harr, hemm se sien Utleefern beandragt. Wiel he sien Führerschien nich ummeldt harr, as he vun Montgomery nah Atlanta umtrucken weer, harr he en Geldstraaf betallt un harr een Johr up Bewährung kreegen. King hett annommen, dat sück de Bewährung blots up de Führerschien betrecken dee; de Behörden in DeKalb hemm aber meent, dat he een Johr mit kien Gesett in Konflikt kommen drüff. En Richter mit Naam Mitchell hett hüm an‘ 25. Oktober 1960 to veer Maand Dwangsarbeit veroordeelt. In en gediegen nächtlich Aktschoon hemm Polizisten King 300 Mielen wiet weg in de berüchtigte Haftanstalt Reidsville (Georgia), en Hoochborg vun den Ku Klux Clan brocht. King kreeg dor schlecht Eeten un truck sück en stark Verkollen to. An‘ 28. Oktober dreih sück sien Schicksal: John F. Kennedy, dormals Präsidentschapskandidat vun de Demokraten bi de Präsidentschapswahl in‘ November 1960, hett de Familie vun King sien Hülp anboden, hett sück mit den Richter in Verbinnen sett, un King wurr gegen en Kautschoon vun 200 US-Dollar free laaten.

Wahl 1960

An‘ 8. November 1960 wunn Kennedy de Präsidentschapswahl gegen Richard Nixon (303 to 219 Wahlmänner). King sien Ehefru schreev later in hör Autobiografie, de Stimmen vun de meesten swaart Wähler harrn Kennedy to’n Wahlsieg hulpen.

Eerste Nedderlagen – Albany

An‘ 15. Dezember 1961 is King nah Albany in Georgia flagen. Do weer sein körtens de so nömmt „Freedom Rides“ in Gang: gewaltfree un wenig organiseert Protest vun lütt Gruppen gegen de apenlich Rassentrennung. Een Dag nah sien Ankunft hett King mit 600 Minschen ahn Erloovnis in Albany protesteert. De Trupp wurr vun de Polizei umstellt un ahn Gewaltanwennen fastnommen. Dornah keem dat bis 1962 mit Ünnerbreeken immer weer to nich erloovt Protesten un Unruhen in Albany, de wenig spoodriek weer. De groot Infloot vun King droog dorto bi, dat de Gewaltlosigkeit vöreerst as de eenzige realistische Mögelkeit för Verännern ansehn wurr. Af etwa 1963 wurr „We Shall Overcome“, sungen vun Joan Baez, de politisch mit King tosommenarbeiten dee, to de Hymne vun de Börgerrechtsbewegung.

Birmingham: „Metropole der Rassentrennung“ (King)

King hett de Grünnen för de Erfolglosigkeit vun de Aktschonen in Albany söcht un funn de vör allen in de mangeln Vörbereiten un Organisatschoon. Tosommen mit sien Mitstrieder – dorünner sien „rechte Hand“, Ralph Abernathy – hett he nee Teelen söcht un hett sück för Birmingham (Alabama) entscheeden. De Grupp um King hett en konkreten Plan utklamüüstert, um de Machthebber to en gesettlich garanteert Gliekheit vun Swaarten un Witten to drängen. Toeerst is dat oortsansässige Alabama Christian Movement for Human Rights um Reverend Fred Shuttlesworth („Man muss bereit sein zu sterben, bevor man beginnen kann, wirklich zu leben“) mit de Organisatschoon um King tosommengahn. Dat sullen all Kräfte up een Teel richt wurrn; de Aktivisten hemm blots de Lunch Counters (lütt, blots för Witten vörsehn Imbissecken in Koophüüs) dör freedlich Sittproteste blockeert. Todem weer en Boykott vun de vun witt Geschäftslüüd führt Koophüüs vörsehn. In Zentren vun dat Alabama Christian Movement for Human Rights wurr dorför 250 Freewillige in de Methoden vun de gewaltloos Wedderstand inwiest. De New Yorker Musiker Harry Belafonte hett hulpen, indem he bi riek Swaarten Geld för disse Proteste sammeln dee.

An‘ 3. April 1963 fungen 30 Freewillige mit den Sittstreiks an. De funnen jeden Dag statt; abends geev dat in verscheeden Karken Drapen vun de Protesteerenden mit King. Dor hull he Reden un hett versöcht, de Demonstranten to motiveeren. Vör allen dör sückse Drapen wurr de Protest immer mehr; dorneben geev dat ünner de Swaarten aber ok eenige Gegenstimmen. Dat wurr inwenndt, dat de Proteste to’n falschen Tietpunkt kommen oder dat se de Ruhe stören dee. An‘ 10. April hett Circuit Judge W. A. Jenkins en pauschale Verfügung gegen „parading, demonstrating, boycotting, trespassing and picketing“ (Paradeeren, demonstreeren, boykotteeren, nich erloovt Betreeden vun en Grundstück un Upstellung vun Streikposten) verfügt. Führer vun de Kampagne hemm mitdeelt, dat se disse Verfügung nich nahkommen würrn. An‘ 12. April wurrn King, Ralph Abernathy, Fred Shuttlesworth un anner Aktivisten vör de Oogen vun duusenden Demonstranten rüde fastnommen.

In dat Gefängnis vun Birmingham wurr King ungewöhnlich hart behannelt. Hüm wurr en Verbot, Kuntakt nah buten hertostellen, upleggt. Jemand hett en Blatt van‘ 12. April in dat Gefängnis smuggelt, in de en apen Breef mit den Titel „A Call for Unity“ (verfaat vun acht witt Predigern ut Alabama) afdruckt weer. De Breef hett King un sien Methoden kritiseert. King schreev en Antwort up dissen Uproop (Why We Can't Wait; in dat Düütsche bekannt as Brief aus dem Gefängnis von Birmingham.) De Breef van‘ 16. April stieger King sien Popularität nochmals; King wurr nah acht Daag ut dat Gefängnis entlaaten.

King harr de Idee, ok Kinner un Jugendliche in den Protest intobinnen. An‘ 2. Mai 1963 wurrn 959 Kinner verhaft, de för de Gliekberechtigung un för integreerte Scholen demonstreeren deen, in de Swaarte un Witte tosommen ünnerricht weern sullen. Een Dag later gung de Polizei mit massiv Gewalt gegen de Demonstranten vör. An‘ 4. Mai wurrn landswiet Biller bekannt maakt, de de Brutalität vun dat Vörgahn vun de Polizei wiesen deen. Disse Brutalität führ aber nich dorto, dat de Proteste weniger wurrn; ok de staatliche Gewalt hett sück fortsett. Präsident Kennedy hett en Referenten vun dat Justizministerium nah Birmingham schickt, de stillkens un parallel to den Protesten Verhandlungen tüschen de Demonstratschoonsleitung up de een Siet un inflootriek witt Geschäftslüüd as ok dat Senior Citizens Committee (Komitee vun de Stadtöldsten) inleiten sull. Dör den Druck vun de anhollen Demonstratschonen hett man sück an‘ 10. Mai eenigt. De Rassenschranken in all Restaurants vun de Stadt wurrn uphaven, dat Verbot för de Swaarten, Angestellten oder Hannelsvertreeder uptostiegen wurr streeken, en mischt Kommission, de nee Grundlagen för dat Verhältnis tüschen Swaarten und Witten utarbeiten sull, wurr grünnd, un de 2500 Swaarten, de bi de Utnannersetten an de Maidaag in Haft kommen weern, wurrn free laaten.

Een Dag later sünd vör dat Motel, in dat King un sien jüngere Bröer Alfred Daniel wahnen deen, twee Bomben hoch gahn, de aber nümms besehrt hemm. De Täter hemm wohrschienlich ut dat Umfeld vun den Ku-Klux-Klan stammt, faat wurrn sünd de nie. Todem geev dat wiedere Unruhen, bi de 50 Minschen besehrt wurrn. Kennedy hett 3000 Bundssuldaten in dat Krisengebiet to dat Befreeden schickt, woruphen sück de Laag entspannen dee. Morde an swaart un witt Börgerrechtlern in‘ Süüden vun de USA geev dat aber wiederhen. De Täter keemen immer ut Kringen vun militant witt Rassisten. To nömmen sünd hier vör allen de Ermordung vun Medgar Evers, en swaart Börgerrechtler ut Mississippi in‘ Juni 1963, en Bombenanslag up de 16th Street Baptist Church in Birmingham in‘ September 1963, bi de veer Deerns to Dood keemen, un de Entführung un Ermordung vun dree Börgerrechtlern in dat Fröhjohr 1964 in Mississippi. In den eersten Fall weer de Mörder en Liddmaat vun dat White Citizens' Council, de apen de Rassentrennung verteidigen dee. Bi de anner Morde hemm de Täter den Geheimbund Ku-Klux-Klan anhörrt, in de sück ok Polizisten ut de Süüdstaaten insetten deen.

Marsch up Washington, Freedensnobelpries

Utgangssituatschoon

King up den Marsch up Washington (1963)

Völ Swaarten hemm in disse Tiet en stark Sülvstbewusstween entwickelt. Se hemm sück to hör afrikaasch Afstammen un to de Kultur vun hör Herkunftskontinent bekennt. Se hemm sück vermehrt gegen Beschimpen as dumm „Jim Crow“ un gegen anner alltägliche Daaldrücken wehrt. Dat Sülvstverständnis führ aber bi en Minnerheit ok to en swaart Natschonalismus, de in‘ Gegensatz to de Vörstellungen vun King vun en freedlich Tosommenleven vun all Amerikaner stunn. Dat seech ut, as wenn de Tiet vör groot Verännern kommen weer.

March on Washington for Jobs and Freedom

Präsident Kennedy hett as Reaktschoon up de anhollen Demonstratschonen an‘ 19. Juni 1963 den US-Kongress en Gesettvörlaag (Civil Rights Act) to wietgahn landswiet Gliekberechtigung vörleggt. In‘ Sömmer 1963 wurr binnerhalv vun veer Maand 841 Mal in 196 Städer demonstreert. An‘ 22. Juli sünd Führer vun verscheeden Swaartenbewegungen mit den Präsidenten in dat Witt Huus tosommendrapen, wo Kennedy versöcht hett, King un de annern dorvan to övertüügen, dat de plaant Marsch up Washington för Arbeit un Freeheit in Washington, D.C. angesichts vun de Gesettvörlaag to en ungünstigen Tietpunkt kommen dee. King aber wull de Demonstratschoon as dat plaant weer loopen laaten. De Marsch sull nochmals, ditmal in de Landshööftstadt, de Massen för Probleme vun de Swaarten sensibiliseeren un konservativ Politiker to en Inlenken bewegen.

An de freedlich Demonstratschoon an‘ 28. August 1963 hemm sück mehr as 250.000 Minschen, dorünner 60.000 Witten bedeeligt un neben King söss wiedere swaart Führer, ok um de Börgerrechts-Gesettgeven vun Präsident Kennedy to ünnerstütten. Hier hull King sien bekanntst Reed, de ünner den Titel I Have a Dream in de Geschichte ingahn is. Nah den Marsch up Washington fung FBI-Chef Hoover an, King un anner Börgerrechtler intensiv bespitzeln to laaten.

Juli 1964: Verkünnen vun dat Gesett to dat Upheven vun de Rassentrennung

Martin Luther King mit Präsident Lyndon Baines Johnson in dat Oval Office

Gedenktafel an dat Huus Albrechtstraße 8 in Berlin-Mitte

De Ermordung vun Kennedy an‘ 22. November 1963 hett de Börgerrechtsbewegung schockeert. Aber sien Nahfolger, Präsident Lyndon Baines Johnson, hett ebenfalls de Forderung nah Gliekberechtigung vun Afroamerikanern ünnerstütt. An‘ 2. Juli 1964 hett de nee Präsident in dat Biween vun King in‘ Rahmen vun en Zeremonie den Civil Rights Act von 1964 ünnerschreeven, de de Rassentrennung upheven dee. Bevör dat beslooten wurr harrn 19 Senatoren versöcht, dör sück över 57 Tage hentrecken Düersamreden de Entscheeden ruttotrecken un doch noch en Mehrheit för dat Gesett to verhinnern. Nah dat Verkünnen vun dat Gesett hemm sück de Gouverneur vun Alabama George Wallace un de Gouverneur vun Mississippi, Paul Johnson, wiegert, dat Gesett antoerkennen.

September 1964: Weltkongress vun de Baptisten in Amsterdam, Düütschlandreis

In‘ September 1964 hett King den in Amsterdam stattfinnen Weltkongress vun de Baptisten besöcht. An‘ 13. September hett he vör 20.000 Minschen in de West-Berliner Waldbühne un in twee Ost-Berliner Karken, de Marienkark an‘ Alexanderplatz un de Sophienkark predigt. King weer ahn Ankünnige vun West- nah Ost-Berlin reist, ok gegen den Willen vun de amerikaansch Behörden, de sien Utwies intrucken harrn. De vun King stattdessen vörwiest Kreditkoort wurr an‘ Grenzövergang Checkpoint Charlie as Utwies akzepteert; Utlöser weer, dat 14 Stünnen tovör DDR-Grenzposten den över de Berliner Müer flüchten, dormals in de DDR bekannten Jockey Michael Meyer anschaaten un swoor besehrt harrn: en amerikaansch Sergeant hett hüm dat Leven rett, indem he de Swoorbesehrten ut den Doodsstriepen in den Westen truck. King hett in Ost-Berlin in de överfüllt Kark vör Duusenden vun Minschen „trennende Mauern der Feindschaft“ kritiseert un hett Grööten ut de ganze Welt överbrocht:

Zitat: Hier sind von beiden Seiten der Mauer Gottes Kinder. Und keine durch Menschenhand gemachte Grenze kann diese Tatsache auslöschen. Ohne Rücksicht auf die Schranke der Rasse, des Bekenntnisses, der Ideologie oder Nationalität gibt es eine untrennbare Bestimmung: Es gibt eine gemeinsame Menschlichkeit, die uns für die Leiden untereinander empfindlich macht. In diesem Glauben können wir aus dem Berg der Verzweiflung einen Stein der Hoffnung schlagen. In diesem Glauben werden wir miteinander arbeiten, miteinander beten, miteinander kämpfen, miteinander leiden, miteinander für die Freiheit aufstehen in der Gewissheit, dass wir eines Tages frei sein werden. … Halleluja!

Dezember 1964: Freedensnobelpries

Ab‘ 11. Dezember 1964 kreeg King in Oslo den Freedensnobelpries. Dat Priesgeld vun 54.000 US-Dollar hett he för en Fonds vun sien Bewegung. Dat US-Nahrichtenmagazin Time hett den Börgerrechtler to’n „Mann vun dat Johr 1963“ mömmt.

Selma

In de Lüttstadt Selma bi Montgomery hett King 1965 mittels Demonstratschonen versöcht, de Upnahm vun Swaarten in de Wählerlisten ahn Vörbehollen hentokriegen. Dormals muss en Swaarten etwa Fragen to de amerikaansch Historie oder to de Verfaaten richtig beantworten, bevör he sien Wahlrecht wohrnehmen kunn.

Toeerst hett King mehrere Märsche up dat Gerichtsgebäude vun Selma organiseert. Doch Dag um Dag dreev de Polizei ünner Sheriff Jim Clark de Demonstranten utnanner un völ vun de wurrn verhaft. Nahdem en Polizist den swaarten Holtfäller Jimmy Jackson dood schaaten harr, hett sück King entslooten, en groot Demonstratschoon in dat dicht bi liggen Montgomery, Hööftstadt vun Alabama, to organiseeren. Doch wurrn de Demonstranten bi twee Versöök all achter de Stadtgrenz vun Selma vun de Polizei utnannerdreeven. Eerst en dart Marsch reck – ünner de Schuul vun Suldaten vun de US-Army un de Natschonalgarde, de Präsident Johnson schickt harr – in‘ März 1965 sien Teel. Johnson harr de Forderung vun King nah en nee Gesett to dat Stärken vun dat Wahlrecht vun Swaarten un annern Minnerheiten ünnerstütt, weer aber anfangs skeptisch, of dat in‘ Kongress dörtosetten weer. Nah den Marsch vun Selma hett de Präsident aber sien Inschätzen ännert un hett sück in‘ März 1965 energisch för en nee Wahlrechtsgesett utspraaken. In‘ Sömmer vun dat Johr hett de Kongress den Voting Rights Act verafscheed, den Johnson an‘ 6. August 1965 in dat Biween vun King un anner Vertreeder vun de Börgerrechtsbewegen ünnerschreeven hett. Dat Gesett hett diskrimineeren Wahltests för nich tolässig verklort un seech de Entsennen vun Wahlbeobachtern in Regionen vörsehn, wo Diskrimineerungen as besünners wohrschienlich gellen.

Gewalttätige Upstände in dat ganze Land – gewaltfree Versöök in Chicago

Wiel trotz all Gesetten un Gerichtsoordeelen de Rassismus un de soziale Ungerechtigkeit in de USA wiederhen anhullen, bill sück en radikal Flögel binnerhalv vun de Börgerrechtsbewegung. He wurr vör allen dör de Black Muslims mit hör charismatischen Anführer Malcolm X un de Black Panther Party vertreeden. Disse beid gewaltbereiten Gruppeeren weern aber hööftsächlich in de Grootstäder vun den Norden un in Kalifornien vertreeden, wor de gewaltlosen Ideen vun King en swooren Stand harrn. As Grünnen dorför wurrn faken de gröttere Antall vun Swaarten in den „Ghettos“ vun de Grootstäder as ok de vullkommen Perspektivlosigkeit angeeven. Denn wiels de Swaarten in‘ Süden faken hapen dee, in den „gerechten“ Norden flüchten to können, geev dat disse Haapen för den Swaarten in‘ Norden nich.

An‘ 11. August 1965 weer in Watts, en Wahnbezirk in‘ Süden vun Los Angeles, Kalifornien, en nich plaant, gewalttätiger Upstand vun Swaarten utbraken, bi de vör allen Geschäfte vun Witten to Schaden keemen. Wiedere Städer folgten, wenn ok mit weniger dramatischen Utwirkungen. Angesichts vun dissen Unruhen wull King ok in‘ Norden vun de USA en gewaltfree Wedderstand vöranbringen, wat he tonächst in Chicago versöcht hett. Hier is he aber den Wedderstand vun de Führer vun lokal Swaarten-Organisatschonen drapen, de sien Inmischen nich hemm wullen. In de Metropole in‘ Norden vun de USA weern unverhältnismäßig hooch Mieten in den Stadtdeelen, in de vörnehmlich Swaarten wahnen deen, un mangeln Utstattung vun de Scholen de Hööftprobleme. Dör en Mietboykott un Demonstratschonen sullen de verantwortlich Politiker to’n Hanneln dwungen wurrn. In den Verloop vun de Börgerrechtsaktivitäten keem Martin Luther King de Idee, de symbolhafte Aktschoon vun sien Naamenspatron Martin Luther, de sien Thesenanslag to Wittenbarg ut dat Johr 1517, in Chicago nahtomaaken. An‘ traditschonellen „Freeheitssönndag“, den 10. Juli 1966 hull he in dat American Football- un Footballstadion „Soldier Field“ vör „36.000 Zuhörern eine progammatische Rede. Dann führte er die Menge zum Rathaus. Unter Jubel heftete er 48 Thesen an die Metalltür. […] Hatte Martin Luther 1517 in Wittenberg in seinen 95 Thesen den geschäftsmäßigen Ablasshandel der Kirche angeprangert, so prangerte King 1966 in Chicago vorrangig die Geschäftemacherei mit Unterprivilegierten im Schwarzengetto der Großstadt an.“ King hett sück an de Verantwortlichen in Sellschopp un Wertschap wennd un forder Verbeterungen vun de Wahn- Billens- un Arbeitsverhältnisse in. „Er forderte öffentlichen Wohnungsbau, Kindergärten, eine funktionierende Müllabfuhr, Straßenreinigung und einen Gebäudekontrolldienst für die von Vermietern vernachlässigten Wohnungen im Getto und öffentliche Toiletten. Er verlangte Ausbildungsplätze und Beschäftigungsmöglichkeiten für Schwarze und Latinos nicht nur auf unterster Ebene sowie einen Mindestlohn in Höhe von zwei Dollar. Zudem forderte er eine Beschwerdestelle für Polizeigewalt, polizeiliche Übergriffe und willkürliche Verhaftungen. Gemeinnützige Organisationen sollten aus staatlichen Mitteln mitfinanziert werden. Weiter verlangte King die Durchsetzung des Wahlrechts auf Grundlage des Bürgerrechtsgesetzes von 1964.“

Bi de Kundgeeven wurrn konkrete Forderungen stellt: Düppelt Budget för all Scholen, beter Verkehrsanbinnen för de Ghettos as ok de Bau vun nee Stadtdeelen mit leeg Mieten.

Dat geev noch völ wiedere Demonstratschonen, bit man sück up en Negen-Punkte-Programm eenigen dee, dat aber meester ahn Wirkung blieven dee. An 31. Juli wurr King wiels en vun disse Demonstratschonen vun en Müersteen an den Kopp besehrt. Ok de Mietboykott harr nich to en Inlenken vun de Huuseegendömer führt un de Mieten hemm sück nich ännert.

1966 wurr King in de American Academy of Arts and Sciences wählt.

Marsch nah Jackson

1966 funn en vun mehreren swaart Führern, dorünner ok King, anführt 350 Kilometer lang Marsch vun Memphis, Tennessee, nah Jackson, de Hööftstadt vun den Bundsstaat Mississippi, statt. De eerste swaarte Afsolvent vun de Universität of Mississippi, James Meredith, weer up den glieken Marsch anschaaten wurrn un man hett plaant, hüm to Ehren den Weg forttosetten. Mit de Demonstratschoon, an de to dat Enn‘ hen bit to 15.000 Personen deelnehmen, wull man buterdem för dat konsequente Umsetten vun den Civil Rights Act van 1964 protesteeren.

Wiels den Marsch geev dat en starke Gewaltbereitschap un dat geev düchtige Diskussionen tüschen de Führer vun de jewieligen Organisatschonen över dat Thema Gewaltanwendung. Ok hett Stokely Carmichael wiels en Reed to’n eersten Mal de „Black Power“-Lösung verkünnd.

Midden April 1967 führ King en Demonstratschoon vun etwa 200.000 Minschen dör New York City un in‘ Oktober 1967 is he nah Birmingham, wo he wegen en fröher Oordeel en Haftstraaf vun fiev Daag afsitten muss.

Vietnamkrieg

King hett sück af 1966 mehr un mehr gegen den Vietnamkrieg wennd, wat nich bi all vun sien Weggefährten good ankeem. As völ witt Amerikaner stunnen ok groot Deelen vun de swaart Bevölkerung up Sieden vun de Befürworter vun dissen Krieg, todem geev dat ok meest kien Ünnerstütten dör de Gewerkschapen. Völ Börgerrechtler weern bang, dat sück de Börgerrechtsbewegung mit en Parteinahme gegen den Krieg sülvst schaden würr, wiel Präsident Johnson bruukt Mittel för hör strieken laaten würr. Todem nehmen de Spenden siet de Argumentatschoon gegen den Vietnamkrieg rapide af. Aber King is bi sien Meenen bleeven, he gung af denn den inslahn gewaltlosen Weg nich blots gegen den Rassentrennung in‘ Süden, sonnern ok tonehmend gegen Armoot un Krieg, en Krieg, de sien amerikaansch Dooden in den Südstaaten vun de USA up aftrennt Karkhööf för Witten un Swaarten begraven weern mussen. In dissen Tosommenhang hett he faken argumenteert, dat völ Milliarden US-Dollar, mit de groot soziale Probleme behaben wurrn kunnen, in den Krieg staaken würrn. He hett versöcht, nu för all benahdeeligten Minschen, inbesünnere natürlich för de swaart Bevölkerung, betere Levensbedingungen hentokriegen.

King wurr so to en persona non grata in dat Witt Huus un vör allen ok bi den FBI ünner Chef Hoover. De Tosommenarbeit mit de Antikriegsbewegen un deren witt Führer as ok sien Plääns, ünner annern in dat Johr 1968 en Poor People’s March (etwa: Marsch vun arm Lüüd) nah Washington to organisieren, funnen immer mehr Kritiker. Bi dissen Marsch wull sück King ok för de anner Minnerheiten vun dat Land insetten.

Anslag

Im Lorraine Motel in Memphis, up de sien Balkon King dood schaaten wurr, befind sück hüüd dat National Civil Rights Museum.

Martin Luther King hett sück, wegen den anstahn Poor People’s March entslooten, toeerst in Memphis, Tennessee to demonstreeren un sück nochmals för de (soziale) Gliekberechtigung för all intosetten. Buterdem kunn man den Besöök in Memphis as en Aart Test sehn, wu stark de Massen up hüm reageeren würrn.

An‘ 3. April 1968 hett he in sien berühmt Reed I've been to the mountaintop seggt, dat he dat Geloovte Land (Original: Promised Land) sehn harr un dorum vör nichts un nümms bang weer un sück dorum kien Sörgen um en lang un erfüllt Leven mehr maaken dee. De Formuleeren speelt up en Stäe in dat biblisch Book Deuteronomium (34, 1–5) an, in de Mose kört för sien Dood vun den Barg Nebo ut dat den Israeliten vun Gott verspraaken Land Kanaan sücht, dat he aber sülvst nich recken kunn. Dorum wurr de Satz völfack as prophetische Doodsahnung düüd. King hett noch mal mit de Demonstranten snackt, um de vun de Gewaltlosigkeit to övertüügen un legg den 8. April as neen Termin för en Demonstratschoon fast.

An‘ 4. April 1968 um 18:01 Ühr wurr Martin Luther King up den Balkon vun dat Lorraine Motels vun den mehrfack vörbestraaften Rassisten James Earl Ray dood schaaten.

Nahwirken

In över 110 Städer vun de USA keem dat nah den Anslag up King to Krawallen, bi de insgesamt 39 Minschen to Dood keemen, 2.000 besehrt un 10.000 Personen verhaft wurrn. Besünners Washington D.C. wurr vun bannig swoor Unruhen erschüttert.

An‘ 8. April 1968 führ Coretta Scott King den vun hör Mann plaant Protestmarsch dör Memphis. Etwa 35.000 Minschen hemm freedlich doran deelnommen. Präsident Johnson wull an den sülvigen Dag in en Reed en umfangriek Hülpsprogramm för Swaarten in Utsicht stellen. Wiel sück de Laag aber all bald nah den Dood vun King normaliseert harr un de Kongress protesteeren dee, wurr de Reed toeerst verschaaven un den kumplett afsett. De US-Kongress hett an‘ 11. April 1968 en Gesett för de Gliekberechtigung bi de Mietpries un den Koop vun Wahneegendom (Civil Rights Act von 1968; ok Fair Housing Act nömmt) beslooten.

In Westberlin sull an‘ 12. April 1968 um 15 Ühr an‘ Lehniner Platz en Solidaritätsdemonstratschoon för „Black Power“ ünner dat Motto „Auch unsere Geduld ist zu Ende!“ stattfinnen. De Anslag up Rudi Dutschke, dat een Dag vörher blots wenig Meter weg stattfunnen harr, hett dit Ereignis överschatt un hett de Inhollen vun de Demonstratschoon maatgevend beinfloot.

Bisetten

Martin Luther King jr. wurr an‘ 9. April 1968 up den South View Cemetery, en Karkhoff för Swaarten in Atlanta, begraven. 50.000 Minschen sünd den Sarg folgt. 1977 hemm hüm sien Angehörigen in de Nähe vun dat King Center umbetten laaten, wo he nu tosommen mit sien Fru bestattet liggt. Up sien Graffstein staht de Wöör vun en old Negro Spiritual, mit de he sien Reed I have a dream afsluuten dee – en „ik“ ersett dat „wi“: „Free at last! Free at last! Thank God Almighty, I'm free at last!“ („Endlich free! Endlich free! Dank wees Gott den Allmächtigen, ik bin endlich free!“).

An en Truergoddesdeenst in de Kark, in de he as Paster tätig ween weer, hemm völ Prominente as bispeelswies de dormalige Viezpräsident Hubert Horatio Humphrey, Senator Robert Francis Kennedy, de republikaansch Präsidentschapskandidat Richard Milhous Nixon un de New Yorker Gouverneur Nelson Aldrich Rockefeller deelnommen.

Juristisch Uparbeiten un Verswörungstheorien

In en Ruum tegenöver dat Motel hett man de vermoot Tatwappen mit Fingerafdrücken vun James Earl Rays funnen. He hett de Tat ingestahn un wurr ünner Berücksichtigung vun sien straafmildern Geständnisses to 99 Johren Haft veroordeelt. Wenig Daag later hett he aber sien Geständnis wedderropen.

Siet den Anslag sünd nie nich de Gerüchte över en Verswörung, in de de US-amerikaansch Regeeren verstrickt ween hemm sall, insbesünnere dat FBI, verstummt. Ünnersöken vun dat US-Justizministerium, Repräsentantenhuus un Staatsanwaltschap keemen aber immer to dat Ergevnis, dat Ray schaaten harr un dat dat nich seker weer, of annern hüm hulpen hemm.

Twee wiedere, vunnanner unafhängige ballistische Ünnersöken willn ergeven hemm, dat weder slüssig bewiest wurrn kunn, dat de funnen Wappen (en Remington Gamemaster, Modell 760, Kaliber 30-06) tatsächlich de Tatwappen is, noch dat Ray schaaten harr.

1999 keemen de Geschworenen vun en Zivilperzess överin, dat sück dat bi den Anslag up King um en Verswörung tüschen Liddmaaten vun de Mafia un de US-Regeeren hanneln dee. En nochmalige, 18 Maand düern Ünnersöken vun dat Justizministerium in 2000 hett de Ergevnisse vun dit Zivilverfohren torüchwiest, wiel se up Hörenseggen un vörinnommen Tüügen footen deen. Dat geev woll för en Verswörung kien Bewiesen, dat weern aber ok nich all Unklorheiten vun den Fall restlos upklärt.

1995 hett William F. Pepper, de Afkaat vun den angevlichen Täter, nah johrteihntlang Recherchen dat Book Orders to Kill: The Truth Behind the Murder of Martin Luther King schreeven. 2003 broch he An Act of State herut; dat keem in dat glieker Johr in en düütsch Översetten (Die Hinrichtung des Martin Luther King - Wie die amerikanische Staatsgewalt ihren Gegner zum Schweigen brachte).

King un dat FBI

King harr en up gegensiedig Feindseligkeit bestahn Verhältnis to’n FBI, de Hööftermittlungsbehörde vun dat US-amerikaansch Justizministerium. Besünners de dormalige FBI-Chef John Edgar Hoover harr stark Antipathien gegen den Börgerrechtler. Dat FBI fung 1961 an, King un anner Funktschonäre vun de SCLC to beobachten. De Ünnersöken verleepen temelk böverflächlich, bit man 1962 herutfunnen hett, dat en vun de engsten Berader vun King de New Yorker Afkaat Stanley Levison war. Levison wurr vun den FBI verdächtigt, mit de Kommunistisch Partei vun de USA tosommen to arbeiten, wat bi den dormals wiet verbreedt Antikommunismus en Wohrschosignal för de Bundsbehörde bedüüden dee. Dat FBI hett foruphen Afhörgeräte in de Hüüs vun Levison un King as ok an deren deren Bürotelefons platzeert un hett ok de Hotelzimmer vun King up sien Reisen dör de USA verwanzt. De dormalige Präsident Kennedy un de dormalige General-Bundesanwalt Robert Francis Kennedy wurrn doröver informeert, de beid ahn Spood versöcht hemm, King dorvan to övertüügen, sück vun Levison to trennen. King hett immer all Vorwürfe torüchwiest, dat he Kuntakt to Kommunisten harr. King hett dorto mal seggt: „there are as many communists in this freedom movement as there are Eskimos in Florida“ (etwa: „dat gifft so völ Kommunisten in disse Freeheitsbewegung as Eskimos in Florida“), woruphen Hoover King as „the most notorious liar in the country“ („den notorischsten Leeger vun dat Land“) beteekent hett.

Um King apenlich as Kommunisten to brandmarken, hett man up dat Geföhl vun völ Segregatschonisten upbaut, dat de Swaarten eegentlich glückelk mit hör Los in de Sellschopp ween, aber vun Kommunisten oder anner „Uphetzer“ to’n Protest anstifft wurrn. Führer vun eenig Swaarten-Organisatschonen hemm doruphen seggt, dat faken fehlen Bildung un Arbeitsplätze, Diskrimineeren un Gewalt de Grünnen för de Stärke vun de Börgerrechtsbewegung weern un dat de Swaarten de Intelligenz un Motivatschoon harrn, sück autonom to organiseeren.

Anonym Breef vun dat FBI an King

Later hett sück dat FBI dorup konzentreert, King dör Enthüllungen in Betoog up sien Privatleven in Verroop to bringen. FBI-Överwaaken vun King (eenige sünd intüschen bekannt maakt wurrn) wiesen, dat he sück up tallriek butereheliche Affären inlaaten harr. Berichte över sückse Vörkommnisse wurrn ok vun King sien Weggefährten (ok vun sien eng Früend Ralph Abernathy) to Verfügung stellt. Dat FBI hett disse Ermittlungsergevnisse an de Exekutive, früendlich sinnt Journalisten, potenzielle Koalitschonspartner, Geldgever vun dat SCLC un King sien Familie verdeelt. Dat wurrn ok anonyme Breef an King schickt, in de droht wurr, dat private Informatschonen herutbrocht wurrn, wenn he nich sien börgerrechtlich Arbeit instellen dee. Disse Aktivitäten funnen in‘ Rahmen vun dat geheim FBI-Programm COINTELPRO statt, de sien Teel dat weer, as politisch gefährlich instuuft Personen dör Methoden as anonyme Diskrediteeren mööd to maaken.

Sluutend hett man vun King sien persönlich Leven aflaaten un hett sück up nahrichtendeenstlich Informatschonen as ok de Arbeit vun de Spionageafwehr in Betoog up de SCLC un de restliche Börgerrechtsbewegung konzentreert. De Grootdeel vun de Ergevnisse vun de Afhörarbeit vun dat FBI is bit 2027 nich för de Apenlichkeit togänglich.

An‘ 28. März 1968, acht Daag vör sien Dood, is en vun King anführte Demonstratschoon in Krawallen, Plünderungen un Bränden to Enn‘ gahn. Hüüd weet man, dat dat FBI Swaarten as Agent Provocateur insett hett.

Bi King sien Ermordung sünd FBI-Agenten, de hüm observeert harr, glieks nah den Schööt to King rönnt un weern de eersten, de ahn Spood versöcht hemm, hüm Eerste Hülp to leisten.

Fraagwürdig Dokterarbeit

Anfang vun de 1980er Johren keemen Plagiatsvorwürfe to King sien Dokterarbeit up. En offizielle Ünnersöken vun de Boston University hett faststellt, dat King Deelen vun sien Dokterarbeit vun anner Schriever kopeert harr, ahn dat, den akademischen Konventschonen entspreekend, to kennteeken. De Boston University hett aber entscheed, den Doktertitel nich nahderhen weg to nehmen, wiel sien Dokterarbeit trotz de afschreeven Passagen en eegen Andeel enthollen dee, de en intelligenten Bidrag to de Wetenschap dorstellt. Sien Dokterarbeit sülvst wurr mit den Tosatz versehn, de dorup henwiest, dat Deelen vun de Dokterarbeit över kien korrekte Beteeken vun de Schrievers verfügen.

Sückse „textliche Aneignung“, as dat de King-Gelehrte Clayborn Carson beteekent hett, weer offensichtlich en Anwehns, de vun King sien fröh akademischer Karriere herrühren dee. So hett he groot Deelen vun sien Reden vun anner Paster oder witt Protestanten lehnt, de in‘ Radio predigen dee. Wiels eenige politische Gegner King deswegen kritiseert hemm, hemm de meest Gelehrten, de sück mit King utnannersett hemm, versöcht, disse „textliche Aneignung“ in en grötteren Tosommenhang to stellen: Keith Miller bispeelswies, de wohrschienlich herutragendst Experte up dat Rebeet vun King sien Plagiate, seggt, dat „solche Praktiken in die Tradition der afro-amerikanischen Volkspredigten fallen und nicht notwendigerweise als Plagiarismus bezeichnet werden sollten“.

Nahleven

Siet sien Dood is King sien Roop to en vun de an‘ meesten verehrt Naams in de US-amerikaansch Geschichte anwussen. He wurrd faken mit Abraham Lincoln vergleeken: beid weern Führer, de sück stark för de Minschenrechte un glieke Chancen för all insetten deen – un ünner annern deswegen umbrocht wurrn. Ok de bekannt maakt Tatsaaken över de Plagiate in Deelen vun sien Dokterarbeit un de Nahrichten över ehelicher Untrüe kunnen sien Ansehn in de Apenlichkeit nich ernsthaft beschädigen, sonnern hemm ehrder noch dat Bild vun en bannig mischlich Helde un Führer wiest. So belegg King bi en Wahl vun de „gröttsten Amerikaner vun all Tieden“ bi den US-amerikaansch Kabelfeernsehsenner Discovery Channel den darten Platz. Schöler vun twee Berliner Schoolen hemm den Besöök vun King in‘ September 1964 in Berlin utforscht un in dat King-Code-Projekt dorstellt.

Ehrungen nah den Dood

Martin Luther King, Jr. – National Historic Site & Preservation District

King-Statue an de Westminster Abbey, Deel vun dat Merteler-Denkmal (10 Merteler vun dat 20. Johrhunnert)

1977 wurr King posthum mit de Freeheitsmedaille („The Presidential Medal of Freedom“) ehrt, de hööchste zivile Utteeknung in den USA.

1978 kreeg he den Minschenrechtspries vun de Vereente Natschonen.

1980 wurrn dat Gebortshuus vun King un eenig wiedere Bauwarken in de Umgegend to National Historic Site (etwa: Oort vun natschonaler historsch Bedüüden) nömmt.

1981 wurr de Asteroid (2305) King nah hüm nömmt.

1986 wurr nich toletzt up Bedrieven vun den Musiker Stevie Wonder en natschonal Fierdag to Ehren vun King inricht, de Martin Luther King Day, de jedes Johr an‘ darten Maandag in‘ Januar begahn wurrd. An‘ 18. Januar 1993 wurr de to’n eersten Mal vun all Regeeren vun de 50 US-Bundsstaaten offiziell fiert.

1987 hett de „Martin Luther King Jr. Memorial Foundation“ dat Lorraine Motel köfft un dat in dat „National Civil Rights Museum“ umwannelt.

Siet den Dood vun King hett sück ok sien Ehefru Coretta Scott King up Rebeeden as soziale Gerechtigkeit oder Börgerrechte insett. Noh in dat sülvig Johr, in dat King umbrocht wurr, hett se dat King Center in Atlanta in’t Leven ropen. Teel weer, dat Vermächtnis vun King to bewohren un an sien Intreeden för freedlich Konfliktlösung un weltwiet Toleranz to erinnern. King sien Söhn Dexter is to Tiet Präsident un Vörstandsvörsitter vun dat Center.

Völ Städer vun de USA hemm en vun hör Straaten nah den Börgerrechtler nömmt un in Harrisburg, Pennsylvania, drocht dat Raathuus den Naam vun King. In den USA un völ anner Länner wurrn Schoolen un Karken nah hüm nömmt. In Amsterdam wurr 1968 de Martin-Luther-Kingpark nah hüm nömmt.

2010 hett man weer versöcht, King sien Konterfei up US-amerikaansch Münten pressen to laaten, nahdem Börgerrechtler sück 2000 spoodlos dorför insett harrn, King up 50-Cent-Münten oder 20-Dollar-Schiens to verewigen.

De Band U2 schreev 1984 de Songs Pride (In the Name of Love) un MLK (up dat Album The Unforgettable Fire) to Ehren vun King un sien Levenswark. Pride enthollt allerdings en historschen Fehler, denn King wurr nich, as dat in dat Stück schreeven wurr, an‘ Morgen umbrocht, sonnern abends. Bi Live-Upträen singt U2-Singer Bono dat Leed intüschen in richtig Version.

|An‘ 22. August 2011 wurr in Washington an‘ Tidal Basin an de National Mall das „Martin Luther King, Jr. National Memorial“ för de Besöker apen maakt. Eerst an‘ 16. Oktober 2011 wurr dat vun Präsident Obama inweeht, nahdem de oorsprünglich för August 2011 plaant Inweehn wegen den Hurrikans Irene harr verschaven wurrn musst. Dormit is King nah George Washington, Thomas Jefferson, Abraham Lincoln un Franklin Delano Roosevelt de fievte US-Amerikaner, den in Washington en Denkmal widmet wurrd, as ok de eerste Afro-Amerikaner.

Gedenkdaag

• karklich:
  • Evangeelsch-Luthersch Kark in Amerika: 15. Januar
  • Evangeelsch Kark in Düütschland: 4. April in‘ Evangeelsch Naamsklenner
• staatlich:
  • USA: dart Maandag in‘ Januar (Martin Luther King Day), siet 1986.

Rull vun King binnerhalv vun de Börgerrechtsbewegung in den USA

Bevör sück King blots för Börgerrechte insetten dee, hett sück vör allen de NAACP för de Rechte vun de swaart Minnerheit insett.

Mit den Erfolg vun den „Montgomery Bus Boycotts“ in dat Johr 1956 nehm de Infloot vun King up de Börgerrechtsbewegung un de Wirkung vun sien Person up de swaart Bevölkerung stark to. Weer he tovör hööftsächlich as Paster tätig ween, reis he in de folgen Johren mit Ünnerbreeken dör de gesamte USA un hull talllos Reden. De Erfolge in Birmingham, dat Dörsetten vun den Civil Rights Act 1964 un de Ehrung mit den Freedensnobelpries hemm King to’n gröttsten Führer vun den gewaltlosen Protest för de Gliekberechtigung vun de Swaarten maakt, wat sück ok an de 250.000 Bedeeligten an de vun hüm anführt Marsch up Washington meeten lett. In disse Johren verlor ok de NAACP stark an Bedüüden.

Dat geev aber ok sowohl Kritik an de Führungsrull, de King innehmen dee, as ok an sien Prinzip, ahn Utnahm gewaltfree to protestieren. So hett sück 1960 dat Student Nonviolent Coordinating Committee (SNCC) grünnd, dat de Funktschoon vun King in de landeswiet Bewegung konstruktiv kritiseeren dee. As 1965 Stokely Carmichael Vörsitter vun den SNCC wurr, radikaliseer sück deren politischer Kurs in Richt vun en militanten, swaarten Natschonalismus; Carmichael sien Nahfolger hemm den Naam vun de Vereenigung sluutend in Student National Coordinating Committee ännert. 1964 wurr vun Malcolm X de Organization of Afro-American Unity (OAAU) in’t Leven ropen. In sien Reed an‘ Grünnensdag hett he apen to dat Bileggen vun utsluutend gewaltfree Strategien upropen un dormit düütlich vun King afsett. Mehr as de lütt OAAU, de sück nah den Dood vun Malcolm X 1965 uplööst hett, hemm aber de Reden vun den bekannten Grünner vun de Swaartenbewegung Infloot harrt.

1966 formeer sück denn de Black Panther Party, de weniger dör Massenproteste as dör Hülpsleistungen för swaart Bedürftige versöcht hett, soziale Ungerechtigkeiten uttoglieken. Buterdem is se för „swaarten Natschonalismus“ un dat utdrückliche Recht intreeden, sück sülvst to verteidigen, un hett sück dormit vun den Pazifismus- un Toleranzdenken vun Kings afgrenzt. Denn wurr up Bedrieven vun Carmichael 1966 ok noch de lose separatistisch Black-Power-Bewegung in‘t Leven ropen, de en Vereenigung vun all Swaarten un dat Bewohren vun „swaart Kultur“ anstreev. King is ok faken mit Roy Wilkins, den dormaligen Führer vun de NAACP un bekannten Börgerrechtler annanner geraden. Liekers nehm Wilkins an verscheedenen Demonstratschonen, etwa den Marsch nah Washington deel un hett sück kritisch to militant Organisatschonen ütert.

Vör allen dör sückse Gruppen harr de Ideale un Protestaktionen vun King in‘ Norden vun de USA en swooren Stand. Dorto keem, dat he eerst 1966 anfung, Demonstratschonen in en nördlich Stadt, Chicago, to organiseeren. Liekers bleev he för völ bit to sien Dood de unumstreeden Führungsfigur vun den gewaltfree Wedderstand.

Dör den Anslag, den ansteegen Druck vun Sieden vun de FBI (vör allen up de Black Panther Bewegung) un de politischen Togeständnisse wurr nah 1970 de Börgerrechtsbewegung in den USA weniger. Dat SNCC hett sück 1970 uplööst, un de Black Panther hemm sück af 1981 nich mehr apenlich wiest. De NAACP as ok de SCLC bestaht aber noch hüüd.

Warken

• A comparison of the conceptions of God in the thinking of Paul Tillich and Henry Nelson Wieman. Dissertatschoon, 1955
• Stride Toward Freedom: The Montgomery Story. 1957 (düütsch: „Schritte zur Freiheit: Die Montgomery Story“). Engelsch Reprint (Taschenbook) 2010, Beacon Press, ISBN 978-0-8070-0069-4.
• The Trumpet of Conscience (1967). Düütsch Översetten: Aufruf zum zivilen Ungehorsam. 1. Uplaag. Econ, 1969 (1993, ISBN 3-612-26036-7)
• Aufruf zum zivilen Ungehorsam. Econ-Verlag, Düsseldörp 1993, ISBN 3-612-26036-7.
• Freiheit. Von der Praxis des gewaltlosen Widerstandes. Brockhaus, Wupperdaal 1982, ISBN 3-417-20332-5.
• Frieden ist kein Geschenk. Von der Kraft der Gewaltlosigkeit. Herder, Wien 1984, ISBN 3-210-24776-5.
• Ich bin auf dem Gipfel des Berges gewesen. Reden. Edition Nautilus, Hamborg 2016, ISBN 978-3-96054-021-2.
• Ich habe einen Traum. Texte und Reden. Kiefel Verlag, Gütersloh 1996, ISBN 3-7811-5777-6.
• Ich habe einen Traum. Patmos-Verlag, Düsseldorf 2003, ISBN 3-491-45025-X.
• Mein Traum vom Ende des Hassens. Texte für Heute. Herder, Freiburg/B. 1994, ISBN 3-451-04318-1.
• Schöpferischer Widerstand. Mohn, Gütersloh 1985, ISBN 3-579-00576-6.
• Testament der Hoffnung. Letzte Reden, Aufsätze und Predigten. Mohn, Gütersloh 1989, ISBN 3-579-05079-6.
• Ein Traum lebt weiter. Mohn, Gütersloh 1986, ISBN 3-451-08285-3.
• Wohin führt unser Weg. Chaos oder Gemeinschaft. Fischer, Frankfort an‘n Main 1969.

Literatur

• Hans-Eckehard Bahr: Martin Luther King. Für ein anderes Amerika. Aufbau, Berlin 2004, ISBN 3-7466-8123-5.
• Clayborne Carson (Hrsg.): The Autobiography of Martin Luther King, Jr. Abacus, London 2000.
• Richard Deats: Martin Luther King. Traum und Tat. Ein Lebensbild. Neue Stadt, München 2008, ISBN 978-3-87996-763-6.
• Tobias Dietrich: Martin Luther King. Fink, Patterbuorn 2008 (UTB 3023).
• David Garrow: The FBI and Martin Luther King, jr. Penguin, New York 1981, ISBN 0-14-006486-9.
• Frederik Hetmann: Martin Luther King. Maier, Ravensburg 1993, ISBN 3-473-54099-4. (Jöögdbook)
• Martin Luther King sen.: Aufbruch in eine bessere Welt. Die Geschichte der Familie King. Union, Berlin 1984
• Coretta Scott King: Mein Leben mit Martin Luther King. Mohn, Gütersloh 1985, ISBN 3-579-03643-2.
• Rolf Italiaander: Martin Luther King. Colloquium, Berlin 1986, ISBN 3-7678-0674-6.
• Stanislaw N. Kondraschow: Martin Luther King. Leben und Kampf eines amerikanischen Negerführers. Deutscher Verlag der Wissenschaften, Berlin 1973.
• Stephen B. Oates: Martin Luther King, Kämpfer für Gewaltlosigkeit. Heyne, München 1986, ISBN 3-453-55140-0.
• William F. Pepper: Die Hinrichtung des Martin Luther King. Wie die amerikanische Staatsgewalt ihre Gegner zum Schweigen brachte. Diederichs, Kreuzlingen 2003, ISBN 3-7205-2405-1.
• Gerd Presler: Martin Luther King jr. Mit Selbstzeugnissen und Bilddokumenten. Rowohlt, Reinbek 2005, ISBN 3-499-50333-6.
• Valerie Schloredt, Pam Brown: Martin Luther King. Amerikas großer gewaltloser Führer, der im Kampf um die Rechte der Schwarzen ermordet wurde. 2. Uplaag. Arena, Würzborg 1990, ISBN 3-401-04278-5. (Jöögdböök)
• Hans Jürgen Schultz: „Ich habe versucht, zu lieben.“ Porträts. Von Menschen, die Frieden dachten und Frieden machten: Martin Luther King, Dietrich Bonhoeffer, Reinhold Schneider, Albert Schweitzer. Quell, Stuttgart 1988, ISBN 3-7918-2020-6. (Eerstutgaav Partisanen der Humanität.)

Filmografie

• Dann war mein Leben nicht umsonst – Martin Luther King Dokumentatschoon, 1970, 135 Min., Regie: Sidney Lumet un Joseph L. Mankiewicz
• Martin Luther King – Mord auf Staatsbefehl. Dokumentatschoon, 2004, 52 Min., Book un Regie: Claus Bredenbrock un Pagonis Pagonakis, Produktschoon: arte, ZDF, Eerstsennen: 27. Oktober 2004, Inhaltsangaav vun arte
• Dr. King, Bürgerrechtler. 1. Teil: „I Have a Dream“, (OT: American Experience. Citizen King), Dokumentatschoon, USA, 2004, 55 Min., Book un Regie: Noland Walker, Orlando Bagwell, Produktschoon: Roja Productions Inc. för PBS, Inhaltsangaav vun arte, Original-Filmwebsite vun PBS
• Dr. King, Bürgerrechtler. 2. Teil: „I Have Seen the Promised Land“, Dokumentatschoon, USA, 2004, 58 Min., Book un Regie: Noland Walker, Orlando Bagwell, Inhaltsangaav vun arte

(De Dokumentarfilm tekent dat politische Porträt vun Martin Luther King van 1963 bit to sien Dood 1968.)

• Das Rassismusdrama Boykott ut dat Johr 2001 grippt de Geschehnisse um Rosa Parks, Martin Luther King un den Montgomery Bus Boycott up.
• Selma, Speelfilm ut dat Johr 2014 behannelt de Rull vun King wiels de Selma-nach-Montgomery-Märsche.

Weblenken

Martin Luther King. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• DNB-Katalog
• Vörlaag:DDB
• Artikelsammlung mit Texten vun un över King up de Lebenshaus-Websteed
• The Martin Luther King, Jr. Research and Educations Institute (völ Originaltexte)
• Martin Luther King up de Sieden vun den Nobelpries (engelsch)
• Martin-Luther-King-Zentrum Düütschland
• The Martin Luther King, Jr. Center for Nonviolent Social Change in Atlanta