Wahlspröök

En Wahlspröök (ok Devise oder Motto) is en Woort, wat en Grupp, en enkelten Minschen oder en Organisatschoon för sik utsöcht as en Aart vun Överschrift. Düt Woort schall düütlich maken, wo dat üm geiht un wo up tostüert weern schall. So’n Wahlspröken staht upschreven, faken an sunnerliche Städen un faken in’n Tosamenhang mit en Wapen. Se stammt tomeist ut en ole Traditschoon, man ok ut besunnere Tieden, wo allens up’n Kopp stellt wurrn is, as Börgerkrieg un Revolutschoon.

Dat Woort Wahlspröök is en wöörtlich Översetten vun dat hoochdüütsche Woort Wahlspruch, wat Philipp von Zesen nee upbröcht hett un to’n eersten Mol bruukt hett för de düütsche Sprake, as he dat Woort Devise översetten dö.

Faken sünd Wahlspröken en Deel vun verschedene Wapen. Normolerwiese staht se in’n Wapen unner dat Wapenschild. Dat kummt vun dat Middeloller vun her. Dormols hefft de meisten Eddellüde en Wapen un en Wahlspröök harrt. In de Literatur över Heraldik warrt dor woll ok „Feldgeschricht“ to seggt.

In de hüdige Tied hefft veele Staaten en Wahlspröök.

Personen oder Sellschoppen ehre Wahlspöken

Wapen vun de Jauch (1749), wat ut den Wahlspöök (1683) en Bild maken deit

• Dieu et mon droit, franzöös’sch: „Gott un mien Recht“ – Wahlspröök vun dat brittsche Königshuus
• Ich dien – Wahlspröök in’t Wapen vun den Prince of Wales
• Tuitio Fidei et Obsequium Pauperum (lat.), „Betügen vun den Gloven un Hölp för de Armen “ – Motto vun den Malteserorden

Wahlspröken vun moderne Staaten

• Je Maintiendrai, franzöös'sch: „Ik weer mi dörsetten“ - Wahlspröök vun de Nedderlannen.
• Liberté, Egalité, Fraternité!, franzöös’sch: „Freeheit, Liekheit, Bröderlichkeit!“ – Wahlspröök vun de Franzöös’sche Revolutschoon vu 1789 un vun de Franzöös’sche Republik.
• E pluribus unum, latiensch „Ut veel (verscheden) een“ – De USA ehr Wahlspröök. Vun 1956 af an kümmt dor as anner Motto noch de Spröök „In God we trust“ to, up Platt: „Wi vertroot up Gott“.
• Yurtta Sulh, Cihanda Sulh oder inoffiziell Yurtta Barış, Dünyada Barış, törk’sch: „Freden in de Heimat, Freden in de Welt“ – de Törkei ehr Wahlspöök
• Unus pro omnibus, omnes pro uno, latiensch "Een för all, all för een" - de Swiez ehr Motto
• A mari usque ad mare, lat. för Vun See to See”, Wahlspröök vun Kanada
• Samo sloga Srbina spasava, serb’sch: „Bloß Eenheit reddt die Serben“ – Wahlspröök vun Serbien.

Wahlspröken vun Länner un Städer

Plattdüütsche Wahlspröken un Wahlspröken ut plattdüütsche Länner

• Buten un binnen, wagen un winnen,– Wahlspröök vun Bremen
• Up ewig ungedeelt,– Wahlspröök vun Sleswig-Holsteen
• Eala Frya Fresena (free översett: Man to, Ji fre’en Fresen!) un de Antwoort „Lever dood as Slaav“ – Wahlspröök vun Oostfreesland.

• Sit Intra te Concordia et Publica Felicitas, „Mank diene Muern schall Eendracht ween un allgemeen Glück – De Hansestadt Rostock ehr Wahlspröök
• Libertatem quam peperere maiores digne studeat servare posteritas "De Nakamen schöllt tosehn, dat se de Freeheit, de de Olen kregen hefft, bewahrt“ De Free un Hansestadt Hamborg ehr Wahlspröök.

Wahlspröken ut annere Länner un Städer

• Fidelitas, „Tro“ – Wahlspröök vun Karlsruhe, faken för ganz Baden bruukt.
• Fluctuat nec mergitur, „Se mag woll hen un herdrieven, man se geiht nich unner“ – Wahlspröök vun Paris
• Stark im Recht! is de Wahlspröök vun de Stadt Frankfort an’n Main.

Wahlspröken vun Orden

• Honi soit qui mal y pense, franzöös’sch: „En Fidi, wer sik dor wat bi denken deit “ – Devise vun den engelschen Strumpbandorden.
• Suum cuique, latiensch: „Jeden dat Siene“ (meent is: „Dat jedeen kriggt, wat em tosteiht“) – Den Swarten Adlerorden sien Devise
  Vunwegen dat düsse Orden grünnt wurrn is, an’n Avend, ehr dat Preußen to’n Königriek wurrn is, scholl dor düt Königriek Preußen sien Motto mit kriegen, as en Königriek, wo jedereen kriegen schall, wat em tosteiht. Suum cuique is avers al bi Cato un Cicero as Grundsatz vun dat Röömsche Recht bruukt wurrn.