Newton-Skala
De Newton-Skala is en histoorsche Temperatur-Skala, de üm 1700 rüm vun Isaac Newton utfunnen worrn is.
As sik Newton mit dat Feld vun de Warms befaten de, hett he en qualitätive Temperaturskala utklamüstert, de twintig Stopen harr vun „kole Luft in’n Winter“ bit „hitte Kahlen in’t Kökenfüür“. Disse Indeelen weer nich akkerat un teemlich groff, so dat ok Newton sülvst dormit nich recht tofreden wesen is. Man, em weer de Warmsutdehnen bekannt, also de Egenoort, dat Stoffen mehr Ruum innehmen doot, wenn man jem warm oder hitt maken deit. Also hett he en Fatt mit Lienööl nahmen un den Ünnerscheed vun’t Volumen utmeten betogen op de fröheren Skalenpunkten. Twüschen de Temperaturen vun’n smölten Snee un kaken Water hett he dorbi en Volumenünnerscheed vun 7,25 % faststellt.
He hett denn opletzt den Nullpunkt vun sien Skala bi smölten Snee sett (Smöltpunkt, 0 °C) un defineer kaken Water as den 33. Grad (Kaakpunkt, 100 °C) un hett dormit de glieken Betogspunkten bruukt, de ok för de Celsius-Skala gellt. Man, de Afstännen vun de Grad-Skala weern anners sett: En Ünnerscheed vun een Grad Newton (1 °N) is ruchweg so veel as dree Grad Celsius (3 °C).
Ümreken
ännern| Skala | Kelvin | Celsius | Fahrenheit | Rankine | Delisle | Newton | Réaumur | Rømer |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Eenheit | Kelvin | Grad Celsius | Grad Fahrenheit | Grad Rankine | Grad Delisle | Grad Newton | Grad Réaumur | Grad Rømer |
| Eenheitenteken | K | °C | °F | °Ra, °R | °De, °D | °N | °Ré, °Re, °R | °Rø |
| eerste Betogspunkt F1 | T0 = 0 K |
(H2O) = 0 °C |
TSchm(H2O) = 32 °F* |
T0 = 0 °Ra |
TSchm(H2O) = 150 °De |
TSchm(H2O) = 0 °N |
TSchm(H2O) = 0 °Ré |
TSchm(H2O) = 7,5 °Rø |
| tweete Betogspunkt F2 | Tt(H2O) = 273,16 K |
(H2O) = 100 °C |
TKaak(H2O) = 212 °F* |
– | TKaak(H2O) = 0 °De |
TKaak(H2O) = 33 °N |
TKaak(H2O) = 80 °Ré |
TKaak(H2O) = 60 °Rø |
| Skalenintervall | (F2−F1) / 273,16 | (F2−F1) / 100 | (F2−F1) / 180* | 1 °Ra = 1 °F | (F1−F2) / 150 | (F2−F1) / 33 | (F2−F1) / 80 | (F2−F1) / 52,5 |
| Utfinner | William Thomson („Lord Kelvin“) | Anders Celsius | Daniel Fahrenheit | William Rankine | Joseph-Nicolas Delisle | Isaac Newton | René-Antoine Ferchault de Réaumur | Ole Rømer |
| Johr vun’t Inföhren | 1848 | 1742 | 1714 | 1859 | 1732 | ~ 1700 | 1730 | 1701 |
| Rebeet, woneem de Skala begäng is | weltwiet (SI-Einheit) | weltwiet | USA, Jamaika | USA | Russland (19.Jhd.) | – | Westeuropa bit 19. Jhd. | – |
* De Angaven för de Fahrenheit-Skala beschrievt de Definitschoon as se vundaag gellt. Na de oorsprünglichen Definitschoon dör Fahrenheit weer de Temperatur vun en Küllmischen vun Ies, Water un Salmiak oder Seesolt (−17,8 °C = 0 °F) un de „Lieftemperatur vun’n gesunnen Minschen“ (35,6 °C = 96 °F) as Fixpunkten bruukt mit (F2−F1) / 96 Skalendeelen.
| na \ vun | Kelvin-Skala (K) | Celsius-Skala (°C) | Réaumur-Skala (°Ré) | Fahrenheit-Skala (°F) |
|---|---|---|---|---|
| TKelvin | = TK | = + 273,15 | = TRé · 1,25 + 273,15 | = (TF + 459,67) ÷ 1,8 |
| = TK − 273,15 | = | = TRé · 1,25 | = (TF − 32) ÷ 1,8 | |
| TRéaumur | = (TK − 273,15) · 0,8 | = · 0,8 | = TRé | = (TF − 32) ÷ 2,25 |
| TFahrenheit | = TK · 1,8 − 459,67 | = · 1,8 + 32 | = TRé · 2,25 + 32 | = TF |
| TRankine | = TK · 1,8 | = · 1,8 + 491,67 | = TRé · 2,25 + 491,67 | = TF + 459,67 |
| TRømer | = (TK − 273,15) · 21/40 + 7,5 | = · 21/40 + 7,5 | = TRé · 21/32 + 7,5 | = (TF − 32) · 7/24 + 7,5 |
| TDelisle | = (373,15 − TK) · 1,5 | = (100 − ) · 1,5 | = (80 − TRé) · 1,875 | = (212 − TF) · 5/6 |
| TNewton | = (TK − 273,15) · 0,33 | = · 0,33 | = TRé · 0,4125 | = (TF − 32) · 11/60 |
| na \ vun | Rankine-Skala (°Ra) | Rømer-Skala (°Rø) | Delisle-Skala (°De) | Newton-Skala (°N) |
|---|---|---|---|---|
| TKelvin | = TRa ÷ 1,8 | = (TRø − 7,5) · 40/21 + 273,15 | = 373,15 − TDe · 2/3 | = TN · 100/33 + 273,15 |
| = TRa ÷ 1,8 − 273,15 | = (TRø − 7,5) · 40/21 | = 100 − TDe · 2/3 | = TN · 100/33 | |
| TRéaumur | = TRa ÷ 2,25 - 218,52 | = (TRø − 7,5) · 32/21 | = 80 − TDe · 8/15 | = TN · 80/33 |
| TFahrenheit | = TRa − 459,67 | = (TRø − 7,5) · 24/7 + 32 | = 212 − TDe · 1,2 | = TN · 60/11 + 32 |
| TRankine | = TRa | = (TRø − 7,5) · 24/7 + 491,67 | = 671,67 − TDe · 1,2 | = TN · 60/11 + 491,67 |
| TRømer | = (TRa − 491,67) · 7/24 + 7,5 | = TRø | = 60 − TDe · 0,35 | = TN · 35/22 + 7,5 |
| TDelisle | = (671,67 − TRa) · 5/6 | = (60 − TRø) · 20/7 | = TDe | = (33 − TN) ÷ 0,22 |
| TNewton | = (TRa − 491,67) · 11/60 | = (TRø − 7,5) · 22/35 | = 33 − TDe · 0,22 | = TN |
| Meetwert \ Skala | Fahrenheit* | Rankine | Réaumur | Celsius | Kelvin |
|---|---|---|---|---|---|
| middlere Bavenflachtemperatur vun de Sünn | 10 430 °F | 10 890 °Ra | 4 622 °R | 5 777 °C | 6 050 K |
| Smöltpunkt vun Iesen | 2 795 °F | 3 255 °Ra | 1 228 °R | 1 535 °C | 1 808 K |
| Smöltpunkt vun Blie | 621,43 °F | 1081,10 °Ra | 261,97 °R | 327,46 °C | 600,61 K |
| Kaakpunkt vun Water | 212 °F | 671,67 °Ra | 80 °R | 100 °C | 373,15 K |
| hööchste buten meten Lufttemperatur | 136,04 °F | 595,71 °Ra | 46,24 °R | 57,80 °C | 330,95 K |
| Lieftemperatur vun’n Minschen na Fahrenheit | 96 °F | 555,67 °Ra | 28,44 °R | 35,56 °C | 308,71 K |
| Tripelpunkt vun Water | 32,02 °F | 491,69 °Ra | 0,01 °R | 0,01 °C | 273,16 K |
| Klaampunkt vun Water | 32 °F | 491,67 °Ra | 0 °R | 0 °C | 273,15 K |
| sietste Temperatur in Danzig, Winter 1708/09 | 0 °F | 459,67 °Ra | −14,22 °R | −17,78 °C | 255,37 K |
| Smöltpunkt vun Quecksülver | −37,89 °F | 421,78 °Ra | −31,06 °R | −38,83 °C | 234,32 K |
| sietste buten meten Lufttemperatur | −130,90 °F | 328,77 °Ra | −72,40 °R | −90,50 °C | 182,65 K |
| Klaampunkt vun Ethanol | −173,92 °F | 285,75 °Ra | −91,52 °R | −114,40 °C | 158,75 K |
| Kaakpunkt vun Stickstoff | −320,44 °F | 139,23 °Ra | −156,64 °R | −195,80 °C | 77,35 K |
| afsluut Nullpunkt | −459,67 °F | 0 °Ra | −218,52 °R | −273,15 °C | 0 K |
* De Angaven för de Fahrenheit-Skala beteht sik op de oosprüngliche Definitschoon, de nich nipp un nau mit de hüütige Definitschoon vun de Fahrenheit-Skala övereenstimmt.