Rømer-Skala
De Rømer-Skala is en histoorsch Temperatur-Skala, de as Vörlöper för de Fahrenheit- un Celsius-Skalen ansehn warrt. Utklamüstert weer se 1701 vun den däänschen Astronom Ole Rømer (1644-1710). Temperaturen, de na disse Skala meten warrt, warrt in Grad Rømer (Afk.: °Rø) angeven.
De Nullpunkt vun de Rømer-Skala warrt över den Smöltpunkt vun Soltlaak defineert. As tweeten Referenzpunkt vun de Skala hett Rømer den Kaakpunkt vun Water nütt un den op 60 °Rø fastleggt. De Weerten dortwüschen hett he linear in Grad ünnerdeelt un interpoleert. Na disse Indelen hett Ies en Smöltpunkt vun 7,5 °Rø.
Daniel Gabriel Fahrenheit is vun Rømers Arbeit wies worrn un hett em 1708 besöcht. De Idee vun de beiden Referenzpunkten (Kaak- un Smöltpunkt vun sünnere Stoffen) hett he övernahmen un sik to’n Teel sett, de Skala beter to maken. Dorut hett he 1724 sien Fahrenheit-Skala entwickelt. Ok Anders Celsius hett de Idee övernahmen un för sien Celsius-Skala nütt.
Ümreken
ännern| Skala | Kelvin | Celsius | Fahrenheit | Rankine | Delisle | Newton | Réaumur | Rømer |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Eenheit | Kelvin | Grad Celsius | Grad Fahrenheit | Grad Rankine | Grad Delisle | Grad Newton | Grad Réaumur | Grad Rømer |
| Eenheitenteken | K | °C | °F | °Ra, °R | °De, °D | °N | °Ré, °Re, °R | °Rø |
| eerste Betogspunkt F1 | T0 = 0 K |
(H2O) = 0 °C |
TSchm(H2O) = 32 °F* |
T0 = 0 °Ra |
TSchm(H2O) = 150 °De |
TSchm(H2O) = 0 °N |
TSchm(H2O) = 0 °Ré |
TSchm(H2O) = 7,5 °Rø |
| tweete Betogspunkt F2 | Tt(H2O) = 273,16 K |
(H2O) = 100 °C |
TKaak(H2O) = 212 °F* |
– | TKaak(H2O) = 0 °De |
TKaak(H2O) = 33 °N |
TKaak(H2O) = 80 °Ré |
TKaak(H2O) = 60 °Rø |
| Skalenintervall | (F2−F1) / 273,16 | (F2−F1) / 100 | (F2−F1) / 180* | 1 °Ra = 1 °F | (F1−F2) / 150 | (F2−F1) / 33 | (F2−F1) / 80 | (F2−F1) / 52,5 |
| Utfinner | William Thomson („Lord Kelvin“) | Anders Celsius | Daniel Fahrenheit | William Rankine | Joseph-Nicolas Delisle | Isaac Newton | René-Antoine Ferchault de Réaumur | Ole Rømer |
| Johr vun’t Inföhren | 1848 | 1742 | 1714 | 1859 | 1732 | ~ 1700 | 1730 | 1701 |
| Rebeet, woneem de Skala begäng is | weltwiet (SI-Einheit) | weltwiet | USA, Jamaika | USA | Russland (19.Jhd.) | – | Westeuropa bit 19. Jhd. | – |
* De Angaven för de Fahrenheit-Skala beschrievt de Definitschoon as se vundaag gellt. Na de oorsprünglichen Definitschoon dör Fahrenheit weer de Temperatur vun en Küllmischen vun Ies, Water un Salmiak oder Seesolt (−17,8 °C = 0 °F) un de „Lieftemperatur vun’n gesunnen Minschen“ (35,6 °C = 96 °F) as Fixpunkten bruukt mit (F2−F1) / 96 Skalendeelen.
| na \ vun | Kelvin-Skala (K) | Celsius-Skala (°C) | Réaumur-Skala (°Ré) | Fahrenheit-Skala (°F) |
|---|---|---|---|---|
| TKelvin | = TK | = + 273,15 | = TRé · 1,25 + 273,15 | = (TF + 459,67) ÷ 1,8 |
| = TK − 273,15 | = | = TRé · 1,25 | = (TF − 32) ÷ 1,8 | |
| TRéaumur | = (TK − 273,15) · 0,8 | = · 0,8 | = TRé | = (TF − 32) ÷ 2,25 |
| TFahrenheit | = TK · 1,8 − 459,67 | = · 1,8 + 32 | = TRé · 2,25 + 32 | = TF |
| TRankine | = TK · 1,8 | = · 1,8 + 491,67 | = TRé · 2,25 + 491,67 | = TF + 459,67 |
| TRømer | = (TK − 273,15) · 21/40 + 7,5 | = · 21/40 + 7,5 | = TRé · 21/32 + 7,5 | = (TF − 32) · 7/24 + 7,5 |
| TDelisle | = (373,15 − TK) · 1,5 | = (100 − ) · 1,5 | = (80 − TRé) · 1,875 | = (212 − TF) · 5/6 |
| TNewton | = (TK − 273,15) · 0,33 | = · 0,33 | = TRé · 0,4125 | = (TF − 32) · 11/60 |
| na \ vun | Rankine-Skala (°Ra) | Rømer-Skala (°Rø) | Delisle-Skala (°De) | Newton-Skala (°N) |
|---|---|---|---|---|
| TKelvin | = TRa ÷ 1,8 | = (TRø − 7,5) · 40/21 + 273,15 | = 373,15 − TDe · 2/3 | = TN · 100/33 + 273,15 |
| = TRa ÷ 1,8 − 273,15 | = (TRø − 7,5) · 40/21 | = 100 − TDe · 2/3 | = TN · 100/33 | |
| TRéaumur | = TRa ÷ 2,25 - 218,52 | = (TRø − 7,5) · 32/21 | = 80 − TDe · 8/15 | = TN · 80/33 |
| TFahrenheit | = TRa − 459,67 | = (TRø − 7,5) · 24/7 + 32 | = 212 − TDe · 1,2 | = TN · 60/11 + 32 |
| TRankine | = TRa | = (TRø − 7,5) · 24/7 + 491,67 | = 671,67 − TDe · 1,2 | = TN · 60/11 + 491,67 |
| TRømer | = (TRa − 491,67) · 7/24 + 7,5 | = TRø | = 60 − TDe · 0,35 | = TN · 35/22 + 7,5 |
| TDelisle | = (671,67 − TRa) · 5/6 | = (60 − TRø) · 20/7 | = TDe | = (33 − TN) ÷ 0,22 |
| TNewton | = (TRa − 491,67) · 11/60 | = (TRø − 7,5) · 22/35 | = 33 − TDe · 0,22 | = TN |
| Meetwert \ Skala | Fahrenheit* | Rankine | Réaumur | Celsius | Kelvin |
|---|---|---|---|---|---|
| middlere Bavenflachtemperatur vun de Sünn | 10 430 °F | 10 890 °Ra | 4 622 °R | 5 777 °C | 6 050 K |
| Smöltpunkt vun Iesen | 2 795 °F | 3 255 °Ra | 1 228 °R | 1 535 °C | 1 808 K |
| Smöltpunkt vun Blie | 621,43 °F | 1081,10 °Ra | 261,97 °R | 327,46 °C | 600,61 K |
| Kaakpunkt vun Water | 212 °F | 671,67 °Ra | 80 °R | 100 °C | 373,15 K |
| hööchste buten meten Lufttemperatur | 136,04 °F | 595,71 °Ra | 46,24 °R | 57,80 °C | 330,95 K |
| Lieftemperatur vun’n Minschen na Fahrenheit | 96 °F | 555,67 °Ra | 28,44 °R | 35,56 °C | 308,71 K |
| Tripelpunkt vun Water | 32,02 °F | 491,69 °Ra | 0,01 °R | 0,01 °C | 273,16 K |
| Klaampunkt vun Water | 32 °F | 491,67 °Ra | 0 °R | 0 °C | 273,15 K |
| sietste Temperatur in Danzig, Winter 1708/09 | 0 °F | 459,67 °Ra | −14,22 °R | −17,78 °C | 255,37 K |
| Smöltpunkt vun Quecksülver | −37,89 °F | 421,78 °Ra | −31,06 °R | −38,83 °C | 234,32 K |
| sietste buten meten Lufttemperatur | −130,90 °F | 328,77 °Ra | −72,40 °R | −90,50 °C | 182,65 K |
| Klaampunkt vun Ethanol | −173,92 °F | 285,75 °Ra | −91,52 °R | −114,40 °C | 158,75 K |
| Kaakpunkt vun Stickstoff | −320,44 °F | 139,23 °Ra | −156,64 °R | −195,80 °C | 77,35 K |
| afsluut Nullpunkt | −459,67 °F | 0 °Ra | −218,52 °R | −273,15 °C | 0 K |
* De Angaven för de Fahrenheit-Skala beteht sik op de oosprüngliche Definitschoon, de nich nipp un nau mit de hüütige Definitschoon vun de Fahrenheit-Skala övereenstimmt.