René Descartes
René Descartes [[ʀəˈne deˈkaʀt]], up Latiensch Renatus Cartesius, (* 31. März 1596 in La Haye/Touraine, Frankriek; † 11. Februar 1650 in Stockholm, Sweden) weer en franzööschen Philosophen, Mathematiker un Naturwetenschoppler. Descartes höört in dat Tiedöller vun de Opklärung. He warrt ankeken as de Mann, de den Grund leggt hett vun den modernen Ratschonalismus in de Fröhe Nutied. Mit düssen Ratschonalismus hefft sik Spinoza, Malebranche un Leibniz ut’neen sett un hefft dor wieter an arbeit’. Sien ratschonalistisch Denken warrt ok „Cartesianismus“ nömmt. He is ok bekannt vunwegen sien beröhmt Woort „cogito ergo sum“ („Ik denk, also bün ik“). Düt Woort is de Grundlage vun siene Metaphysik un he hett dor dat Sülvstbewusstsien inföhrt as en Thema, dat an un for sik to de Philosophie tohöörn deit.
He meen, dat geev mit Geist un Materie twee „Substanzen“, de düütlich vun’nanner verscheden sünd un de nich een up den annern inwarken döen. Hüdigendags is düsse Meenung as Cartesius sien Dualismus bekannt. He is just dat Gegendeel vun de verscheden Aarten vun Monismus un ok vun Isaac Newton siene dualistische Naturphilosophie. De lehrt ja, dat sünnerliche „Kräfte vun de Natur“, de nich to de Materie tohöörn doot, oorntlich togange sünd un inwarken doot up de Materie, de an sik rein gor nix maakt. (Kiek na bi Newton siene Gesetten, dat eerste Gesett vun de Bewegen.)
Descartes hett de so nömmte Analytsche Geometrie utfunnen. Dor warrt Algebra un Geometrie mit verbunnen.
Wat he in de Naturwetenschoppen tostanne bröcht harr, hett nich lange gullen. Newton siene Physik harr gau nawiest, dat dat so nich angahn konn, [1] - of dat nu dor üm geiht, dat he dat Prinzip vun de Gravitatschoon aflehnt hett ,oder of sik dat üm siene „Küsel-Theorie“ hannelt. Man doch draff een dat nich minnachten, wat he in de Naturwetenschoppen tostanne bröcht hett, vunwegen dat he en vun de stuursten un wichtigsten Vertreders vun den Mechanismus ween is. Dor is de veel öllere Physik vun Aristoteles eerst mit överwunnen wurrn.
Sien Ethos vun de Plicht un dat Betähmen vun sik sülms hett to’n Deel Indruck maakt up de Literatur vun de franzöösche Klassik in dat 17. Johrhunnert
Belegen Ännern
- ↑ Kiek den IX. (lesten) Afsnitt vun dat II. Book vun: Die mathematischen Prinzipien der Physik / Isaac Newton; übers. und hrsg. von Volkmar Schüller. - Berlin [etc.] : de Gruyter, 1999. ISBN 3-11-016105-2, S.375-376 (ene moderne Översetten)
