Chalkopyrit
Chalkopyrit (ok as Kopperkies, Geelkopperierz, Kopperiesenierz betekend) is en bannig faken vörkommend Mineral ut de Klass vun de Sulfide. Kopperkies hett de cheemsch Tohopensetten CuFeS2, wiest also en Proportschoon Metall:Swevel vun 1:1 op un hett en Kopperandeel vun bit to 35 %. Dat Mineral kristalliseert in en tetragonal Kristallsystem mit en Mohshard vun 3,5 bit 4 un en Dicht vun dörsnittlich 4,2 g/cm³.
| Chalkopyrit | |
 | |
| Cheemsch Tohopensetten |
CuFeS2 |
| Mineralklass | Sulfid un Sulfosolten 2.CB.10 (na Strunz, 9. Oplaag) 2.9.1.1 (na Dana) |
| Kristallsystem | tetragonal |
| Klöör | gold- bit messinggeel mit’n Gröönsteek |
| Streekklöör | grönlich-swaat |
| Mohshard | 3,5 - 4 |
| Dicht (g/cm³) | 4,1 - 4,3 |
| Gleem | Metallgleem |
| Transparenz | undörsichtig |
| Brook | musselig, uneven, sprööd |
| Splitten | unvullkamen |
| Indruck | tetraedisch Kristallen, massig, drubenoortig |
| faken Kristallflachen | |
| Tweeschenbilden | fakener als enkelt Kristall |
| Kristalloptik | |
| Breektall | |
| Dubbelbreken (optisch Utrichten) |
|
| Pleochroismus | |
| Winkel/Dispersion vun de optischen Assen |
2vz ~ |
| annere Egenschoppen | |
| Phaaswesseln | |
| Smöltpunkt | |
| cheemsch Verhollen | |
| lieke Mineralen | Pyrit, Markasit Magnetkies, Gold |
| Radioaktivität | nich radioaktiv |
| Magnetismus | |
| sünnerlich Kennteken | |
Vun wegen sien golden Gleem un sien tetraederförmig Tweeschenbilden (Dördringtweeschen vun twee Sphenoeder – dat is’n kielförmig Kristallform) mitünner mit den kuubsch Pyrit verwesselt. Chalkopyrit hett aver en starker’t Geel un löpt dör Verwittern mit de Tiet buntklöört an.
Af 550°C is dat Kristallsystem in β-Chalkopyrit kuubsch.
Entstahn un Vörkamen
ännernChalkopyrit bildt sik massiv, mitünner aver ok kristallin in hydrothermale Gäng un in ünnerscheedlich metamorphe un magmatische Steen tohopen mit Pyrit un Bornit.
Dat Mineral verwittert to Bruuniesensteen, Tegelierz, Kopperpechierz (en Mischen ut Cuprit un Tenorit) un annere Koppersolten as Malachit, Azurit oder Koppersulfat (Chalkanthit).
To finnen is Kopperkies ünner annern in Arawaka und Osarizawa in Japan, Huaron un Huanzala in Peru, Sudbury in Kanada, Cavnic in Rumänien, Dalnegorsk in Russland, Banská Štiavnica in de Slowakei, an’n Río Tinto in Spanien, in Bingham un Bisbee in de USA un ok in Süüdafrika.
Verwennen
ännernChalkopyrit is en vun de bedüdensten Kopperierze, nich so dull wegen sien Kopperandeel vun dörsnittlich 25 %, man wegen sien wiet Verbreden.
Ut de Klass vun de Chalkopyrite (2/C1.03), to de ok Chalkopyrit sülvst tohöört, künnt eenige Stoffen as aktiv Material in Solarzellen bruukt warrn. Bitlang (op’n Stand vun 2006) warrt hier vör allen – enkelt oder in Mischen – de Chalkopyriten CuInSe2 un CuInS2 (Roquesit) bruukt. Dorüm is de Technologie ok ünner den Överbegreep CIS-Solarzelle begäng worrn.