Fluorit
Fluorit oder Flussspat is en Mineral ut de Mineralklass vun de Halogeniden mit de cheemsch Formel CaF2. Cheemsch hannelt sik dat dorbi also um Calciumfluorit. Fluorit kristalliseert in’t kuubsche Kristallsystem, de Struktur kann as kuubsch flachzentreerte Anorden vun Calciumionen beschreven warrn, in de all Tetraederlücken mit Fluoridionen besett sünd. Elk Calciumion is also vun acht Fluoridionen un elk Fluoridionen vun veer Calciumionen ümgeven. Vun de Radienproportschonen her is de Fluoritstruktur jüst so as de Struktur vun Cäsiumchlorid
| Fluorit | |
 | |
| Cheemsch Tohopensetten |
CaF2 |
| Mineralklass | Halegonid 3.AB.25 (na Strunz, 9. Oplaag) 9.2.1.1 (na Dana) |
| Kristallsystem | kuubsch |
| Klöör | ahn Klöör, gröön, vigelett geel, ok swartlich |
| Streekklöör | witt |
| Mohshard | 4 |
| Dicht (g/cm³) | 3,18 |
| Gleem | Glasgleem |
| Transparenz | dörsichtig bit dörschienend |
| Brook | musselig, sprööd |
| Splitten | vullkamen na {111} |
| Indruck | good utbillt kuuubsch Kristallen tomeist opwassen |
| faken Kristallflachen | {001}, {111} |
| Tweeschenbilden | Dörkrüüztweeschen na (111) |
| Kristalloptik | |
| Breektall | 1,43 |
| Dubbelbreken (optisch Utrichten) |
|
| Pleochroismus | |
| Winkel/Dispersion vun de optischen Assen |
2vz ~ |
| annere Egenschoppen | |
| Phaaswesseln | |
| Smöltpunkt | |
| cheemsch Verhollen | löst sik in Swevelsüür |
| lieke Mineralen | |
| Radioaktivität | manchmol dör inwossen Uranmineralen |
| Magnetismus | nich magneetsch |
| sünnerlich Kennteken | Fluoreszenz ünner UV-Licht dör inlagerte Roor Erden |
De Mohshard vun Fluorit is 4. De Mineral wiest sik in vele ünnerscheedliche Klören, faken in vigelett oder gröön, manchmol aver ok ahn Klöör. De düstere Infarven vun vele Fluoriten kummt vun inlagerte Roor Erden oder radioaktiv Bestrahlen vun’n Flussspat (Stinkspat, kiek ünnen), wobi ok inwossen Uranmineralen de Klöör starker maken künnt. De Streekklöör is witt. En sünnert Kennteken is de faken vörkamende Fluoreszenz ünner UV-Licht. Kristallen, de sik wörpelförmig dorstellt, sünd faken antodrapen un faken billt Fluorit ok Dördringtweeschen ut.
Vörkamen
ännernFluorit kummt meist massiv vör. mitünner ok in kristalline Form, und entsteiht vör allen in pneumatolytisch Gäng – dat sünd Gäng, de tostannen kamt, wenn sik bi’t Afköhlen vun Magma de beweglichen Phasen verflüchtigt. Faken sünd dor denn ok Baryt, Quarz, Topas, Calcit, Bliegleem un Zinkblennen versellschoppt. Fluorit kummt ok as Nevengemengdeel in Graniten, Karbonatiten un annere magmatsche Stenen as in Pegmatiten vör.
De weltwiet gröttste Flussspat-Bargbo is in Mexiko in de Lagersteed Las Cuevas, de dör Vulkanimus togang kamen is. Wietere rieke Vörkamen gifft dat in China, in’t indische Amba Dongar, in Süüdafrika (Zwartkloof un Witkop), in Namibia (Okorusu), in’t kenianische Kerio Valley un in de US-amerikaanschen Bundsstaaten Illinois un Kentucky. In Europa is Castleton in’n engelschen Peak District en bekannte Fundsteed, wo Fluorit ünner den Naam „Blue John“ bekannt is un för de Smuckprodukschoon afboot warrt. De Naam is en Anspelen op dat franzöösch’sche „bleu et jaune“ un bedüdt so veel as „blau un geel“. In Düütschland gifft dat Lagersteden t. B. mit de Gruuv Clara bi Wolfach in’n Swartwoold un de Gruuv Käfersteige bi Pforzheim. Fluorit gifft dat aver ok in’n Böverpalzer Woold in de Gegend üm Nabburg un in’n Schortedaal bi Ilmenau in’n Döringer Woold.
Verwennen
ännernIndustriell warrt Fluorit vör allen as Flussmiddel in de Metallindustrie un to’n Herstellen vun Fluor un Fluorwaterstoffsür bruukt. Bito is Fluorit en geern sehn Smucksteen un deent ok as Grundstoff för optisch Linsen un opaleszeerend Gläs.
Dör de Egenschap, dat Lichtspektrum gliekmatig to breken, lett sik de chromaatsch Abberatschoon vun Objektiven utglieken. En Problem is hier, dat för Hoochleistungsobjektiven sünners grote Kristallen bruukt warrt. De warrt künstlich tücht. Man Krstiallen vun de Grött hebbt de Egenoort, sik dör Hitt (as t. B. dör Sünninstrahlen) so dull to vertehn, dat se de Reeken vun de Optik düdlich ännern doot.
Historie
ännernFlussspat weer al in dat antike Grekenland begäng. De düütsche Naam geiht torüch op denBruuk as Flussmiddel in de Verarbeiten vun Metall. De sichtbore Fluoreszenz, de ünner UV-Licht tostannen kummt, hett de düütsche Mineraloog Friedrich Mohs 1824 opdeckt.
Stinkspat
ännern
Stinkspat is de Beteken vun en Kristalloort vun Fluorit, de dör radioaktive Strahlen verännert worrn is. Dör de ioniseerend Strahlen warrt in de Verbinnen en Elektron so dull anreegt, dat dat ut de Elektronenhüll utneihn un op de Steed vun en Gidderdefekt (ümgeven vun veer Calciumatomen, so nöömt F-Zentrum) dör Afgaav vun Energie en sieteret Energieniveau innehmen kann. De CAF2-Formeleenheit, wo dat Elektron utneiht is, liggt nu as metallsch Calcium (Ca) un Fluorgas (F2) vör.
Vun wegen de Elektronen in de F-Zentren (Gidderdefekten wiel dor en F-Atom fehlt) un dat kolloidal Calcium is Stinkspat (In’n Gegendeel to’n witt-dörsichtigen Flussspat) düsterblau, -vigelett bit swart un undörsichtig (t. B. Wölsendorfer Stinkspat ut de Böverpalz). Stinkspat kummt faken (aver nich jümmer) tohopen mit Uranmineralen vör, de deelwies as ganz fiene Partikels in den Stinkspat inslaten wesen künnt un sik dör Radioaktivität opwiesen laat.
Neven sien Utsehn hett Stinkspat normalerwies twee wietere Kennteken:
- Dör Rieven oder Slaahn vun’n Kristall warrt dat gasförmige un giftige Fluorgas freesett, dat in Verbinnen mit H2O (t. B. Luftfuchtigkeit) to 2 HF un ½ O2 reageert. De radikaalsche atomare Suerstoff (½ O2) verbinnt sik denn mit den molekularen Suerstoff ut de Luft wieter to Ozon (O3), wat ok to de Beteken as Stinkspat föhrt hett.
- Dör Hittmaken vun’n Stinkspat kann den Elektron in’t F-Zentrum wedder so veel Energie toföhrt warrn, dat dat ünner Afgaav vun elektromagneetsch Strahlen in’t sichtbor Spektrum (Licht) wedder in de Elektronenhüll vun en Fluoratom torüchjumpt. Vun wegen de Wedderherstellen vun de Struktur vun den Flussspatkristall, verleert de behannelte Proov dorbi ok ehr Klöör, bit se wedder witt-dördichtig is.
Kiek ok
ännernLiteratur
ännern- Walter E. Tröger u. a. (Hrsg.): Optische Bestimmung gesteinsbildender Minerale, Schweizerbart, Stuttgart
- 1. - Bestimmungstabellen, 1982, ISBN 3-510-65106-5
