Wikipedia

Lebber

(wiederwiest vun Lever)

De Lebber (lat.: iecur; ooltgr.: ἧπαρ hepar) is dat zentrale Organ vun’n Stoffwessel un de gröttste Drüüs in’n Lief vun de Warveldeerten. De wichtigsten Opgaven vun de Lebber sünd de Produkschoon vun Proteinen (t. B. Stollfakters), dat Verweerten vun Deelen vun de Nohren (t. B. Spiekern vun Glukoos un Vitaminen), de Produkschoon vun Gall un dormit tosamen de Afbo un dat Utscheden vun Stoffwesselrpodukten, Giftstoffen un Heelmiddels. Nehrstoffen de ut’n Darm in’t Blood opnahmen warrt, warrt över de Poortader na de Lebber transporteert un warrt vun ehr denn in’t Blood afgeven oder ut dat Blood rutnahmen, as dat jüst nödig is.

Lebber vun’n Minsch

Opbo vun de Lebber

ännern

Opdeelen in Lappens

ännern

De Lebber vun en Minsch wiggt twüschen 1500 un 2000 g. Se is en week un gleikmatig struktureert Organ, dat to’n gröttsten Deel in’n rechten Böverbuuk liggt.

 
Schaapslebber, Ingedöömflach

De Lebber kann groff in twee grote Lappens indeelt warrn. De rechte Lappen (Lobus dexter) liggt ünner’t Dweerfell un is deelwies dormit verwossen. De is grötter as de linke Lebberlappen (Lobus sinister), de bit in den linken Böverbuuk recken deit. Bito gifft dat twee lüttere Lebberlappens, neemlich den quadraatschen Lappen (Lobus quadratus) un den „steerten“ Lappen (Lobus caudatus).

Versorgen mit Blood un Nehrstoffen

ännern

An de Ünnersiet vun de Lebber liggt de so nöömte Lebberpoort (Porta hepatis), över de de Poortader un de Lebberslagadern in de Lebber inpedden un de Lebbergallengäng ut ehr rutpedden künnt. De Lebberslagader (Arteria hepatica propria) transporteert Suerstoffriek Blood vun’t Hart, un de venöse Poortader föhrt Blood mit Nehrstoffen ut’n Magen un den Darm, Afboprudukten vun de Milt as ok Hormonen vun de Buukseverdrüüs na de Lebber hen. De Lebber warrt dorbi to 25 % mit suerstoffriek Blood versorgt un to 75 % mit Blood vun de Poortader.

Lebbersegmenten

ännern
 
Lebbersegmenten in Snittbiller

Na Claude Couinaud warrt de Lebber in acht Segmenten ünnerdeelt[1]. De Gren z twüschen den linken un den rechten Lebberlappen liggt funkschonell piel in’t Rebeet vun de Gallenblaas un anatoomsch an’t Ligamentum falciforme hepatis (kiek in’n Afsnitt Lebberbänner)[2]. Dör’t Vertwiegen vun de Poortader warrt de Lebber waagrecht in en bövere (kraniale) un en ünnere (kaudale) Segmentgrupp indeelt.

  • Linken Lebberlappen:
    • Segment I – Lobus caudatus
    • Segment II – kranial Deel vun’t Segmentum laterale
    • Segment III – kaudal Deel vun’t Segmentum laterale
    • Segment IV – Lobus quadratus
      • Segment IVa – kranial Deel
      • Segment IVb – kaudal Deel
  • Rechten Lebberlappen:
    • Segment V – kaudal Deel vun’t Segmentum anterius
    • Segment VI – kaudal Deel vun’t Segmentum posterius
    • Segment VII – kranial Deel vun’t Segmentum posterius
    • Segment VIII – kranial Deel vun’t Segmentum anterius

Disse traditschonelle Indeelen is in ne’ere Ünnersöken aver in Fraag stellt worrn, bi de afhangig vun de Person 9 bit 44 sekundäre Twiegen vun de Poortader nawiest worrn sünd[3].

Lebberbänner

ännern

De Lebber is över mehrere Bänner in de Buukhöhl fast. Disse Bänner stellt keen Binngeweevsstrukturen dor, man se sünd Dubbelfalten (Duplikaturen) vun’t Buukfell.

Mit dat Dweerfell is de dorsale Lebberrand över dat Ligamentum coronarium verbunnen. Dat Ligamentum coronarium geiht op beide Sieten in dat dreeeckige Ligamentum triangulare dextrum oder sinistrum över. op De Dweerfellsiet tütt vun’t Ligamentum coronarium dat Ligamentum falciforme hepatis in’n rechten Winkel na de Buuksiet (ventral). Dat Ligamentum falciforme hepatis tütt oorspünglich bit na’n Buuknavel, vunwegen dat dat bi’n Fetus dat Gekröös vun de Navelveen dorstellt. De Navelveen sülvst slutt sik gau na de Geboort un blifft as runnen binngeweevigen Strang, Ligamentum teres hepatis, an’n fre’en Rand vun’t Ligamentum falciforme hepatis bewohrt.

Na de Buukhöhlensiet is de Lebber mit den Magen un mit dat Duodenum över dat lütte Nett (Omentum minus) verbunnen. De Appendix fibrosa hollt den linken Lebberlappen tosätzlich an’t Dweerfell fast.

Fienopbo vun de Lebber

ännern
 
Glisson-Trias

De Lebberlappens sünd fiener in bannig lütte Lebberlappens vun hööchsten 1-2 mm ünnerdeelt. De hebbt in’n Ansnitt sösseckige Gestalt un bestaht vör allen ut Lebberzellen (Hepatozyten). Disse Zellen hebbt tomeist mehrere Zellkarns un sünd in Sträng anordent („Lebberzellbalkens“). An de Eckpunkten vun naverte lütte Lebberlappens leegt de Periportalfeller, de as Glisson-Trias (Glissonsch Dreeeck, periportale Trias) betekent warrt. In disse Glisson-Trias verlöpt jümmer en Arteria interlobularis, also en Twieg vun de Lebberslagader, en Vena interlobularis (en Twieg vun de Poortader) un en Gallengang (Ductus biliferus).

Twüschen de Lebberzellen leegt de wieteren Kapillaren vun de Lebber (Lebersinusoiden) anordent. Disse Sinusoiden sünd vun en ünnerbroken Endothel (Basallamina fehlt) utkleedt un bargt sünnere Makrophagen, neemlich de Kupfferschen Steernzellen. De Sinusoiden transporteert dat Blood vun de Poortader tosamen mit dat Blood ut de Lebberarterie dör de lütten Lebberlappens in Richt vun jemehrn Middelpunkt, wo dat vun en Middelveen (Vena centralis) opnahmen warrt. Disse Zentralvenen gaht to gröttere Venen (Venae sublobularis) tohopen un sluut sik denn to de Lebberveen (Vena hepatica) tosamen. Den Splittruum twüschen de Endothelzellen vun de Lebbersinusoiden un de Lebberzellen warrt as Disse-Ruum betekent (na Josef Disse). Dor binnen finnt de egentliche Stoffuttuusch twüschen dat Blood un de Hepatozyten statt. In’n Disse-Ruum is Bloodplasma as wieter ok de so nöömten Ito-Zellen (dat sünd hepatische Steernzellen), de Vitsmin A bargt un to’n Spiekern vun Fett deent. Butendem gellt se as de Produzenten vun de intralobulären Binngeweevsfesen un hebbt pathosphysioloogsche Bedüden in’n Rahmen vun en Lebberzirrhoos[4].

De Gallkapillaren billt binenn de fienen Lebberlappens blots Lunken vun de Lebberzellen. Eerst wenn se ut de Fienlappens rutgaht kriegt se en egene Fattwand un warrt to de Gallengäng mit en eenschichtig-prismaatsch Epithel. Ut de lütten Gallengäng vun en Periportalfeld löpt de Gall över gröttere Gallengäng ut de Lebber rut.

Blangen de baven beschrevene Indeelen vun de Lebber in de klassischen Zentralvenen-Lappens (Lobulus), kann de Indeelen in Lebberazini helpen. Dat is weniger en histoloogsche as veelmehr en funkschonelle Sichtwies. De middlere Ass vun en Azinus stellt en Bünnel mit de Twiegen to’n Versorgen – also de Fatten vun’t Glisson-Trias – dorm, de an’n Rand vun den klassischen Lappen verloopt. De Vördeel vun disse Indeelen is, dat se de Mööglichkeit inslutt, dat en Bünnel Blood in beide naverten Lappens afgeven kann. De Hepatozyten, de an’n dichsten an’t Bünnel leegt, warrt an’n besten mit Suerstoff un Nehrstoffen versorgt. Se warrt dorüm as Zoon 1 vun’n Azinus betekent. Wieter na de Mitt vun’n klassischen Lappen leegt denn de Zonen 2 un 3[5].

Lebberfunkschonen

ännern

De Lebber hett veel mit dat Stüern vun’n Glukoos-, Fett- un Proteinstoffwessel to doon. Glukoos („Druvensucker“) warrt vun’t Darmblood opnahmen un kontrolleert an den Rest vun’n Lief wietergeven. Gifft dat jüst toveel dorvun, warrt dat as Glykogen spiekert, wat bi Hunger wedder to Glukoos afboet warrt.

Stüert över Hormonen as Insulin un [[[Glucagon]] hett de Lebber ok Influss op den Bloodsuckerspegel un kann em, unafhangig vun’t Toföhren vun Nohren, kunstant hollen. Insulin sorgt in de Lebber för’t Ümwanneln vun’n Sucker in de Spiekerform Glykogen un törnt den Afbo vun Fett. Dat Hormoon Glucagon regt dorgegen de Lebber an, Glykogen aftoboen un wirkt so as Gegenspeler to’t Insulin.

In’n Vergliek to annere Organen vun’n Lief hett de Lebber en teemlich hooch Vermögen sik sülvst to helen. Wenn en Deel afstarven deit, besehrt warrt oder op annere Oort Schaden kriggt, kann dat Geweev wedder nee billt warrn, ünner de Vörrutsetten, dat de Oorsaak för den Schaden nich wieter besteiht, weniger as föfftig Prozent vun de funkschonellen Masse vun’t Organ schaadhaft is un de Lebber ehr Regeneratschoonsvermögen wiel de Besehren nich verloren hett. Disse Egenschop warrt faken bi Lebbertransplantatschonen utnütt. Narven as to’n Bispeel bi Sehren vun de Huut gifft dat dorbi nich.

Dat Sülvstheelvermögen vun de Lebber is al ut de greekschen Mythologie bekannt: In de Saag vun Prometheus warrt de to Straaf för’t Wietergeven vun’t Füür an de Minschen an en Felsen smeedt. Jeden Dag hackt em en Aadler en Deel vun sien Lebber rut, de bit to’n nächsten Dag wedder nawasst.

Lebberenzymen

ännern

Üm in’n Fall vun Lebberkrankheiten Hewneisen to kriegen op de Oort un dat Utmaat vun de Krankheit warrt bi Bloodünnersöken de Lebberenzymen nakeken (Lebberweerten). As överall in’n Lief warrt ok in de Lebber Enzymen bruukt, üm den Stoffwessel vun de Lebber in Gang to hollen. Wenn de Lebberzellen nich so funkschoneren doot, as se schüllt, kamt disse Enzymen in gröttere Kunzentratschoon in’t Bloodserum vör. Afhangig dorvun wovun Lebberenzymen höger leegt, kann een faken wat to de Oort vun de Krankheit seggen. Wo groot de Schaden is, kann een an de Hööch vun den Bloodweert sehn. Oorsaken vun Zellschadens künnt to’n Bispeel Virusinfekschonen, Vergiftungen, Alkohol oder Tumoren wesen. All Enzymen in de Lebberzellen kamt ok in annere Liefzellen vör, as to’n Bispeel in’t Hart oder in de Skelettmuskulatur. Liekers kamt welke Enzymen blots bi Zellschadens in de Lebber in gröttere Kunzentratschoon in’t Serum vör.

Lebberenzymen, de faken meten warrt, sünd:

De Gamma-GT is hier de fienföhligste Parameter för Schaden an de Lebberzellen un vun’t Gallengangsystem.

Krankheiten

ännern

Kiek ok

ännern

Borns

ännern
  1. ↑ Couinaud C: Le Foie. Etudes anatomiques et chirurgicales. Paris, Masson & Cie, 1957.
  2. ↑ Keith L. Moore, Arthur F. Clinically oriented Anatomy Lippincott Williams & Wilkins 2006, 5. Oplaag ISBN 0-7817-3639-0, Seite 293
  3. ↑ J.H. Fasel: Portal venous territories within the human liver: an anatomical reappraisal. Anat Rec 2008 Jun;291(6):636-42. PMID 18484609
  4. ↑ R. Lüllmann-Rauch Histologie 2003, S.340
  5. ↑ Renate Lüllmann-Rauch: Histologie. Verstehen - Lernen - Nachschlagen. Thieme, Stuttgart;.

Literatur

ännern
  • Wolfgang F. Caspary u. a. (Rgv.): Therapie von Leber- und Gallekrankheiten. Springer, Berlin 2000, ISBN 3-540-67390-3
  • Helmut Denk u. a.: Pathologie der Leber und Gallenwege. Springer, Berlin 2000, ISBN 3-540-65511-5 (Spezielle pathologische Anatomie; Bd. 10)
  • Erwin Kuntz, Hans-Dieter Kuntz: Praktische Hepatologie. Historie, Morphologie, Biochemie, Diagnostik, Klinik, Therapie. Barth, Heidelberg 1998, ISBN 3-335-00568-6
  • Ellen Schmidt u. a. (Rgv.): Lebererkrankungen. Pathophysiologie, Diagnostik, Therapie. Wissenschaftliche VG, Stuttgart 2000, ISBN 3-8047-1640-7
  • Renate Lüllmann-Rauch: Taschenlehrbuch Histologie. Thieme, Stuttgart 2006

Weblenken

ännern
  Lebber. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.
Vun „https://nds.wikipedia.org/w/index.php?title=Lebber&oldid=1017845“