Cerussit

Cerussit (in de bargmännschen Beteken as Wittblieierz, in de cheemschen Beteken as Blie(II)-carbonat bekannt) is en Mineral ut de Mineralklass vun de Carbonaten (un Nitraten), dat faken vörkummt.

Cerussit
Cerussit
Cheemsch Tohopensetten	Pb[CO₃]
Mineralklass	Carbonaten (un Nitraten) 5.AB.15 (na Strunz, 9. Oplaag) 14.01.03.04 (na Dana)
Kristallsystem	orthorhombisch
Klöör	ahn Klöör, witt, grau bit swart, geel
Streekklöör	witt
Mohshard	3 bit 3,5
Dicht (g/cm³)	6,4 bit 6,4
Gleem	Demant- bit Fettgleem
Transparenz	schient dör
Brook	musselig, nich even
Splitten	goot bit undüütlich
Indruck	prismaatsche oder pyramidale Kristallen, massige Aggregate
faken Kristallflachen	{110}, {010}, {021}, {130}, {001}
Tweeschenbilden	{110}, tomeist Tweeschen un Dreeschen
Kristalloptik
Breektall	n_α = 1,803 ; n_β = 2,074 ; n_γ = 2,076^[1]
Dubbelbreken (optisch Utrichten)	δ = 0,273^[1] ; tweeassig negativ
Pleochroismus
Winkel/Dispersion vun de optischen Assen	2v_z ~
annere Egenschoppen
Phaaswesseln
Smöltpunkt
cheemsch Verhollen	lööst sik in Salpetersüür ünner afgaav vun Kohlendioxid
lieke Mineralen	Anglesit, Phosgenit, Baryt
Radioaktivität
Magnetismus
sünnerlich Kennteken	fluoreszeert geel ünner UV-Licht

Egenschoppen

Dat Mineral kristalliseert in’t orthorhombische Kristallsystem mit de cheemschen Tosamensetten Pb[CO₃]. Tomeist billt dat dorbi prismaatsche oder pyramidale Kristallen ut, jüst so aver ok massige Aggregaten. Dör Tweeschenbilln billt sik bito pseudohexagonale Kristallformen, de faken nettordig mit’nanner verbunnen sünd.

Cerussit bi normal Licht (links) un bi UV-Licht (rechts)

Dat Minaral wiest en Mohshard vun 3 bit 3,5 op bi en Dicht vun 6,4 bit 6,6 g/cm³. Cerussit kann ahn Klöör vörkamen, jüst so as witt, grau bit swart oder geel. De Streekklöör is witt. Ünner Ultravigelett-Licht billt dat Mineral en gele Fluoreszenz ut.

Etymologie un Historie

To’n eersten mol funnen weer Cerussit 1565 in de italieenschen Provinz Vicenza. De Swiezer Conrad Gesner hett dat Mineral beschreven un em den Naam geven na dat latiensche Woort cerussa, dat so veel bedüüt as „witt Blie“.

Klassifikatschoon

In de 8. un de ne’en 9. Oplaag vun de Systematik vun de Mineralen na Strunz tellt Cerussit to de Klass vun de „waterfre’en Carbonaten ahn frömme Anionen“, un nauer to de Aragonitgrupp. De ne’e Systematik na Strunz ünnerscheedt dorbi aver wat nauer na de Oort vun de bedeeligten Kationen.

In’n engelschen Spraakruum is mehr de Systematik vun de Mineralen na Dana begäng, na de dat Mineral in de Klass „waterfre’e Carbonaten mit eenfacke Formel A⁺CO3“, un nauer in de Aragonitgruppe (Orthorhombisch: Pmcn) inordent is.

Billn un Vörkamen

Cerussit-Kristall ut de Tsumeb-Mine in Namibia

Cerussit is en tyypsch Mineral in de Oxidatschoonszoon vun Blie-Lagersteden, de Carbonat bargt. Entstahn deit Cerussit dorbi ünner annern ut Galenit. Hier kummt dat faken in Sellschop mit annere Mineralen as Anglesit, Smithsonit, Malachit, Hemimorphit un Pyromorphit vör. Faken is dat Mineral mit Limonit oder Galenit vermischt.

Tosamen mit dat Galenit billt Cerussit geern witt-graue bit brune Bedecken, de as Blieeerd betekent warrt. Cerussit de dör fien verdeelt Galenit swart infravt is, warrt Swartblieierz nöömt.

Bekannte Fundöört sünd to’n Bispeel Broken Hill/New South Wales in Australien, Mechernich/Eifel un Clausthal-Zellerfeld/Harz in Düütschland, Mibladen in Marokko, Tsumeb in Namibia, Kabwe in Sambia, Stříbro in Tschechien, as ok Leadville un Flux Mine/Arizona in de USA. Mit Stand vun 2010 is Cerussit an ruchweg 3600 Fundöört nawiest worrn.^[2]

Kristallstruktur

Cerussit kristalliseert orthorhombisch in de Ruumgrupp Pmcn mit de Gidderparameters a = 5,18 Å; b = 8,49 Å und c = 6,14 Å^[3] un veer Formeleenheiten op en Elementarzell^[4].

Bruuk

Öörtlich kann Cerussit as Blieierz vun Bedüden wesen, wenn dorvun teemlich veel ansteiht.

Sekerheit

Cerussit mutt as giftig ansehn warrn wegen sien Blieandeel un sien Lööslichkeit in Süren.

Literatur

Petr Korbel, Milan Novák: Mineralien Enzyklopädie. Nebel Verlag GmbH, Eggolsheim 2002, ISBN 3-89555-076-0.
Martin Okrusch, Siegfried Matthes: Mineralogie: Eine Einführung in die spezielle Mineralogie, Petrologie und Lagerstättenkunde. 7. Oplaag. Springer Verlag, Berlin, Heidelbarg, New York 2005, ISBN 3-540-23812-3.
Paul Ramdohr, Hugo Strunz: Klockmanns Lehrbuch der Mineralogie. 16. Oplaag. Ferdinand Enke Verlag, 1978, ISBN 3-432-82986-8, S. 576.
H. J. Rösler: Lehrbuch der Mineralogie. 3. Oplaag, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie Leipzig
H. von Philipsborn: Tafeln zum Bestimmen der Minerale nach äußeren Kennzeichen. 2. Oplaag, E.Schweizerbartsche Verlagsbuchhandlung

Borns

↑ ^a ^b MinDat - Cerussite (engelsch)
↑ Mindat - Localities for Cerussite
↑ American Mineralogist Crystal Structure Database - Cerussite (engelsch, 1992, 2009)
↑ Webmineral - Cerussite (engelsch)

Weblenken

Cerussit. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

Handbook of Minerals – Cerussite (engelsch, PDF 65,9 kB)

[Mindat-1] MinDat - Cerussite (engelsch)

[2] Mindat - Localities for Cerussite

[3] American Mineralogist Crystal Structure Database - Cerussite (engelsch, 1992, 2009)

[Webmineral-4] Webmineral - Cerussite (engelsch)

[1]

[2]

[3]

[4]