Heinrich Louis d’Arrest

Heinrich Louis d’Arrest (* 13. August 1822 in Berlin; † 14. Juni 1875 in Kopenhagen) weer en düütsch-däänsch Astronom, de in Düütschland un Kopenhagen warkt hett. He hett mehrere Kometen, den Asteroiden (76) Freia as ok 342 Deep-Sky-Objekte opdeckt. Doröver herut weer he Mitopdecker vun den Planeten Neptun. He is vör allen dör sien Forschungen över Asteroiden un Kometen bekannt wurrn, he weer aber ok wesentlich an dat Entslööteln vun Galaxienhopen bedeeligt.

Herkunft

Heinrich Louis d’Arrest sien Vörfohren weern franzöösch Hugenotten, de 1685 nah Upheven vun den Edikt vun Nantes nah Düütschland flücht weern. Sien Vader weer Rechnungsraat vun de Franzöösch Kolonie Louis d'Arrest.

Leven

D’Arrest studeer Mathematik an de Universität Berlin. In disse Tiet nehm he astronoomsch Bereeknungen un Himmelsbeobachtungen vör. An’ 9. Juli 1844 hett he en Kometen beobacht, de sien Opdecken aber den Franzosen Mauvais tospraaken wurrn, de den Kometen twee Daag vördem wohrnommen harr. An' 28. Dezember 1844 hett d’Arrest denn en wiederen Kometen opdeckt.

1845 wurr he Assistent vun Johann Franz Encke an de Berliner Steernwacht. Gemeensam mit Johann Gottfried Galle hett he an' 23. September 1846 den Planeten Neptun opdeckt. Galle un d’Arrest hemm den Himmel systematisch nah de Angaven vun den Franzosen Urbain Leverrier dörsöcht, de de Positschoon vun den Planeten anhand vun Bahnstörungen vun den Uranus bereekent harr.

1848 is d’Arrest to de Steernwacht vun de Universität Leipzig in Pleißenburg wesselt. Hier fung he mit en systemaatsch Positschonsbestimmung vun neblig Objekten an. 1850 wurr he to'n Ehrendokter vun de Philosophischen Fakultät vun de Universität Leipzig nömmt, 1851 habiliteer he sück hier. An' 28. Juni 1851 hett he den perioodschen Kometen 6P/d’Arrest opdeckt. In' glieker Johr hett he en Afhanneln över de Bahnen vun Lüttplaneten herutbrocht. In dat Fröhjohr 1852 wurr he, um en Weggang nah Washington, D.C. to verhinnern, to'n außerordentlichen Perfesser vun de Astronomie nömmt. D’Arrest hett dat Uprichten vun en nee Steernwacht in dat Leipziger Johannistal up den Weg brocht un fördert.

In' September 1857 hett d’Arrest Leipzig verlaaten un wurr ordentlich Perfesser för Astronomie an der Universität Kopenhagen. Mit dat Feernrohr vun de Kopenhagener Sternwacht, dat en en Apenwiet vun 27,5 cm harr, hett he sien Beobachtung vun neblig Objekte fortsett un hett mehrere hunnert Galaxien, Sternhopen un Gasnevel opdeckt. Sien Beobachtungen hett he in dat 1867 rutbrocht Wark Siderum Nebulosorum Observationes Havnienses tosommenfaat. An' 21. Oktober 1862 hett he den Asteroiden (76) Freia opdeckt.

För de Fackwelt bedüütsamer weer sien Utforschen vun den Coma-Galaxienhoopen, den he 1861 bit 1867 dör systematisch anleggt Beobachtungen analyseeren dee. Dat Kopenhagener Feernrohr harr en för disse Zwecke ideal Gesichtsfeld. Etwa 30 Johr later hett Max Wolf disse Forschungen dör in Heidelbarg upnommen, deep in den Ruum recken Fotografien vun den Coma-Hoopen ergänzt.

D’Arrest hett in sien letzt Levensjohren stark ünner Hypochondrie leeden. He is in dat Öller vun 52 Johren an Hartverseggen storven.

För sien Leistungen kreeg he tallriek Utteknungen un Ehrungen (1875 Goldmedaille vun de Royal Astronomical Society). He weer Liddmaat vun de Akademie vun de Wetenschapen vun Däänmark, Sweden, Sankt Petersburg un München, de britisch Royal Astronomical Society un Rddter vun de däänsch Dannebrog-Orden.

To sien Gedenken wurrn de Maandkrater D’Arrest, de Krater D’Arrest up den Marsmaand Phobos as ok de Asteroid (9133) d’Arrest nömmt.

Familie

An' 4. November 1851 hett he in Leipzig de Dochter vun den Astronomen un Mathematiker August Ferdinand Möbius, Auguste Emilie Möbius (* 19. Oktober 1822 in Leipzig; † 28. Dezember 1897 in Kopenhagen) heiraadt, mit de he en Dochter (Doris Sophie, * 5. März 1853) un en Söhn (Louis, * 31. März 1855) harr.

Literatur

Ernst Zinner: d’Arrest, Heinrich Louis. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 1, Duncker & Humblot, Berlin 1953, ISBN 3-428-00182-6, S. 398
- Zweites Supplementheft zur Vierteljahrsschrift der astronomischen Gesellschaft, Jahrgang IV, S.1, Nahroop

Weblenken

Heinrich Louis d’Arrest. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

Warken vun H. L. d’Arrest in dat Astrophysics Data System
J.C. Adams: Address, Delivered by the President, Professor Adams, on presenting the Gold Medal of the Society to Professor Heinrich D'Arrest. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, Vol. 35 (1875), pp. 265–276 (Laudatio to'n Anlaat vun dat Verleehn vun de Goldmedaille, engelsch)
N.N.: D’Arrest. Astronomical register, Vol. 13 (1875), pp. 207–208. (Nahrooop, engelsch)
N.N.: Heinrich Louis D’Arrest Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, Vol. 36 (1876), p. 155. (Nahroop, engelsch)
Martin Schneider: Heinrich Louis d’Arrest In: Sächsische Biografie. Herutgeven vun dat Institut für Sächsische Geschichte und Volkskunde.