Wikipedia

Neptun (Planet)

Neptun (Symbol: ♆) is vun de Sünn ut rekent de achte un butenste Planet in’t Sünnsystem. De Planet is 1846 opdeckt worrn un tellt to de Gasplaneten. Nöömt is he na Neptun, de in de röömschen Mythologie de Gott vun de See un de Strööm is. Sien astronoomsch Teken ♆ is en stiliseerten Dreetacken, de Wapen vun’n Seegott. Tohopen mit Uranus billt he de Ünnerkoppel vun de „Iesresen“.

Neptun mit dree vun sien Maanden in natürliche Klöör, 2005 opnahmen vun’t Hubble-Teleskop. De Maanden sünd Proteus (baven), Larissa (ünnern rechts) un Despina (links).

Bi de Söök na Exoplaneten warrt de opfunnen Objekten, de en lieke Masse as Neptun opwiest mitünner as Planeten vun de „Neptun-Klass“ oder as „Hot Neptun“ betekent, jüst so as bi de extrasolaren Jupiters, de as „Hot Jupiters“ betekent warrt.[1]

An’n 11. April 2009 kummt Neptun wedder an de lieke Positschoon, woneem he an’n 23. September 1846 opdeckt worrn is.

Ümloopbahn un Rotatschoon

ännern

Ümloopbahn

ännern

De Ümloopbahn vun Neptun üm de Sünn hett en Exzentrizität vun 0,0113 un is dormit meist rund as’n Krink. Sien Perihel liggt in en Afstand vun ruchweg 29,709 AE un sien Aphel is üm un bi 30,38 AE wiet weg vun de Sünn. Dormit is Neptun de butenste vun de Planeten vun’t Sünnsystem. Sien Bahneven is mit 1,769° blots licht gegen de Ekliptik (de Bahneven vun de Eer) neegt. För een Ümlopp bruukt Neptun ungefähr 165 Johren.

So wiet buten in’t Sünnsystem öövt Neptun dör sien teemlich grote Masse Influss op vele annere lütte Körpers ut, as to’n Bispeel de Plutinos un de Transneptunen. En düüchtig exzentrische Ümloopbahn hett Pluto, So dull. dat de in sien Perihel dichter bi de Sünn steiht as Neptun. Ut de Sicht vun’n Noordpool vun de Ekliptik – pielliek to de Ekliptikeven – sütt dat dorüm so ut, as wenn sik jemehr Bahnen sniedt. Man, de Bahn vun Pluto is üm mehr as 17,1° gegen de Ekliptik neegt. Wenn de Dwargplanet in sien Perihel steiht, lieggt he meist an sien nöördlichesten Punkt un snitt de Neptunbahn dorüm also nich. Bito dwingt de Gasrees Pluto in en 2:3-Bahnresonanz. Da heet, wieldat Neptun dreemol üm de Sünn lööpt, kann Pluto vun wegen de Gravitatschoon blots tweemol ümlopen. De beiden Planetenbahnen sünd so synchroniseert, dat Neptun bi’t schienbore Krüzen vun de Bahnen jümmer wiet weg is vun Pluto. Dat letzte mol, dat Pluto nöger an de Sünn weer as Neptun, weer in de Johren 1979 bit 1999.

Rotatschoon

ännern

Op Neptun duert een Dag ruchweg 16 Stünnen un 6 Minuuten. Da Naklapp vun disse gaue Rotatschoon is en Afplatten vun 1,7 %. Dordör is de Dörmeter vun den Planet an sien Polen ruchweg 1000 km lütter as an’n Äquater. De Negen vun’n Äquater gegen de Bahneven liggt bi 28,32°. De Rotatschoonsass is dormit ’n beten mehr neegt as de vun de Eer.

Physikaalsch Egenschoppen

ännern

Neptun is de veertgröttste Planet in’t Sünnsystem un warrt mit sien Dörmeter vun meist 50.000 km to de Gasresen tellt. Mit en Dicht vun 1,64 g/cm³ is dat de kumpakteste Gasplanet. Neptun is ’n beten lütter as Uranus, hett Neptun doch mit 17 Eerdmasse en gröttere Mass as Uranus. Jupiter is aver noch 18-mol masserieker as Neptun.

Bövere Schichten

ännern
 
En Opnahmn vun de Ruumsond Voyager 2 wies hoge Wulken in de Atmosphäär vun Neptun

De böveren Schichten vun de Atmosphäär bestaht vör allen ut Waterstoff (80 ± 3,2 Vol-%) un Helium (19 ± 3,2 Vol-%), ’n beten Methan (1,5 ± 0,5 Vol-%), deutereert Waterstoff HD (192 Vol-ppm) un Sporen vun Ethan (1,5 Vol-ppm).[2] De blaue Klöör vun Neptun warrt jüst as bi Uranus dör’t Methan maakt, wat dat rode Licht absorbeert. Markant Absorpschoonsbannen vun Methan leegt in’n roden un infraroden Deel vun’t Spektrum bi Bülgenlängen över 600 nm. Man Neptun sien blaue Klöör schient veel kräftiger as de vun den blaugrönen Uranus, vun den de Atmosphäär liek opboet is. Wohrschienlich speelt dor noch en annern Bestanddeel en Rull bi de Klöör. De böveren Schichten hebbt en Utdehnen vun ruchweg 10 bit 20 % vun’n Planetenradius. In de ünneren Rebeden vun de Atmosphäär gifft dat högere Konzentratschonen vun Methan, Ammoniak un Water.

De Afstand vun Neptun to de Sünn is groot, so dat blots noch wenig Warms vun de Sünn ankummt. Deeper, woneem de Druck üm un bi 0,1 bar groot is, liggt de Temperatur bi ruchweg -218 °C (55 K), noch deeper bi 1 bar sünd dat -201 °C (72 K)[3] Neptun is dormit en vun de Küllsten Öörd in’t Sünnsystem.

Dör de Schraaglaag vun de Rotatschoonsass is de Süüdpool vun Neptun siet veer Johrteihnten (Stand 2008) op de Sünn richt, dat is ruchweg en Veerdel vun’t Neptunjohr, un hett dor nu Hoochsommer. Ok wenn de Planet wiet weg is vun de Sünn, reckt de instrahlte Energie liekers, üm dat Rebeet bit to 10 °C warmer to maken as de Rest vun’n Neptun.[4]

Dat is nich möglich, en Atmosphäär mit klore Grenzen fasttoleggen. Dat Gas kummt mit tonehmen Deep jichtens över den kritischen Druck baven de kritische Temperatur. Dorüm gifft dat keen Phaasännern na’n fletigen Tostand un somit ok keen fast defineerte Böverflach vun den Planeten.

Binnere Opbo

ännern
 
De binnere Opbo vun Neptun.

Neptun un Uranus warrt „Iesresen“ nöömt. Se hebbt en grötteren fasten Karn as Jupiter un Saturn. Jüst as Uranus künn ok Neptun mehr oder minner eenheitlich opboet un tosamensett wesen. Jupiter un Saturn hebbt dorgegen scheedt binnere Schichten.

Man nimmt opstunns an, dat in de Mitt vun Neptun en fasten Karn sitt, de ruchweg de glieke bit annerthalffache Masse hett as de Eer. De schall ut Steen un Metall bestahn un nich grötter wesen as de Eer. In’n Karn warrt en Temperatur vun üm un bi 7000 °C un en Druck vun mehrere Millionen Bar. Dat Zentrum is ümgeven vun en Mantel oder Ozean, de ut en Mischen vun Fels, Water, Ammoniak un Methan tohopensett is. De Mantel hett ruchweg teihn bit föffteihn mol de Masse vun de Eer. Planetologen nöömt disse Mischen ut Water, Methan un Ammoniak „Ies“, ofschoonst dat in Wohrheit teemlich dichte un hitte Fletigkeiten sünd un disse Stoffen in’t butere Weltall normalerwies as Faststoffen vörkamt. De bövere Schicht, de üm den Mantel liggt, hett noch mol ruchweg een bit twee Eerdmassen.

Wenn een de Rotatschoonssnelligen mit den Effekt vun’t Afplatten vergliekt, wiest sik, dat de Masse binnen Neptun gliekmatiger verdeelt is as bi Uranus, bi den de Masse op’t Zentrum to veel dichter warrt as bi Neptun. Jüst as Jupiter un Saturn hett ok Neptun en binnere Warmsborn. He strahlt de 2,7-fache Energie af, as he vun de Sünnstrahlen absorbeert.[5] Een Grund dorvör künn en radioaktiv Vörgang wesen, de den Planetenkarn hitt maakt.[6] En annere Möglichkeit is, dat Neptun noch Warms afstrahlt, de bi’t Infallen vun Materie wiel dat Tostannenkamen vun’n Planeten entstahn is. Un noch’n Oorsaak künn dat Breken vun Sworbülgen över de Tropopaus wesen, de Warms freesett.[7][8]

Weder

ännern
 
Stöörm in de Atmosphäär: „Scooter“ (witte Wulken), „Great Dark Spot“ (baven) un de „Small Dark Spot“ (ünnen)

In’t Utmaat vun de meteorologischen Aktivität gifft dat Ünnerscheden twüschen Neptun un Uranus. As de Ruumsond Voyager 2 1986 an’n Uranus vörbiflagen is, wies de Planet so goot as keen Struktur, wiel Neptun bi’t Anflegen 1989 gresige Wedereffekten optowiesen harr. Dor weern lange, helle Wulken hooch in Neptuns Atmosphöäär to sehn, de liek weer as de Cirruswulken op de Eer.

Man künn menen, dat mit tonehmen Afstand vun de Sünn jümmer weniger Energie dor is, de den Wind andrieven kann. Op Jupiter weiht de Wind mit enige Hunnert km/h. Neptun kriggt dorgegen blots noch 3 % vun de Sünnenergie, de Jupiter hett, lieker hebbt de Wetenschoppler Stöörm mit mehr as 1.600 km/h utmaakt.[9] Neptun hett dormit de höchsten Windsnelligkeiten in’t Sünnsystem. En Vermoden is, dat de Sünnenergie op Neptun so lütt is, dat de Winnen, de eenmol anfungen sünd, op to wenig Wedderstand stööt. Bi noog Energie müssen sik Turbulenzen billn, de den Wind wedder afbremst – so as dat bi’n Jupiter is. Dat fehlt bi’n Neptun, so dat de Winnen jemehr bannig hogen Snelligkeiten behollen doot. Na en annere Theorie warrt de Winnen aver dör de Warmsenergie ut dat Binnere vun Neptun andreven.

Dat lett, as dat sik de Atmosphäär vun Neptun teemlich gau ännern deit. Al lütte Temperaturünnerscheden twüschen de böveren frostigen Wulkengrenz un de ünneren Wulkenschicht künnen för de Unbestännigkeiten in de Atmosphäär Utlöser wesen, ünnerstütt dör de starke binnere Warmsborn. In de kolen Atmosphäär vun -218 °C sett sik de Cirruswulken ut froren Methan tosamen un weniger ut Wateries, as dat bi uns op de Eer is.[10]

 
De „Great Dark Spot“ vun Voyager 2 opnahmen.

Dör de Ruumsond Voyager 2 is 1989 in de süüdlichen Halfkugel vun Neptun de so nöömte „Great Dark Spot“ (Groot Düster Plack) opdeckt worrn, de so groot is as dat hele Rebeet vun Eurasien. Dat is en Zyklonsystem, dat en Hoockdruckrebeet dorstellt un teemlich liek is as de „Lütte Rode Plack“ un de „Grote Rode Plack“ op’n Jupiter. Anfangs heet een dacht, de Plack weer sülvst en Wulk, later is man övereenkamen, dat dat en Lock in de sichtboiren Wulkendeck is. De „Great Dark Spot“ (GDS) leeg op 22° süüdlich Breed un wanner in 18,3 h eenmol üm Neptun rüm. De Form vun’t System düüt dorop, dat dat Stöörmsystem gegen den Klockenwiesersinn roteert.[10] De hellen Wulken in’n Oosten un Süüden vun’n GDS hebbt jemehr Utsehn binnen wenige Stünnen ännert. De GDS weer aver an’n 2. November 1994 vun’t Hubble-Teleskop nich mehr wedderfunnen. Worüm de Plack nu nich mehr dor is, weet keeneen. Dat gifft en Theorie, dat de Warms ut den Planetenkarn dat Gliekgewicht vunde Atmosphäär stört hett un de ümlopenden Strukturen tweireten hett. Man, villicht hett he sik ok eenfach oplöst oder is vun annere Delen vun de Atmopshäär verdeckt worrn. An sien Steed is nu aver en ne’en Storm in de nöördlichen Hemisphäär opdeckt worrn, de liek utsütt as de GDS.

En wieteren Storm is de „Scooter“, de witte Wulkenkoppels in’n Süüden vun’n GDS billt. Sien Ökelnaam kreeg he, as he in de Maanden för’t Ankamen vun Voyager 2 opdeckt worrn is. „Scooter“ bewegt sik in 16 Stünnen eenmol üm Neptun un is somit veel gauer as de Bewegen vun’n GDS. Dat künn angahn, dat de hellen Striepens en Rookfahn dorstellt, de ut ünnere Schichten opstiegen deit. Annere Biller dorna wiesen Wulken, de sik noch mol gauer bewegt hebbt as „Scooter“. Bito is noch en wieteren Zyklon in’n Süüden opdeckt worrn, de as „Small Dark Spot“ (D2) betekent warrt un in’n Klockenwiesersinn roteert. Wiel den Kontakt 1989 mit Voyager 2 weer dat de tweetstarkste Storm. To Anfang weer he ganz düster, man as de Ruumsond nöger keem, hett sik dor binnen en hellen Karn entwickelt, de op de meisten hoochoplösen Biller to sehn is.

Magnetfeld

ännern

Neptun un ok Uranus hebbt beid blots en dünne Schicht mit leiten, metallsch Metarial. Se tüügt dorüm keen Dipool-, man en Quadrupoolfeld mit twee Noord- un twee Süüdpolen.[11] Dat Magnetfeld is gegenöver de Rotatschoonsass mit 47° bannig neegt. De Feldstärk is an’n Äquater üm un bi 1,4 µT un dormit 300-mol weniger stark as dat Äquaterfeld vun Jupiter mit 420 µT un twintig mol swacker as das Eerdmagnetfeld an’n Äquater mit 30 µT. Das Dipoolmoment, dat en Maat för de Stärk vun’t Magnetfeld dirstellt bi en vörgeven Afstand vun de Planetenmitt, is mit 2,2 · 1017 Tm3 28-mol starker as bi de Eer, de 7,9 · 1015 Tm3 opwiest.[12]

De Middelpunkt vun’t Magnetfeld is üm ruchweg 13.500 km vun’n Planetenmiddelpunkt schaven. Dat is dorüm wohrschienlich, dat dat Feld in högere Schichten tostannenkummt as bi de Eer, den Jupiter oder den Saturn.[13] De Oorsaak för’t Utrichten vun dat Magnetfeld künn in Strömenbewegen binnen in den Planeten liggen. Dat kann aver ok angahn, dat sik dat Feld jüst in en Phass vun Ümpolen befinnt. An de magneetschen Polen sünd vun Voyage 2 ok Polarlichter opdeckt worrn.

Ringsystem

ännern

Neptun hett en bannig fien azurfarven Ringsystem, dat ut mehrere utprägte Ringen un de ungewöhnlichen Ringbagens in’n buteren ADams-Ring besteiht. De Ringen sünd, as ok de Ringen vun Jupiter un Uranus, ungewöhnlich düster un hebbt en groten Andeel vun mikroskoopschen Stoff, de vun Inslääg vun düchtig lütte Meteoriten op de Maanden vun’n Neptun stammen künnen.

As de Ringen in de 1980er Johren dör en Grupp vun Edward Guinan dör en Steernverdüstern opdeckt worrn sünd, hebbt se toeerst dacht, dat de Ringen nich vullstännig weern. De Beobachten dör Voyager 2 hett aver Korheit brocht, dat dat so nich stimmt. De Oorsaak liggt in helle Klutens in dat Ringsystem, man woneem disse klutige Sturktur herkamt, dat is nich klor.[14] De Gravitatschoonswesselwirken mit lütte Maanden in de Ümgeven vun de Ringen künn to disse Ansammeln bidrägen.

Vullstännig Ringen[15][16]
Naam Ümloopradius (km) Breed (km) Optisch Deep Stoffandeel Nöömt na
Galle 41.900 2.000 0,00008 0,4–0,75 Johann Galle
nich wiss[15] < ≈ 50,000 breed
LeVerrier 53.200 110 0,002 0,4–0,8 Urbain Le Verrier
Lassell 53.200–57.200 4.000 0,00015 0,13–0,45 William Lassell
Arago 57.200 < 100 François Arago
nich nöömt 61.950 small
Adams 62.933 50 0,0045 0,17–0,55 John Couch Adams
Ringbagens in’n Adams Ring
Name Breed (km)[16]
1989		 Relativ Längengrad Läng Stärk Anmarken
1989[17] 2003[18] 1989 2003 1989 2003
Liberté 15 ~26° ~25° 4° ~4° stark swack „vörrutlopen“ Ringbagen
Égalité 15 ~11° ~13° ~5° ~8° stark stark „äquidistant“ Ringbagen
Fraternité 15 ~0° ~0° 10° ~8° stark stark „nafolgen“ Ringbagen
Courage 15 ~33° ~41° ~2° ~4° swack swack
All Ringbagens hebbt optisch Deepen vun 0,12 un Stoffandelen vun 0,4 bit 0,8.

De Ringen sünd na Astronomen nöömt worrn, de bedüden bidragen hebbt to’t Utforschen vun’n Neptun.

Binnen dat Ringrebeet loopt veer Maanden üm den Neptun: (Naiad, Thalassa, Despina un Galatea).

Binnere Ringen

ännern
 
Ringsystem vun Neptun (Voyager 2).

Dat binnere Ringsystem besteiht vun buten na binnen ut de nafolgen Ringstrukturen:[19] En undüütlich klutigen Ring ahn Naam ut Stoff in de Ümloopbahn vun Galatea.

De breede Lassell Ring' (1989 N4R) is en matten Bagen, de mit en Radius vun üm un bi 59.200 km ruchweg 4.000 km in Richt op Neptun reckt. De is stöövig, aver nich so dull as de annern Ringen, un kann ehrder mit den tosamenhangen Deel vun’n Adams Ring vergleken warrn. An de buteren Kant gifft dat en hell Utwieten, de Arago Ring (1989 N5R) nöömt warrt. De Binnenkant vun’n Lassell Ring grenzt an den LeVerrier Ring. [20][16]

De smalle LeVerrier Ring (1989 N2R) is de tweetopfalligste vun de Neptunringen un liggt mit en Afstand vun 700 km jüst noch buten de Ümloopbahn vun’n Maand Despina. Disse Ring bargt jüst so as de Ringbagens bannig veel Stoff.

De binnerste is de Galle Ring (1989 N3R). Disse Ring is matt un noch nich vullstännig verstahn. He liggt düütlich binnen de Bahn vun’n binnersten Neptun-Maand Naiad un is bannig stoffhollig, liek de Ringbagens.

Bi de smallen Ringen hinnert lütte Scheperhundmaanden, dat se uteneen drievt un diffuser warrt. Op de Biller vun Voyager 2 is noch en brede Schiev vun diffus Material andüüt, de sik schienbor binnen en Radius vun 50.000 km vun’n Galle Ring utdehnt. Vun wegen den Schien vun Neptun is de Schiev nich licht to sehn. Dorüm is noch nich ganz klor, wat dat se wohrlich gifft oder nich.[15]

Adams Ring un de Ringbagens

ännern
 
Ringbagens in’n Adams Ring
(v. links n. rechts: Egalité, Fraternité, Liberté)
un binnen de LeVerrier Ring.

De Adams Ring is de opfalligste vun de Neptun Ringen. He liggt buten un is small. Man, vergleken mit de Ringen vun’n Saturn oder vun’n Uranus is de Adams Ring jümmer noch düchtig swack. Sien Beteken weer toeerst 1989 N1R. Dat dat de Ringbagens gifft, is bannig swor to verkloren. Vun wegen de Bewegensgesetten müss man annehmen, dat se sik binnen korter Tiet vullstännig över de Ringen verdelen schulln.

De Ring bargt mehrere längliche Bagens, de elk 4-10° vun’n Ring utmaakt. De Bagens sünd veel heller un undörsichtiger as de Rest vun’n Ring un sünd ’n beten liek as de G-Ring vun’n Saturn. Dat wwer anfangs en Rätsel, woneem se herkemen, as de grundleggen Dynamik vun de Ümloopbahn seggt, dat se sik in bannig korte Tiet to’n fienen, eenheitlichen Ring verdelen müssen. De Adams Ring wiest 42 radial Verslingen mit Grötten vun ruchweg 30 km op. Disse Strukturen un de Begrenzen vun de Ringbagens warrt wohrschienlich dör den gravitativen Influss vun’n Maand Galatea utlöst, de blots 1000 km binnen den Ring roteert. De Grött vun de Verslingen weer bruukt, üm de Masse vun Galatea aftoleiden.[17]

De dree Hööftbagens hebbt de Naams Liberté, Égalité un Fraternité („Freeheit, Gliekheit un Bröderlichkeit“ na dat bekannte Motto vun de Franzööschen Revolutschoon un de franzööschen Republiek). Disse Betekens weern vun de eersten Opdeckers vörslahn, de jem wiel de Steernverdecken 1984 un 1985 funnen harrn.[21] All Ringbagens leegt dicht bisamen un ümspannt tohopen en Läng vun 40°.

De an’n hööchsten oplöst Biller hett de Ruumsond Voyager 2 maakt. De wiest, dat de Bagens en düchtig klutige Struktur hebbt. De tyypsch Afstand twüschen twee sichtbore Klutens liggt bi 0,1° bit 0,2°, dat sünd ruchweg 100–200 km op’n Ring langs. As disse Klutens nich oplöst warrn künnen, is nich klor, wat se villicht gröttere Delen bargt. Man, se bargt Konzentratschonen vun mikroskoopsch Stoff, wat dör en högere Helligkeit belegt warrt, wenn se vun de Sünn achterlücht warrt.[15]

De fiene Stoff is en wichtigen Bestanddeel as bi all Ringen vun’n Neptun. Wiel in’n Achtergrundring al veel Stoff binnen is, hett de för de Ringbagens en noch gröttere Bedüden. Dor is de Stoff för den Grootdeel vun’n streite Licht verantwoortlich. Dat is to’n Bispeel anners as bi de Hööftringen vun’n Saturn, woneem de gröttste weniger as 1 % Stoff bargt. De Ring hett en deep rode Klöör, un de diffuse Achtergrundring ännert sien Helligkeit langs sien Längsutdehnen. Op de gegenöverliggen Siet is de Ring ruchweg üm de Hälft düsterer.[22]

Dynamik vun de Bagens

ännern

Nadem dat Hubble-Teleskop in Bedriev nahmen un op de Eer Teleskopen mit adaptive Optik insett weern, sünd de Ringbagens siet 1998 wedder en poor mol ünnersocht worrn.[18][23][24][25][26] Dorbi is rutkamen, dat de Ringbagens düchtig dynaamsch sünd un sik öevr eenige Johren bannig ännert harrn. De Bagens Fraternité un Égalité harrn jemehr Materie tuuscht un jemehr Längen düchtig ännert. In’t Johr 2005 rutgeven Ünnersöken vun de Eer ut hebbt wiest, dat de Roingen vun Neptun wiet unbestänniger sünd, as vörher annahmen weer. Sünners de Bagen Liberté warrt jümmer muddeliger un künn in een Johrhunnert woll verswunnen wesen. Sien Helligkeit weer 2003 blots noch 30 % vun sien Helligkeit vun 1989 un is in de Biller vun’t Hubble-Teleskop vun’n Juni 2005 kuum noch to sehn.

In de Twüschentiet hett de Bagen schienbor en spleet, tweefack krümmt Profil annahmen un is üm mehrere Bagengraden neeger an den bestännigeren Ring Égalité wannert. Bi’n Ring Courage, de bi’n Vörbiflaag vun Voyager 2 teemlich muddelig weer, is 1998 en Ophellen beobacht worrn. In letzter Tiet is de aver wedder so düster as bi sien Opdecken un hett sik gegeöver de anneren Ringbagens üm 8° vörwärts bewegt. Dat gifft enige Anteken, dat de Ringbagens allgemeen mehr un mehr an Helligkeit verleert.[18][25] Beobachten in’t sichtbor Licht wiest aver, dat de hele Mengde vun Materie in de Ringbagens ruchweg gliek bleven is, wieldat in’n Infraroden Licht de Helleigkeit gegenöver fröhere Biller afnahmen hett.[26]

Woans disse Dynamik vun de Ringbagens tostannen kummt, is opstunns noch nich klor. De ne’en Beobachten stellt in Fraag, wat de Wetenschap bit vundaag över dat Ringsystem vun’n Neptun rutfunnen hebbt.

Opdecken un Beobachten vun’t Ringsystem

ännern

Eerste Anteken för de Ringen üm Neptun geev dat in Beobachten vun Steernbedecken. Dorvun geev dat ruchweg föfftig, vördem Voyager 2 Neptun besocht hett, man blots fief Beobachten in de 1980er Johren hebbt ok Anteken för de Ringen brocht. Mitt vun de 1980er Johren weer bi en Steernbedecken dör Neptun af un to en tosätzlich Opblinkern kort vör un na de Verdecken vun’n Steern to sehn, wat Henwiesen geev op Unvullstännigkeit vun de Ringen.[21]

Dat aktuelle Weten över dat Ringsystem vun’n Neptun hebbt wi dör de Ruumsond Voyager 2, de 1989 an den Planeten vörbiflagen is. De Biller vun de Sond wiesen den Opbo vun’t Ringsystem, dat ut mehrere lichtswacke, Dünne Ringen besteiht. Vun de Kameras weer verscheden annere Ringen opdeckt. Tosätzlich to den smallen Adams Ring weern noch de annern baven opföhrten Ringen funnen. Un dör de Biller vun VOyager 2 künn ok de Fraag na de Unvullsännigkeit vun de Ringen verklort warrn. De Stoffandeel is dör den Vergliek vun de Ringhelligkeiten bi’t Belüchten von vörnun vun achtern afschätzt. Mikroskoopsch lütte Stoffpartikels schient heller to lüchten, wenn se vun achtern vun de Sünn belücht warrt. Grote Partikels warrt dorgegen düsterer, wieldat blots jemehr „Nachtsiet“ to sehn is. Vun de buteren Planeten kann so en Gegenlicht-Opnahm, de för disse Oort vun Ünnersöken bruukt warrt, blots vun Ruumfohrtüüch maakt warrn.

Maanden

ännern
 
Gröttenvergliek vun’n Neptun-Maand Triton (links ünnen) mit de Eer (rechts) un den Maand (links baven)

Hööftartikel: List von de Neptun-Maanden

Opstunns sünd vun Neptun 13 Maanden bekannt. Mit Afstand de gröttste dorvun is Triton, de söventeihn Daag na’t Opdecken vun Neptun vun William Lassell funnen worrn is. Vun wegen sien grote Nöög to Neptun is he to en Bunnen Rotatschoon dwungen. Dat weer möglich, dat Triton ehmols en Objekt ut den Kuipergördel wesen is un vun de Gravitatschoon vun Neptun infungen worrn is. In’n Ünnerscheed to all annern groten Maanden in dat Sünnsystem löpt he retrograd oder torüchlöpig (d. h. gegen den Dreihsinn vun’n Planet) üm Neptun. Dorbi löppt he in en Spiralbahn langasm op Neptun to un warrt jichtens tweireten warrn, wenn he över de Roche-Grenz röverkummt. Triton is mit Böverflachtemperaturen vun -235 °C (38 K) dat köölste Objekt, dat je in’t Sünnsystem meten worrn is.

 
Neptuns Maand Proteus.

Ruchweg Hunnert Johr sünd vergahn, bevör de tweete Maand vun Neptun, Nereid opdeckt worrn is. De Bahn vun Nereid hett een vun de gröttsten Exzentrizitäten vun all Maanden in’t Sünnsystem.

In de Tiet vun Juli bit September 1989 sünd dör de Ruumsond Voyager 2 noch mol wietere söss Maanden opdeckt worrn. Opfallig is de unregelmatig formte Maand Proteus mit sien düsteren Placken. De veer binnersten Neptun-Maanden Naiad, Thalassa, Despina un Galatea hebbt Ümloopbahnen binnen vun’t Ringsystem. De nächste Maand vun binnen ut is Larissa, de toeerst 1981 opdeckt weer, as he en Steern verdeckt hett. Toeerst weer en Deel vun’n Ringbagen vermoodt, man as de Ruumsond 1989 Neptun utforscht hett, stell sik rut, dat de Maand den Steern verdeckt harr.

 
Hoochoplöst Opnahm vun Triton

Twüschen 2002 un 2003 sünd wietere fief irregulär Maanden vun Neptun opdeckt worrn, de 2004 künnig maakt weern.[27] Twee vun de nee opdeckten Maanden, Psamathe un Neso, hebbt de gröttsten Ümloopbahnen vun all natürlichen Maanden in’t Sünnsystem, as se bit hüüt bekannt sünd. Se bruukt üm un bi 25 Johren, üm eenmol üm Neptun rümtolopen. In’n Dörsnitt hebbt se vun’n Neptun en Afstand de 125-mol de Afstand twüschen Maand un Eer is.

Wieldat Neptun de röömsch Gott vun de See weer, sünd de wieteren Maanden vun’n Planeten all na ünnerordent Seegödder nöömt worrn.

Tostannenkamen vun de Maanden

ännern

De binneren Maanden sünd wohrschienlich nich tosamen mit den Neptun entstahn, man sünd dör Schören tostannen kamen, de sik bi’n Infang vun Triton entwickelt hebbt. De Ümloopbahn vun Triton, de he harr nadem he vun’n Neptun infungen worrn is, weer toeerst düchtig exzentrisch. Dordör keem dat to chaotisch Stören vun de oorsprünglichen binneren Neptunmaanden. De sünd dordör tohopenstött, güngen twei un weern to en Schuttschiev lüttmalen. Eerst as Triton na un na sien Kringbahn innehmen de, künnen sik de lütetn Delen ut de Schuttschiev wedder to grote Körpers un opletzt to ne’e Maanden tosamenfögen.[28]

Woans dat kamen künn, dat Triton vun Neptun infungen warrn künn, weer över de Johren Thema vun enige Theorien. Opstunns nehmt de Wetenschopplers an, dat Triton bi en Openannerdrapen vun dree Objekten an den Planeten bunnen worrn is. Triton weer na dit Szenario Deel vun en Dubbelsystem, dat sünd twee Himmelskörpers, de gravitativ mitenanner verbunnen sünd.[29]

Numersche Simulatschonen hebbt wiest, dat en annern 2002 opdeckten Maand, Halimede, siet sien Entstahn en hoge Wohrschienlichkeit harr, mit Nereid tohopentostöten.[30] Wieldat beid Maanden en lieke graue Klöör opwiest, künnen se Fragmenten vun’n Maand Nereid wesen.

Irregulär Maanden

ännern
 
De irregulären Maanden vun Neptun

Mit irregulär Maanden sünd de Maanden meent, de infungen sünd un sik mit groten Afstand üm Neptun dreiht. Faken hebbt se en grote Bahnnegen un sünd torüchlöpig.

In dat Diagramm sünd de Ümloopbahnen vun de irregulären Neptun-Maanden dorstellt, de bit hüüt opdeckt sünd. De Exzentrizität vun de Bahnen warrt dör de gelen Segmenten, de dat Rebeet vun’t Perizentrum bit na’t Apozentrum markeert, un de Bahnnegen dör de y-Ass dorstellt. Maanden baven vun de x-Ass bewegt sik rechtlöpig (prograd), de Maanden ünner de x-Ass sünd torüchlöpig (retrograd). De x-Ass is mit Gigameter (Millionen km) un den bedrapen Bröök vun de Hill-Sphäär beschrifft. De gravitative Influss, binnen den en Ümloop üm den Planeten möglich is, reckt bi Neptun ruchweg 116 Mio. km in den Weltruum.

Vun wegen, dat sik de Bahnen vun Neso un Psamathe so gliek sünd, künnen de beiden Maanden vun en grötteren Maand afstammen, de in verleden Tieten tweibroken is. Triton is in’t Diagramm nich to sehn. He bewegt sik torüchlöpig, hett dorbi aver en meist ganz runne Bahn. Bi Nereid, de sik op en rechtlöpige, dorför aver düchtig exzentrische Bahn ophollt, warrt annahmen, dat de Maand wiel dat Infangen vun Triton in dat Neptunsystem in sien Ümloopbahn bannig stört worrn is.[31]

Trojaner

ännern

Opstunns (November 2007) sünd tohopen söss Neptun-Trojaners bekannt: 2001 QR322, 2004 UP10, 2005 TN53 , 2005 TO74, 2006 RJ103 und 2007 RW10.[32] De Himmelskörpers ielt Neptun üm 60° op den Lagrangepunkt L4 op de verlängerten krümmten Bahn vun’n Planeten vörut un hebbt ruchweg de lieke Ümlooptiet as Neptun. Opstunns künn noch keen Trojaner op den gegenöverliggen Lagrangepunkt L5 nawiest warrn.

Signifikant is de Opdecken vun 2005 TN53 mit sien grote Bahnnegen (> 25°), vun wegen dat dat op en dichte Wulk vun Trojaners hendüden künn.[33] Dat warrt annahmen, dat grote (Radius üm un bi 100 km) neptunsche Trojaners de Tall vun de Jupiter-Trojaners üm een Gröttenorden överdrapen künn.[34][35]

Schülln in de neegeren tokamen Tiet nafolgende L5-Trojaners opdeckt warrn, künn de Ruumsond New Horizons villicht wiel ehrn Flaag na Pluto de Trojaners in dat Rebeet 2014 ünnersöken.

Bekieken

ännern

De Schienbor Helligkeit vun Neptun liggt twüschen +7,8m un +8,0m. Dat is nich noog, üm den Planeten ahn optisch Reedschoppen sehn to künnen. De Galileische MaandenGalileischen Maanden vun Jupiter, de Dwargplanet (1) Ceres un ok de Asteroiden (4) Vesta, (2) Pallas, (7) Iris, (3) Juno un (6) Hebe sünd noch heller as Neptun. Mit en starken Kieker oder en Teleskop sütt he ut as en lütte balue Schiev liek as Uranus. De blaue Klöör kummt vun’t Methan in de Atmosphäär. De schienbore Dörmeter vun Neptun is ruchweg 2,5 Bagensekunnen. Dat beobachten vun Neptun is vun wegen sien lütte schienbore Helligkeit nich licht. De meisten Daten vun Teleskopen weern lange Tiet teemlich beschärnkt bit dat Hubble-Teleskop in Bedriev güng un de eerdbunnen Telsekopen mit adaptive Optik utrüst weern.

As all Planeten un Asteroiden de wieter vun de Sünn weg sünd as de Eer, wiest Neptun an’n Himmel manchmol en schienbor torüchlöpige Bewegen. Tosätzlich to’n Anfang vun de Rechtlöpigkeit gifft dat in en synoodsch Periood noch annere Begeevnissen as de Oppositschoon oder de Konjunkschoon to de Sünn.

Opdecken un Historie

ännern

Al Galileo Galilei harr Neptun sehn, neemlich an’n 28. Dezember 1612 un dorna noch mal an’n 27. Januar 1613. Ut sien Opteken vun’n Januar 1613 warrt klor, dat he de Konjunkschoon mit den Jupiter beobacht hett, man den Neptun hett he nich as Planet acht, man he hett em vör en Faststeern hollen oder för’n Maand vun’n Jupiter. To de Tiet vun’n sien eerste Beobachten weer Neptun jüst statschonär, wieldat he jüst an den Dag anfüng, sik torüchlöpig to bewegen. Dat weer de Anfang vun sien retrograden Zyklus vun’t Johr. De Bewegen vun Neptun weer veel to lütt, as dat Galilei mit sien lütt Kiekrühr dat sehn künn.[36] Harr he blots en poor Daag fröher keken, weer de Bewegen vun Neptun an’n Himmel veel düütlicher wesen.

In’t Johr 1821 hett Alexis Bouvard astronoomsch Tabellen publiek maakt över de Bahn vun’n Uranus.[37] Man, latere Beobachten vun Uranus wiesen grote Afwieken vun de utrekent Weerten. De Bewegen vun Uranus üm de Sünn weer also stört un lööp nich na de Keplersch Gesetten af. Astronomen as Bouvard hebbt dorüm vermoodt, dat achter Uranus noch en wieteren Planeten geven müss, de mit sien Gravitatschoon de Uranusbahn stören de. John Adams bereken 1843 de Ümloopbahn vun den vermoodten achten Planeten un schick sien Bereken an Sir George Airy. De fraag Adams na neegere verkloren, un Adams füng ok an, en reef torüch to schrieven, hett den aver nienich afschickt.

 
Urbain Le Verrier hett holpen, Neptun optodecken

Unafhangig dorvun hett 1846 de franzöösch Mathematiker Urbain Le Verrier de Positschoon utrekent, womeen de unbekannte Planet sik opholen müss. De Bereken vun Le Verrier weer veel nauer as de vun Adams, man ok sien Arbeit is anfangs nich veel acht worrn. In’t lieke Johr sett sik John Herschel för den mathemaatschen Ansatz in un kreeg James Challis rüm, den Planeten optofinnen. De harr dor nich recht Lust to, man he füng in’n Juli 1846 dormit an, den Planet to söken. As Vörlaag för sien Söök an’n 4. un 12. August 1846 harr he de Bereken vun Adams. Challis hett erst later markt, dat he den Planeten tweemol beobacht hett. Man, vun wegen, dat he bi sien Arbeit to schludderig weer, hett he den Planeten nich kennt, wieldat he de Beobachten vun de verscheden Avenden nich glieks mitenanner vergleken hett un dorüm de verännerte Positschoon nich markt hett.

In de Twüschentiet schreef Le Verrier en Breef an Johann Galle, de an de Berliner Steernwacht Steernkieker weer un fraag em, wat he nich na den vermoodten Planeten kieken wull: „Ik söök na een Beobachter, de nich opgeven deit, för enige Tiet en sünnern Afsnitt an’n Himmel to ünnersöken, in den dat villicht en ne’en Planeten optodecken gifft“.[38] He geev de Positschoon an, de he utrekent harr, un wies dorop hen, dat de söchte Planet en Dörmeter vun’n beten wat över dree Bagensekunnen hebben müss, so dat he in’n Kiekrühr as lütte Schiev to sehn wesen müss. Dormit schüll he vun de Steerns goot to ünnerscheden wesen. De Breef keem an’n 23. September 1846 in Berlin an, un Galle kreeg vun sien Direkter, Franz Encke, Verlööfnis, na den Planeten uttokieken. An’n lieken Avend noch füng he an, tohopen mit den Helpsmann an de Steernwacht, Heinrich d’Arrest in den vörslahn Himmelsafsnitt to kieken. Toeerst harr he dormit keen Spood.

 
Johann Gottfried Galle

Vun d’Arrest keem de Vörslag, de Steerns mit de Berliner akadeemsch Steernkorten to verglieken. De Steernwacht harr tatsächlich ok dat richtige Blatt vun den noch bannig unvollstännigen Kataloog – neemlich de vun Carl Bremiker eerst kort vörher fardigstellt „Hora XXI“, de noch gor nich in’n Hannel kamen weer – in’n Besitt. Torüch an’t Kiekrühr füng Galle an, de Steern, de he sehn hett antoseggen, wieldat d’Arrest jem mit de Koort vergleek. Dat duer gor nich lang, bit d’Arrest rööp: „Disse Steern is nich op de Koort!“[39] Se hollen Encke mit ran un hebbt denn mehrfach de Koordinaten vun den Steern mit de schienbor Helligkeit vun 8 an’n Himmel vermeten, de in de Koort nich to finnen weer, un menen sogor, en lütt bewegen wohrtonehmen. Dat künnen se aver nich nipp un nau faststellen. De Steern, den se in Verdacht harrn, leeg blots een Grad wiet weg vun de vörutseggte Steed. An’n nächsten Avend hebbt se de Positschoon noch mol bestimmt. Nu geev dat keen Twievel mehr, dat sik de Steern in de Twüschentiet bewegt harr. De Bedrag vun de Bewegen pas ok goot to de Bahn, de Le Verrier utrekent harr. An’n Enn harr dat Objekt en lütte Schiev vun goot twee’nhalf Bagensekunnen Dörmeter. Galle künn Le Verrier na de korten Söök Spood vermellen: „Den Planet, vun den Se de Positschoon utrekent hebbt, gifft dat tatsächlich“.[39] Neptun weer dormit de eerste Planet, de nich dör systemaatsch Söken, man dör en mathemaatsch Vörutseggen opdeckt worrn is.[40][41]

As de Achtergrünnen vun de Opdecken publiek worrn sünd, geev dat en brede Menen, dat beid, Le Verrier un Adams, tohopen mit Galle den Spood för sik gellen maken künnen. Disse Saak is aver noch mol nee oprullt worrn mit Wedderopdecken 1998 vun de „Neptune papers“, dat sünd histoorsch Ünnerlagen vun’t Royal Greenwich Observatory. De weern woll vun den Astronom Olin Eggen för fast dree Johrteihnten ünnerslahn un weern na sien Dood wedderfunnen.[42] Na’t Nakieken vun de Ünnerlagen slaht nu enige Historikers vör, dat Adams weniger de Ehr verdeent as Le Verrier

Naam

ännern

Kort na sien Opdecken hett Neptun eenfach „Le Verriers Planet“ oder „Planet buten vun Uranus“ heten. De eerste Vörslag för en Naam keem vun Galle. He slöög den Naam Janus vör, wieldat sik Challis in England för den Naam Oceanus insetten de. In Frankriek möök François Arago den Vörslag, de ne’en Planeten LeVerrier to nöömen, man dat weer buten vun Frankriek düütlich aflohnt. Franzöösch Johrböker hebbt foorts för Uranus wedder den Naam „Herschel“ inföhrt un för den ne’en Planeten „LeVerrier“.

Le Verrier sülvst hett Neptun för den ne’en Planeten vörslahn, wat an’n 29. Dezember 1846 vun Friedrich Struve gegenöver de Sankt Peterborger Akademie vun de Wetenschoppen ünnerstütt worrn is.[43] Neptun weer bald dorop de internatschonal acht Beteken. In de röömschen Mythologie weer Neptun de Gott vun de See, wat in de greekschen Mythologie Poseidon entspreken deit. De Naam weer ok stimmig mit de mythologischen Naams vun de annern Planeten, de – mit Utnahm vun Uranus – all in de Antike jemehrn Naam kregen harrn.

In de oostasiatschen Spraken (Japaansch, Chinees’sch, Keraansch, Vietnameesch) is de Naam vun’n Planeten wöörtlich as Seekönig-Steern öevrsett worrn.[44] In Indien weer de Planet Varuna (Devanāgarī: वरुण) nöömt, wat in de histoorschen vedisch/hinduistischen Mythologie de Seegott weer. De entsprickt dormit Neptun ut de röömschen un Poseidon ut de greekschen Mythologie.

Utforschen

ännern
 
De Voyager-Ruumsond

De Ruumsond Voyager 2 weer de eerste un is opstunns de eenzige Ruumsond, de Neptun ünnersöcht hett. Se flöög över’n Noordpool vun Neptun un passeer em an’n 25. August 1989 mit en Afstand vun blots 4.950 km. Siet de Sond de Eer verlaten harr weer dat de dichtste Vörbikamen bi en Himmelsobjekt. Wieldat Neptun de letzte grote Planet weer, hett man keen Rücksicht nahmen op de Flaagbahn un hett beslaten, en Sworkraftümlenken („Fly-by“) dicht an Neptun to maken, wat de Sond an’n Maand Triton vörbiföhrt hett. Dat lieke weer al maakt worrn, as Voyager 1 an’n Saturn un sien Maand Titan vörbiflagen is.

Voyager 2 hett de Atmosphäär, de Magnetosphäär, dat Ringsystem un de Maanden vun Neptun ünnersöcht un hett dorbi den „Great Dark Spot“ as ok den „Small Dark Spot“ opdeckt. Ok de Wulkenformatschoon „Scooter“ weer vun Voyager 2 funnen. Vun wegen den groten Afstand schient de Sünn op neptun 1.000-mol swacker as op de Eer, strahlt mit en Helligkeit vun −21m aver jümmer noch düchtig stark. Man weer aver baff, dat jüst op Neptun de starksten un all Winnen in’t Sünnsystem weiht.

Dör de Ruumsond künnen veer Ringen funnen un de Ringbagens nawiest warrn. Mit Help vun ehr „Planetary Radio Astronomy Reedschop“ künn de Neptundag op en Läng vun 16 Stünnen un 7 Minuuten bestimmt warrn. Bito weern ok Polarlichter opdeckt, de liek de vun de Eer, man bannig veel komplizeerter weern. Voyager 2 hett ok söss ne’e Maanden opdeckt. Dree dorvun sünd mit veel Enkeltheiten fotografeert worrn: Proteus, Nereid, un Triton. Ofschoonst Nereid al 1949 opdeckt weer, hett man över den Maand liekers noch nich veel weten. De Sond keem bit op 40.000 km an Triton ran. Dat weer för de Ruumsond dat letzte Teel vun ehr Misschoon. Dor sünd intressante aktive Geysiren un Poolkappen opdeckt worrn. Butendem is op den Maand en bannig dünne Atmosphäär mit dünne Wulken faststellt worrn.

De Biller, de Voyager 2 na de Eer schickt hett, is de Grundlaag wesen för en PBS (Public Broadcasting Service) Nachtprogramm, dat sik „Neptune All Night“ schimpen de.[45]

Tokamen Forschen

ännern

Neptun is en Gasplanet ahn faste Böverflach. Dorüm is en Misschoon an de Böverflach mit Lanneneenheiten un Fohrtüüch nich möglich. 2006 weer bi de NASA vun’t „California Institute of Technology“ (Caltech) över en Neptun Orbiter Misschoon nadacht. De Ruumsond schall villicht mit en Karnreakter för de Energieversorgen utrüst wesen. De Hööftdeel vun de Misschoon schall en Orbiter wesen, de den Planet vun en Ümloopbahn ut nipp un nau ünnersöken künn. Andacht sünd ok een oder mehrere Kapseln, de op Neptun afsmeten warrn künnt, oder en Mini-Fohrtüüch, dat man na’n Triton scheten müch. Över de Misschoon is noch keen Besluss fallen, man vun wegen de hogen Kosten un annere wetenschopplich Telen, de ok bannig intressant sünd, is dat nich wohrschienlich, dat sik dor in de nächsten Johren wat deit.

Borns

ännern
  1. ↑ Trio of Neptunes, Astrobiology Magazine, May 21, 2006.
  2. ↑ Daten vun Neptun bi de NASA
  3. ↑ Neptun tabellaarsch Översicht
  4. ↑ ESO Pressemitdelen to’n warmen Süüdpool.
  5. ↑ Beebe R.: The clouds and winds of Neptune In: Planetary Report. 12, 1992, S. 18–21
  6. ↑ Sam Williams: Heat Sources Within the Giant Planets. 2004
  7. ↑ McHugh, J. P., Computation of Gravity Waves near the Tropopause, AAS/Division for Planetary Sciences Meeting Abstracts, p. 53.07, September, 1999
  8. ↑ McHugh, J. P. and Friedson, A. J., Neptune’s Energy Crisis: Gravity Wave Heating of the Stratosphere of Neptune, Bulletin of the American Astronomical Society, p. 1078, September, 1996
  9. ↑ Hammel, H. B. et al.: Neptune’s wind speeds obtained by tracking clouds in Voyager images. In: Science. 245, 1989, S. 1367–1369
  10. ↑ a b [1]
  11. ↑ Astronews
  12. ↑ C. T. Russell, J. G. Luhmann, UCLA – IGPP Space Physics Center (Hrsg.): Neptune: Magnetic Field and Magnetosphere., 1997 (eng)
  13. ↑ Encyclopædia Britannica Online 2007 Neptune.
  14. ↑ The Planetary Society (Hrsg.): Missions to Neptune. 2007
  15. ↑ a b c d B. A. Smith et al: Voyager 2 at Neptune: Imaging Science Results. In: Science. 246, 1989, S. 1422
  16. ↑ a b c Nasa Neptunian rings factsheet
  17. ↑ a b C. C. Porco: An Explanation for Neptune’s Ring Arcs. In: Science. 253, 1991, S. 995
  18. ↑ a b c I. de Pater et al.: The dynamic neptunian ring arcs: evidence for a gradual disappearance of Liberté and resonant jump of courage. In: Icarus. 174, 2005, S. 263
  19. ↑ Planetary Society description
  20. ↑ IAUC 4867
  21. ↑ a b B. Sicardy et al: Neptune’s Rings, 1983–1989 Ground-Based Stellar Occultation Observations. In: Icarus. 89, 1991, S. 220
  22. ↑ M. R. Showalter & J. N. Cuzzi: Physical Properties of Neptune’s Ring System. In: Bulletin of the American Astronomical Society. 24, 1992, S. 1029
  23. ↑ B. Sicardy et al: Images of Neptune’s ring arcs obtained by a ground-based telescope. In: Nature. 400, 1999, S. 731
  24. ↑ Neptune’s rings are fading away. In: New Scientist. 2492, 2005, S. 21
  25. ↑ a b Neptune’s rings are fading away. In: New Scientist. 2492, 2005, S. 21
  26. ↑ a b M. R. Showalter et al: Updates on the dusty rings of Jupiter, Uranus and Neptune. In: Dust in Planetary Systems, Proceedings of the conference held September 26–28, 2005 in Kaua’i, Hawaii. 2005, S. 130
  27. ↑ Holman, Matthew J. et al.: Discovery of five irregular moons of Neptune. In: Nature. 430, August 19, 2004, S. 865–867
  28. ↑ D. Banfield and N. Murray: A dynamical history of the inner Neptunian satellites. In: Icarus. 99, 1992, S. 390
  29. ↑ C. B. Agnor & D. P. Hamilton: Neptune’s capture of its moon Triton in a binary-planet gravitational encounter, Nature, 441 (2006), pp. 192.
  30. ↑ M. Holman et al.: Discovery of five irregular moons of Neptune, Nature, 430 (2004), pp. 865–867.
  31. ↑ Goldreich, P.; Murray, N.; Longaretti, P. Y.; Banfield, D. Neptune’s story, Science, 245, (1989), p. 500–504.
  32. ↑ List Of Neptune Trojans
  33. ↑ S. Sheppard and C. Trujillo A Thick Cloud of Neptune Trojans and Their Colors (2006) Science 313, pp. 511–514
  34. ↑ E. I. Chiang and Y. Lithwick: Neptune Trojans as a Testbed for Planet Formation, The Astrophysical Journal, 628, pp. 520–532
  35. ↑ space.com popular article (Jan 2007)
  36. ↑ Mark Littmann, Standish, E. M.: Planets Beyond: Discovering the Outer Solar System. Courier Dover Publications 2004
  37. ↑ A. Bouvard (1821), Tables astronomiques publiées par le Bureau des Longitudes de France, Paris, FR: Bachelier
  38. ↑ T. Standage: Die Akte Neptun, Campus Verlag, Frankfurt 2001, S. 124
  39. ↑ a b Standage, a. a. O., S. 126
  40. ↑ J. F. Encke: Schreiben des Herrn Professors Encke an den Herausgeber, Astronomische Nachrichten No. 580, 4–52 (1846) (Vermellen vun’t Opdecken)
  41. ↑ J.G. Galle: Ein Nachtrag zu den in Band 25 und dem Ergänzungshefte von 1849 der Astr. Nachrichten enthaltenen Berichten über die erste Auffindung des Planeten Neptun, Astronomische Nachrichten No. 2134, 349–352 (1877)
  42. ↑ Nick Kollerstrom, University College London (Hrsg.): Neptune’s Discovery. The British Case for Co-Prediction. (englisch) 2001
  43. ↑ J. R. Hind: Second report of proceedings in the Cambridge Observatory relating to the new Planet (Neptune). In: Astronomische Nachrichten. 25, 1847, S. 309
  44. ↑ Using Eyepiece & Photographic Nebular Filters, Part 2 (October 1997). Hamilton Amateur Astronomers at amateurastronomy.org.
  45. ↑ SETI Institute (Hrsg.): Fascination with Distant Worlds

Literatur

ännern
  • William Sheehan, Nicholas Kollerstrom, Craig B. Waff: Die Neptun-Affäre. Spektrum der Wissenschaft, April 2005, S. 82–88 (2005), ISSN 0170-2971
  • P. Moore, G. Hunt et al.: Atlas des Sonnensystems. Royal Astronomical Society und Herder-Verlag, 465p., Freiburg – Basel – Wien 1986.

Weblenken

ännern
  Neptun. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.
 
Dat Sünnsystem

Grote Objekten:  Sünn | Merkur | Venus | Eer | Mars | Ceres | Jupiter | Saturn | Uranus | Neptun | Pluto | Haumea | Makemake | Eris

Objektklassen:  Planeten | Dwargplaneten | Asteroiden | Kometen | Maanden | Meteoroiden

Rebeden:  Asteroidengördel | Kuipergördel | Oortsche Wulk | Heliopaus

 
Vun „https://nds.wikipedia.org/w/index.php?title=Neptun_(Planet)&oldid=1007733“