Historie vun Kap Verde

De Historie vun Kap Verde, en Inselgrupp vör de westafrikaanschen Küst, lett sik groff in veer ünnerscheedlich Afsnitten ünnerdelen.

Översicht to de Phasen

De eerste Phaas liggt in de Antike un dat Middelöller is vun de annern dree to scheden. Weten över den eersten Afsnitt gifft dat meist blots ut sekundäär Borns, sünners ut de ollen Mythen ut dat Rebeet vun de Middellannsche See. Ünner de Historie vun Kap Verde warrt dorüm normalerwies de Vörgäng verstahn, de sik siet dat Opdecken dör de Portugesen to’n Anfang vun de Neetiet afspeelt hebbt.
De eerste Phaas weer de Historie in de Antike, as de Inselgrupp an verscheden Steden as Gorgaden betekent weer un se de mytholoogsch Bedüden tospraken kregen harrn, dat sik dat üm’t fröhere Eiland vun de Gorgonen hannelt. Handfaste Saken sünd över disse Tiet nich to finnen. All Informatschonen grünnt sik opletzt ut Vertellen aver nich op histoorsch Dokumenten.

Dat Opdecken vun de Kapverdschen Eilannen un dat Daallaten vun Lüüd in de tweeten Half vun’t 15. Johrhunnert dör portugeesche oder in portugeesch Deensten stahn Seefohrers tomeist ut Italien stellt de tweete Phaas dor. Dorna keem as drüdden Afsnitt de Entwickeln vun de Kreolsch Kultur un vun de kreolsch Spraak, wat de Inwirken vun’t portugeesch Moderland mit dat kulturell Arf vun de afrikaanschen Slaven verbunnen hett. In de glieke Tiet keem dat to en Mischen vun de verscheden Andelen vun Inwahners to de Ethnie vun de Mulatten, de de gröttste Tall vun de Inwahners billn un vun’n Utsehn nich vullstännig afrikaansch, man ok nich vullstännig europääsch weern. Bi de Inheimschen as ok bi Frömde hett dat gau dorto föhrt, dat en tyypsch „kapverdische“ Identität wohrnahmen weer.

De letzte, bit vundaag anduern Afsnitt vun de kapverdschen Historie is dat Opkamen vun en egen Natschonalgeföhl un de Weg in de Unafhangigkeit, wat dör de Kultur un de dormit verbunnen Identitätstiften utlöst weer, hen to en egenstännig Staat. Disse Staat wiest de wohrschienlich demokraatsch’sten Strukturen ünner de afrikaanschen Staaten op. De Historie vun Kap Verde is in ehrn Verloop eng mit de vun Portugal verknütt. Ünner jemehr Kolonialherrschap harr dat Land faken to lieden un hett sik dorvun in en lang anhollen Kamp opletzt free maakt.

Naam

Laag vun Kap Verde vör de afrikaanschen Atlantikküst

De Inselgrupp hett ehrn Naam vun dat Gröne Kap (port.: „Cabo Verde“), wat de westliche Spitz vun Afrika is. Dat Kap liggt nöördlich vun Dakar in Senegal, ruchweg op’n lieken Bredengrad as de Eilannen vun Kap Verde.

De Naam wiest op de Historie vun’t Opdecken hen un hett mit de Technik vun de Navigatschoon in de Antike un late Middelöller to doon. As dat vör’t 18. Johrhunnert noch keen seker Methoden geev, de geograafsch Läng to bestimmen, sünd de Seefohrers an de westafrikaanschen Küst langseilt bit na’t gröne Kap (in de Antike as Hesperu ceras betekent), dat se in’n wieten Atlantik nich an de Eilannen vörbischippern deen.

De antike Naam Gorgaden betög sik op de mythisch Geschicht vun Perseus, de dor op de Eilannen Medusa (Gorgo bi de Römers) – de enzige vun de dree Gorgonen-Süstern, de doodblieven künn – den Kopp afhaut hett. Dat güng blots mit en Trick, dormit he nich bi ehrn Anblick to Steen warrn de. In de Antike hebbt de Lüüd ok glöövt, dat dor op de Eilannen de karthagsche Seefohrer Hanno lannt weer, twee as gorillai betekente Wievers doodmaakt un jem de Huut aftogen und jemehr Fell in’n Tempel vun de Tanit in Karthago utstellt harr – tohopen mit den Bericht vun Hanno över sien Fohrt. De Bericht ut de Tiet vun Hanno sülvst un de Laag vun den besöchten Vulkan Theon Ochema lett aver dorop sluten, dat sik dit Begeevnis nich op de Kapverden afspeelt hett, man in’n Gulf vun Guinea.

De hüütige Naam Kap Verde is also afleidt vun de Navigatschoonssteed för de Anfohrt un hett nix dormit to kriegen, woans dat Klima oder Deerten- un Plantenriek op de Eilannen utsehn doot oder fröher mol utsehn hebbt. Dat warrt ok dordör ünnermuert, dat Christoph Columbus anmarken de, dat de Beteken gor nich so recht passen deit to de tomeist drögen un wööstordigen Eilannen. Columbus weer 1498 op sien drütten Reis na Amerika bi de Kapverden vörbiföhrt. Offiziell nöömt weer de Inselgrupp dör António da Noli, de den Archipel den Naam Ilhas do Cabo Verde („Eilannen vun’t gröne Kap“) geven hett.

Vörkoloniale Tiet

Antike

Dör Plinius den Ölleren is överlevert worrn, dat de Seereis vun’t Gröne Kap röver na de Gorgaden na Xenophon Lampsacenus twee Daag op’n Schipp duert hett. De Geograaf Sebosus hett schreven, dat de Seereis vun de Kanaarschen Eilannen över de Gorgaden nit na de Hesperiden in’n Gulf vun Guinea veertig Daag bruuk. Arrian geev in sien Wark Indica för de Torüchreis vun Hanno vun de Hesperiden en nödige Tiet vun fiefundörtig Daag an. Dat mit disse Reisen ok tatsächlich de süüdliche atlantik meent weer, kann nipp un nau in’t Wark vun den Grammatiker Solinus nalest warrn, de Plinius Maior ziteert hett.

Man, in keen Born steiht wat dorvun to lesen, dat een op en Eiland ok an Land gahn is oder dat dor sogor Wahnsteden boot worrn weern.

In dat Wark vun den Geografen Claudius Ptolemäus warrt de Kapverden aver nich ansnackt, anners as dat Gröne Kap sülvst (as „Hesperu ceras seu cornu“). Aver vörher – an’n laatesten nadem Karthago in’t Johr 146 v. Chr. tonichten maakt weer – weer wohrschienlich al de punische Hannel in’n Westatlantik tosamenbroken. Al Polybius künn keen Henwiesen op den fröheren Hannel vun de Karthagers mehr finnen, de aver vun Herodot un Pseudo-Syclax un ok dör archäoloogsch Funnen in Marokko un Mauretanien eendüdig nawiest warrn künn.

Annere annahmen Opdeckens

De Salien vun Pedra Lume op Sal

Dat kann angahn, dat dör de dörvör günstigen vörherrschen Winnen un Seeströmen, de Eilannen al düütlich fröher dör Fischerslüüd vun de Mauren, Wolof, Serer oder Lebu – allns afrikaansch Volken vun de senegaleeschen un guineeschen Küst – opdeckt worrn sünd, man ahn dat för de Nawelt optoschrieven.

Villicht hebbt ok de Arabers de Kapverden besocht. De portugeesch-brasiliaansch Historiker Jaime Cortesão bericht to’n Bispeel vun en Legenn, dat de Araber en Eiland, dat Aulil oder Ulil nöömt weer, anstüert hebbt, üm dor Solt ut de natürlich vörkamen Salinen to winnen. De Beschrieven pass to de natürlichen Egenschoppen vun’t Eiland Sal un künn vun wegen de relative Neeg to’t afrikaansch Fastland ok wirklich angahn.

Mehr in’t Rebeet vun de Geschichten un Legennen höört aver woll, dat de Eilannen vun Kap Verde 1420 dör den chinees’schen Admiral Zheng He opdeckt weer. Vun den warrt vertellt, dat he ok al vör Christoph Columbus in Amerika wesen hebben schall.

Europääsch Opdecken un Utforschen

Offiziell gellt de Eilannen in de Tiet vör 1456 as nich bewahnt. Se weern 1456 oder 1458 vun den in portugeesch Deensten föhren Venezianer Alvise Cadamosto oder den Genuesen António da Noli opdeckt. En handfasten Nawies, wokeen vun de beiden nu toeerst dor weer un de „wohre“ Opdecker is, gifft dat nich. Cadamosto güng toeerst op dat Eiland Boa Vista an Land. De naue Geschicht vun’t Opdecken is en Saak, de geern un op verscheden Oort un Wies diskuteert warrt, un dat nich blots vun Facklüüd. In’n Loop vun de nafolgend Johrteihnten weer de hele Archipel dör de Kapteins da Noli un Diogo Dias utforscht.

König Alfons V. vun Portugal hett de Eilannen in’t Johr 1462 an sien Broder Ferdiand överdragen, de later dat Eiland Santiago in twee Deelen opdeelt, de Verwalten an portugeesche Adlige överdragen un dat Eiland to’n Besiedeln freegeven hett. De eerste Wahnsteed vun de Europäer weer Ribeira Grande („groot Beek“) an de Süüdküst vun Santiago, wat vundaag de Stadt Cidade Velha is. De eersten Lüüd, de dor siedelt hebbt, weern Exilanten un freelaten Verbrekers ut Portugal, fläämsch un genueesch Aventürers as ok sephardische Juden vun’t Ibersch Halfeiland.

Kolonialtiet

Eerste Siedlers un Grünnen vun de Kolonie

Infant Hinnerk de Seefohrer, Opdraggever vun de Opdeckers

António da Noli, de in’n Opdrag vun den portugeeschen Prinzen Hinnerk den Seefohrer föhren de, weer de eerste Gouverneur vun de kapverdschen Eilannen. He füng 1461 mit dat Besiedeln vun de Inselgrupp in’n Naam vun de portugeesche Kroon mit en lütte militäärsche Statschoon op dat Hööfteiland Santigao (vun São Tiago) un op dat Eiland Fogo an. In’t Johr 1462 weer an de Süüdküst vun Santiago de Stadt Ribeira Grande, dat hüütige Cidade Velha, as eerste stännige europääsche Wahnsteed in de Tropen grünnt. Militäärsch un weertschopplich speel Kap Verde al af 1461 en Rull as portugeesche Statschoon un Vörposten för wietere Fohrten vun Opdeckers üm Afrika, un butendem ok för’t Winnen vun rosella tinctoria, wat en Flecht to’n Farven is, de op Santo Antão vörkeem.

De Siedlers, de vör allen ut de Algarve kemen, kregen ’n beten later dat königliche Recht, swarte Slaven vun de westafrikaansche Küst op de Eilannen to bringen un mit jem ahnnel to drieven. De Slaven schülln dat Leven vun de Kolonisten lichter maken. Mit jemehr Help schüll ok to Afbo vun’t Solt op Sal un de Anbo vun Koffie, Zuckerrohr un tropische Frücht in Plantaaschweertschop maakt warrn. Wieter kregen de Inwahners vun Kap Verde dat könglich verbreefte Monopool för den Slaven- un wieteren Hannel an de Westküst vun Afrika. De Slaven weern vör allen Balanta, Papel, Bijagó un Mende vun de Küst vun Guinea un Ghana. Utslaten vun dat Hannelsmonopool weer aver de Hannel mit Wapens, Iesen, Scheep un nautisch Redschoppen. Bito müss en Winnstüer vun 25 % an de portugeesche Kroon afföhrt warrn.

Vele Siedlers weern ahn Familie oder Fro utwannert un hebbt sik dorüm baldf al mit de Slaven mischt. De Andeel an Mulatten (Lançados) an de Inwahners is gau anwassen. Vele dorvun hebbt sik an de westafrikaanschen Küst daallaten, sünners in Guinea-Bissau. Dor billn se en beter stellte Middelschicht ünner de Inheimschen un weern bannig för’t Utwieten vun’n Slavenhannel in’t Achterland verwantwoortlich.

Utbo vun de Kolonie

De „Rosenkranzkark“ in Cidade Velha is de öllste Kark süüdlich vun de Sahara

Twüschen 1500 un ruchweg 1620 weer Santiago vun grote Bedüden in’n transatlantischen Slavenhannel as Statschoon to’n Versorgen un Verladen. Op Santiago wern de Slaven in dree Klassen ünnerdeelt: boçais („dumm“, se snacken blots jemehr afrikaansch Moderspraak), ladino („Latiners“, de künnen al Kreol un weern dööpt) un naturais („inheemsch“, Slaven de in Kap Verde boren weern). 1495 weern in Ribeira Grande mit de Igreja Nossa Senhora do Rosário de eerste christliche Kark süüdlich vun de Sahara boot. Korte Tiet later is ok en Seminar un en Kovent inricht worrn un later de wohrschienlich eerste Kathedraal vun Afrika. Mit Utsennen vun en Generalgouverneur kreeg de Archipel den offiziellen Status vun en portugeesch Kolonie. De eerste grote Zensus in Kap Verde fünn 1513 statt. Tellt weern 162 Inwahners, wovun 58 Witte weern, 16 fre’e Swarte un twölf Priesters. De Rest verdeel sik op Soldaten un Straaffangene. To de glieken Tiet leven op dat Eiland ruchweg 13.000 Slaven.

Al 1532 kreeg de Wahnsteed Ribeira Grande Stadtrecht un de portugeesche König leet dor en egenstännig Bisdom för Kap Verde inrichten. De Karkenverwalten leeg bi den Christusorden, as ok in all annern portugeeschen Kolonien. De dör den Slavenhannel stegen Wollstand hett denn aver ok de Piraten un Freebüters antogen. So is Ribeira Grande 1582 un 1585 vun Sir Francis Drake överfallen un plünnert worrn. Bi Överfäll dör engelsche, franzöösche un nedderlännsch Freebüters hebbt ok Slaven weglopen künnt, de binnen dat Eiland Santiago lütte Gemeenschoppen billt hebbt. Se wulln dat Överleven in Freeheit sekerstellen. Disse Gruppen sünd as badius bekannt. 1582 weer blots 12 % vun de Inwahners in Kap Verde fre’e Lüüd.

Opstieg

De fröhere Slavenmarkt vun Cidade Velha

De Eilannen hebbt sik dör den Slavenhannel weertschopplich goot maakt, ofschoonst dat jümmer wedder Hunger, Dröögnissen un Angrepen vun Piraten geev. 1620 güng dat los mit den Hannel mit de Englänners, de dat Solt vun de Eilannen Sal un Maio hebben wullen. Wieldat de Englänners so faken dat Eiland anlopen deen, weer de Havenstadt Vila do Maio toeerst ünner den Naam Porto Inglês („engelsch Haven“) bekannt. Dör de tonehmen Bedüden vun Brasilien för dat portugeesche Königshuus verlöör de Kolonie Kap Verde na un na an Wichtigkeit. Na den Bo vun de Kathedraal in Ribeira Grande un de Inrichten vun dat kapverdische Bisdom füng dat Missioneeren vun de afrikaanschen Westküst vun Kap Verde ut an, man en Kapverder is eerst af 1975 in dat Amt investeert worrn. Ribeira Grande is 1712 dör de Franzosen meist vullstännig tonichten maakt worrn un verlöör dorna jümmer mehr an Beüden gegenöver de Stadt Praia, de 1770 nee Hööftstadt vun Kap Verde worrn is. Dat leeg nich toletzt doran, dat de Stadt lichter gegen Angrepen to schulen weer.

De Eilannen sünd üm 1740 Versorgenssteed worrn för amerikaansche Slavenhännlers un Walfangers, de jemehr Mannschap veel op de Kapverden anwarven deen. Dormit füng en Utwannern (Emigratschoon) na de USA an, man dat weern rein Mannslüüd, de vun de Eilannen weg gahn sünd. In de USA leevt ok vundaag noch en grote kapverdische Gemeen. Wiel dat 18. Johrhunnert geev dat mehrere Drögen, de verbunnen weern mit Hungersnööt. In de Naklapp bleven enige Dusend Minschen dorvun dood.

En bannigen Deel vun de Wertschap vun de Eilannen weer dör de kapverdische Textilindustrie bestreden. Afrikaansch Slaven hebbt de Weevtechnik mitbrocht, de op de Eilannen noch fiener un beter maakt weer. Textilwaren, de op Kap Verde maakt worrn sünd, weern an de afrikaanschen Küst geern sehn Saken för’n Tuusch. De Hannel weer aver nich dör’n portugeeschen König freegeven un weer för de Lüüd vun Kap Verde an de Küst bi’n Dood verboden. Dorüm sünd de Textilwaren geern as Tuuschobjekten för’n Smuggel un Swarthannel nahmen worrn. Se harrn neemlich en groten Weert, man dat weer nich licht natofolgen, woneem de Waar herkeem. Twüschen 1766 un 1776 sünd op dissen Weg 95.000 barafulas (kapverdische Textilien för’n helen Lief) an de Küst vun Guinea brocht worrn. 1774 geev dat wedder ’n Hungerkatastrooph in’t Land, de ruchweg 22.000 Minschen dat Leven köst hett. Op Brava un Maio is dorbi de vullstännige Veehbestand ümkamen. Op Fogo füll de Inwahnertall vun 5.700 op 4.2oo Lüüd.

Weertschopplich Afstieg twüschen’t 18. un 20. Johrhunnert

Olle Ansichtskoort vun Mindelo op São Vicente un den Monte Cara in’n Achtergrund

Af 1747 harrn de Inwahners mit de Eilannen dat mit regelmatig wedderkamen Dröögperioden to doon. Dör’t Överweiden un Afholten vun de Wooldrebeden op de Eilannen weer dat Land jümmer mehr utdröögt, womit de Vörgang vun’t Wööstbilln (Desertifikatschoon) insetten de. De Naklapp dorvun is ok vundaag noch op veele Eilannen to sehn. In’t 18. un 19. Johrhunnert keem dat op den Archipel to dree grote Dröögperioden, wiel de mehr as 100.000 Minschen an Hunger dood bleven sünd. Un wieldat in de Kolonie vör allen Slaven wahnt hebbt, geev dat för jem bi keen vun disse Dröögkatastrophen Help dör de portugeesche Regeeren. En harden Slag för de Weertschap weer ok, as mit de Slaveree denn en Enn maakt weer. Dormit güng mit een mol de bedüdenste Weertschapstwieg verloren un de Eilannen kunnen nix dorgegen maken, dat se weertschooplich mehr un mehr in’t Unbedüden afstegen.

Dör disse swore Laag steeg de Emigratschoon jümmer mehr an. Vörrangig Teel vun de Utwannerers ut Kap Verde weern de Städer an de Küst vun de nee’engelschen Staaten Massachusetts un Rhode Island. Dat keem sünners dör de amerikaanschen Walfangers, de op de Söök na gode Fanggrünnen vun 1810 an dat Seerebeet üm Kap Verde anstüert hebbt un dor grote Delen vun jemehr Mannschap op Fogo un Brava anwarven deen. Later sünd ok vele Kapverders na Europa oder na Westafrika utwannert. Bedüden kapverdische Gemeenen gifft dat dorüm hüüt noch in Portugal, Frankriek, de Nedderlannen, Guinea-Bissau, Senegal oder in de Elfenbeenküst.

In de Folg bleev de Kapverden blots noch de Solthannel ünner de Kontroll von de Englänner, wiel dat den Rest vun de kapverdischen Weertschap jümmer slechter güng. Man, gegen 1850 steeg de grote natürliche Haven vun Mindelo op dat Eiland São Vicente op. Engelsche Sellschoppen, de mit Kahl hanneln deen, hebbt ut de Stadt Mindelo den veertgröttsten Kahlhaven för de Versorgen vun de gau wassen transatlantischen Dampschippfohrt maakt. De Kahlhannel güng aver vun de 1880er Johren an ok al wedder torüch. Mindelo un dat Eiland São Vicente behollen aver jemehr Bedüden, as dor negen transatlantische Ünnerseekavels tosamenlöpen. Na dissen korten Opswung an’n Enn vun’t 19. Johrhunnert is de Weertschap in’n Verloop vun’n Eersten Weltkrieg opletzt vullstännig inbroken, vun wegen dat de Schippverkehr wiel den Krieg bannig inschränkt weer. Dorto kemen Vulkanutbröök un Süken, de jemehrn Bidrag harrn an’t Elend, dat sik op de Eilannen utbreden de, ahn dat de portugeesch Staat wat maken de, üm wat doran to ännern.

De Tiet vun de „Estado Novo“ ünner Salazar

Ünner den Druck vun de Geheempolizei PIDE hebbt de Professer António de Oliveira Salazar un de General Marcello Caetano 1926 en faschistische Militärdiktatur inricht. In de 1930er Johren hett sik de Weertschop wedder ’n beten berappelt: Op dat Eiland Sal is vun en franzöösch Firma en professchonelle Salien mit dortohöören Iesenbahn utboot worrn un in Santa Maria is en Konservenfabrik för Thunfisch apenmaakt worrn. Ofschoonst de Minschen op Kap Verde vun de portugeeschen Kolonialherren traditschonell slecht behannelt worrn sünd, harrn se dat vun wegen jemehr wat hellere Huutklöör – de vun’t Dörmischen mit de inwannerten Portugeesen keem – ’n beten wat beter as den Rest vun de dör Portugal kolonialiseerten Afrikaners. In Kap Verde geev dat to’n Bispeel de eerste School för högere Bildung in de portugeeschen Kolonien, un de Andeel vun Analphabeten leegt blots bi ruchweg 70 % gegenöver t. B. 96 % in Portugeesch-Guinea, dat hüütige Guinea-Bissau.

De Egenstännigkeit in de Verwalten änner sik 1951 dör’t Anbinnen an’t portugeesch Moderland as portugeesch Överseeprovinz. Swartafrikaansch Inwahners vun Kap Verde harrn dördor nu de Möglichkeit, rechtlich as Assimilado acht to warrn, wenn se sünnere Bedingen vullfüllen deen. Disse Stand hett en wietgahen Gliekberechtigen mit de Portugeeesn in’t Moderland bedüüt.

De rechte Diktatur harr mit de Kolonien vör allen eens in’n Sinn, neemlich den gröttsmöglichen Nütten för Portugal dorut to tehn. Und dormit dat ok so vör sik güng, as dat schüll, is mitünner ok gresig Gewalt insett worrn, as to’n Bispeel bi dat Pijiguitimassaker. Dat Streven na Unafhangigkeit weer in Kap Verde lang nich so dull utprägt as in de Kolonien op’t Fastland, aver kapverdisch Intelektuellen as Amílcar Cabral weern liekers stark in den Freeheitskamp inbunnen un vele Kapverder hebbt to’n Bispeel ok in Guinea-Bissau kämpt. Cabral hett 1956 tohopen mit annere Panafrikanisten de Partido Africano para a Independência da Guiné e do Cabo Verde (PAIGC, „Afrikaansch Partei för de Unafhangigkeit vun Guinea un Kap Verde“) grünnt, worut later de PAICV worrn is.

Wiel de Estado Novo is Kap Verde sünners bekannt worrn dör dat Konzentratschoonslager Tarrafal op dat Eiland Santiago. Dor weern vele Opstännsche ut de Kolonien un ok Regimekritikers ut Portugal insparrt. Dat Lager in de Neeg vun Chão Bom is in de kapverdischen Poesie faken behannelt worrn un jüst so ok in de melancholischen Leders vun’t Morna. Vun all afrikaanschen Kolonien hebbt de portugeeschen mit Afstand an’n längsten för jemehr Unafhangigkeit kämpen müsst. De Kamp güng opletzt na den Nelkenrevolution mit de Unafhangigkeit vun all portugeesch Kolonien in Afrika to Enn.

Unafhangigkeitskamp ünner Amílcar Cabral

In de 1950er Johren hebbt sik an de portugeeschen Universitäten Kreisen vun panafrikaansch instellte Studenten ut de Kolonien billt. Mang jem weern weern Amílcar Cabral, Eduardo Mondlane, de Grünner vun de Frente de Libertação de Moçambique (Front vun’t Befreen vun Mosambik, FRELIMO) un Agostinho Neto, de eerste Präsident vun’t Movimento Popular de Libertação de Angola (Volksfront to’n Befreen vun Angola, MPLA). Vele kapverdische Intellektuellen, allen vöran Amílcar Cabral, hebbt tosamen de gemeensome antifaschistische, antikoloniale un panafrikaansche Bewegen präägt, de an’n 25. April 1974 dat Regime vun Salazar in Portugal to Fall bröcht hebbt. Cabral, en in Guinea boren Söhn vun Kapverdern, grünn 1956 de PAIGC. Na dat Pijiguitimassaker an Havenarbeiters, de jemehr Arbeit daalleggt harrn, füng de vun de Partei organisserte Wedderstand mit Wapengewalt gegen de Kolonialmacht an, de an’n Enn dörteihn Johr duert hett.

De Wedderstand hett wieverbreedt Diskuschonen un Opruhr utlöst, wat de ne’e Regeeren vun Portugal dwungen hett, Över de Unafhangigkeit vun de Kolonien to verhanneln. Ünner dat Regeer vun en portugeeschen Hogen Kommissar is en Övergangsregeeren billt worrn un dat geev Wahlen to en Versammeln, de en Verfaten opstellen schüll. Ofschoonst wietere Parteien an de Wahlen Deel harrn, hett de Partido Africano para a Independência da Guiné e Cabo Verde (PAIGC) den gröttsten Spood hat un kreeg all Sitten in de Verfatengeven Versammeln. As de Naam dat all seggt, harr disse Partei to’n Teel, mit Guinea-Bissau tosamentogahn. An’n 20. Januar 1973 is Cabral in sien Residenz in Conakry vun en Offizeer vun de Kolonialregeeren doodschaten worrn, man annere Borns seggt, dat he vun en ehmolgen guineeschen Mitstrieder ut Eifersucht un Rache doodschaten weer. Dat Problem vun de Partei weer, dat jemehr böversten Lüüd to’n gröttsten Dell Kapverders weern, die Inwahnertall vun Guinea in’n Vergliek to Kap Verde aver veel grötter weer. Nafolger is sien Halfbroder Luís Cabral worrn.

Unafhangigkeit

Unafhangigkeit un Eenparteienstaat

De PAIGC verkloor an’n 24. September 1973 eensietig de Unafhangigkeit vun Guinea-Bissau un vun Kap Verde as gemeensom Staat vun Portugal. Vun de USA un vun annere Staaten, de gegen den Kolonialismus instellt sünd (Oostblock) warrt de Staat gau acht. De Acht dör Portugal folg eerst een Johr later na de Nelkenrevolutschoon. De Kapverder Luís Cabral, de en Halfbroder vun den ümbrochten Amílcar Cabral weer, is de eerste Präsident vun’t Land worrn. Ruchweg en half Johr later hebbt portugeesch Militäranhöörige in Lissabon dat Salazar-Regime stört, wat as de Nelkenrevolutschoon betekent warrt. De Instellen vun de portugeesch Regeeren un ok vun all de Lüüd to de Kolonialpolitik hett sik vun Grund op ännert, un den Sinn, dat Streven na Unafhangigkeit to ünnerdrücken, warrt nich mehr länger wohrnahmen. In Boston verkloren de Afkaten Aguinaldo Veiga, Roy Teixeira un António Cardoso an’n 22. Februar 1975 Kap Verde för unafhangig. Vör dat bedrapen Hotel geev dat Gegendemonstratschonen vun de Süsterpartei vun de marxistisch orienteerten PAIGC, de PAIGC-USA. De klagen düchtig gegen’t Achten vun de kapitalistisch instellte Afkatenkoppel vun kapverdische Afkaten as Sprekers för dat Volk vun Kap Verde. De Afkaten harrn versöcht to hinnern, dat de Macht vun Portugal an de PAIGC övergeven warrt. Ut dit Drapen is de Partei UCID vörgahn.

An’n 5. Juli 1975 is de Unafhangigkeit vun Portugal utropen worrn un de links-natschonale Bewegen PAIGC is de alleen regeeren Partei worrn. De eerste Staatspräsident vun Kap Verde is Aristides Pereira worrn, de ehmolige Generalsekretär vun de Partei, un Ministerpräsident is Pedro Pires worrn, de vörher de Truppen in Guinea ünner Befehl harr. De ne’e Staat is noch an’n Dag vun sien Grünnen vun vele Natschonen acht worrn, dorünner ok de USA. Een Johr later weer in Washington de eerste Bottschop vun Kap Verde apen maakt. Ehr Mehrheit bi de Wahlen hett de PAIGC to’n Utbo vun dat Eenparteiensystem nütt un to’n Utbo vun de egen Macht. Fre’e Gewerkschaften weern verboden. An de Steed weer en Eenheitsgewerkschaft grünnt un Kap Verde to en Eenparteienstaat verklort. As POrtugal nu keen Verantwoorten mehr för dat Land harr, sünd de grundsätzlichen Problemen eerst richtig düütlich worrn. Blots 20 % vun de Nehrmiddel, de bruukt weern, künnen op de Eilannen sülvst produzeert waarn, 25 % vunvt natschonale Bruttosozialprodukt weern dör Devisen vun Utwanneres bestreden.

Scheden vun Guinea-Bissau

In dat Johr 1981 geev dat en Putsch dör Nino Vieira, dat en Ansinnen gegen Kap Verde bargen de. Dorna hett sik de Partei oplöst. De Spannungen twüschen Kap Verde un Guinea-Bissau gaht op de gemeensome Kolonialhistorie torüch. So leeg de Verwalten vun de Kolonien in beid Rebeden in Guinea-Bissau, man de Butenhannel weer vun de Kapverders kontrolleert, de ut dat Riekdom, dat dorvun tostannen keem, en Anspruch afleiden dehn, dat Land to föhren. Man de Inwahnerpropotschonen weern anners. Ok de ethnischen Ünnerscheden – op Kap Verde leven düütlich mehr Minschen mit europääsch Afstammen – hett ünnerscheedlich Ansichten brocht. De Präsident vun de Union, de Kapverder Luís Cabral, künn noch rechttietig na Kap Verde utneihn. Wiel de Partei in Guinea-Bissau den Naam behollen hett, hett se sik in Kap Verde ümnöömt in PAICV (Partido Africano da Independência de Cabo Verde). Bi de Wahlen 1985 kreeg de PAICV 94,5 % vun all Stimmen, man gliektietig geev dat Klagen, de en Demokratiseeren infordern deen. De Ministerpräsident Pires hett den Vörgang vun’t Apenmaken (Abertura) anstött för mehr Demokratie. In de 1980er Johren kreeg Kap Verde den hööchsten Op’n-Kopp-Andeel vun all westafrikaanschen Länner an Entwicklungshelp, neemlich 246 US$ för elk Inwahner in’t Johr.

Demokratiseeren un Mehrparteiensystem

De Eenparteienstaat harr in’t Johr 1990 sien Enn dör en Ännern vun de Verfaten, de en Mehrparteiensystem inföhren de. In’t glieke Johr hett de Oppositschoon de Bewegen för Demokratie (Movimento para a democracia, MpD) grünnt. Gliek bi de eersten demokraatschen Wahlen is de MpD starkste Kraft worrn mit en bannige afslute Mehrheit vun 78 %. António M. Monteiro, de ehmolig Vörsitter vun’t hööchste Kapverdische Gericht, is de Präsident vun de „Tweeten Republik“ worrn un verfolg in de Johren dorna en neoliberale Politik, de op de Marktweertschap orienteert weer. He sorg ok för’t Dezentraliseeren vun’t Land in Distrikten (de so nöömten Concelhos).

Ännern vun de Verfaten invt JOhr 1993 hebbt den Ministerpräsident starker maakt un wiesen den Präsidenten en Rull as Repräsentant un moraalsch Institutschoon to, jüst so as bi westeuropääsch Demokratien. 1995 geev dat op de Kapverden en Cholera-Epidemie. 10.000 Infekschonen un 210 Dode wiesen düütlich, dat dat Land jümmer noch to de Drütten Welt höört. Dör de Wahlen to de Natschonalversammeln vun 2001 keem de PAICV mit en demokraatsch Profil wedder torüch in de Regeeren. Ne’e Präsident is de fröhere Ministerpräsident Pedro Pires worrn. 1996 hett to’n eersten mol in de Historie en Spotrlerkoppl ut Kap Vedre an de Olympischen Spele in Atlanta deelnahmen.

Hüütige Laag un tokamen Tieten

Bi de Parlamentswahlen in’n Januar 2006 künn de PAICV ehrn Vörsprung to en faste afslute Mehrheit mit 41 vun 72 Sitten utboon un in’n Februar 2006 is Pedro Pires in direkte Wahl in sien Amt bestätigt worrn. De ne’e Regeeren gifft as Hööfttelen an, gegen de Armot angahn to wullen, un de Funkschoon vun’n Staat un vun de Weertschap to verbetern. Dat gröttste Wassdom hett de Weertschap to Tiet dör den Tourismus, vör allen op dat anners blots as Wööst bekannt Eiland Sal, woneem dat kuum fruchtbor Boddens gifft, dorför aver vele feine Sandstränn un för Surfers goot egente Seerebeden. Ok de fröher as Salinen bruukten Anlagen schüllt in de tokamen Tiet ümboot warrn in so nöömte Heelbäder. De spaansch Tourismusellschop RIU boot opstunns op Sal sien tweet Resenhotel. Man, en groot Problem blifft dorbi jümmer noch de Versorgen mit Drinkwater. De booten Anlagen to’n Opbereden vun Seewater reckt in de Twüschentiet nich mol mehr för den Bruuk vun de Eenheimschen.

Kiek ok

Literatur

Bord Held (Rgv.): Kapverdische Inseln, Essen 1988
Holger Matthews: Kapverdische Inseln, Zürich 1989, ISBN 978-3-85862-803-9
Autor nich bekannt: Kapverdische Inseln, Stuttgart 1991
A. H. de Oliveira Marques: Geschichte Portugals und des portugiesischen Weltreichs, Stuttgart 2001, ISBN 978-3-520-38501-7
Heinrich Loth: Das portugiesische Kolonialreich, Berlin (Ost) 1982